• Nie Znaleziono Wyników

Die Bautechnik, Jg. 14, Heft 32

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Die Bautechnik, Jg. 14, Heft 32"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

4 5 3

DIE BAUTECHNIK

1 4 . J a h r g a n g B E R L I N , 2 4 . J u l i 1 9 3 6 H e f t 3 2

\JT, Bühne

2 5 5 ® i r

S w i

2012« Í

s - 1

130

IJ- 1 L

•m

Erdgeschoß j g - l . - L , Aiie Rechte vorbehauen. F r e i s t e h e n d e r H o l z s i l o f ü r 1 6 0 0 t F ü l l g u t .

V on F . T r y s n a , V D I, K a ssel.

In d e n le tz te n J a h rzeh n ten sin d h ö lz e r n e S ilo s nur s e lte n g e b a u t w o rd en ; b e i d en w e ita u s m eiste n A u sfü h ru n g en kam nur E ise n o d er E ise n b e to n zur V e r w e n d u n g . In sb eso n d ere fand d ie Bauart v o n E ise n ­ b eton In fo lg e ihrer g ü n stig e n sta tisc h e n A u sw e r tu n g , ihrer F eu erstch erh eit und ihrer g e r in g e n U n te r h a ltu n g e in e v erh ä ltn ism ä ß ig g ro ß e V erb reitu n g.

In v ie le n F ä lle n ist je d o c h auch d a s H o lz ein g e e ig n e t e r B au stoff für d erartige A n la g e n , w e n n e s sic h darum h a n d elt, s c h n e ll und b illig zu b au en , h o h e L e b e n sd a u e r b e i g e r in g ste n U n te r h a ltu n g sk o ste n z u erreichen oder d as B a u w er k g e g e n c h e m isc h e E in flü sse u n em p fin d lic h b z w . in h o h em G rad e b e stä n d ig zu m ach en .

Schn Ht A -

d er B a lk e n e in s p a n n u n g g le ic h z e itig auch e in e V erk ü rzu n g d er freien B a lk en ­ lä n g e erreichen (A bb. 7).

S ilo s v o n k le in e r e m A u sm a ß — b e is p ie ls w e is e G e tr e id e silo s — , d eren W ä n d e a u s H o lz b o h le n g e b ild e t w e r d e n , la sse n sic h nach A b b . 8 in den E c k e n auf w e it e in fa ch ere W e ise v ersp a n n en . D ie H o lz b o h le n w er d e n an d e n A n sc h lu ß ste lle n v erk ä m m t u n d d ie S ilo e c k e n m it D reik an tb alk en a u sg e s e tz t, d ie d an n in d ia g o n a ler R ich tun g m itein a n d er v ersch rau b t

Schnitt C-D

A bb 1. A b b . 2 .

Ein so lc h e r F all la g b eim Bau d er im fo lg e n d e n b e sc h r ie b e n e n A n ­ la g e vor. Ein g r o ß e s m itte ld e u ts c h e s U n te r n e h m e n b e a b sic h tig te auf e in e m se in e r W erk e e in e g rö ß ere S ilo a n la g e zu errichten u n d e n tsc h ie d sich nach P rü fu n g d er zu m V e r g le ic h g e s te llt e n Bauarten für e in e A u s­

führung in H o lz .

D e r errich tete S ilo b e s te h t nach A b b . 1, 2 , 3 , 4 u. 5 au s v ie r q u a­

dratisch en Z e lle n v o n 6 m S eiten a u sm a ß . D ie W a n d h ö h e b eträ g t 8 ,4 0 m, d ie H ö h e d e s T r ic h terb o d en s rd. 4 m. D e r S ilo a u sla u f lie g t 4 ,5 0 m ü b er dem E r d g e sc h o ß fu ß b o d e n . B e l e in e m sp e z ifisc h e n G e w ic h t d e s F ü ll­

g u te s v o n 1,3 b eträ g t d a s G e w ic h t d e s In h a ltes je d e r Z e lle 4 0 0 t, d as G e s a m tfa s su n g s v e r m ö g e n a lso 1 6 0 0 1. D er S ilo w ird v o n n eu n H o lz ­ stü tz e n g e tr a g e n . D ie m itte lste S tü tz e is t am m e iste n b e la s te t, s i e er­

h ä lt 4 5 2 ,5 0 t u n d h a t e in e n Q u ersch n itt v o n 8 0 X 8 0 cm (A b b. 6 u. 11).

Ü b er und u n ter d e m S ilo sin d B e d ie n u n g sb ü h n e n e in g e b a u t. D as P app d ach w ird v o n fr e ig e sp a n n te n H o lzb in d e rn g e tr a g e n . D ie U m fa s s u n g s ­ w ä n d e sin d v ersch a lt u n d m it A s b e sts c h ie fe r v e r k le id e t (A bb. 12). E in e sp ä tere E r w e ite r u n g der A n la g e nach S ü d e n w u rd e b e i B e m e s su n g d er ln Frage k o m m e n d e n S tü tz e n u n d F u n d a m e n te b erü ck sic h tig t.

D er S elten d r u c k auf d ie S ilo w ä n d e w ird v o n w a a g e r e c h t lie g e n d e n , ra h m en a rtig en T ragw erk en a u fg e n o m m e n , d ie n ach o b e n h in g e m ä ß d em a b n e h m e n d e n D ruck in im m er größ eren A b stä n d e n a n g eo rd n et sind '(A bb. 1, 2 , 6 u. 13). U m m ö g lic h st k le in e B a lk en q u ersch n itte in d en T ragw erk en zu e r h a lte n , w u r d e n d ie R ah m en eck en durch e in e im S ilorau m lie g e n d e V e r sp a n n u n g ste if a u s g c b ild e t. A u f d ie s e W e ise ließ sic h n e b e n

w e r d e n . E in e w irk sa m e E c k e in sp a n n u n g s e tz t h ier v o ra u s, daß sic h d a s H o lz d er W a n d b o h len u n d E ckb alk en b eim Z u sa m m en b a u en in lu ft­

trock en em Z u sta n d e b e fin d e t, u n d daß d ie äu ß eren L ä n g sseiten d er E ck ­ b a lk en au s d em Kern d e s S ta m m e s g e s c h n itte n sin d . Im v o r lie g e n d e n F a lle k o n n te w e g e n d e s gro ß en Z e lle n a u sm a ß e s d ie s e e in fa ch e und z u ­ v e r lä s s ig e Bauart n ich t g e w ä h lt w e r d e n .

D ie E c k v e rsp a n n u n g d er H eg en d en R a h m en w erk e w ird durch R u n d eisen a n k er b ew irk t, d ie an der O ber- und U n te r se ite d er R ahm en a n g e o r d n e t sin d , um d ie in w a a g ere ch ter E b e n e norm al z u e in a n d e r lie g e n d e n W a n d h ö lz er z u v e r b in d e n . U m d ie R a h m en b a lk en an d er E in sp a n n u n g s­

s t e lle nicht z u sc h w ä c h e n , sin d b e id e r s e its H o lz la sc h e n a u fg e le g t (A bb. 7), d ie durch B ü g e v e r ste ift w e r d e n . G e g e n d ie s e H o lzla sch en le g e n sich d ie A n sc h lu ß w in k e l d er R u n d eisen a n k er. D ie B ü g e h a b e n d en Z w e ck , d ie R a h m en eck en b e im A n z ie h e n d er A n k er a u sz u ste ife n , ferner sin d s ie T räger d er In n e n a u sk le id u n g . D ie se itlic h a u fg e le g te n H o lz la sc h e n sin d m it d e n R a h m en b a lk en durch D ü b e l v e r b u n d e n und ü b ertragen so d ie in d en B a lk en a u ftreten d en Z u gk räfte auf d ie V era n k eru n g . A n d en K r e u z u n g sste lle n d er W ä n d e w e r d e n d ie S to ß v e r b in d u n g e n d er d a se lb s t u n ter b r o ch en en H ö lz e r durch o b en und u n ten a u fg e le g te H o lz la sc h e n h e r g e s te llt, d ie m it d e n W a n d h ö lzern g le ic h fa lls v e r d ü b e lt und v e r ­ schraub t sin d .

