Aleksander GARLICKI
Autochtoniczna seria ' solna w miocenie Podkarpacia na zachód od Wieliczki
WSTĘP
Liczne prace geologiczno-poszukiwawcze wykonane przez Instytut Geologiczny w ciągu ostatnich killku lat w obszarze na zachód! od W:e- lic:zki dostarczyły nowych cennych danych dotyczących hudowy geolo- gicznej tego regionu. Wyniki tych prac, w zestawieniu z pracami daw- niejszymi, dały podstawę do przestrzennego przedstawienia stosunków geologicznych panujących w miocenie przy brzegu Karpat, na odcinku od Ska winy po Wieliczkę.
Południowo-wschodnia część omawianego obszaru należy do strefy miocenu "allochtonicznego" - zgarniętego i sfałdowanego. przed czołem nasuwającego się .od południa fliszu ikarpackiego. Występują tu od dawna znane i eksploatowane złoża soli kam.iennef Wielic7ik:i i Barycza. Na pół
noc i zachód od wymienionych złóż występuje autochtoniC'zna mioceńs.ka
seria solna, tylko nieznacznie zaburzona w strefie graniczącej z "allochto-
niczną" serią solną. Serię tę stanowi kompleiks nów z gipsem i anhydry- tem, przy czym w najbliższej okolicy Sw.oszowic występują gipsy i margle
siark.onośne.
W znacznej części wy~onanych .otworów . wiertniczych napotkano utwory przedmurza Karpat, dzięki czemu możliwe stało się pOlWiązanie zasięgu mioceńskiej serii solnej ze sposobem ułożenia starszego podło~a.
ROZ'WóJ BADAŃ MIOCENU W OKqLFCY WIELICZKA - SIDZINA Utwory mioceńskie występujące na zachód od .Wieliczki i na południe
od Krakowa od dawna stanowiły .obiekt zainteresowań wielu geologów.
Spośród starszych prac pierwsze większe opraco'wanie zawdzięcZamy
J. Niedźwiedzikiemu (1883). Autor ten ,podaje zasięg piask6w z Rajska i Bogucic, zasięg iłów gipsonośnych oraz przedstaIWia budowę geologiczną złoża siarki w Swoszowicach, popartą przekrojami geologicznymi.
J. Niedźwied'7ik:i stwierdza, że mioceńskie utwory iłowo-marglowe wcho- dzą źatokamitakże w ohszar karpacki., gdzie w odległości około 4 km na
lt'wvtaD.n1k Geologlc2lllY - 10
842 ; .MeksanJder rGarliocki
południe od Swoszowic (pod Zieloną) występują iły z gipsem, źródła siar- kowodorowe oraz wykryte przez wiercenia niewielkie gniazda siarki.
E. Tietze w obszernej pracy (1887) podaje wzmiankę o słonych źród
łach Sidziny. Omawiając trzeciorzęd w rejonie Podgórza, opisuje po,ziomo
ułożone i przewarstwione marglami gipsy w Skotnikach. 'Wyróżnia też
piaski .bogucickiei piaski z Rajska. .
S. Zaręczny (1894) stwierd~a występowanie gipsów wŚvód iłów w Skot- nikach, Kobierzynie, Łagiewnikach i Bonarce. Opisy iłów gipso,nośnych
rejonu Swoszowice - Wieliczka oraz piaSków z RajSka znajdujemy rów-
nież w pracach
rwo
Friedberga '(1'906, 1907).Następne wiadomości outwora,ch mioceMk.ieh orn,awianego rejonu
po,chodzą z pracy W. Kuźniara i W. Zelechowskiego (19217). Wymienieni autorzy podają wyniki wiercenia w Kurdwanowie, gdzie pod utworami jury białej, na głębokości 170+19'7 m nawievcono perm (czerwone iły
i ar:kozy). Stwierdzają również, .że kilka otworów wykonanych w po,szu- kiwaniu wody (przy szosie wielickiej) nawierciło iły miO'ceńskie, a w Woli D!J.chacldej żachowały si.ę podstawy wież szybów wydolbywających :rtiegdy!Ś gips. Kuźniar i Zele'chowski podają, że wzgórze Krzemionki w Podgórru O'toczone jest zewsząd iłami mioceńskimi, bardzo, stromo (60+80°1) przytykającymi do jury. W następnym opracO'waniu Cz. Kuź
niar (1931) podaje wzmiankę o zato'ce tortońskiej, ciągnącej się na po-
łudnie od SwoszolWic i Opatkowic poprzez Lusinę dO' miejscowości Gaj.
W pracy E. Windakiewicza (19.27) znajdujemy opis występowania iłów
gipsowych ~apołudnie od Podgórza i ,~kotnik ora1z wzmiankę O' źródle sło.nym w Sidzinie i istniejącej tam w XII wieku warzelni. Zdaniem Windakiewicza siarkonośne margle swoszowickie sięgają ku połudm.iow:
po Zieloną (około 4 km I.1a połu,dnie od Swcszowic). Autor ten podaje
<również wy.niki wierceń wykonanych w la,tach 1885~18'90 na obszarze Ko;sodc i Barycza ovaz wyniki późniejszy/ch wierceń, wykonanych w la- tach 1922-19'2'6 przez Zakłady "SollVay" na Oibszarze eksplO'atowanego
złoża soli w Baryczu.
W pracy J. Nowaka (1947) znajduje się opis mioceńskiej zatoki Opat- kowie, Gaja i Lusiny. Zdaniem J. Now,aka w ;południowej części tej zatoki
iły z gipsami leż·ą wpro.st na kredzie $arpa,ckiej~ Auto'!" ten wyróżnia
ponadto osohno leżący na kredzie płat miocenu Zielona - WrząsowicIe, mający w spodzie pokład gipsowo-solny. Wśród warstw grabowieckich
wyróżnia trzy typy wykształcenia litologicznego, (iły margliste, piaski, piaskowce). Temu młodszemu oddziałowi tortonu w okolicy Wieliczki po-
święcone są opracowania S. Liszki {1933) oraz K. SkO'czylas-Ciszewskiej i M. Kolasy (1959).
Miejsca dawnej eksploatacji gipsów na obszarze Płaszów - Wola Du.,.
chacka zarej-estrował T. Kuciński (1952). Tektoniką omawianego rejonu zajmowali się: B. ŚwiderSki (19521), S. Dżułyński (1953) i K. Tołwiński (1956~.
