„Poloneza czas zacząć”… W soplicowskiej audiosferze

10 czerwca 2020r.

Temat:

„Poloneza czas zacząć”… W soplicowskiej audiosferze.

Polonez jest najbardziej znanym tańcem w literaturze polskiej. Tańczą go również bohaterowie w XII księdze epopei, podczas uczty na zamku w Soplicowie. Odbywa się ona ku czci generałów, wodzów legionów polskich podążających z Napoleonem do Rosji. Na uczcie ma również miejsce ogłoszenie zaręczyn trzech par: Tadeusza Soplicy z Zosią Horeszkówną, Asesora z Teklą Hreczeszanką oraz Telimeny z Rejentem.

Polonez to typowo polski taniec. W utworze symbolizuje on koniec tradycji szlacheckiej.

Wyrazem przywiązania do tradycji jest kolejność i dobór par. W pierwszej parze tańczy Podkomorzy z Zosią. Tańczy on z niezwykłym wdziękiem. Wszyscy byli zachwyceni jego tańcem: „Ach, to może ostatni! patrzcie, patrzcie młodzi, / Może ostatni, co tak poloneza wodzi!”

Wszyscy są radośni i rwą się do tańca. Panuje niezwykle radosna atmosfera. Starsi, przy

dźwiękach poloneza wspominają dawne czasy:

„Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,...

https://youtu.be/_PpfJUDGyBI

Pan Tadeusz został uznany za narodową epopeję. Jak każda epopeja, także poemat Mickiewicza jest opowieścią wierszowaną o rytmicznej budowie, rozpoczyna się inwokacją, odwołuje się do ważnych wydarzeń dziejowych, a zarazem zawiera spójny, płynny tok narracyjny, ujęty w trzynastozgłoskowiec. Rytm wiersza nie jest monotonny, ponieważ poeta w mistrzowski sposób operował przerzutnią, zmieniał średniówkę, różnicował akcenty.

Wszystko to ukształtowało wewnętrzną linię melodyczną tekstu. Ponadto, wykorzystując doniosłą rolę muzyki w sztuce romantyzmu, w fabule tekstu pisarz niejednokrotnie nawiązywał do utworów muzycznych lub innych zdarzeń związanych z muzykowaniem, koncertowaniem czy śpiewem.

Koncerty w Panu Tadeuszu - zastanów się, ile koncertów muzycznych słychać w epopei.

 Koncert Wojskiego na rogu

Koncert Wojskiego stanowi efektowne połączenie umiejętności muzycznych bohatera z odgłosami przyrody. Wojski, improwizując na określony temat, pośredniczy między sferą dźwięków instrumentalnych i oddźwięków natury. Za pośrednictwem melodii wygrywanej na rogu do poematu wkracza scena polowania.

 W polu koncert wieczorny

Wieczorny koncert przyrody wpisuje się w założenia dużej formy muzycznej. Składa się z trzech części (w części pierwszej słychać dźwięki dochodzące z pola, w części drugiej – odgłosy dochodzące z dworu, w części trzeciej – koncert żab w dwóch stawach). Można zasugerować, że w kompozycji tego fragmentu Mickiewicz nawiązał do barokowej fugi polifonicznej, której twórcy również stosowali imitację.

 Koncert Jankiela na cymbałach https://youtu.be/3oOD0K4lSm0

Adam Mickiewicz Pan Tadeusz [...] Razem ze strun wiela

Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela Ozwała się z dzwonkami, z zelami , z bębenki.

Brzmi Polonez Trzeciego Maja! – Skoczne dźwięki Radością oddychają, radością słuch poją,

Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją – Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły, W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły

Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej Sali Zgodzonego z narodem króla fetowali;

Gdy przy tańcu śpiewano: Wiwat Król kochany!...

Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie stany!.

Mistrz coraz takty nagli i tony natęża, A wtem puścił fałszywy akord jak syk węża,

Jak zgrzyt żelaza po szkle – przejął wszystkich dreszczem I wesołość pomieszał przeczuciem złowieszczem, Zasmuceni, strwożeni, słuchacze zwątpili, Czy instrument niestrojny? czy się muzyk myli?

Nie zmylił się mistrz taki! on umyślnie trąca Wciąż tę zdradziecką strunę, melodyję zmąca, Coraz głośniej targając akord rozdąsany, Przeciwko zgodzie tonów skonfederowany;

Aż Klucznik pojął mistrza, zakrył ręką lica

I krzyknął: Znam! Znam głos ten! To jest T a r g o w i c a!.

I wnet pękła ze świstem struna złowróżąca;

Muzyk bieży do prymów, urywa takt, zmąca, Porzuca prymy, bieży z drążkami do basów.

Słychać tysiące coraz głośniejszych hałasów, Takt marszu, wojna, atak, szturm słychać wystrzały, Jęk dzieci, płacze matek. – Tak mistrz doskonały Wydał okropność szturmu, że wieśniaczki drżały, Przypominając sobie ze łzami boleści

R z e ź P r a g i, którą znały z pieśni i z powieści, Rade, że mistrz na koniec ze strunami wszystkiemi Zagrzmiał, i głosy zdusił, jakby wbił do ziemi.

