Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
PODSTAWY PRAWA ZABEZPIECZENIA
SPOŁECZNEGO
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE
- POJĘCIE
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Zabezpieczenie społeczne
to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia potrzeb podstawowych, wspólnie uznawanych za ważne.
(G. Szpor, System ubezpieczeń społecznych, Warszawa, 2013, s.13.)
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Zabezpieczenie społeczne
to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia potrzeb podstawowych, wspólnie uznawanych za ważne.
(G. Szpor, System ubezpieczeń społecznych, Warszawa, 2013, s.13.)
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Zabezpieczenie społeczne
- CEL
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Zapewnienie obywatelom poczucia
bezpieczeństwa socjalnego.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Przyczyny niezdolności do pracy
lub niemożliwości znalezienia pracy
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
• podeszły wiek uniemożliwiający dalszą wydajną pracę;
• stan zdrowia trwale
uniemożliwiający lub ograniczający możliwość pracy;
• choroba czasowo uniemożliwiająca pracę;
• bezrobocie (czasowa utrata pracy);
• trudna sytuacja rodzinna;
• inne zdarzenia losowe.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RYZYKA UBEZPIECZENIOWE
czasowa niezdolność do pracy ( zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne)
zmniejszona sprawność do pracy ( zasiłek wyrównawczy )
trwała niezdolność do pracy ( renta z tego tytułu)
utrata żywiciela (renta rodzinna)
zakończenie działalności zarobkowej w związku z wiekiem ( emerytura)
niemożność wykonywania pracy w związku z rodzicielstwem (zasiłek opiekuńczy,
macierzyński)
niezdolność do samodzielnej egzystencji
( dodatek pielęgnacyjny )
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RODZAJE UBEZPIECZEŃ
1) ubezpieczenia emerytalne 2) ubezpieczenia rentowe
ryzyka są niezależne od konkretnego tytułu do ubezpieczenia; wystarczy jeden tytuł do ochrony danego ryzyka
3) ubezpieczenia chorobowe
chroni aktualny zarobek z danego tytułu ubezpieczenia
4) ubezpieczenia wypadkowe
gdy istnieje zagrożenie wypadku przy pracy
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
………….
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.
2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój
wniosek osoby objęte
obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.
Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu
podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
2. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz osoby, o których mowa w art. 6 ust.
1 pkt 2, 11, 19-22, art. 6a i art. 7.
2a. (uchylony).
3. (uchylony).
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Rozdział I. Ubezpieczenia społeczne- część ogólna
Kazusy: 1,3,4,5,6,7,8
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
ZBIEG OBOWIĄZKU
UBEZPIECZENIA
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Zbieg obowiązku ubezpieczenia ma
zastosowanie wyłącznie do ubezpieczenia
emerytalnego i rentowego!!!
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
PODZIAŁ TYTUŁÓW UBEZPIECZEŃ
ogólne budżetowe
bezwzględne
niebudżeto we
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii TYTUŁY BEZWZGLĘDNE
Tytułami bezwzględnymi są:
stosunek pracy
członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w spółdzielczych kółkach rolniczych
stosunek służby celnej
pobieranie świadczeń szkoleniowych i socjalnych
pobieranie zasiłku macierzyńskiego
Pozostałe tytuły są tytułami ogólnymi.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
TYTUŁY OGÓLNE BUDŻETOWE
wykonywanie odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego
dorosłych w drodze skierowania przez Powiatowy Urząd Pracy
posługa duchowna
czynna służba żołnierzy niezawodowych
służba zastępcza
urlop wychowawczy
rezygnacja z pracy z tytułu opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny
pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
4 REGUŁY ZBIEGU OBOWIĄZKU UBEZPIECZENIA EMERYTALNEGO I
RENTOWEGO
Jeżeli zbiegają się tytuły bezwzględne – obowiązek ubezpieczenia dotyczy każdego z nich
w razie zbiegu tytułu bezwzględnego z tytułem ogólnym – obowiązkiem ubezpieczenia objęty jest tytuł bezwzględny
w razie zbiegu tytułów ogólnych – obowiązuje zasada pierwszeństwa w czasie
jeśli jeden ze zbiegających się tytułów ogólnych
jest tytuł powodujący obowiązek opłacenia
składki przez budżet państwa – obowiązek
ubezpieczenia dotyczy drugiego tytułu
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
WYJĄTKI
1.reguła zbiegu tytułu bezwzględnego z ogólnym nie ma zastosowania do zbiegu umowy o pracę z wykonywaniem umowy zlecenia lub umowy agencyjnej w sytuacji uznawania wykonawcy tej umowy za pracownika
(W takim przypadku osoby te podlegają
obowiązkowi ubezpieczenia także z tytułów
ogólnych).