W latach 19,53-1956 na obszarze pomiędzy Baryczem a Sidziną Zakład Złóż Soli Instytutu Geologicznego pmwadził systematyczne prace poszu- kiwawcze: wykonano wiercenia rozmieszczone wzdłuż kilku linii profi- lowych o kierunku N-S. Wstępne wyniki tych pra'c zostały zebrane przez Z. Wernera {1'954, 195'5, 1956, 1960). Niezależnie od prac Instytutu Geolo-
843 glcznego, w naj'bliższej okolicy Swoszowic na zlecenie Ministerstwa Pr~
mysłu Chemicznego wykonano w latach 1953-1954 szereg wierceń pro- wadzonych przezR. Nielu'bowicza. . .'
Nowsze opracowania dotyczące budowy geologicznej złożasolne.go
Wielic2'Jki zalWldzięczamy A. Gawłowi (1959, 196:2); ·W ostatnich ·lata'Ch na obszarze złóż Wieliczki i Barycza prowadzili badania nasunięć karpackich na miocen solonośny K.' Skoczylas-Ciszewska i J. Poborski (1960, 1961, 1962, 1963). W pracy A. Garlickiego (1962) podano prz,egląd mioceńSkich złóż soli na Podkarpaciu, przedstawiop,y m('UeogólnejbiJ.dowy geolo- gicznej regionu. Osadom chemicznym występującym w tortonie lPodJkar- pacia dużo uwagi pOlŚwięcił W. Krach (1962). Oprócz nowego podziału
miocenu Polski południowej autor zamieszcza szereg rozważań na temat paleogeografii zbiorników, w których osadzały się sole, anhydryty i gip- sy. W pracy I. Kmietowicz-Dratho'Wej (19'62) znajdujemy dane o licznych wierceniach wykonanych na obszarze południ'Owejczęci Krakowa. Nie- które z tych /Wierceń napotkały iły gipsonośne, płytko pod powierzchnią,
na Oibszarze'ISk'OtniJk, Kobierzyna, Bor'ku Fałęckiego i Łagiewnik.
Oprócz wyników prac wiertniczych Instytutu Geologicznego, prowa- dzonych na obszarze od Sidziny po Kosodce i Soboniowice, korzystano
również z wyników wierceń wykonywanych przez łropalnię soli w Ba- ryczu na terenie północnej części tego złoża.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MIOCENU PRZY BRZEGU
NASUNIĘCIA KARiPACKIEGO
Na ałbszarze między Krakowem, Wielic2Jką i Sidziną spotykamy osady marza miaceńskiego występujące n,a powierzchni lub pod niewielkim
nadkładem utwo:rów ·cZlWarta:rzędawych. Najmł'Odsze utwo:ry torton'U, wy- '.
kształcone jako piaski i piaskawce bogudckie, ciągną się szerokim pasem na północ od Wielicz'ki pOprzez miejscowości Su~ków, Zabawa, Mała Wieś,
Bogucice, Krzyszkowice, Rżąka, ł>.iaski Wielkie, Kosodce po Rajsko koło
Swoszowic. Utwory te, opisywane przez wielu autorów, szczegółowiej
opraoow,ane zostały przez S. Liszkę (1933) 'Oraz K. Skoczylas-Cisze,wską
i M. Kol.asę (1959). Na uwagę zasługują również wykonane w 'Ostatnich latach otwory wiertnicze, w których napotkana piaski bogu'Cickie. Na zle- cenie Zupy Solnej "Wieliczka" 'Odwiercono 2 'Otwory: w miejsCawaści Hżąka i :na Psiej Górce (Il'lla północ od kopalni wielickiej). W Rżące do
głębokOiŚci 60 m, pod dziesiędometroWym nadJkg:adem czwartorzędowych
glin i piasków py lastY'ch, przewiercono drdbnoziarnistepiaski O!l'ęlZ zle-
pieńce o lepiszczu wapnistym, złożone z nieohtoczonych ziarn kwarcu i o!kruchów iłu. W wierceniu "Psia Górka" do .głębokOiŚci około 50 m wy-
stępowały piaski szare i rdzawo-żółte, różnoziarnistę, miejscami ilaste, z przerostami piaskowców zlepieńcowatych (do 10 cm), z rzadkimi prze- rostami iłowców szarych i zielonkawoszarych. Zarówno wśród piasków, jak i w p:rzerostach zlepieńcowatych widaczne są nagromadzenia szcząt-
ków skorup małżów. .
Pełny komplelks tych warstw udało się prześledzić 'W wierceniu wy- kananym na zlecenie Instytutu Geologi'C:tp,ega w Bogucicach. W otwarze tym napotkano:·
: i ... J
844
Głębokość w m 0.0+ 15,7 1'5,7 +i2i58,5
258,5+282,0, '
282,0+302,5
302,5+3Iro,7
3103,7+305,0 305,0+334,0
Opis warstw
Czwartorz~dowe gliny pylaste.
Piaski żółtoszare.i popielatos'zare, rOOooziarniste, miejscamI słabo
spIQ,}one iłem, z licznymi, przeważnie decymetrowymi przerostami piaskoW1C6w zlepieńcowatych,z kiilkioma warst'wami iłowców mar- glistych i mułkowych omią:hs:zJOści do 3 m.W .piaskowcach z1e~
pieńcowatych widoczne, są toczeńce szarych iłowc6w i duże sku- pienia szczątków skorup małżów. Upad 0+1'5°.
, Iły ,i i.rowce '.margliste ciemnoszare, :miejscaJlIli z 2lI cm wkład
kami zlepieńc6w.,złożonych z okruchów dolomitu, Hu i piaskiOwca.
U.pad 15°.
Drobne żwirki z piaskiem, złożone z okr,uchów .piaskowca, dolo- mitu i twardego iłowca. 'Na ,głębokOści 290,0+~,5 ID występuje zlepieniec dolomitowy,z~ożony z otoczaków stalowoszarego doln- ,mitu .(do 5 cm), spojonych lepiszczem piaszczysto..,wa;pnistym.
Pia'skiowce drobnoziarniste o lepiszczu wapnisto-kl"Lea:nionkorwym.
Upad 2lI0•
Otoczaki i okruchy ciemnoszarego dOll.omitu.
nowcemar:gliste ciemnoszare, zapiaszczone, z !przerostami pias- kOW1Ca i doLomitu, miejscami silnie zlustrow:ane (waflstwy chode- nickie). Upad 'ro+~o. '
Na podstawie przytoczonego wyżej profilu_ znajdujemy potwierdzenie
•
poglądu wielu geologów na dwudzielność wykształcenia litologicznego warstw gr,a1bowieckich. Tak wLęc do głębokości 258,5 m mamy do czynie- nia z częścią wy.zszą - piaszczystą, pod nią, do głębokości 282,0 m, wy-
stępuje 'część ni'ższa - ilasta. Utworyokruchowcowe, na głębokości
282,0+305,0 m, stanowią zapewne osady najpłytszej, przybrzeżnej parlii morza, w której następowała intensywna erozja leżących niżej i zaburzo- nych warstw tortonu dolnego. Warstwy grabowieckie leżą t~ więc nie- zgodnie na utworach starszych. Miąższość ich znacznie wżrasta ku pół
nocy.
