Postêpy w Kardiologii Interwencyjnej 2009; 5, 1 (15) 31 AAddrreess ddoo kkoorreessppoonnddeennccjjii//CCoorrrreessppoonnddiinngg aauutthhoorr:: prof. dr hab. n. med. Jacek Bia³kowski, Katedra i Kliniczny Oddzia³ Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dzieciêcej,
Œl¹ski Uniwersytet Medyczny, Œl¹skie Centrum Chorób Serca, ul. Szpitalna 2, 41-800 Zabrze, tel. +48 32 271 34 01, e-mail: jabi_med@poczta.onet.pl Praca wp³ynê³a 3.12.2008, przyjêta do druku 23.02.2009.
Raport Komisji Wrodzonych Wad Serca Sekcji Interwencji
Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Report of Congenital Heart Disorders Committee of Working Group on Interventional Cardiology of the Polish Cardiac Society
Jacek Bia³kowski, Ma³gorzata Szkutnik, Agnieszka Janas
Katedra i Kliniczny Oddzia³ Wrodzonych Wad Serca i Kardiologii Dzieciêcej, Œl¹ski Uniwersytet Medyczny, Œl¹skie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Post Kardiol Interw 2009; 5, 1 (15): 31-34 Sekcja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK/Working Group on Interventional Cardiology of the Polish Cardiac Society
W Wssttêêpp
W ubieg³ym roku podczas X Zjazdu PTK we Wroc³a- wiu decyzj¹ Zarz¹du Sekcji Interwencji Sercowo-Naczy- niowych ukonstytuowa³a siê Komisja Wrodzonych Wad Serca w sk³adzie: przewodnicz¹cy Jacek Bia³kowski oraz cz³onkowie – C. Kêpka, T. Moszura, R. Sabiniewicz, E. Sorysz, M. Szkutnik, O. Trojnarska, M. Zubrzycka.
Do jej zadañ nale¿eæ ma m.in. prowadzenie szczegó³o- wego rejestru aktywnoœci kardiologii interwencyjnej w za- kresie diagnostyki i terapii wrodzonych wad serca (WWS) na terenie naszego kraju oraz koordynowanie dzia³añ maj¹cych na celu upowszechnienie stosowania tych me- tod. W³aœnie w tym celu opracowany zosta³ raport.
M
Maatteerriiaa³³ ii m meettooddyy
Do wszystkich oœrodków zajmuj¹cych siê leczeniem in- terwencyjnym wrodzonych i strukturalnych wad serca roze- s³ano szczegó³owy kwestionariusz dotycz¹cy liczby i rodza- jów przeprowadzonych zabiegów oraz wykonanych cewnikowañ diagnostycznych. Te ostatnie by³y szacowane podwójnie, tzn. za³o¿ono, ¿e ka¿dy zabieg interwencyjny by³ poprzedzony cewnikowaniem diagnostycznym. Wyj¹tek sta- nowi³a tu atrioseptostomia balonowa (zabieg Rashkinda), kiedy to z regu³y nie wykonuje siê ani pomiarów ciœnieñ w ja- mach serca, ani angiografii. Dla lepszego zobrazowania sy- tuacji, podobnie jak w raporcie Hiszpañskiego Towarzystwa Kardiologicznego [1], wyodrêbniono grupê pacjentów pe- diatrycznych (do 18. roku ¿ycia) oraz doros³ych. Ponadto
podjêto próbê okreœlenia liczby zabiegów kardiochirurgicz- nych w odpowiednich koresponduj¹cych z kardiologi¹ inter- wencyjn¹ wadach (np. zamykania ubytków miêdzyprzedsion- kowych czy dro¿nych przewodów têtniczych). Dane te uzyskano z Raportu Krajowego Rejestru Operacji Kardiochi- rurgicznych za rok 2007 (www.krok.org.pl) oraz z Rejestru EACTS Congenital Data Base dotycz¹cych naszego kraju.