In d en Z e lle n e c k e n g e h e n v ie r te ilig e H o lz stü tz e n h o c h , in d ie sich d ie w a a g ere ch ten W an d rah m en e in la g e r n (A b b. 6 u . 14). E in e w e ite r e U n te r stü tz u n g e rh a lten d ie R ah m en n och In der M itte je d e r W and durch lot-

(2)

4 5 4

Trysną, Freistehender Holzsilo für 1600t Füllgut DIE BAUTECHNIK Fachschrift f. d.

rcs

. Baulngenleurwesen

Grundriß in Höhe J-K r ech te Z w is c h e n ­

h ö lz e r , d ie v o n d e n stä h lern en R andträgern d er S ilo b ö d e n h o c h ­ g e fü h r t sin d (A b ­ b ild . 13).

D ie S ilo b ö d e n sin d a u s H o lz und la g ern auf S ta h lträ g ern , d ie w ie d e r u m ihr A u fla g e r in d en

m e h r te ilig e n H o lz stü tz e n fin ­ d e n (A b b. 9). D e r Q u e r sc h n itt der H o lz stü tz e n u n ­ terh alb d er S ilo ­ träger ist n eu n - t e i l lg , d ie e in ­ z e ln e n T e ile sind m ite in a n d e r v e r ­ schraub t. Zum Z w e c k e ein e r m ö g lic h s t g le ic h ­ m ä ß ig e n D ru ck ­ v e r te ilu n g auf d e n G e s a m tq u e r ­ sc h n itt sin d d ie S tü tz e n te ile un ter sic h n och durch K reu zla g en v o n H a r th o lz d ü b c ln v e r b u n d e n .

F ür d ie T ragk on stru k tion en w u rd e a u ssc h lie ß lic h F ic h te n h o lz v er­

w e n d e t. D ie H o lz v e r b in d u n g e n w u rd en nach d er B a u w e is e C a b r ö l a u s ­ g e fü h r t. in d e n S tü tz e n u n d S ilo ra h m en sin d S c h e r d ü b e l a u s B u ch en h o lz v o n k reisfö rm ig em Q u ersch n itt a n g e o r d n e t, d ie in g a n z e r B r eite der v e r b u n d e n e n T e ile d u rc h g e h e n .

spätere SHoermiterung

A b b . 3.

Grundriß in Höhe E-f

A b b . 6 .

M itte ls tü tz e b e i P u n k t

C

(in A b b . 3).

b racht, d ie d ie s e V erb in d u n g sa rt a u fw e is e n . D ie b e id e n Körper hab en g le ic h e A b ­ m e ss u n g e n und sin d au s g e w ö h n ­ lic h e m , n ic h t w e i­

ter a u sg e s u c h ­ tem F ic h te n h o lz h e r g e s te llt. D er F e u c h tig k e its­

g e h a lt d e s H o lz e s b etru g im M ittel 2 5 °/0. A u f so r g ­ fä ltig e H o lz a u s­

w a h l u n d P fle g e w u r d e b e i der H e r s te llu n g der P ro b ek ö rp er kein W ert g e le g t , w e il e s b e i d ie se n V e r su c h e n nicht A u fg a b e w ar, h o h e F e stlg k e its - w e r tc zu erlan ­ g e n , so n d e r n w e il e s v ie lm e h r dar­

a u f a n k a m , das T r a g v erm ö g e n d er V erb in d u n g u n ter d e n auf d e n B a u ste lle n an zu tr effen d en V e r h ä ltn isse n zu e r m itte ln .

B e lm V ersu ch s­

körper 1 w ur­

d e n B o n g o ssi- h o lz d ü b e l und b e im V ersu ch s­

k örp er lb B u ch en ­ h o lz d ü b e l v er­

w e n d e t. D er B ruch trat ein b ei K örper 1 durch Ü b e r w in d u n g der D ru ck festig k eit im F ic h te n h o lz u n ter ein e r B e ­

la stu n g v o n 1 5 5 ,5 8 t, b e i Kör­

p er I b durch' Ü b e r w in d u n g der

D r u ck festig k eit spätere Oioemeiterung

vor h. Schuppen A b b . 5 .

Grundriß in Höhe G-H

U m d ie T r a g fä h ig k eit d er S c h e r d ü b e l-V e r b in d u n g e n k e n n e n z u le r n e n , w u r d e n sc h o n v o r lä n g erer Z e it z a h lr e ic h e V e r su c h e d u rch gefü h rt. Im Z u sa m m e n h a n g m it d e r h ier g e w ä h lte n S tü tz e n a u sb ild u n g d ü rften d ie V e r s u c h se r g e b n is se d er in K r e u z ia g e a n g e o r d n e te n S c h e r d ü b e l in te r e s s ie r e n . In A b b . 10 s in d z w e i P ro b ek ö rp er au s ein e r ä lte r e n V e r su c h sr e ih e g e -

A b b . 4.

(3)

Jahrgang 14 lieft 32

24. Juli 1936

T r y s n a , F r e iste h e n d e r H o lz silo für 1 6 0 0 t F ü llg u t 4 5 5

g e s t e llt m it d em U n te r sc h ie d e , daß hier nicht S c h e r d ü b e l, so n d e r n v e r d e c k t lie g e n d e B ie g e d ü b e l au s B u ch e zur V e r w e n d u n g g e la n g te n .

D ie in n e r e A u sk le id u n g d er S ilo z e ile n m u ß te m it b e so n d e r e r S orgfalt au sg efü h rt w e r d e n , w e il d a s F ü llg u t ein m a l se h r fe in k ö r n ig ist und zum an d eren b eim E in la u fen In d ie Z e lle n n och e in e T e m ­ peratur v o n 7 0 bis 8 0 ° b e sitz t. A u s d ie se m G ru n d e w u rd en 4 0 mm d ic k e g e s p u n d e te T ra g b o h len m it e in e r a u fg e le g te n g e ­ h o b e lte n S ch a lu n g a ls N u tz sc h ic h t g e ­ w ä h lt. D ie D ic k e d er le tz te r e n b eträ g t für d ie W än d e 18 m m und für d ie B ö d en 2 4 m m . Z w isch en Trag- und N u tzsch ich t w u rd e 2 m m d ic k e A sb e stp a p p e e in ­ g e le g t , um ein D u rch rieseln d e s F ü ll­

g u te s zu v erh in d ern . 'flüte! teamm.

i h m

a 'sf f^ c m dick rauft gesp.

s 1,8 cm dick einseifig gehobelt

! u. gesp.

Schnitt A -B

,<P 26 mm

Plßmm

A b b . 7. E c k p u n k te

A, B

und

C

(in A b b . 3). - ä ü A b b . 8 . -1DL1L E c k v e rsp a n n u n g k le in e r e r Z e lle n silo s,

tl/ZV n - t |

i ß

im F ic h te n h o lz u n d g le ic h z e itig b e g in n e n d e r A b sc h e r u n g d er B u c h en d ü b el u n ter e in e r H ö c h stla st v o n 146,05 t. D ie V e r s c h ie b u n g u n ter d er Bruch­

last b e tr u g g e g e n d en U rsp ru ngszu stan d b e i K örper 1 = 2 ,5 b z w . 6,8 mm und b e i K örper l b = 6 , 0 b zw . 19,2 m m .

D a s E r g e b n is d ie s e r V e r su c h e z e ig t, daß au ch u n ter n orm alen V er­

h ä ltn isse n e in e z u fr ie d e n s te lle n d e T ragfäh igk eit m itte ls K r e u z d ü b e l-V e r - K ö rp e r 1

K ö rp er 1 b

Knaggen -Hartholz

!

IPSS

S c h a u l i n i e 1:

V ers c h ie b u n g d e r H ö lz e r I a I c g eg e n I I a bzw .

V e rsc h ie b u n g d e r H ö lz e r I b I d g eg e n I I b au fg e tra g e n ü b er d e r B elastu n g .

S c h a u l i n i e 2:

V ers c h ie b u n g d e r H ö lz e r I a I b b zw . I c I d g eg e n I I I a II I b II I c a u fg e tra g e n ü b e r d e r B e­

la stu n g .

K ö rp er 1: B o n g o s sih o lz -D ü b e l, K ö rp e r 1 b : B u ch e n h o lz - D übel.

