Zbieg obowiązku ubezpieczenia
mgr Marta Wasil
Zbieg tytułów w zakresie ubezpieczenia powszechnego
Ze zbiegiem obowiązku ubezpieczenia mamy do czynienia wówczas, gdy jedna soba wykonuje kilka rodzajów działalności, z którymi wiąże się obowiązek ubezpieczenia społecznego. W takich sytuacjach ustawodawca z reguły wskazuje, który tytuł ma pierwszeństwo, czyli z którego z tych tytułów podlega się ubezpieczeniu z wyłączeniem obowiązku z pozostałych tytułów.
Zbieg obowiązku ubezpieczenia ma zastosowanie tylko do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Oba rodzaje ubezpieczenia dotyczą bowiem ryzyk, które mają charakter niezależny od konkretnego tytułu do ubezpieczenia.
Ubezpieczonemu wystarczy zatem ubezpieczenie z jedno tytułu, aby dane ryzyko było chronione.
Inaczej w odniesieniu do ubezpieczenia chorobowego.
Ubezpieczenie to chroni aktualny zarobek osiagany z danego
tytułu, który może zostać utracony z powodu czasowej
niezdolności do pracy. Ubezpieczeniu (obowiązkowo lub
dobrowolnie) powinny więc podlegać wszystkie równolegle
osiągane dochody.
Zbieg tytułów w zakresie
ubezpieczenia powszechnego c.d.
Podobnie jest w odniesieniu do ryzka wypadkowego. Istnienie zagrożenia, tj. możliwość zajścia wypadku przy pracy, czyni ubezpieczenie wypadkowe obowiązkowym, a w braku takiego zagrożenia – zbędnym. Z tego względu obowiązek ubezpieczenia wypadkowego albo jest, albo go nie ma. Ne ma zatem mowy o zwolnienieach w przypadku zbiegi kilku tytułów.
Zasady obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego w sytuacji posiadania kilku tytułów, ustalone usus (art. 9) pozwalają na stwierdzenie, że ustawodawca rozróżnia tytuły, które nigdy nie mogą być ztego obowiązku zwolnione (tytuły bezwzględne) i pozostałe tytuły (tytuły ogólne), które mogą być zwolnione z tego obowiązku, jeśli ubezpieczony ma drugi tytuł do ubezpieczenia.
Przy posiadaniu zatem dwóch tytułów ten, który jest ogólny, jest
zwolniny z obowiązku ubezpieczenia. Osoba mająca ten tytuł
może jednak dobrowolnie opłacać składkę.
Zbieg tytułów w zakresie
ubezpieczenia powszechnego c.d.
Z art. 9 usus, ustalającego reguły zbiegu tytułów, wynika, że tytułami bezwzględnymi są:
stosunek pracy,
członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
stosunek Służby Celnej,
pobieranie świadczeń szkoleniowych i socjalnych,
pobieranie zasiłku macierzyńskiego.
Wszystkie pozostałe tytułu do obowiązku ubezpieczenia to tytuły “ogólne”, które dla celów zbiegu obowiązku ubezpieczenia należy podzielić na: “budżetowe” i pozostałe.
Tytuły budżetowe to:
świadczenie pracy na podstawie umowy uaktywniającej,
posługa duchowna,
czynna służba żołnierzy niezawodowych,
przebywanie na urlopie wychowawczym,
rezygnacja z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad długotrwale lub cięzko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego,
służba zastępcza.
Zbieg tytułów w zakresie
ubezpieczenia powszechnego c.d.
Obowiązek ubezpieczenia z tytułów „budżetowych” występuje tylko wtedy, gdy jest to tytuł jedyny, a nadto jest wyłączony w odniesienie do emerytów i rencistów.
Tytułem budżetowym jest również pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Jest to jednak tytuł bezwzględny, czyli w zbiegu z tytułem ogólnym niebudżetowym nie zostanie zwolniony z obowiązku ubezpieczenia.
Podział na tytuły bezwzględne i ogólne oraz budżetowe ogólne pozwala na sformułowanie czterech reguł zbiegu obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, jakie wynikają z art. 9 ust. 1 – 8 usus:
jeżeli zbiegają się ze sobą tytuły bezwzględne, to obowiązek ubezpieczenia społecznego dotyczy każdego z nich,
jeżeli zbiega się tytuł bezwzględny z tytułem ogólnym, to obowiązkiem ubezpieczenia objęty jest tytuł bezwzględny,
jeżeli zbiegają się tylko tytuły ogólne obowiązuje zasada pierwszeństwa w czasie,
jeżeli jednym ze zbiegających się tytułów ogólnych jest tytuł budżetowy, to obowiązek ubezpieczenia dotyczy tytułu niebudżetowego.
Zbieg tytułów w zakresie
ubezpieczenia powszechnego c.d.
Powyższe zasady doznają wyjątków.
1. Reguła zbiegu tytułu bezwzględnego z tytułem ogólnym nie ma
zastosowania do zbiegu umowy o pracę
z wykonywaniem umowy zlecenia lub agencyjnej, w sytuacji uznawania wykonawcy tej umowy za pracownika.
2. Reguła zwolnienia z tytułu ogólnego w zbiegu z tytułem bezwzględnym nie obowiązuje także w odniesieniu do ubezpieczonych, których podstawa wymiaru składki z tytułu bezwzględnego jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Osoby te podlegają obowiązkowi ubezpieczenia także z równoległych tytułów.
3. Wyjątek od reguły pierwszeństwa w czasie tytułów ogólnych dotyczy też zbiegu umowy zlecenia albo umowy o pracę nakładczą z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. W sytuacji, gdy podstawa
wymiaru składki
z tytułu pierwszej w czasie umowy zlecenia albo umowy o pracę nakładczą jest niższa od najniższej podstawy składki z tytułu później podjętej pozarolniczej działalności gospodarczej, obowiązek ubezpieczenia dotyczy tej działalności.