Ledwie słuchacze mieli czas wyjść z zadziwienia, Znowu muzyka inna – znów zrazu brzęczenia Lekkie i ciche, kilka cienkich strunek jęczy, Jak kilka much, gdy z siatki wyrwą się pajęczej.

Lecz strun coraz przybywa, już rozpierzchłe tony Łączą się i akordów wiążą legiony,

I już w takt postępują zgodzonymi dźwięki, Tworząc nutę żałosną tej sławnej piosenki O żołnierzu tułaczu, który borem, lasem Idzie, z biedy i z głodu przymierając czasem, Na koniec pada u nóg konika wiernego, A konik nogą grzebie mogiłę dla niego.

Piosenka stara, wojsku polskiemu tak mila!

Poznali ją żołnierze, wiara się skupiła Wkoło mistrza, słuchają, wspominają sobie Ów czas okropny, kiedy na Ojczyzny grobie Zanucili tę piosnkę i poszli w kraj świata, Przywodzą na myśl długie swej wędrówki lata Po lądach, morzach, piaskach gorących i mrozie, Pośrodku obcych ludów, gdzie często w obozie Cieszył ich i rozrzewniał ten śpiew narodowy.

Tak rozmyślając, smutnie pochylili głowy!

Ale je wnet podnieśli, bo mistrz tony wznosi, Natęża, takty zmienia, coś innego głosi, I znowu spojrzał z góry, okiem struny zmierzył, Złączył ręce, oburącz w dwa drążki uderzył:

Uderzenie tak sztuczne, tak było potężne, Że struny zadzwoniły jak trąby mosiężne I z trąb znana piosenka ku niebu wionęła, Marsz tryumfalny: Jeszcze Polska nie zginęła!...

Marsz Dąbrowski do Polski! - I wszyscy klasnęli, I wszyscy Marsz Dąbrowski! chorem okrzyknęli!

(Księga XII. Kochajmy się!)

Zadanie 1 Napisz w zeszycie jakie jest powiązanie historii i muzyki w koncercie Jankiela.

15 – 19 czerwca 2020r.

Temat:

Tradycje i zwyczaje w „Panu Tadeuszu”.

https://youtu.be/Lbv0jVrPldE

1. Adam Mickiewicz ukazuje tradycje szlacheckie, choć już powoli odchodzące w niepamięć w tamtych czasach. Pisarz wspomina dawne obyczaje, tym sposobem nawiązuje do wspomnień ludzi na emigracji, chce dać wyraz przekonaniu, że Polacy mogą zjednoczyć się i tym samym przyczynić do odrodzenia kraju.

Obejrzyj filmik https://slideplayer.pl/slide/805000/

2. Zapoznaj się ze szczególnym zwyczajem szczegółowo opisanym w epopei Mickiewicza - szlacheckim polowaniem, pomoże Ci w tym fragment filmu:

https://www.youtube.com/watch?v=Snlk48_4uro

Tytuły, honor i stroje w szlacheckim świecie.

3. Wykonaj w zeszycie (można wydrukować i wkleić) ćwiczenia 1,2,3,4 i 6 ukryte pod linkiem: https://epodreczniki.pl/a/tytuly-honor-i-stroje-czyli-w-szlacheckim-

swiecie/DZbNETJPb

Podsumowanie: sprawdź ile udało Ci się zapamiętać i wykonaj test online:

https://wordwall.net/pl/resource/455226/polski/obyczaje-i-tradycje-w-panu-tadeuszu

22 – 23 czerwca 2020r.

Temat:

Opisy przyrody w „Panu Tadeuszu”. Funkcja i znaczenie środków stylistycznych.

1. WKLEJ NOTATKĘ DO ZESZYTU:

W „Panu Tadeuszu” zawarte zostały opisy przyrody, które z pewnością należą do najpiękniej odmalowanych pejzaży w historii literatury. Natura, jaką autor zapamiętał z lat dziecięcych, pełni w dziele różnorodne funkcje - nie tylko staje się tłem kolejnych wydarzeń, ale także sama zdaje się w nich uczestniczyć, przypominając w dodatku piękno ojczyzny. Świat natury jest nierozłączną częścią świata ludzi. Zdaje się on obrazować uczucia bohaterów i dopełniać je. Efekt ten osiągany jest za pomocą wielu środków stylistycznych. Dominują, rzecz jasna, epitety, lecz z wielką chęcią i swobodą autor posługuje się ożywieniami (osina drży), uosobieniami (spacerujące chmury) i porównaniami (kłosy wrą jak fale), które dynamizują opis, przenosząc go w sferę wyobraźni. Odbiorca widzi zmiany zachodzące na niebie, polach itp., odbierając je w sposób indywidualny. Przy tym Mickiewicz stara się nie komplikować owych opisów, stosując prosty i precyzyjny język. Dlatego fragmenty te niemal momentalnie poruszają struny emocji. Mickiewicz ukazał w swym poemacie wiele aspektów natury.