Utwory tortonu dolnego, wśród :k:tóry~h osadzała się seriaso,lna (seria ewaporat6w:), występują na całym obszarze między Krakawem, Sidziną
i Wieliczką (fig. 1). Powierzchniowe ich występowania znane są z Pod- górza, Woli Duchackiej, Łagiewnik, Zakrzówka,Pychowic, Borku Fałęc
kiego, Skotnik, Kobierzyna, gdzie zarejestrowane zostały'również w płyt
kich otworach wiertniczych i(I. Kmietowicz-Dratoowa, 196.2; T. Kudński,
1952). Na obszarże. tym iły dolnotortońskie wypełniają wszystkie obni-
żenia terenowe, nie po'krywając tylko morfologicznych wyniosłości Zbu- dow:anychz mezozoic:zmych utwor6w przedmurza (jura i kreda). Jak już
wspomniano, w pasie rciągnącymsię na p6łnoc od Wieliczki i Barycza,
iły te przykryte są piaskami boguciClkimi. W południowej części oma- wianego obszaru badań, wzdłuż 'brzegu Karpat między Wieliczką a Sidzi-
ną, lltwory dolnego torronu zostały poznan€ dzięki licznym wierceniom, z których znaczna. część stwier4ziła utwory przedmurza. Na południe od Swoszowic utwory dolnotortońskie wchodzą w brzeg Karpat zatoką
Lu.siJna - Wrząsmvice, o której wspomi'nali już J. Niedźwiedzki (lH83) i Cz. Kuźniar -(1931).
Autocbtoni'Ozna seria S(lUlUa Pooka'rpaC'ia 845
Fig. 1. Mapa rozprzestrzenienia autochtonicznejserli solnej między Wieliczką, Sidziną i Krakowem
DistribuUon,map of autochthonous salt serie,s between Wieliczka, Sidzina and Cracow
,]; - utwOll'Y mezozoiczne na poWie1'zclml (kreda 1 Jura); 2 ~ plaaklbogu.clckle (gra.bow);
3 - iły l iłołupki (opoI); 4 - Iły z gipsem l a.nhydrytem (autoch,tonlczna seria soLna);
li - Iły, glpay 1 margle siarkonośne (autochltonlc2lIl& seria solna); 6 - złooe solne Wie- liczka - B&rycz; 7 _ brzeg nasunięcia fi1li1Zu ka.r;paoklego; 8 - 11n1a przekroju geolo- gicznego
,1 - Meeozolc sullfaoe deposltB (Cretaceoue and Jura.sslc); 2 - BoguC'lce sa.nds (Gra- bovlan); 3 - clays 'and clay sheJes (Opo11a.n); 4 - clayswlth gypeum and anhydrtte (eA1tooht.bonous &e1"les); 5 - clays, gy1p8ums and sulphm"-'llies.nng ma.tis .. (lIIUtooht- honous ea.lt ser1es); 6 ~ seJt dl!lPOS1t 'Wle11czka--Barycz; 7 - ma.rg1n ot ,the, Ca.r;path1an flysoh overthruet; 8 - line at geologl<:eJ &eC't1on
!Począwszy od Soboniowic - na zachodzie - po TO'maszkowice - na wschód od Wielicżki. przy brzegu Karpat. a częściowo pod nasunięciem
fliszu. znajduje się złoże solne Barycz ...:o Wieliczka. będące przedmiotem prac A. Gawła (1959.1'9,62) oraz R:.' Skoczylas-Ciszewskiej 'i J, Poborskieg.o (196.0. 1961. 1962. 1963). Na obszarze tym seria solna z południowego
brzegu panwi. zgarnięta i sfałdowana u czoła fliszu. została nasunięta na utwory serii solnej osadzające się na obszarze Wielic2lki i B.arYC!Za,Przed
cwłem nasunięcia utworów mioCenu. !Ul obszarze Barycza;: 'Krzys2lkowic i Wieliczki. występuje autochtoniczna seria solna. Wydajesię~-że na za- chód od BarY'Cza mamy już do czynienia z bardziej płaskim nasunięciem
utworów fliszowych na miocen. w wyniku któregO' warstwy dolnego tor- tonu nie uległy większym zaburzeniom. w związku z czym możemy uwa-
żać je za autochton {fig. 2, przekroje I i IL).
Utwory miocenu pod nasunięciem fliszu zostały przewiercone w Rze- srotarach (J. Burtan. 1962:). gdzie na-głębokości 17'6.6+750.4 m występo
wały margle muło,wcowe. Utwory przedmurza stanowi tam jura i krysta;,.
linik. W Chororwicach ('Z. Werner. 1956. 19(0) pod utwo!l"ami fliszowymi.
846 ,,"., . AleksaiIlJder Garlicki ' , '
na głębokości 134+417m,przewieroono mioceńskie iły i iłółupki z prze- rostami piasku i piaskowca. Na ~bokOlŚci417+534 m stwierdzono wa- pieni'e jurajskie. z piaskow<!ami wapnistymi w najniższej części,a do
głę'boikOlŚci 549 m - karbońskie iłowce niargliste, piaskowce z,e zwęglo:Q.ą florą óraz wapienie ilaste z fauną .
. Dolnoforlońskie utwory między Sidzi!lą a Baryczem Wykształoone są
jako ciemnoszare i zielonawoszare iły, iłowce i iłołupki margliste, miej- scami słabo zapiaszczone, z konkrecjami pirytu. Zapi:asz1czenie tych warstw wzrasta wyraźnie w kierunku 'brzegu Karpat i już na południe od Sidz.iny i Swos2JOIWic pojawiają się większe wtkładki piaskowców, piasków i zle-
pieńców ilastych, złożonych z gruboziarnistego piasku i otoczaków kwan:u
spojony<!h iłem. .
Na opisanych wyżej warstwach osadziła się seria ewaporatów. UtWlOry
przyikrywając.e tę serię tó: demnoszare iły, iłowce i iłołupki margliste,.
silnie zB!piaszczone, miejsc,ami ,denko laminowane wkładkami mułkowymi,
z wkładkami piaskowców o lepiszczu iłowo-wapnistym. Pełny profil tych osadów uzyskano w otworze "W", wykonanym na północ od złoża solnego w Baryczu. Nad serią ewaporatów z solami kamiennymi i utworami an- hydrytowo-gipsowy;llli występują ciemnosz,are iłowce i iłołupki margliste zapiaszczone, z licznymi decymetrowymi przemstami szar'ego dolomitu.