A b b . 9 . S ch n itt durch e in e n S ilo b o d e n

Bolzen 4 16mm

5 10 15 10 5 10 15 IA

teriditehung io mm A b b . 10. VtndMung in mm V e r su c h sk ö r p e r m it K r e u z d ü b e l-V e r b in d u n g e n .

b in d u n g e n erreicht w ird , u n d daß d ie V e r s c h ie b u n g d er v e r b u n d e n e n T e ile zu e in a n d e r g e r in g ist. D as le tz te r e trifft in s b e s o n d e r e für V erb in d u n g en zu , d eren D ü b e l a u s seh r hartem und z ä h e m H o lz , z. B. B o n g o s si, h er­

g e s te llt sin d . D ie S c h e r d ü b e l-V e r b in d u n g e n d er C a b r ö l-B a u w e ise w erd en im G e g e n s ä tz e zu a n d eren V erb in d u n g sa rten am fertig e n S tü ck v o r­

g e n o m m e n . D ie S ta b e in h e ite n w er d e n a ls o zu n ä ch st e n d g ü ltig m itein a n d er versch rau b t und erh a lten erst dann d ie B o h ru n g en zur A u fn a h m e d er R u n d d ü b el. A u f d ie s e W e is e w ird d er A r b e itsv o r g a n g se h r v erein fa ch t und ein g e n a u e s A n lie g e n d er D ü b e l an d e n L o c h w a n d u n g en erreicht. —

D ie D a ch b in d er d er S ilo a n la g e w u rd en in der g le ic h e n B au art her- A b b . 12. W e sta n sic h t d er fertig e n A n la g e.

(4)

4 5 6

Trysną, Freistehender Holzsilo für 1600t Füllgut DIE BAUTECHNIK Fachschrift f. d. ges. Baulngenleurwcscn

B retter und B o h le n w u r d e n e in ig e W o ch en in stark du rch w ärm ten R äu m en lu ftig g e s ta p e lt u n d g e la n g te n ln b e so n d e r s tr o c k e n e m Z u sta n d e zu r V e r le g u n g .

N a ch F e r tig s te llu n g d e s B a u w e r k e s w u r d e n a lle sic h tb a ren H o lz ­ flä ch en m it e in e m B r a n d sch u tzm ittel g e str ic h e n .

D ie A n la g e w u r d e im W inter 1 9 3 5 /3 6 errich tet. D ie B a u z e it b etru g 6 W och en .

D ie g e w ä h lt e K o n stru k tio n hat sic h b e i d en in z w isc h e n m ehrfach a u sg e fü h r te n g le ic h m ä ß ig e n w ie a u ch w e c h s e lw e is e n F ü llu n g e n d er Z e lle n in je d e r H in sich t e in w a n d fr e i v e r h a lte n .

V e r s u c h e m i t A s p h a l t b a u w e i s e n b e i m E r w e i t e r u n g s b a u d e s D o r t m u n d - E m s - K a n a l s .

A lle R e c h te V o r b e h a lt e n . V on R egieru n g sb a u ra t S r.4 3 n fl. S c h i l l e r , M ü n ster, u n d R eg ieru n g sb a u ra t G o r g e s , O lfe n . (Schlu ß a u s H eft 31.)

B ö s c h u n g s d i c h t u n g im B e r e ic h d e s U f e r d e c k w e r k e s . D a, w ie e in le ite n d d a r g e le g t, d a s K a n a lb e tt s ü d lic h d e s S ic h e r h e its­

to r e s b e r e its fe r tig g e ste llt w ar, a ls m an sich e n tsc h lo ß , d ie n a ch tr ä g lic h e D ic h tu n g In A s p h a ltb a u w e lse d u rch zu fü h ren , w u rd en d ie s e A rb eiten z u ­ n ä ch st auf d ie D ic h tu n g d er S o h le u n d d e s 1 : 4 g e n e ig t e n B ö s c h u n g s­

t e ile s b esc h r ä n k t, um d ie e r h ö h te n K o ste n d er B ö s c h u n g sd ic h tu n g , d ie durch B e s e itig u n g d e r auf d er N e ig u n g 1 : 2 1/ , a ls U fe r d e c k w e r k b e r e its e in g e b a u te n S te in s c h ü ttu n g e n ts te h e n m u ß te n , nur dann a u fz u w e n d e n , w e n n W a sse r v e r lu ste o d e r s o n s tig e U m stä n d e (V e r w ä sse r u n g e n ) d ie s e A r b e ite n erfo rd erten . D ie s e M ö g lic h k e it d e s stu f e n w e is e n E in b a u es d er D ic h tu n g w ar im v o r lie g e n d e n F a lle ein b e so n d e r e r V o r te il d e r A s p h a ltb a u w e is e g e g e n ­ ü b er d em L e h m e in b a u , b ei d em s o g le ic h d er v o lle K a n a lq u e rsch n itt h ä tte g e d ic h t e t w e r d e n m ü s s e n , da in d em fe ste n M erg e l ein n a c h tr ä g lic h e s H ö h e r ­ z ie h e n d er D ich tu n g , w e n n ü b erh a u p t, dann nur u n ter A u fw e n d u n g stark er­

h ö h te r K o sten m ö g lic h g e w e s e n w ä re.

N a ch d em d a s K anal- b e tt z u n ä ch st nur b is O b e r k a n te A sp h a ltd ic h ­ tu n g p r o b e w e is e g e fü llt w ar u n d D u rch sic k e ru n ­ g e n n ich t m eh r fe s t­

g e s t e llt w u r d e n , ergab d ie w e ite r e F ü llu n g w i e ­ d er W a sserd u rch flü sse .

D ie B e o b a c h tu n g d er W a s s e r b e w e g u n g durch

G r u n d w a sse r b e o b a c h ­ tu n g sro h re u n d F ärbver-

A b b . 7. s u c h e z e ig t e , d aß nur

Z w e ite r E in g u ß d er M a sttx v e r g u ß d e c k e . im n ö r d lic h e n T e ile der

S tr e c k e W a ss e r a b flü sse v o r h a n d e n w aren , w ä h ren d im sü d lic h e n T e ile das G r u n d w a sse r in d e n B e o b a c h tu n g sr o h r e n h ö h e r stan d a ls d er sp ä te r e K a n a l­

w a s s e r s p ie g e l. A u f d er für erford erlich g e h a lte n e n F lä c h e v o n rd. 1100 m2 w u r d e d a h er d ie n a ch tr ä g lic h e D ic h tu n g auf fo lg e n d e Art v o r g e n o m m e n .

D a s b e r e its v e r le g te U ferd eck w erk au s P ie sb e r g e r S a n d ste in e n w u rd e u m g e p a c k t und g le ic h z e it ig u n ter A u ss c h e id u n g d er g rö ß eren S te in e in se in e r D ick e e r h e b lic h v er m in d e r t, w o b e i auch d er P fla n z e n w u c h s v o ll­

stä n d ig b e s e itig t w u rd e. A lsd a n n w u r d e in d ie F u g e n d er S te in p a c k u n g ein Z e m e n t-S a n d -G e m isc h v o n 1: 6 e in g e fe g t u nd durch A n n ä ssen zum A b b in d e n g eb ra ch t. A u f d ie so v o r b e r e ite te , n o ch u n e b e n e , a b er fe ste

A b b . 8. F ertig e B ö sch u n g im B ereich d e s U ferd eck w erk es.

U n te r la g e w u r d e e in e M a s tix v e r g u ß d e c k e in d rei L a g e n au fg e b r a ch t, w o b e i auf d ie e r ste u n d le t z te n o ch h e iß e L a g e d er a u fg e g o s s e n e n M a stix m a ssc B a sa ltsch o tter d er K ö rn u n g v o n 5 0 b is 7 0 m m e in g e d r ü c k t w u rd e (A b b . 7).

D er in d ie e r ste L a g e t e ilw e is e e in g e d r ü c k te S c h o tter b ild e te d a s S te in ­ g e r ü s t für d en z w e it e n E in g u ß , d. i. d ie e ig e n t lic h e D ich tu n g ssc h ic h t, w ä h ren d d er v o m d ritten A u fg u ß g e h a lte n e G ro b sc h o tter d e n S ch u tz der D ic h tu n g g e g e n m e c h a n isc h e B e sc h ä d ig u n g e n z u ü b e r n e h m e n h a t (A b b . 8).