W Wyynniikkii
Odpowiedzi na przes³any formularz uzyskano z 13 oœrodków. Liczbê cewnikowañ diagnostycznych i te- rapeutycznych w WWS w poszczególnych centrach przed- stawiono na rycinie 1. Spoœród tych oœrodków g³ównie pe- diatryczn¹ kardiologi¹ interwencyjn¹ zajmuje siê 6, jedynie kardiologi¹ interwencyjn¹ u doros³ych 4, a 3 zarówno kar- diologi¹ interwencyjn¹ doros³ych, jak i dzieci. Zestawie- nie liczby cewnikowañ diagnostycznych i interwencyjnych za lata 2004–2007 przedstawiono w tabeli 1. Wynika z niego systematyczny wzrost zarówno tych pierwszych, jak TTaabbeellaa 11.. Cewnikowania diagnostyczne i interwencyjne we wrodzonych i struk- turalnych wadach serca wykonane w Polsce w latach 2004–2007
TTaabbllee 11.. Diagnostic and interventional catheterization in congenital and structural heart defects performed in Poland in years 2004-2007
2
2000044 22000055 22000066 22000077
Cewnikowania 1631 1813 1836 2019
diagnostyczne
Cewnikowania 979 1118 1037 1261
interwencyjne
Postêpy w Kardiologii Interwencyjnej 2009; 5, 1 (15)
32
Bia³kowski J. i wsp. Raport Komisji Wrodzonych Wad Serca SISN
i drugich. Liczby te mog¹ jednak nieco zafa³szowywaæ ob- raz rzeczywistoœci, jako ¿e w miarê up³ywu czasu zwiêksza siê liczba raportuj¹cych oœrodków. Dane dotycz¹ce spek- trum zabiegów kardiologii interwencyjnej w WWS u dzie- ci i doros³ych przedstawiono na rycinach 2. i 3. Z przed- stawionych zestawieñ wynika, ¿e ubytek w przegrodzie miêdzyprzedsionkowej (ASD) zamykano metodami kardio- logii interwencyjnej u 388 chorych (183 dzieci), przetrwa-
³y przewód têtniczy (PDA) u 213 (188 dzieci), balonowe angio- i walwuloplastyki (nie uwzglêdniono walwuloplasty- ki mitralnej jako wady nabytej) wykonano u 280 chorych (258 dzieci). Inn¹ wa¿n¹ grup¹ byli chorzy z dro¿nym otwo- rem owalnym (PFO) i kryptogennymi udarami oœrodko- wego uk³adu nerwowego (OUN). Zabiegi przezskórnego zamkniêcia PFO wykonano u 143 chorych (5 dzieci).
U noworodków z „owalozale¿nymi” wadami serca (np.
prze³o¿eniem wielkich pni têtniczych) wykonano 87 zabie- gów Rashkinda. Stenty do du¿ych naczyñ zak³adano u 57 chorych: do poszerzenia ga³êzi têtnicy p³ucnej u 23 (21 dzieci), a do poszerzenia koarktacji aorty u 30 (25 dzieci). Warto tu podkreœliæ pionierskie zabiegi
stentowania PDA wykonane u 3 noworodków. Rubryka obejmuj¹ca „inne zabiegi” (93 chorych, w tym 77 dzieci) obejmuje bardzo zró¿nicowane procedury – od zamyka- nia miêœniowych, oko³ob³oniastych i pozawa³owych ubyt- ków miêdzykomorowych, poprzez zamykanie ró¿norod- nych przetok naczyniowych, do usuwania cia³ obcych z uk³adu kr¹¿enia, które równie¿ zaliczono do interwencji pozawieñcowych.
Warto wspomnieæ, ¿e wg danych rejestru kardiochi- rurgicznego w Polsce przeprowadzono 2131 operacji wad serca, z czego 1921 zabiegów przeprowadzono w 6 oœrodkach kardiochirurgii dzieciêcej: 436 – w Insty- tucie Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi, 414 – w Cen- trum Zdrowia Dziecka w Warszawie, 385 – na Œl¹sku (w Katowicach i Zabrzu – ten sam operator), 316 – w Uni- wersyteckim Szpitalu Dzieciêcym w Krakowie-Prokoci- miu, 256 – w Poznaniu, 114 – w Dzieciêcym Szpitalu Klinicznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Wœród operowanych wad ubytki miêdzykomorowe by³y zamykane u 243 chorych, ASD u 228 i PDA u 234.