Około 2010 m ponad serią solną stwierdzono dwumetrową warstwę jasno- szarY'ch ibia-łych tufitów z biotyrł;em, denko uwarstwionych, ułożonych
poziomo. Na zachód od Bary-cża po Sidzinę nie stwierdzono występowania
tufitów,· co tłumac.zysię ,tym, że .seria ewaporatów leży na małej głębo
kości i miąższość iłów chodenickich nie przekracza 100 m.
STRATYGR:AFIA I TEKTqNlKA
Opisywane utwory iniooeńskie należą do tOrtonu, przy czym wyróżnia
się tortan dOlny - podpiętro opolskie i toTton górny -podpiętro grabo- wieckie I(opol i grabow).
S. Alexandrowicz (1958, 1961) w tO:rtonie dolnym wyróżnia dolny i górny opoI, a gr.a'nicę między górnym i dolnym tortonem przyjmuje w stropie osadów chemicznych. W górnym tortonie :wyróżn'ia dwa pod,..
piętra: grabowiecilde i buhłowskie, przy czym gralbow dzieli na warstwy chodenickie i leżące wyżej w~twy grabowiedkie.
W. Krach 1(1962) dzieli torton Polski lPołudnio'wej na dolny - opoI i górny - grabowo W podpiętrze opolskim wyznacza poziomy: pod1ito- tamniowy, li totamniOlWo-heterosteginowy,' nad1i totamnioWy (baranowski), erwiliowy i gipsowo-solny. Do podpiętra grabowieckiego zalicza potio- my: chodenicki ibogu<!icko-kajze:rwaldzki.
J. Poborski i K. Skoczylas-Ciszewska (196'3) przyjmują podział tor- tonu na pódpiętro opolskie, w !którym dQminuje ilQścioWlO kompleks iłowy
formac'ji solonośnej, a który częściowo nazywany jest warstwamichode- nickimi, oraz na młodszepodpiętro graibowieokie. Przewodnie znaczenie
przypisują oni ewaporatom, stwierdzając istnienie jednego głównego po- ziomu ewaporatów, który w kolumnie całej formacji solonośnej zajmuje
niższą pozycję. Za inny człon przewod/Ili, w wyższej części formacji ,so,IQ-
nośnej, uważają tak zwaną gł6wną serię tufitową, której miąższość do.- chodzi dQ kilkunastu metrów., .
I'
~~~~~;,-~,',,??;77~'"
/ , / /" , " 0 "~,~-77~<;T7~?T;r:}~ ]'--;7~,r-;:>7'-'_
, "j' I'L
/7 ~[ .. fl:r"C~~' =- Brzyczynu~ /~
,/ ..£ ,,- ,(I.L~~t~~=-=-=-=--~-::-- --, --- ~ ~i --~~
_=--4--=r-==c-~-='-'-=---==-=--=---=- =====~ ~~ -=
!'!i@[i'~~~ ~~I: "; ~
~r~~
to
~
~~~~~~
~~-~~~~~~:r~
., -l:::t:,~I' --'~-l=1:.\:::I- ~ 15-
i~ Kostrze
N
tt"r::: :;,;,'t
- ~.--=---:-::-::::---=~-=---=;~g§gg~\~ ~ - I ~ 2 : · :
i I,---±o
n If
s
WrlqSDwice-"7-;V'-:r;TT~ _-:;:-~.,,:==-
.. ..:::---
Wr6blowice~'~ ~~t~ .. ,·L_~:.:=- -_-__
-"---<-~.~~,~.~1.~:;i:a:8:~-::
- - - -
±o---
~ SWQSZOWiC6
N
Kurdwrmow tagiewniki
rmr; =- ~ ~--=~~
--- -0-
--~.--tOIII m'
s
Baryez Rinktl t,l .~:1:0---:; ----fO
o 500 mOUrn ,
[:::::::} E+J
s~4 b
m ..35 1= =1
8_7 Ems ~g F--'Ejm
Fig. 2. Przekroje geologiczne I, H, HI Geological !sections I, Hand III
1 _ .czwartorz~d; 2 _ wars,trw'y grabomeokie; 3 - warstwy chodenickie 4 Hy z gipse.m. i ,anhydrytem (autochrtoniczna seria solna);
5 _ gipsy i malrgle silalriklOnosne (ruut01chtonLClZna seria sol'na); 6 - Hy dolnotortonskie; 7 - "allochtoniczna" seria solna; 8 - f'Usz kal'!paCik1;
\:) - jura; 10 - trias-perm; III - karbon
1 _ Qruatern1aJrY; 2 _ Gl1a1bowLec ,beds; :3 - CbJodenicoe beds; 4 - clays with gypsum and anh~drite (autochthonous s:alt seri-es); 5 - gypsums
and sul,phull'-hearing .m.ads (autoch·thonous salt series); 6 - Lower Tortonian clays; 7 - "allochthonorus" salt series; 8 - Oarpathlan flysch;
9 - Jurassic; l() - Triassic-Permi.an; 11 - Garboniferous
847
Tematem -niniejszego artykułu jest seria solna, zwana inaczej serią ewaporatów, której przynależność do dolnego tortonu (opolu) nie budzi najmniejszych wątpłiwooci i jest zgodna z prredstawionymi wyż'ej podzia-
łami. !Przez warstwy chodenickie rozumie się utwory nadległe serii ew.a,.
poratów aż do spągu warstw grabowieckich. Do tych ostatnich zalicZa się
piaski i piaskowce z Bogucic oraz piaski z Rajska. Warstwy podścielające serię ewaporatów nazwano w skróceniu iłami dolnotortońSkim'i, zalicza-
jąc je łączni'e z serią ewaporatów i warstw.ami choden1ckimi do podpiętra opolskiego.
Szczegółową charaikterystykę tektonij.{.i większej części omawianego regionu podaje S. D:ż:u9:yński (1953). Autor ten wyróżnia zapadlisko przed- górskie, rozciągające się wzdłuż -brzegu Karpat, będące głębokim obni-
żeniem w obrębie prredmurza, wypełnionym osadami morza trreciorzę
dowego. Do zapadliska tego przylega od północnego zachodu część Wy-
żyny KrakowSkiej, będą-ca płytą zbudOlWaną z wapieni juxajski-ch, zalbu- rzonych licznymi uskokami. Zaburzenia te, stanoWiące przejawy młodej
. tektoniki pokredowej, spowodowały rozpad płyty na pasmazrę,bowei ro-
wy tektoniczne.
