Rzeczownik niejedno ma imię, czyli rzecz o przypadkach
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• wie, jak rozpoznać rzeczownik,
• zna pytania, na jakie odpowiada rzeczownik,
• wie, co nazywa rzeczownik,
• zna nazwy i pytania przypadków.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi wymienić rzeczowniki wszystkich rodzajów,
• umie wskazać liczbę pojedynczą i mnogą rzeczowników,
• potrafi odmienić rzeczowniki przez przypadki.
2. Metoda i forma pracy
• Burza mózgów,
• praca indywidualna,
• językowe ćwiczenia praktyczne.
3. Środki dydaktyczne
• Karta pracy – schemat odmiany rzeczowników przez przypadki,
• kartoniki z nazwami przypadków,
• kartoniki z przykładami rzeczowników.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Nauczyciel prosi uczniów o wypisanie w zeszytach przykładów rzeczowników w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim.
2. Następnie wspólnie na forum klasy ustala, co dany rzeczownik nazywa, czy jest to osoba, rzecz, zjawisko, zwierzę czy roślina.
3. W ten sposób przypomniane zostaną podstawowe wiadomości dotyczące rzeczowników.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel prezentuje schemat odmiany rzeczowników i omawia poszczególne przypadki (załącznik 1).
2. Po przeczytaniu nazw przypadków nauczyciel prosi o wspólne ćwiczenie odmiany rzeczownika. Na początek wybieramy proste przykłady, w których nie zachodzą oboczności, np. krasnal, rycerz, donica.
W czasie tego ćwiczenia warto zwrócić uwagę na trudności ortograficzne, odmieniając rzeczownik można bowiem znaleźć uzasadnienie jego pisowni.
3. Następnie nauczyciel rozdaje uczniom kartoniki (każde dziecko otrzymuje kilka karteczek) z nazwą przypadka (kartoniki zielone) i przykładem rzeczownika (kartoniki niebieskie).
4. W pierwszej części tego ćwiczenia nauczyciel podaje przykład rzeczownika. Dziecko, które posiada kartonik z tym rzeczownikiem, musi podnieść go do góry i
odpowiedzieć na następujące pytania:
• który to przypadek?
• jaka to liczba?
• jaki to rodzaj?
Za udzielenie 3 poprawnych odpowiedzi uczeń otrzymuje nagrodę, np. „plusa za aktywność”. Zgromadzenie kilku takich plusów w ciągu jednej lekcji to ocena bardzo dobra za aktywność lub pracę na lekcji.
W drugiej części tego ćwiczenia nauczyciel będzie pokazywał kartkę z nazwą przypadka, a dzieci mające przykłady rzeczowników w tym właśnie przypadku powinny podnieść je do góry.
5.
c) Faza podsumowująca
Na zakończenie lekcji uczniowie odmieniają samodzielnie w zeszycie jeden rzeczownik. Po wykonaniu zadania odmiana zostaje przeczytana głośno. Następnie nauczyciel dyktuje polecenie pracy domowej.
5. Bibliografia
E. i F. Przyłubscy, Język polski na co dzień, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia załącznik 1.
PRZYPADEK PYTANIE RZECZOWNIK RZECZOWNIK RZECZOWNIK
MIANOWNIK kto? co? krasnal
DOPEŁNIACZ kogo? czego? krasnala CELOWNIK komu? czemu? krasnalowi
BIERNIK kogo? co? krasnala
NARZĘDNIK z kim? z czym ? krasnalem MIEJSCOWNIK o kim? o czym? krasnalu
WOŁACZ o! krasnalu!
b) Praca domowa
Podaj po jednym przykładzie rzeczownika w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim i odmień go przez przypadki w obu liczbach.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w klasie 4.