RRyycc.. 11.. Liczba cewnikowañ diagnostycznych i terapeutycznych we wrodzonych i strukturalnych wadach serca wykonanych w poszczególnych oœrodkach w roku 2007 FFiigg.. 11.. The number of diagnostic and interventional catheterizations in congenital and structural heart defects performed in particular centers during 2007 year
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
SCCS Zabrze CZD Warszawa ICZMP £ódŸ IK Warszawa AM Gdañsk IP Poznañ USD Kraków AM Warszawa SPSK7 Kielce KSSKraków WSSWroc³aw I KK Poznañ SPWSSzczecin
cewnikowanie interwencyjne cewnikowanie diagnostyczne 245
386
220 419
151 197
123 150
114 175
84 154
83 129
52 98
69 69 47
125
31 55
27 42
15 20
Postêpy w Kardiologii Interwencyjnej 2009; 5, 1 (15) 33
Bia³kowski J. i wsp. Raport Komisji Wrodzonych Wad Serca SISN
D Dyysskkuussjjaa
Przedstawione dane wskazuj¹ na rosn¹ce znaczenie kardiologii interwencyjnej w leczeniu wrodzonych i struk- turalnych wad serca. Liczba 1261 zabiegów interwencyj- nych wykonanych u osób z WWS w Polsce w 2007 r. jest zbli¿ona do liczby raportowanej w Hiszpanii (kraju o li- czebnoœci populacji podobnej do Polski) – 1497 [1]. Po- nad po³owa cewnikowañ serca u tych chorych w Polsce jest przeprowadzana w celach terapeutycznych i trend ten dotyczy równie¿ interwencyjnych zabiegów wieñcowych [2]. Podsumowanie jest istotne ze wzglêdu na zobrazo- wanie spo³ecznoœci kardiologicznej mo¿liwoœci terapeu- tycznych i skali problematyki leczenia szczególnej grupy chorych, jakimi zapewne s¹ osoby z WWS. Nie dziwi wiêc,
¿e blisko 2/3 zabiegów interwencyjnych wykonywanych jest u dzieci w pediatrycznych pracowniach hemodyna- micznych, jako ¿e kardiologia dzieciêca zajmuje siê przede wszystkim WWS. We w³asnym materiale cewnikowania terapeutyczne u doros³ych objê³y 41% ca³ej leczonej po- pulacji. Wed³ug naszych doœwiadczeñ ten schemat – dia- gnostyka i terapia WWS dokonywana przez pediatrów u doros³ych – jest sprawny i efektywny. Warto tu podkreœ- liæ du¿¹ ró¿norodnoœæ zabiegów, które mo¿e zaoferowaæ
kardiologia interwencyjna. Nale¿¹ do nich m.in. walwu- loplastyka p³ucna (71 interwencji), aortalna (57), angio- plastyka koarktacji aorty (82) czy te¿ zwê¿onych ga³êzi têt- nicy p³ucnej (70). Wa¿ne miejsce poœród interwencji u dzieci zajmuje przezcewnikowe zamykanie PDA (188 dzieci, u doros³ych 25 przypadków). Warto w tym miejscu wspomnieæ, ¿e w naszym kraju chirurgicznego zamkniêcia PDA dokonano u 234 chorych – by³oby nie- zmiernie ciekawe poznaæ, w jakim wieku byli ci chorzy, bowiem obecnie chirurgiczne zamykanie PDA mo¿na za- akceptowaæ jedynie u wczeœniaków lub niemowl¹t z ma- s¹ cia³a < 6 kg. Nadal wa¿ne miejsce w pediatrycznej kardiologii interwencyjnej zajmuj¹ zabiegi Rashkinda (87 interwencji). Wydawa³oby siê, ¿e w dobie korekcji ana- tomicznej prze³o¿enia wielkich pni têtniczych (TGA) zna- czenie tego paliatywnego zabiegu powinno siê zmniejszyæ.
Tak jednak nie jest, bowiem wielu kardiochirurgów w ce- lu stabilizacji stanu noworodka przed operacj¹ preferuje wykonanie u niego wstêpnej atrioseptostomii balonowej.
Inny wa¿ny aspekt kardiologii interwencyjnej to zamy- kanie komunikacji w przegrodzie miêdzyprzedsionkowej.