S. Dżułyński stwierdza róWnież inne ogólne cechy tektoniczne Wy-
żyny Krakowskiej, a mianowicie: 1 - stopn'iowe zapadanie ku wschodowi lub południowemu wschodO-wi; 2 -stopniowe zanurzanie się płyty juraj- skiej pod Karpaty.
W naJbl'iższych okolicach,
na
południe od KrakOIWa, wyróżnia on następujące zapadUska i zręby: wzgórza Podgórze i ·Bonarka - elementy
Zrębowe rozdZielone podłużnym obniżeniem, ,będącym najprawdopodoib- niej wąskim rowem t~ktoni~znym. Po wschodniej i zachodniej stronie
zrębu Bonarki miąższość osadów mi.ocenu przekracza 130 m. Elementami
zrębowymi są również: Krz.emianki, wzgórre
w
Pychowicach, wzgórze w Bodzowie, dwa małe wzgórza na północ od Skotnik oraz odsłonięciau podnóża wzniesienia kobierzyńskiego (na połtidlnie od Skotnik). Jurę występującą w.KurowaiIlowie, S. DżułyńSki uwam za odsłonięcie na nie-
wątpliwym elemencie zr~bowym, otoczonym głęboikimi zapadliskami.
Zdaniem S. Dżułyńskiego, przychylającego się do poglądów wielu daJW- nych badaczy, -głóW!Ile rysy tektoniczne juxy krakowskiej powstały po kredzie. Nie wyklucza on również możliwości istnienia uskoków w om-ę
bie miocenu, zwłaszcza w osadach niższych poziomów d. w sąsiedztwie
brzegu Karpat. .
B. Świderski (1952), opisując ~olejność tektonicznych zdarzeń na wschód 00 Skawiny, sbwiexdza, że po osadzeniu się utworów tortonu dol- nego z osadami chemicznymi w stropie nastąpił ponowny ruch brze~ych nasunięć karpackich na formację solną prredpola, z równoczesnym 00-
kłu-ciem i przetfałdowanie tej ostatniej w charakterze parautochtolllu.
Tę parautochtonkzną forma-cję solną pokrył nowy zalew tortońsiki, pozo-
stawiając tr8.:!lsgresywniie i niezgoonie !lłożone osady, które uległy póź-:
niejszym przemieszczeniom górno- lub potortońskim. Górny torton okolic Wieliczki zalicza B.Świderski do autochtonu wyrusronego, przechodzą-
cego stopniowo ku północy w autochton płytowy. ;
ąerię ewaporatów występującą IW .rejonieWrząsowic OTaz w strefie kontaktu z "allochtonem", na północ od Soboniowic i Barycza, zaliczono
848 A·1eksa·ooer Garlicki
dOo autOochtonu wyruszonego, który został niezna·cznie przemieszczony
W stosunku do położenia pierwotnego. Na pozostałym obszarze występo
wania serii ewaporatów mamy do czynienia z autochtonem płytowym. Dla strefy :kontaktu autochtonu z "allochtonem" charakterystyczny jest prze- krój przez północną c.zęść 2'lłoża w Baryczu (fig. 2:), w którym Oobserwu- jemy nasunięcie serii "allochtonicznej" na autochton wykształcony już
w innej facji (iłowce i iłołupki z gipsem i anhydTytem oraz. piaskowce
Q lepiszczu gipsowym). .
Obserwując położenie autochtonicznej serii solnej stwierdzono stop- niowe jej wynurzanie się Iku powi'erzchn'i w kierunku północno-zachod
nim. Wóhszarze na północ od Barycza spąg tej seTii znajduje :się na głę
bokości 250+3100 m, w rejonie Koso'cic i Rajska - na głębo.kości około
100 m, W Swoszowicach, Libertowie 'i Sidzinie - na głębokości około
50 m. Na zachód od Sidziny 'spąg serii ewaporatów .stwierdzono już na
.'głębokości 5+15 m.Na północ od Sidzrny i Swoswwic, tj. na obszarze
południowej części Krakowa iły gtpsonOśne występują na powierzchni lub pod ni'ewielkim nadkładem utworów czwartorzędowyCh.
Oprócz omówionego już wiercenia w Chorowicach, gdzie pod jurą
stwierdżono karbon, starsze utwory naWiercono również w Swoszowicach.
Wy:stępujące tu pod jurą, na głębokości 32-8+3,61 m, haI"Wne i'ły i iłowce
zaliczone zostały przez' 'Z. 'Wernera (196'0) do. kajpru. Wiek t1ch utworów, podobnie jak i wiek nawierconych w pobliskim Kurdwanowie warstw, uznanych przez W. Kuźniara i W. Zelechowskiego -(19'27) za perm, wy- maga jeszcze :bliższego wyjaśnienia.
ROZlPRZESTRZENIENIE AUTOCHToNIOZNEJ SERII SOLNEJ Nieprzerwane występowa.nie autochtonicznej serii solnej stwierdzono na obszarze położonym na północ od złoża Wieliczka: - Barycz. po Sidzi-
nę - na zachodzie oraz Skotniki, Łagiewniki i Wolę Ducha·ciką - :qa
północy (fig. 1). Południowa granica zasięgu serii ewapo:r:a'tów prze- biega poprzez miejscowości Korabniki, Brzyczyna, Liberlów,chowając'się
pod brzegi'em Karpat między Wróblowicami a WrząsoWicami.Utwory
serii BQ,lnej stwierdzono ponadto w zato'ce mioceńskiej LUBina - Wrzą
sowice.
Na obszarze między 'Soboniowicami a Wieliczką d.o. autochtonicznej serii so,lnej przylegają od południa utwory "allochtonicznej" serii solnej,
zgarnięte przed czołem nasuwającego 'się fliszu Karpat i nasunięte na miocen le'żący na przedpolu. Wynika stąd, że na południe od So'ooniowic i Wieliczki istniała z pdCzątkiem dolnego tor tonu głęboka zato1ka, w której
osadzały się utwory serii solnej, stanowiące dziś złoża Wieliczki i Ba- rycz.a.
W obszarze na wschód od KurdIWanowa autochtoniczna seria solna wy-
stępuje prawdo'Podo'bn~e głębiej, pod grubszą Ipokr1Wą piasków 'bogude- kich. Jej ohecność stwierdzono we wspomnianym,już wi'erceniu Instytutu Geologicznego w Bogucica·ch, gdzie na głębokości 343,5+355,4 m występo
wały w ułożeniu poziomym utwo.ry iłowe z gipsem 'i anhydrytem. Utwory przedmurza w postaci skalistych w.apiEmi jury nawiercono tu na głębo
kosci 425m.