B e so n d e r e S orgfalt w ar auf d en A n sc h lu ß an d ie b e r e its v e r le g t e D ich tu n g A b b . 11.

M itte ls tü tz e , un terer T e il.

A b b . 13. W an d g erip p e m it a n g e fa n g e n e r A b b . 14. A u ß e n a n sic h t w äh ren d d e s B a u e s

A u sk le id u n g (N o r d se ite ). (S ü d se ite ).

(5)

J a h rg a n g 14 H e ft 3 2 _ ^

24

. juii

1936

S c h i l l e r u. G o r g e s , V e r su c h e m it A s p h a ltb a u w e ise n b eim E r w eiter u n g sb a u d e s D o rtm u n d -E m s-K a n a ls 4 5 7

Einschnitt

Gelände

A b b . 9 . K an alq uersch n itt für L e h m b a u w e ise .

zu v e r w e n d e n . H ier w u rd e auf ein em nur w e n ig e cm b reiten S tr eifen d ie 10 cm d ick e A sp h a ltsch u tzsc h ich t en tfern t, d ie m it H a m m er und M e iß e l nur sc h w e r a b z u ste m m e n w ar, und so der D ic h tu n g s b e la g fr e ig e le g t. An d ie se n w u r d e nach e in e m A n strich m it h eiß em B itu m e n d ie z w e it e L age d er M a stix v e r g u ß d e c k e a n g e s c h lo s se n . A m o b eren R ande w u rd e d ie D e c k e zu ein e r S ch ü rze u m g e b o g e n und durch d ie a n sc h lie ß e n d e B ö sc h u n g ü b erd eck t, s o daß T a g e sw a s se r nicht h in ter d e n B e la g e in d r in g e n kan n .

D ie M a stix v e r g u ß d e c k e w ar z u sa m m e n g e se tz t au s:

82 Q e w .-T e iie n M astix 1 6 % ig

15 Sand 0 b is 2 m m

15 » S an d 0 b is 5 mm

6 S p ra m ex .

D ie b e i e tw a 1 7 0 ° g u t g ie ß fä h ig e M a s se w u rd e örtlich a u fb er eitet.

W äh ren d für d ie u n ter e L age e tw a 15 b is 2 0 k g /m2 M astixb rei v er­

a r b e ite t w u rd en , h a tte d ie z w e it e L age e tw a 4 0 b is 5 0 k g /m2 M astixb rei und w ar so h o ch a u fg e g o s s e n , daß d ie K ö p fe d e s in d ie e r s te L a g e e in ­ g e d rü ck ten S c h o tte r s m it B e stim m th e it g e r a d e ü b er d e c k t w aren . D ie dritte L age erfo rd erte rd. 2 5 b is 3 0 k g M a stix b rei je m 2, s o daß in sg e sa m t rd. 100 k g auf 1 m2 en tfa llen . D er V erb rau ch an S ch o tter b etru g eb en fa lls rd. 10 0 k g /m 2.

K o s t e n f r a g e u n d w i r t s c h a f t l i c h e r V e r g l e i c h m it L e h m b a u w e i s e . D ie K o ste n b e tr u g e n für d ie A sp h a ltd e c k e n a u f d er S o h le und d er 1 : 4 g e n e ig t e n B ö sc h u n g b e i 7 8 0 0 m2 F lä ch e rd. 97 0 0 0 RM. U m g e r e c h n e t auf 1 m2 er g e b e n sich fo lg e n d e B eträge:

V o r b e r e itu n g d e s U n terg ru n d es rd... 1,45 R M /m2 6 cm dicker D ich tu n g sb ela g rd... 5 ,2 5 . 10 cm d ic k e S ch u tzsch ich t rd... 5 ,8 5

12,55 R M /m 2.

F ür d ie D ic h tu n g d e s 1 : 2'/2 g e n e ig te n B ö sc h u n g ste ile s sin d auf­

g e w e n d e t w o r d e n : für V o r b e r e itu n g d e s U n terg ru n d es rd. 3 ,1 0 R M /m2 und für d en A sp h a ltb e la g rd. 8 ,4 0 R M /m 2, in s g e s a m t j e m2 g e d ic h te te F lä ch e rd. 1 1,50 RM. A u f d as lfdm K an alstreck e e n tfie le n so m it b e i A sp h a lt­

b a u w e is e (A b b. 9) rd. 5 8 7 RM, w ä h ren d b e i d er L e h m b a u w e ise (A b b. 10) n ach d e n V e r tr a g sp r e ise n 7 2 0 R M /lfdm a u fz u w e n d e n g e w e s e n w ären .

E s s e i a u sd rü ck lich b e to n t, daß d ie h ier g e n a n n te n W erte le d ig lic h für d ie b e so n d e r e n ö rtlich en V e r h ä ltn isse d e s b e r e its e in m a l sc h o n fertig- g e s te llt e n K a n a lb e tte s sü d lic h d e s S ic h e r h e itsto r e s D a tteln d er 2. Fahrt b e i O lfe n g e lt e n , b e i d e n e n a lle in für d ie L e h m b e sc h a ffu n g und d en A n ­ transport 5 ,8 0 R M /m3 a u fz u w e n d e n g e w e s e n w ären . S ie ste lle n e in e Er­

sparnis durch d ie A s p h a ltb a u w e is e v o n 1 8 ,5 °/o dar.

D ie fe r tig e n S tr eck en z e ig e n d ie A b b . 11 u . 12.

E r g e b n i s s e u n d E r fa h r u n g e n .

E s darf a n g e n o m m e n w e r d e n , daß durch d ie A s p h a ltd e c k e b ei O lfe n g e g e n w ä r tig d as Z iel, d ie S p a lten im F e lsm e r g e l zu sc h lie ß e n und d en K anal g e g e n W asserab flu ß zu d ic h te n , erreicht w o r d e n ist. B e i der

A b b . 11. F e r tig g e s te llte D ic h tu n g d er K a n a lso h le sü d lic h d e s S ic h e r h e itsto r e s D a tteln d er 2. F ahrt b e i O lfe n .

A b b . 10. K an alq u ersch n itt für A s p h a ltb a u w e lse .

U n te r su c h u n g d er fertig e n D e c k e lie ß sic h b e i d er e ig e n tlic h e n D ic h tu n g s­

sc h ic h t k e in e W a ssera u fn a h m e n a c h w e ise n . Ihr G e fü g e e r w ie s sich als a u ß ero rd en tlich d ich t, ihre P la stiz itä t als so g r o ß , daß d er B e la g e tw a ig e n B e w e g u n g e n d e s U n te r g r u n d e s n a c h g e b e n k ön n en w ird. D ie S ch u tzsch ich t w ar u n g e w ö h n lic h hart. E in ig e Z e lt nach d er H e r s te llu n g w ar e s trotz V or­

h a n d e n se in s ein e r a u sr e ic h e n d e n p la stisc h e n V erform b ark eit d er M a sse b e i a llm ä h lic h e in tr e te n d e n B e w e g u n g e n nur m itte ls M e iß e ls und H a m m ers m ö g lic h , e in z e ln e T e ile d er S ch u tzsch ich t zu en tfe r n e n . N ach d ie s e n F e stste llu n g e n w ird s ie a lso d en an s ie g e s te llt e n A n ford eru n gen g e n ü g e n , n ä m lich der darunter lie g e n d e n d ic h te n d e n D e c k e e in e n sic h e ren S c h u tz zu b ie te n u n d sic h e tw a ig e n V erä n d eru n g en d e s U n terg ru n d es im B e r g s e n k u n g s g e b ie t a n z u p a sse n .