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
DEFINICJA PRACOWNIKA
Art. 8. ustawy systemowej
2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa
się także osobę wykonującą pracę na podstawie
umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub
innej umowy o świadczenie usług, do
której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo
umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z
pracodawcą, z którym pozostaje w
stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej
umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z
którym pozostaje w stosunku pracy.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
2. reguła zwolnienia tytułu ogólnego w zbiegu z tytułem bezwzględnym nie obowiązuje także w odniesieniu do ubezpieczonych, których podstawą wymiaru składki z tytułu bezwzględnego jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
(W takim przypadku osoby te podlegają
obowiązkowi ubezpieczenia także z tytułów
ogólnych).
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii PODSTAWA WYMIARU SKŁADKI Z
TYTUŁU BEZWZGLĘDNEGO
W przypadku pracowników podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowią przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1u.s.u.s.).
Za przychody ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów
podatkowych uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich
ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju
dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
WYJĄTEK OD REGUŁY PIERWSZEŃSTWA W CZASIE – ZBIEGI TYTUŁÓW OGÓLNYCH
dotyczy zbiegu umowy zlecenia albo umowy o pracę nakładczą z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej (jedna z form pozarolniczej działalności).
w sytuacji gdy wymiar składki z tytułu
pierwszej w czasie umowy zlecenia albo
umowy o pracę nakładczą jest niższy od
najmniejszej podstawy z tytułu późniejszej
działalności pozarolniczej, obowiązek
ubezpieczenia dotyczy tej działalności
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
PODSTAWĘ WYMIARU SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW STANOWI ZADEKLAROWANA KWOTA, NIE NIŻSZA JEDNAK NIŻ:
1. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno- rentowych, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy (składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku; w 2014 r. najniższa podstawa wymiaru tych składek wynosi 2.247,60 zł, tj.
60% z kwoty 3.746 zł) lub
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
2. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia - w przypadku gdy przedsiębiorca ma prawo do ulgi przewidzianej dla osób
rozpoczynających działalność gospodarczą (w 2014 r. minimalna podstawa wymiaru tych
składek wynosi 504 zł, tj. 30% z kwoty
1.680 zł).
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Tytuł, który został zwolniony z obowiązku ubezpieczenia z powodu zbiegu z innym tytułem może zostać objęty ubezpieczeniem na wniosek ubezpieczonego.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Nowe zasady ubezpieczenia zleceniobiorców od 2016 r.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z racji wykonywania umów zleceń lub innych tytułów będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, zleceniobiorca będzie obowiązkowo ubezpieczony emerytalnie i rentowo ze wszystkich tych tytułów.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
ZBIEG OBOWIĄZKU UBEZPIECZENIA POWSZECHNEGO Z OBOWIĄZKIEM UBEZPIECZENIA ROLNICZEGO
Zasada: obowiązek ubezpieczenia rolniczego jest wyłączony, jeżeli zbiega się z obowiązkiem innego ubezpieczenia społecznego.
(pierwszeństwo ma tytuł nierolniczy).
Wyjątek: dotyczy zbiegu ubezpieczenia rolniczego z obowiązkiem ubezpieczenia z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Rolnik prowadzący jednocześnie taką działalność gospodarczą podlega nadal ubezpieczeniu rolniczemu jeżeli w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej złoży w KRSU oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia.