A utochwni02Jll:a seria OOIDa PocLka'I"pacta 849 Podezas gdy na zachód od Sidziny nie znamy już występowań serii rolnej, to. na wschód Qd Bogucic autOochtoniczna seria 'Solna znajduje swoje
przedłużenie w Qbsżarze Kłaj,a' i Targowiska. Występowanie' jej stwier- dzono również w wierceniach wykonanych na półnec od Bochni i Brzeska.
, "
WYKSZTAŁCENIE -SERII SOLNEJ I ZMIANY FA:CJALNE Utwory autochtonicznej serii 'so,lnejna omawianym obszarze wyka-
zują zarówno zmienność wykształcenia, jak i miąższości. Na północ ed ko- palni wielickiej, w wierceniu nr 3 wykQnanym w latach 1889"':""1890, Seria ta występuje na głębok~i364+384 m~ Rozpoczyna się szarymi piaskOw- . canii z gipsem iahhydrytem, nad którymi 'leią zielonoozare iły z gipsem
i anhydrytem, w wyższej części piaszczy'ste. W QtwQrze' BQgudce; leżą
cym ekoło 2 !km nap6łno'c, ser tę ewaporatów na.potkanQ na głębokości
3.43,5+355,4 m. RoZpOczyna sięQna iłowcami gipsoWy'mi, wyżej występują iłowce anhydry'towe, łupki i~YJdrytowe i iłowce gipsowe.
Nazach6d od opisanych wierceń, na ebszarze KrzYszkoWl.c (otwór W),
serię solną stwierdzono. na głębdkości 267,7+319,3 m, gdzie wyksz:!;ałcona
jest w dw:óch cykla,ch, z (których każdy rozpoczyna się łupkami ilasto- -anhydrytowymi, nad którymi osadziły się sOle kamienne szare i białe, różnoziarniste, ,'z kO!Ilkrecjami anhydrytu, a utwQrami kończącymi cykl
są iłQwce anhydrytowe z przerostami i kQnkreCjami anhydrytu.
W wierceniu położonym najdalej na p6łnQc,odił~żil .solnego.
w
B~y.,.czu (fig. 2) ()Ibserwuj,emy serię ewa,poratów, Q miąższości około' 10 ni, rQZ-
poczynająrcą się piaskQwcami ciemnoszarymi <> lepiszczu iłewo-gipso.wym,
nad którymi leżą iłew,ce gipsowe i iłewce ,anhydrytowe oraz łupki i1asto- -anhydrytowe.
W Kosocicach, Rajsku i WróblQwicach seria ewaporatów o miąższości
15+20 m składa się z iłowców i iłełu~ów marglistych, zawierających
konkrecje 'i wkładki gipSu. W rejonie mioceńskiej zatoki Wrząsowic na-
'wiercono. iły margHste z konkrecjami, gi:psu. Na obszarze tym znane są
:również (J. Niedźwiedżki, 1883) wystąpienia siarki. W złożu sia!'ki w Swa-
szowica'Ch' J. NiedźwiedlZki ,wyróżnia niższy pokład siar~onośny, złożony
z margli zawierających bry'ly i gnia2lCia siarki. Wyżej stwierdza obecność dosyć grubej warstwy, złożonej z naprzemianległych warstewek ciemnego marglu i warstewek gipsu włóknistego. o grubości 1+6 cm, nad którą leży wyższy pokład siarkonośny, utworZony z. mały,ch grudek i ziarp siarki
tkwiących wśród margli. Wyższy pókład siarkonośny przechodzi stopnio- wo w jasny margiel, nie regularnie poprzecinany żyłami gipsu włódmistego
Q miąższości de 10 cm.
Na podstawie /wyników nowszy'ch wierceń stwierdzono, 'że seria ewa- poratów na Qbszarze Swoszowic osiąga miąższość od około. 10 do 3-5 m i wykształcona jest w postaci margli siarkonośnych, nad kltórymi leżą iłowce i iłołupki margliste z wkład'kami gipsu łupkowego i włódmistego,
a niekiedy zawierają również wkładki częściOowo. uwodniQnych anhydry- tów. W otworach wierln'iezych wykonanych ,w zachodniej części złoża
Swoszowi'c stwierdzQno stQpniowe przejście margli siarkonośnych w mar- gliste iły z gipsem i anhydrytem, ,co. dowodzi istnienia tylko-jednego. po- ziQmu osadów chem:icznych na o.maw'ianymobszarze.
, ,
..-j
850 ALeksander GarHcki
Seria ewa'po[['atów na o:bszarze Opatkowic, LibertQwa i SLdzinyosiąga miąższość do. 50 m i wykształcona jest jakO' szare iło:wce margliste z licz- nymi kQnkrecjami gipsu, z wJ.dadka:mi zbitych iłowc.ów gipsowych Q tek- sturze konkrecyjnej ora:z przerostami piaskowców Q lepi'szczu iłowo-gip
sowym.
. Na ipółnoc od Swoszowic i Sidziny iły gipsonośne serii ewapo~atów osią'gają miąższo'ść 10+15 m. Są to. przeważnie ciemnoszare iły margliste z Wkładkami gipsu włóknistego. Szczeg,ółowy pro.fil tych utworów, odsło
niętych w Łagi,ewnikach,uzyskano dzięki U'prz,ejmości prof. dr inż. J. Po- barskiego. Niższą 'część tej serii w Łag,iewnikach stanowią ciemnoszare
iłołupki gipsowe, złożone z kil!k.ucentymetrowych naprzemianległych war- stewek iłu i gi'psu, część wyższą - ciemnoszare iły z gipsem, twmzą'cyp:l
kQnkrecje do 300 ·cm.
W przeważającej 'części omawianego obszaru stwi.erdzono, występo
wanie serii solnej wykształconej w facji siarczanowej (gipsy i w mniej- szym stopniuanhydryty1). Jedynie na małym ohszarze, położonym między
Barycz,em a Krzyszkowicami, występują osady wyższego, stopnia natę
żenia sedymentacji ,chemicznej w postaci soli kamiennych z gipsem i an- hydrytem.
Obserwując profil serii solnej w obszarze na zachód od 'Wielicma i Ba- rycza, stwielldzamy wzrQst miąższości tej serii w miarę przybliżania się
do. brzegu Karpat, ale równocześnie w profilu tym zwiększa się ilość materiału terygenkznego (piaski, piaskowce, wkła:dki 'żwirów;), czemu t0.- warzyszy zmniejszenie się ilości gipsu.