D ie F rage, o b und in w ie w e it V erä n d eru n g en d er A sp h a ltd e c k e durch c h e m isc h e E in flü sse ir g e n d w e lc h e r Art h erb eig efü h rt w e r d e n k ö n n en , läßt sic h n o ch n ich t a b sc h lie ß e n d b e u r te ile n . A n sc h e in e n d ist e in e E in ­ w irk u n g v o n Säuren a ller A rt und v o n s o n s tig e n c h e m isc h e n B e sta n d ­ t e ile n , d ie z. B. auf B e to n sc h ä d ig e n d e in w ir k e n , n ich t zu erw arten . A lle r d in g s m uß d er E in w irk u n g v o n ö l e n und F e tte n s o w ie v o n B e n z in , B e n z o l, P e tr o le u m u n d ä h n lich en S to ffen w ä h ren d d er B a u au sfü h ru n g erh ö h te A u fm e r k sa m k e it g e w id m e t w e r d e n , da s ie e in e a u sr e ic h e n d e Er­

h ärtun g d e s A sp h a lts v e r h in d e r n und nach a n g e s te llte n B e o b a c h tu n g e n b eim V o r h a n d e n se in in größ erer M e n g e so g a r in d er L age se in d ü rften , e in e fertig h e r g e s te llte A sp h a ltd e c k e a u fz u w e ic h e n und unbrauchbar zu m ach en . E s ist au s d ie se m G ru n d e g e b o te n , b e i d er H e r s te llu n g der D e c k e so r g fä ltig darauf zu a c h te n , d aß d era rtig e S to ffe auch in k le in e n M e n g e n v o n d er D e c k e fe r n g e h a lte n w e r d e n , w a s b e i d er V e r w e n d u n g v o n M a sch in e n , W a lzen u sw . auf der B a u s te lle nicht im m er ein fach ist.

E s w u rd e z . B. b e o b a c h te t, daß ein p etr o le u m g e tr ä n k te r B a u sch v o n P u tz ­ w o lle , d er e in ig e T a g e auf d er fertig e n D e c k e g e le g e n h a tte , e in e Er­

w e ic h u n g d er D e c k e u n d d a m it ihre U n b rau ch b ark eit an d ie se r e n g b e ­ g r e n z te n S te lle h e r b e ig e fü h r t h a tte . In d ie se m Z u sa m m e n h ä n g e w ü rd e darauf zu ach ten se in , ob durch d ie v o r lä u fig se h r g e r in g e n Ö lm e n g e n , d ie b e i d er M otorschiffahrt ln d a s K a n a lw a sser g e la n g e n und d ie sich dann an e in z e ln e n S te lle n an d er O b erflä ch e sa m m e ln k ö n n ten , m it der Z eit e in e B e sc h ä d ig u n g d er A sp h a ltd e c k e n v eru rsach t w ird. D urch A u s ­ s te m m e n und W ie d e r a u sfü lle n d er b e sc h ä d ig te n S te lle n m it A sp h a lt­

d ic h tu n g s m a s se k ö n n te e tw a e in g e tr e te n e n S c h ä d e n a b g e h o lfe n w e r d e n ; U m fa n g und B e d e u tu n g d ie se r n a c h te ilig e n E in w irk u n g d er sc h w im m e n d e n Ö le auf d ie D ic h tu n g kann je d o c h erst im Lauf v o n Jahren durch d ie K an a lu n terh a ltu n g f e s t g e s t e llt w e r d e n .

E b e n fa lls n och nicht a b sc h lie ß e n d b e u r te ilt w e r d e n kann d ie F rage nach d er L e b e n s d a u e r d er D e c k e , da p rak tisch e E rfah ru n gen nur für b e ­ sc h r ä n k te Z eiträ u m e v o r lie g e n .

In d en Jahren 1929 b is 1931 h e r g e s te llt e , d ü n n e A sp h a ltd e c k e n ä h n ­ lich er B a u w e is e , d ie für V e r s u c h sz w e c k e in d em F o r sc h u n g sin stitu t für W asserbau und W asserkraft, M ü n ch en , V e r su c h sa n sta lt O b ern ach (W a lch en ­ se e ) au sg efü h rt w u rd en , h a b en je d e n fa lls trotz E in w irk u n g v o n S o n n e n ­ str a h lu n g , F rost, W in d und W a sser, w ie w e c h s e lw e is e r N aß - u n d T rocken­

A b b . 12. F e r tig g e s t e llt e B ö sc h u n g sd ic h tu n g sü d lic h d e s S ic h e r h e itsto r e s D a tteln der 2 . Fahrt b e i O lfe n .

Einschnitt

(6)

458 Schiller u. Gorges, Versuche mit Asphaltbauwelsen beim Erweiterungsbau des Dortmund-Ems-Kanals Pachschrlft f. d. ges. Bauingenieurwesen

h a ltu n g , b ish e r k e in e n A n h a lt dafür g e z e ig t , daß m it e in e r E in w irk u n g v o n W itte r u n g se in flü sse n b e i A sp h a ltd e c k e n g e r e c h n e t w e r d e n m u ß . In d ie se r H in sic h t is t auf d ie V e r ö ffe n tlic h u n g e n d er V e r su c h sa n sta lt zu v e r ­ w e is e n .

B e so n d e r e A u fm e r k sa m k e it erfordert nach d e n b is h e r ig e n E rfahrungen d ie H errich tu n g d e s U n te r g r u n d e s vor d em A u fb r in g e n d er e ig e n tlic h e n S c h u tz sc h ic h t. D ie V e r h ä ltn isse in O lfe n w a ren in d ie se r H in sich t b e ­ so n d e r s u n g ü n s tig , w e il d er U n terg ru n d b e tr ä c h tlic h e n W assera n d ra n g z e ig t e u n d d er früher e ln g e b r a c h te , stark le h m ig e S an d u n ter d er E in ­ w ir k u n g d er W a lzen se h r zu m A u sw e ic h e n n e ig t e . U n te r n o rm a len V e r ­ h ä ltn is se n w e r d e n d ah er d ie h ie r e n tsta n d e n e n K o ste n für d ie V o r b e r e itu n g d e s U n te r g r u n d e s a lle r V o ra u ssich t nach n o ch v e r m in d e r t w er d e n k ö n n e n . B e i fe ste m B o d e n m it g e r in g e m W a ssera n d ra n g w ird b e i g e sc h ic k te r W ahl d e s E in b a u g e r ä te s a u f e in e b e so n d e r e V o r b e r e itu n g d e s U n te r ­ g r u n d e s v e r m u tlic h ü b erh a u p t v e r z ic h te t w e r d e n k ö n n e n . In a n d eren F ä llen d ü rfte d a s E in b rin g en u n d E in fü g e n e in e r m eh r o d e r w e n ig e r d ü n n e n S ch ich t v o n g r o b e m K ie s o d er S c h o tte r g e n ü g e n , um d a s A b ­ w a lz e n der D e c k e zu e r m ö g lic h e n , in sb e s o n d e r e d an n , w e n n d as A b ­ w a lz e n nicht m it e in e r W a lze m it e ig e n e m A n tr ie b , so n d e r n m it ein e r e tw a v o m L ein p fad her g e z o g e n e n W a lze g e s c h ie h t. D a , w o le h m ig e r U n terg ru n d u n d W a ssera n d ra n g v o r h a n d e n ist, d ü rfte e s sic h e m p fe h le n , b e i sp ä te r e n V e r su c h e n e in e V e r fe s tig u n g d ie s e s U n te r g r u n d e s durch A u fb r in g en ein e r d ü n n e n L age v o n b itu m e n g e b u n d e n e m K ie s o d er S ch o tter z u e r r e ic h e n , d i e , o h n e daß e in e d ic h te n d e W irk u n g v o n ihr v e r la n g t w ird , in h e iß e m Z u sta n d e a u fg e b r a ch t w ir d , u n d d ie n a ch ihrem E rhärten in fo lg e d er A b k ü h lu n g w o h l ln je d e m F a lle e in e für d as W a lz e n d e r e ig e n tlic h e n D ic h tu n g s sc h ic h t a u sr e ic h e n d w id e r s ta n d sfä h ig e U n te r la g e e r g e b e n w ird . E in e in n ig e V e r b in d u n g d er e in z e ln e n S ch ich te n k an n durch d as A u fb r in g e n d er h e iß e n o b e r e n S ch ich t auf d ie b e r e its erh ä rtete u n ter e e r z ie lt w e r d e n , w e il d ie u n ter e S ch ich t d a b e i b is zur K le b e fä h ig k e it n e u erh itzt w ird.