Zabiegi te zosta³y wykonane u 531 chorych. Dotycz¹ one zarówno zamykania wrodzonych ASD, jak równie¿ PFO.
Te pierwsze s¹ nieco czêœciej zamykane u osób doros³ych RRyycc.. 22.. Diagram obrazuj¹cy spektrum zabiegów kardiologii interwencyjnej przeprowadzonych w roku 2007 u dzieci (< 18. roku ¿ycia)
FFiigg.. 22.. The diagram presenting spectrum of interventional catheterizations performed in children (< 18 year) in 2007 plastyka TP
69
plastyka PS 64
TP 21
50
87
77
183 5
188 258
PDA
3 1
CoA 25
plastyka Ao plastyka CoA 53
72
ASD PFO PDA
plastyka balonowa stent
zabieg Rashkinda inne
N N == 884488
¿y³a p³ucna
Postêpy w Kardiologii Interwencyjnej 2009; 5, 1 (15)
34
(205 doros³ych vs 183 dzieci). Dane te wskazuj¹ na zna- ny fakt trudnoœci diagnostycznych i czêsto sk¹poobjawo- wy przebieg tej wady (nierzadko diagnozowanej dopiero po zamanifestowaniu siê powa¿nych zaburzeñ rytmu ser- ca spowodowanych wad¹ u doros³ego). Na pewno cie- szy te¿ wzrastaj¹ca liczba chorych leczonych metodami kardiologii interwencyjnej z kryptogennymi udarami i PFO.
Jest to zapewne efekt coraz lepszej wspó³pracy neurolo- gów z kardiologami interwencyjnymi. Warto wspomnieæ,
¿e chirurgicznego zamkniêcia ASD dokonano u 228 cho- rych (w rejestrze nie wspomniano, jaki to by³ odsetek ubyt- ków typu primum czy te¿ sinus venosus, jak wiadomo nie- kwalifikuj¹cych siê do leczenia interwencyjnego). Chocia¿
inne cewnikowania interwencyjne u doros³ych nie s¹ zbyt czêsto przeprowadzane, to jednak nie do przecenienia jest tu oferta kardiologii interwencyjnej, np. dotycz¹ca lecze- nia natywnej czy te¿ uprzednio leczonej kardiochirurgicz- nie koarktacji aorty (za pomoc¹ angioplastyki balonowej
lub implantacji stentu) b¹dŸ zamkniêcia zwapnia³ego PDA.
Wed³ug autorów tego raportu nale¿y rozwa¿yæ rejstrowa- nie równie¿ innych zabiegów niewieñcowych, takich jak walwuloplastyka i annuloplastyka mitralna.
W Wnniioosskkii
Mo¿liwoœci kardiologii interwencyjnej w zakresie le- czenia wrodzonych i strukturalnych wad serca s¹ coraz wiêksze zarówno w populacji dzieci, jak i osób doros³ych.
P
Piiœœmmiieennnniiccttwwoo
1. Lopez-Palop R, Moreau J, Fernandez-Vazquez F, Hernandez R. Registro Espanol de hemodinamica y cardiologia intervencionista. XIV informe oficial de la Seccion de hemodinamica y cardiologia intervencionista de la Sociedad Espanola de Cardiologia 1990-2004. Rev Esp Cardiol 2005; 58: 1318-1334.
2. Witkowski A. Sekcja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK. Kardiologia Interwencyjna. Jak leczyliœmy chorych w 2007 roku? Raport Zarz¹du Sekcji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Post Kardiol Interw 2008; 4: 97-100.
RRyycc.. 33.. Diagram obrazuj¹cy spektrum zabiegów kardiologii interwencyjnej przeprowadzonych w roku 2007 u doros³ych (> 18. roku ¿ycia) FFiigg.. 33.. The diagram presenting spectrum of interventional catheterizations performed in adults (> 18 year) in 2007
plastyka Ao
4 plastyka PS
7
Stent TP 2
22 7
25 16
205 5
138
stent CoA 5
plastyka CoA 10
ASD
PFO
PDA
plastyka balonowa
stent
inne
N N == 441133 Bia³kowski J. i wsp. Raport Komisji Wrodzonych Wad Serca SISN