WNIOSKI
Na podstawie pra,c wykonanych na o.bszarze na zachód od Wieliczki stwierdza się istnienie jednego. poziomu osadów ,chemicznych, wykształ
co.negQ przeważnie w facji siarczanowej. Jal4rolwiek prace te nie dopro-
wadziły do. odkrycia no.wych złóż soli, to. jednak dostarczyły wiadomości
o przedłużeniu złóż Wieliczki i Barycza w kierunku zachodnim oraz stwo-
rzyły podstawę do. no.wszego. ujęcia hudowy geologicznej rejonu występo
wania swoszowickich margli siarkonośnych, określając zarazem zasięg ich
występowania. Dzięki dosyć gę'stej sieci wykonanych wierceń, określono.
również zasięg występowania O'sadów chemicznych w kierunku na za,chód
o.d Wieliczki. .
KarpaC'ka Sta.cja T,erenowa I.a.
Nadesłano dn1a ttl5 paMzlernlika 1963 r.
PISMIENNICTWO
.A!LEX.A!NDROWlDCZ IS. '(11915i8) - Zarys stratygrafii mikrofaunistycznej mIocenu
śląsiko-krakowskiego. Kwart. geol., 2, p. 54:---4311, nr 1. Warszawa.
ALEXANiDROWr.cZ S. (lQIU) __ Stratygrafia warstw chodenickich i grabowieckich w 'Chellmie nad Rahą. Kwart. geol., 5, !p. 646---668, nr 3'. ,Warszawa.
851
BURTAN J. (1962) - Wiercenie Rzeszotary Z (komunikat wstępny). Kwart. geol., 6, p.245-259, nr :2.' ,Warszawa.
DZUŁY.ISr,SKI 5.1(1953) - Tektonika południowej części Wyżyny Krąkowskiej~ Acta geol. ,pol., 3, p. 325-440, nr 3. Warszawa.
EmIEDBERG W. (1006-07) - Młodszy lIDJiJOceJl Ga>lic}i 'la,chodr1lrej li. jego !IlaIuna'. Spr.
iKom. Fizjogr. Akad. Um. 'Kraków.
GA'RLICKI A. (1962) - Die miozanen Salzlagerstatten im Karpaten-Vorland. Zs.
fur ang. Ge.ologie. 8, p. 323-325, nr 6. Berlin.
GAWEŁ A. 1(1959) -Rozwój pojęć geologicznych w historii Wieliczki. Studia z dzie- . jów górnidwa solnego w Polsce. PWN. Warszawa.
GA WE!. A. 'G1002) - Budowa 'geologiczna złoża soLneg.o Wieliczki. Pr. Inst. geol., 30.
p. 3Or&-OO1~ nr
a
Warszawa.KiMIETOWl'CZ-oRA'TIHOW A l. (1002) - Mapa geologiczno-inżynierska i hyckogeo- logiczna Wielkiego Krakowa w skali 1: lO 000. Arch. Inst. Geol.
Krak6w.
KRACH
rwo
(1962) - 'Zarys ~rart;yrgrafii .miocenu Polski poł1llChJ.iowej. R!ocm. !Pol.T.ow. Geol., 32, nr 4, p. 529--557. Kraków.
~UCmSKI T.(1952) - ' !PrOblem 2aleg1aJIl'ia gips~ i 'WY'st~iJa sUM górni.- czyc'h na terenie granicznym Podgórze - Pła·sz6w i Wola Duchacka.
Arch. Inst. Geol. (maszynopis). Kraków.
KU:2:NIAR W.,ŻELECHIOWSKiI W. '1007) - Materiały d.o poznania !Stosunku Karpat' do ich ,przedgórza na przestrzeni od Morawskiej Ostrawy po Kraków.
lPrzegl. G6rn . ..:lIutn., 19,nr 11~16, p. ~, 355-300,393-401, 434- 4414, 4/65.---4711. iDąbrowa· Górnicza.
KU:2:NIAR IC. '~1931) - Spraworoanie z badań wYkonanych na arkuszu ,wieliczka w ,r. 1931. Pos'iledz. N,aJIlk. lPaństw. IIlISt. Gool., IIlT 31, p. 14-15. Wa.rISmiWa.
LI~A S. (UlOO) - Fauna piasków OOgucicki'ch w ok;olicy 'Wieliczki. Roczn. PoL Toow. Geo1., 9, lP. 164---1196. Kraków.
NIED:2:WIEOZKI J. (il883) - :Stosunki geologiczne formacji solonośnej Wieliczki i Bochni. Cz. il.>-3. Lwów.
NOWAK J. (19147) ... Miocen północnej krawędzi Karpat. Roczn. Pol. Tow. Ge.ol., 17, p. 1-38. Kraików . .
POBORSKI J., ,SKOCZYLAS-CIIS'ZEWiSKA K. C1003) - O miocenie w strefie nasu- nięcia karpackiego
w
.okolicy Wieliezki i Bochni. ROczn. Pol. Tow~ Geol., 33, nr 3, p. 3C3I9-348. Kraków.SKOOZYLAS .. CISlZIDWSKA K., KOLASA M.' ~19519) - O piaskach bogucickkh.
Roczn. 1P.o1. Tow. 'Geol., 28, nr 3, p. 285-314. Kraków.
SKOCZYLAlS-C]~FJWISKA K., POBORSlKI J. (1000) - Wstępne wYniki badań geo- logicznych przy 'brzegu nasunięcia karpackiego w Baryczu koło Wie- liezki. Spraw. Komis. Nauk Geol. PAN, Odd'Z. w Krak-owie, p. 1....-3.
Warszawp.
sKOCZYLA!S-CJlS~A K., POBORJSKll J. (le61) - Z badań geologiezny,ch na·
sunięcia karpa·ckiego na miocen ,solonośny w Baryczu k.oło ,Wieliczki.
Spraw. Komis. Nauk. Geol. PAN, Oddz. w Krakowie. Warszawa.
srooczyLAJS-.CL'SZEWSKA K., i'OBORSKI J. (1962) - Nasunięcia karpackie na .miocen solonośny w świetle !badań kopalni wielickietj. Spraw. Komis, Nauk IGool. PAN, Oddz. w Krakowie, p. ~283. Warszawa.
SWIDERSKI IB. ,GUl52) - Z za'gadnień te.ld;oniki KarpatP6łnocnych. Pr. Państw.
Inst. GooI., 8. Warszawa.
852 .AJ.eksa-ader Gadicki
TIETZE E. (1387) - nie Geognostisahen Verhaltnisse der Gegend von Krakau.
JahI1b .. geol. Rekhsanst., 37, p. 423-8138. Wien.
roŁ WlN:SKI K. (1956) - ' .GłóWIIle e'loelrnenty tek!ton1C7Jlle Karpa;1;z ·i.t~ględ1IlJi;enlijelln górotworu Salid6w. Acta g·eol. poL, 6, p. 75-2'26, nr 12. Wars·zawa.