A u fm e r k sa m k e it m uß b e i d er B e h a n d lu n g d e s U n te r g r u n d e s auch d em e tw a v o r h a n d e n e n P ila n z e n w u c h s g e w id m e t w e r d e n . S o fe rn d ie fe r tig e D e c k e b a ld ü b ersta u t w ir d , sin d e r n stlic h e S c h ä d ig u n g e n d er D e c k e n ich t v o rstellb a r. Im ändern F a lle d a g e g e n s o w ie ln d er Z o n e d e s W a ss e r w e c h s e ls u n d o b e r h a lb d e s W a s s e r s p ie g e ls h a b e n B e o b a c h ­ tu n g e n g e z e ig t , daß b e s o n d e r s w id e r sta n d sfä h ig e P fla n zen (S c h a c h te lh a lm , H u flattich ) u n ter U m stä n d e n in d er L a g e sin d , d ie fe r tig e D e c k e zu d u r c h w a c h se n . N a ch ih rem A b ste r b e n k ö n n te n d an n b e im V e r fa u le n der P fla n z e n te lle p o r ig e S te lle n in d er D e c k e e n tste h e n . E s w ird sic h d a h er e m p fe h le n , so fern e in u nfruchtbarer U n terg ru n d n ich t v o r h a n d e n i s t , v o r d em E inbau d er A s p h a ltd e c k e in d er Z o n e d e s W a ss e r w e c h s e ls und d arü b er a lle P fla n zen n e b st W u rzeln so r g fä ltig zu b e s e itig e n .

B e so n d e r e F u g e n w e r d e n in d er A s p h a ltd e c k e im a llg e m e in e n n ich t n ö tig se in , w e il ih re P la stiz itä t a u sre ich t, um sic h e tw a ig e n U n terg ru n d ­ b e w e g u n g e n a n z u p a ss e n . D ie G röß e d er P la s tiz itä t kann a u s A b b . 2 e n t­

n o m m e n w e r d e n , d ie e in e n S tr eifen d er D e c k e z e ig t , d er nach z w e i­

stü n d ig e r , freier A u fla g e r u n g e in e w e it g e h e n d e V erfo rm u n g a n g e n o m m e n h a t, o h n e d aß d ad u rch s e in e d ic h te n d e n E ig e n s c h a fte n ir g e n d w ie b e ­ e in trä ch tig t w o r d e n w ä ren . M an w ird d a h er k ü n ftig F u g e n nur dort v o r s e h e n m ü s se n , w o m it R ü ck sich t a u f n o tw e n d ig e A u ssp a ru n g en b e im A r b e itsv o r g a n g d e s E in b r in g e n s d ie H e r s te llu n g d er D e c k e U n ter b r e c h u n g e n erfordert.

B e so n d e r s b e a c h te t zu w e r d e n v e r d ie n t n o ch , d aß d ie A n s c h lü s s e der e in z e ln e n B a h n en b eim A u fb r in g e n d er D e c k e k e in e r le i b e s o n d e r e B e ­

h a n d lu n g e rfo rd ern , w e ll d ie W ärm e d er a u fg e b r a c h te n n e u e n B ahn a u sre ich t, um e in e e tw a e in g e tr e te n e A b k ü h lu n g u n d E rhärtung d er b e ­ n ach b arten Bahn a u sz u g le ic h e n und d e n Rand so w e it a u fz u w ä rm en , daß e in e v o ll a u sr e ic h e n d e V e r s c h m e lz u n g b e id e r B a h n en am A n sc h lu ß e r z ie lt w ird . D a s g le ic h e g ilt au ch für d ie B e s e itig u n g e tw a n o ch v o r h a n d e n e r F e h ls te lle n , d ie durch n a c h tr ä g lic h e s B ü g e ln m it h e iß e n E ise n , n o tfa lls a u ch u n ter Z u g a b e v o n n e u e m M a teria l, le ic h t u n d z u v e r lä s s ig g e s c h lo s s e n w e r d e n k ö n n e n .

A u s b lic k a u f W e i t e r e n t w i c k lu n g .

D ie k ü n ftig e n Erfahrungen m it d er V e r su c h sstr e c k e w erd en zur K lärung d er F ra g e b e itr a g e n , o b d ie A s p h a ltb a u w e lse an g e e ig n e t e n S te lle n in z u v e r lä s sig e r u n d w ir tsc h a ftlic h e r W e is e d ie b ish e r a lle in ü b lic h e L e h m ­ b a u w e is e e r s e tz e n k ann. D er G e sa m te in d r u c k b e i d er V e r su c h sstr e c k e g e h t d a h in , daß w e s e n tlic h e V e r e in fa c h u n g e n u n d S ic h e r u n g e n ln d er A u sfü h r u n g u n d d a m it e in e w e ite r e V e r b illig u n g d er B a u w e is e a n g e str e b t w e r d e n m ü s se n , um d er A u sfü h r u n g sw e ls e e in e Z u k u n ft zu v e r sc h a ffe n . D a s A u g e n m e r k m ü ß te b ei sp ä teren A u sfü h ru n g en u n ter an d erm darauf g e r ic h te t w e r d e n , d ie S c h u tz sc h ic h t und d ie D ic h tu n g ssc h ic h t w e itg e h e n d zu v e r e in ig e n o d e r auf d ie S c h u tz sc h ic h t g a n z zu v e r z ic h te n , dadurch, daß in d ie fe r tig e , in d ie s e m F a lle v ie lle ic h t e tw a s zu v e r stä r k e n d e D ic h tu n g ssc h ic h t g r o b e s S te in m a te r ia l auf d er O b erflä ch e au fg e b r a ch t w ird , um e in e v o ll a u sr e ic h e n d e U n v e r le tz lic h k e it d er A s p h a ltd e c k e zu e r z ie le n . Es k ö n n te auch v e r s u c h t w e r d e n , a u f d ie e ig e n tlic h e B ö s c h u n g s­

b e fe s tig u n g o b e r - u n d u n terhalb d e s W a ss e r s p ie g e ls g a n z zu v e r z ic h te n o d e r s i e j e d e n fa lls e r h e b lic h zu v e r b illig e n , dad u rch , daß als b e so n d e r e B ö s c h u n g s b e fe s tig u n g le d ig lic h g r o b e s S te in m a te r ia l, am b e ste n B a sa lt, in e in e ü b er d ie D e c k e g e z o g e n e K le b e sc h ic h t e in g e fü g t w ird .

E in e K lä ru n g b ed a rf n och d ie se h r w ic h tig e F ra g e d e s A n k e r g r u n d e s.

O b w o h l d a s A n k ern m e ist in d e n K a n ä len durch sc h iffa h r tp o liz e ilic h e A n o rd n u n g v e r b o te n Ist, kann d o c h , b e so n d e r s b e i H a v a r ie g e fa h r , d ie N o tw e n d ig k e it h ierzu e in tr e te n . E s w e r d e n k ü n ftig E rfah ru n gen darüber g e s a m m e lt w e r d e n m ü s se n , o b m it R ü ck sich t a u f d era rtig e F ä lle d ie H e r ste llu n g e in e s b e so n d e r e n A n k erg ru n d es erford erlich w ird , d er dann in e in e r K ie s- o d e r S a n d sc h ü ttu n g ü b er d er D e c k e g e sc h a ffe n w e r d e n m ü ß te, o d e r o b , in s b e s o n d e r e b e i n ich t zu la n g e n D ic h tu n g sstr e c k e n , auf d e n A n k erg ru n d ü b e r h a u p t v e r z ic h te t w e r d e n k an n . In d ie se m F a lle d ü rfte e s sic h e m p fe h le n , durch A n o r d n u n g v o n P o lle r n o d er H a lte p fä h le n d ich t o b erh a lb d er D e c k e d er S ch iffah rt d ie M ö g lic h k e it z u m sc h n e lle n F e stm a c h e n im G e fa h r e n fa lle zu g e b e n . A lle d ie s e D in g e fa lle n für d ie w irtsch a ftlich e B e u r te ilu n g in s G e w ic h t.

G a n z b e s o n d e r e B e a c h tu n g w ird für d ie Z u k u n ft d er E n tw ick lu n g v o n G e r ä te n g e s c h e n k t w e r d e n m ü s se n , d ie e in e n m a sc h in e lle n E inbau d er A sp h a ltd e c k e n e r m ö g lic h e n , da nur b e i m a sc h in e lle m E in b au d ie H er­

s t e llu n g g rö ß erer D ic h tu n g s str e c k e n sc h o n m it R ü ck sich t auf d ie D au er d er A r b e ite n m ö g lic h ist. In F ra g e k ä m e n für d ie S o h le n ein k o m ­ b in ie r te s A u sb re it- o d e r W a lz g e r ä t, e tw a n ach A rt d er E in b a u m a sch in en für B e to n - o d er A sp h a ltd e c k e n im S tra ß en b a u , u n d für d ie B ö sc h u n g e n e in G erät, d as v o m L ein p fa d h er g e z o g e n w ird und e b e n fa lls d ie D e c k e m ö g lic h s t ln e in e m A r b e itsg a n g a u sb r e ite t u n d e in w a lz t. U m h in sich tlic h d ie s e s m a sc h in e lle n E in b a u e s E rfah ru n gen zu sa m m e ln u n d d ie E n tw ick ­ lu n g v o n e n tsp r e c h e n d e n G erä ten zu förd ern , w ird g e p la n t, im Z u ge d er 2 . F ahrt b e i O lfe n e in e w e it e r e V e r su c h sstr e c k e m it ein e r m a sch in ell e in g e b a u te n W a lz a sp h a ltd e c k e h e r z u s te lle n . Ü b er d a s E r g e b n is d ie se r n e u e n V e r su c h sstr e c k e w ird b e r ic h te t w e r d e n .

A l l e R e c h t e V o r b e h a lt e n .

T h e o r i e d e r K n i c k u n g g e r a d e r S t ä b e

u n d i h r e A n w e n d u n g a u f d i e S t a b i l i t ä t d e s l ü c k e n l o s e n G l e i s e s . V o n Dr. T a k a s h i i n a d a , Prof. an d er K a ise r lic h e n K y u sh u -U n iv e r sttä t, F u k u o k a , Japan.

A . A l l g e m e i n e A b l e i t u n g d e r K n ic k f o r m e ln .

F ür d e n F a ll, daß e in g e r a d e r S tab m it d er S te ifig k e it

E J

u n ter W irk u n g v o n e in er A xiald ru ck k raft

P

zum K n ick en g e fü h r t w ird , erg ib t sic h d ie D iffe r e n tia lg le ic h u n g d er e la s tis c h e n K n ick lin ie

D ie s ist th e o r e tis c h nur d a n n m ö g lic h , w e n n d ie g e m e in s a m e N en n e r ­ d e te r m in a n te a ller K o n sta n te n v e r s c h w in d e t. B e z e ic h n e t m an d ie s e m it

N,

s o ist

(3)

N =

0

0 )

E J ' d * y

~ d x * + P d 2y d x * -

0,

u n d zw a r u n ter d er V o r a u sse tz u n g , daß d ie K n ic k a u sb ie g u n g e n

y

a ls so k le in g e g e n ü b e r d e r S ta b lä n g e

l

a n g e s e h e n w e r d e n , daß d ie A xialk raft für a lle Q u e r s c h n itte g le ic h

P

g e s e tz t w e r d e n darf.

D ie L ö s u n g d ie s e r D iffe r e n tia lg le ic h u n g la u te t:

y — A ■

c o s

m x

+

B •

s in

m x

+

C x

+

D ,

w orin

P

E J

D ie R a n d b e d in g u n g e n lie fe r n e in S y s te m v o n v ie r h o m o g e n e n lin ea ren G le ic h u n g e n , a u s d em d ie v ie r K o n sta n ten

A, B, C

u n d

D

m itte ls D ete r m in a n te n v e r fa h r e n s b e stim m t w e r d e n . D a m it d er S tab a u sk n ick t, m uß sic h n o tw e n d ig d ie A u s b ie g u n g

y

w irk lich e r k e n n e n la ss e n , a lso m ü s se n d ie v ie r darin a u ftr e te n d e n K o n sta n ten n ich t sä m tlic h v e r s c h w in d e n .

(2 )

-— • v Ist.

d ie a llg e m e in e B e d in g u n g dafür, d aß d a s A u sk n ic k e n d e s S ta b e s m ö g lic h ist.

M it H ilfe d ie se r B e d in g u n g s g le ic h u n g kann m an nicht nur d ie E u lersch en K n ick fo rm eln a b le ite n , so n d e r n au ch d ie T h e o r ie auf a llg e m e in e r e F älle d er e la s tis c h e n E in sp a n n u n g d e s S ta b e n d e s le ic h t e r w e ite r n . E s dürfte je d o c h n ich t n ö tig s e in , d ie R ech n u n g für a lle E u le r sc h e n K n ick fä lle hier v o rzu fü h r en , w e il s ie a ls G r e n z fä lle d er e la s tis c h e n E in sp a n n u n g von s e lb s t h e r v o r g e h e n . W ir w o lle n u n s d e sh a lb m it d er D a r s te llu n g nur e in e s E u lersch en K n ic k fa lle s d e s b e id e r s e its fe s t e in g e s p a n n te n S ta b es b e g n ü g e n u n d d an n g le ic h a u f d e n F a ll d er e la s tis c h e n E in span n u n g e in g e h e n .

B e m e r k e n s w e r t ist, d aß für d e n F a ll d e s b e id e r s e its ein g esp a n n ten S ta b e s th e o r e tisc h z w e ie r le i K n ick fä lle m ö g lic h sin d , d e r e n e in e r b ish er n o ch n ich t z u u n se r e r K en n tn is g e la n g t ist, w ä h r e n d d er a n d e r e dem w o h lb e k a n n te n E u le r sc h e n K n ick fa ll en tsp rich t.

(7)

Jahrgang 14 Heft 32

24. Juli 1936

I n a d a , T h e o r ie d er K nickung g era d er S tä b e u n d Ihre A n w e n d u n g auf d ie S ta b ilitä t d e s lü c k e n lo se n G le is e s 4 5 9

1. F a l l . B e i d e S t a b e n d e n s e i e n f e s t e i n g e s p a n n t . D ie R a n d b e d in g u n g e n la u te n dann:

d'j. — o — 0 = A + D ,

y x — o = 0 = B rn

-f-

C,

y x = i = 0 = A • cos m l

+

B •

sin

m I

+

C I + D,

so erhält m an d ie K n ick b ed in g u n g

N — O

zu

(8) ( * . ) * _ , ( ! + « ( j ) + ^ = 0

= 0 :

A m -

sin

m l

+

B m -

c o s

m l

+

C. (9)

? ( i +

+ k)2—

4 £

k t f

2 Zk

D ie K n ic k b e d in g u n g hierfür b e r e c h n e t sic h zu

... . m i t m l m l m A

(4) sin - y ^sln ^--- y • cos - y 1 = 0,

w o fü r z w e i F ü lle u n te r sc h ie d e n w e r d e n , n ä m lich :

(0

.< . i

ttt

/

m l m l .

. . . . . . . . .

(ti)

l g j - = - y , w orau s y = 4 ,4 9 3 4 , 7 ,7 2 5 3 u sw .

(5)

D araus g e h t h erv o r m it

m — 4

t

P E J

P

. m l m l

sin y = 0 , w oraus 2 - = .t, 2

n

u sw .,

und h ierau s

b _ r E J l

/

Für d as D o p p e lv o r z e ic h e n w e r d e n z w e i K n ick fä lle u n te r sc h ie d e n , fa lls

k

v o n N u ll v e r s c h ie d e n Ist. J e d o c h für d en F all

k = 0,

w oru n ter ein e in e r se its fe s t, a n d e r se its e la stisc h e in g e sp a n n te r Stab zu v e r ste h e n

b 0 '

ist, g e h t d ie q u a d ra tisch e G le ic h u n g (8) ln d ie lin eare Form = — ü b er,

' 1

so daß e in K nickfall

r E J

2 (1 — c o s

m l)

m l -

sin

m I m l ( m l •

c o s

m l

— sin

m l) l

J

:

(6)

(i)

P-.