· WERiNER Z. .~1i9t514) - Roboty pos.zukiwawcze wiertnicze za przedłużeniem serii
solnej na zachód od Barycza. Arcih. Inst. Geol. ~aszyno,pis). Warszawa.
WERm1m Z; UO(5) -'-Pos2lu:k·iwanie wstępne złoża soli kamiennej w rejonie Choro- wice. Arch. Inst. Geol. (!maszynopis). Warszawa.
· WERNER Z. 0(1966) - Utwory ikat.bonu w Chorowicach na południe od Krakowa.
Prz. ·geo1., 4, ,p. 3W-3'7,s, nr 8. Warszawa.
WERNER Z. {1960) - 'Badania złóż soli. Pr. Inst. 'Geo1., 30, nr l, p. 31.7-324. War- szawa.
WlNDAK,:DEWI!OZ E. (119l2!7) - ,solnictwo. Cz. 3. Kraków.
ZA'RĘCZNY S. 1(11894) - Atlas geologiczny G.alicji, z. 3. Kraków.
· .A.JIex:cau~ep rAPJI~ .
ABTOXTOBBAJI COJIJlBAJI CBUTA·B MHOr.umOBIdX OBPA30BABHJIX DO)J;KAPDATL.tI K3ADAJJ;Y OT BE.JDrIKH
Pe310Me
Ha TeppwroPKH Me2K~y KpaKOBoM, BeJIHąKoo K CK,l{3KHOił ToproHCKHe OTJI02Ke-
HK.R BC'l'Pe'l:aIOTCH Ha ~HeBHoił nOBepXHOCTK KJIK no~ MaJIOMO~hIM ąeTBepTK'lHhIM'no
KpoBOM. CaMbre' MOJIO~hIe TOpToHCXHe rropo.zu,r ~CTa.BJIem.I 6ory.qKqKJfMH necKaMH
u necąaHJłKaMH (rpa60B). HHJKHeTOpoTOHCKHe OTJI02KElHmI: (OrroJIh) pa3BHThI B BJł',lIe" rJIJfH H necqaHHCTO-rJIKHHCThIX CJI8.łł.qeB, B KOTOphIX C<popMJq>OBaJIaCh COJIHHąJl CBHTa - 3Banopwrosaa CBHTa.
IOro-BOCTO'iHa$l ąaCTh paccMa'l'PHBaeMOił TeppHTopKK OTHOCHTCII K 30He "aJIJIO- XTOHHhIX" MHo.qeHoBhIX OTJI02KeHHił, crpe6eHHhIX H co6paHHhIX B CKJIa~B3{ rtepe,l{
<ppoa;TOM KapnaTCKOro <pJIHWa, HaABHralOr.qerOCH c lOra. B STOM paiłOHe pacnpo- corpaHeHhI H3AaBHa H3BeCTHhIe> H pa3pa6aThIBaeMhre MeCTOpo1KAeHH$I KaMeHHOO COJIH B BeJIH'iKe K BaphIąe.
K CeBepy H 3anaAY OT nepeąHCJIeHHhIX MOOTopo1KAeHHił npOCTHpaeTCH aBTOXTOH- HM MKoqeHOBa$l COJI$lHa$l CBHTa, HapyweHHaH TOJIhKO JIHWh He3HaąHTeJIhHO Ha rpa- HU.qe c H~BHHYToił c lOra "aJIJIOXTQHHOO" COJI$lHOO CBKTOił. ABTOXTOHHYIO COJIHHylO CBHTY q6pa3YeT KOMnJIeKC rJIHH c rHnOOM H, am'J1'APH'I'OM, irjn{ąeM B 6JIH1Kaiłw.eił OIq>eCTHOCTH CBOWOBmJ; BCTpe'IaIOTCH rKrrC H cepoHOcm.Ie MepreJiH. TOJIbKO JIHWl>
Ha He6OJIhWoił ITJIor.qa,l{H MelK,l{y BaphI'iOM H KwHWKOBH.qaMH YCTaaOBJIeHO pac- npocTpaHeHHe OCa,l{KOB BhIcweił CTeneHH XKMHąOOKoro oca,lV{OHaKOnJIeHH$I B BHAe KaMeB:HOO COJIH c rmrcOM H aarHAPKTOM. ··
BJIal'OAap$l npoCJIeE'eHHOił HenpephmHOCTK B pacnpocorpaHeHHH aBToxToHHOl7.!
COJIHHOO CBHThI MelK,l{y BeJIHąKoił H CH,ll;3HHOO 6hl.r.io yCTaHOBJIeHO, ąTO KaK rJIHHhl c rHnCOM, TaK H cepoHOCHhIe Mepremi: H KaMeHHa$l eoJIh c 8JHr~pHTOM 06pa3y!o'l' Ha STOA TeppKTOpJm 0AHH ropH30HT XHMHąecrrnx oC8,ll;KdB.
Sit'reszczenie
Aleksander GARLICKI
AUTOCHTHONOUS SALT SERIES IN THE MIOCENE OF THE SUB-CARPATIIIAN AREA, WEST OF WIELICZKA
Summary
853
In the :ar-ea between Cr.acow, Wieliczka and S1dzina, the Tortoni-an deposits crop out .or occur under. '8 thin cover of Quaternary formations. The youngest Tortonian formations are developed as the Bogucice sands and sand stones (Gra-
'bovian). The Lower Tortonian. (Opolian), however, consists of days and arenaceous
cl-ay ·sU,ates·, lama,ng rwhi:ch a ~ailit seri1elS (se·rjes lof 'eV'apoll'i~te!s) has ·been. 'ad· 00win.
The southeastern part of the area consLdered belongs to the ZOIIle of "allochthonous"
Miocene, raked together and folded up in ·front of the Carpathianflysch moving from the south. Here occur known for .. a, long time ,and exploited rock salt deposits at Wieliczka and Baxycz. North ,and west of the deposits mentioned above, an autochthonous Miocene salt series occurs sligtly disturbed in the zone horde ring on the "allochthonous" salt series overthrusted from south. The autochthonous salt series 'is built up of a clay complex containing gypsum and ,anhydrite. In the vicinity of Swos'zowic·e, there are found .sulphur-bearing gypsums and roarls.
Only in a small area, between Barycz aoo Krzyszkowice, deposits of mcreased degree of chemical sedimentati<m occur as rock s.alts with gypsum and anhydrite.
Owe 1;10 ~attn:iJn!aJt;il()n IOIf ,(lontinrUiJt~ of the al\llttoC'hthionoulSsaJ.t ;series between lWiJe-
liczka and Si;dzina it was possible to confirm that the clays with gypsum, the sulphur-bearing :roarls and' the rock salts with anhydrite represent one horiz<m ofche.mical deposits in the area under study.