(« 1

P--

8 0 ,7 6

E J

16

t P E J

¡2 2 3 8 ,7 2

E J

u sw .,

u sw .

p

p

M it R ü ck sich t auf d ie R a n d b e d in g u n g e n erhält m an d ie G le ic h u n g der K n lc k lln le zu

{

(/)

y —

A

(1 — co s

m x

) (A bb. 1, a u. b),

m

D er F all (/) en tsp rich t o h n e w e ite r e s d em E u lcrsch en K n ick fa ll; d a­

g e g e n b e i (ti) ist d ie K n ick u n g s o g ep rä g t, daß d ie D r e h m o m e n te an b e id e n E n d e n Im m er in e n tg e g e n g e s e tz te m S in n e a u sfa lle n , w a s b e i der D iffe r e n tia lg le ic h u n g z w e ite r O rdnung

c Py

(10 )

a lle in m ö g lic h ist.

A u s G l. (9) u. (10) kann m an d ie B e z ie h u n g e n z w isc h e n d en W erten v o n

r E J / l

und

m l,

d ie d er K n ic k b e d in g u n g

N =

0 g e n ü g e n , b e stim m e n . D ie R e c h n u n g se r g e b n isse sin d In A b b . 2 grap h isch d a r g e ste llt. F in d e t m an daraus d en W ert

m l,

d er d em g e g e b e n e n W erte

r F. J/l

en tsp rich t, s o läß t sich d ie K n ick last durch

(1 1 ) P

(ml )2 E J

P

W

J

* V ‘ •'V V

(tí)

y = B

| y (1 — c o s

m x)

— sin

m x

m

x j (A bb. 1, c u. d).

- E J -

d x

2 :

P y - M „ ,

au s d er g e w ö h n lic h d ie E u lersch en F o rm eln a b g e le ite t w e r d e n , v o n v o rn ­ h erein a u s g e s c h lo s s e n Ist, Indem s i e dort, w o

y =

0 ist, a ls o au ch an e in g e s p a n n te n E n d en , im m e r nur e in d e u tig e s M o m en t —

M0

ergib t.

b e stim m e n . D urch V e r g le ic h d e s so erre ch n e ten W er te s m it d er E u lersch en K n ick last kann m an d en g e s u c h te n E influß der e la stisc h e n E in sp a n n u n g auf d ie K n ick sta b ilitä t d e s S ta b e s klar m ach en .

Es m ö g e n nun d ie G r e n z fä lle

r

= 0 und

r

= oo b etra ch te t w erd en . Ist r = 0 , so m uß für e n d lic h e s

k

auch ^ = = 0 se in . D ann lie g t d er F a ll vor, b e i d em d er Stab an b e id e n E n d en fe st e in g e sp a n n t Ist. A u s A b b . 2 erh ält m an h ie r b e i für (r)

m 1 =

2

n,

für (z7)

m l —

8 ,9 8 6 8 , w o ra u s flie ß t

4 -T2 F I

(:)

P

— — --- . . . E u lersch e F o rm el, . . . _ 8 0 ,7 6

E J

(„•) p = ---

h t6lt2 [ J

T ~ y-o, y ’-o

13VZÍJ

y -A i':11

i m

(0

P

(it)

P =

y - 0 y' -0 A b b . 1.

cj

2. F a l l . B e i d e S t a b e n d e n s e i e n e l a s t i s c h e i n g e s p a n n t . D ie S ta b e n d e n fe st e in z u sp a n n e n , Ist n ich t le ic h t zu v erw ir k lic h e n . Es Ist d a h er s o w o h l v o n In teresse a ls au ch für d ie P raxis v o n groß er B e d e u tu n g , zu u n ter su ch en , w e lc h e n E in flu ß d ie e la s tis c h e E in sp a n n u n g auf d ie K n ick sta b ilitä t a u sü b t.

W ir u n te r su c h e n zu n ä ch st d ie m ö g lic h st v e r a llg e m e in e r te n F ä lle , b e i d e n e n d ie b e id e n S ta b e n d e n v e r sc h ie d e n a r tig e la s tisc h e in g e sp a n n t sin d , d. h. d er S ta b e r le id e t in fo lg e d e s E in tr e te n s d e s E n d m o m e n te s Ai0 = l e in e N e ig u n g an x = 0 , w ä h ren d

r

an

x = l.

D ie R a n d b ed in g u n g en la u te n dan n :

y x = o = 0 = A + D,

y'x = 0 — a y x ^ o — 0== A a m2

+

B m + C, y x

_ / = 0 =

A •

c o s

m l + B ■

sin

m l + C l

+

D,

A m ( b m •

c o s

m l +

sin

m l) + B m

(co s

m l

b m ■

sin

m l) + C,

w orin

a — r 1 E J

u n d

b — r E J

b e z e ic h n e t. S e tz t m an ferner a ls ab ­ k ü r z e n d e S y m b o le

k

=

a/b — r j r , g = m

3 P ■ sin

m

/,

ij =

m l

(m / • c o s

m l

— sin

m [),

,9 - = 2 ( 1 — co s m l ) —

m l ■

sin

m l,

Im an d eren G ren zfall t = o o m uß b e i e n d ­ lich em

k

au ch = oo s e i n , w o m it d e r 'F a ll d e s b e id e r s e its g e ­ le n k ig a n g e s c h lo s s e ­ n en S ta b e s en tsp rich t.

A u s A b b . 2 erh ält m an für (r)

m l = 7i

u n d für

(ii) m 1 = 2 ti,

a ls o nach G l. (11) d ie E u lersch en F o rm eln :

2 E J

P

A t P E J p

H a n d e lt e s sich n och um d e n E u ler­

sc h e n K n ic k fa ll, b ei d e m ein S ta b e n d e fe st e in g e sp a n n t (r, = 0 , a lso £ = 0) und das an d ere g e le n k ig an ­ g e s c h lo s s e n ( t = oo) Ist, so w ird e s g e ­ n ü g e n , d ie R ech n u n g nach d er G l. (11) d u rch zu fü h ren , in d em m an der Linie für

k = 0

in A b b . 2 b is auf r = o o fo lg t u n d d e m e n tsp r e c h e n d d en W ert

m l =

4 ,4 9 3 4 b e stim m t. M an erh ä lt so d a n n d ie b e k a n n te E u lersch e F orm el

2 0 . 1 9 E . /

P '

3 . F a l l . E in S t a b e n d e b e i

x = 0

s e i f r e i b e w e g l i c h , d a s a n d e r e b e i

x = l

e l a s t i s c h e i n g e s p a n n t .

D ie R a n d b ed in g u n g en liefern :

y x — o

= 0 = '4 + 73,

= o = ° = A

y'x

^

i

+

b y ”

__ z = 0 —

A m

(sin

m l

+

b m •

c o s

m l) + B m( b m ■

sin

m l

— c o s

m 1) ■ P y x = i + E J y x _ l = 0 = C l + D.

D araus b e r e c h n e t sic h d ie K n ick b ed in g u fig

N - -

0 zu

(1 2 )

l ä £ = J r r .

c tgO T /,

■c,

m l

Cytaty

Powiązane dokumenty

Da einerseits die Briicke durch die schon eingebaute Schalung fiir die Fahrbahnplattc etwas schwerer ais vorgesehen war, anderseits die verwendeten jungen,

Bei neuen Brflcken werden die Abmlnderungsziffcrn a und p wohl immer gróBer sein ais 0,8 und 0,6. Der alteste Balken mOge wegen der erwahnten Fehler

Dle gewahlte Dicke der Platten von 12 cm entsprlcht bel Zuschlagen mit dem GrOBtkorn von 40 mm dem dreifachen Korndurchmesser. Dieses MaB diirfte die untere

II. Die w asserstauende Schicht B ais schw er durchlftssige Schicht. Freies Grundwasser uber ihr. In Wirklichkelt sind die Grundwasserstauer meist Tonschichten und

Druck der Buchdruckarel Gebrüder Ernst,

Das Bitumen, das in der Klebemasse, der Oberzugmasse auf den Gewebebahnen und der Deckmasse verwendet wird, ist plastisch. Der innere Wlderstand ist daher gegen

Die erhöhte Dichte hat gleichzeitig eine Reihe anderer V orteile im G efolge. einen W asserbehälter aus R üttelbeton fünf M onate lang einem Druck von mehreren at

fange erreicht wurde. Um einen sicheren Erfolg zu haben, m ußte der hohe Druck längere Zelt auf der eingepreßten Masse stehen. Mit diesem hohen Druck gelang es