Przedstawił harmonię istniejącą między nią a człowiekiem, to pozorne podporządkowanie, które pozwala ludziom czerpać różnorodne dobra z otaczającego ich świata. Nie zapomniał jednak o tym, iż natura wciąż jest nieokiełznaną i pełną tajemnic siłą.

Środki stylistyczne mają wiele definicji. Najprościej mówiąc, są to takie zabiegi językowe, które mają wywołać u odbiorcy pożądany efekt. Przypomnij sobie wiadomości o środkach stylistycznych.

https://youtu.be/mWDbOZnl2Zg

1. Na podstawie podanego fragmentu uzupełnij tabelę.

A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie! tak poważne i tak pełne krasy! - Czeremchy oplatane dzikich chmielów wieńcem, Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem, Leszczyna jak menada z zielonemi berły, Ubranemi, jak w grona, w orzechowe perły;

A niżej dziatwa leśna: głóg w objęciu kalin, Ożyna czarne usta tuląca do malin.

Drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce Jak do tańca stające panny i młodzieńce Wkoło pary małżonków. Stoi pośród grona Para, nad całą leśną gromadą wzniesiona Wysmukłością kibici i barwy powabem:

Brzoza biała, kochanka, z małżonkiem swym grabem.

A dalej, jakby starce na dzieci i wnuki, Patrzą siedząc w milczeniu: tu sędziwe buki, Tam matrony topole i mchami brodaty

Dąb, włożywszy pięć wieków na swój kark garbaty, Wspiera się, jak na grobów połamanych słupach, Na dębów, przodków swoich, skamieniałych trupach.

Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, Księga III wers 548 –567

Nazwa środka

stylistycznego Przykład z podanego fragmentu Funkcja środka stylistycznego wykrzyknienie

wyliczenie epitet uosobienie metafora porównanie

2. Przeczytaj podane fragmenty „Pana Tadeusza”. Następnie napisz, jaką funkcję pełni w nich przyroda. Weź pod uwagę kontekst.

a) Księga II „Zamek”, wersy 27– 38.

………

………

………

b) Księga IV „Dyplomatyka i łowy”, wersy 19–92.

………

………

………

c) Księga X „Emigracja. Jacek”, wersy 1–43.

………

………

………

d) Księga X „Emigracja. Jacek”, wersy 896–901.

………

………

………

e) Księga XI „Rok 1812”, wersy 71–78.

………

………

………

24 – 25 czerwca 2020r.

Temat: Obrazowość języka „Sonetów krymskich”.

sonet «utwór poetycki o specjalnym układzie rymów, składający się z dwóch strof czterowersowych i dwóch trzywersowych»

Sonet to gatunek, który ukształtował się w XIII wieku we Włoszech. Ma bardzo precyzyjnie określoną strukturę: stałą liczbę wersów, ustalony podział stroficzny, usankcjonowany przez tradycję układ rymów. Sonet to gatunek o rygorystycznie określonych regułach. Popularność tej formy wypowiedzi w twórczości romantyków może zaskakiwać, ponieważ surowość reguł gatunkowych zdaje się kłócić z poetyką romantyzmu. Romantycy cenili swobodę twórczą, otwartość kompozycyjną i chętnie przekraczali ramy gatunkowe czy rodzajowe. Sonet można w tym świetle uznać za gatunek antyromantyczny, a jednak to właśnie w tej epoce odrodził się i zyskał miano jednej z koronnych form wypowiedzi poetyckiej.

Wklej do zeszytu:

Sonety krymskie to cykl 18 wierszy. Ukazał się w 1826 roku w Moskwie. Stanowi poetyckie świadectwo podróży Adama Mickiewicza na Krym w 1825 roku. Po procesie filomatów poeta zamieszkał w Odessie. Wybrał się na Krym w towarzystwie przyjaciół, m.in. Karoliny Sobańskiej, Jana Witta i Henryka Rzewuskiego. Odwiedził miejsca, które wprowadził do swoich utworów, czyli: Bakczysaraj, Bajdary, Czufut-Kale, Ałusztę, okolice Ajudahu.

Fascynująca podróż do krainy Orientu stała się wielką inspiracją poetycką, potraktowana została jednak w utworach dość swobodnie, dzięki czemu stała się przede wszystkim świadectwem opisu wrażeń i emocji Pielgrzyma podróżującego po Krymie.

Utwory cyklu nie zostały ułożone zgodnie z trasami turystycznymi, ale według wrażeń, jakie wywoływały miejsca oglądane przez poetę. Pierwsza grupa utworów to sonety o tematyce morskiej, inna sięga do wizerunku stolicy chanów, czyli Bakczysaraju: przywołuje dawną potęgę i wprowadza rozważania o ludzkim szczęściu. Jeszcze inna grupa sonetów ukazuje opisy gór i refleksje z nimi związane.

„Stepy akermańskie” to sonet otwierający cały cykl, będący rodzajem lirycznego pamiętnika z podróży Adama Mickiewicza na Krym. Podróży niezwykłej w swoim charakterze – piękno egzotycznej przyrody porusza twórczą wyobraźnię poety, ale mimo wszystko nie pozwala zapomnieć o tęsknocie za utraconą już za zawsze ojczyzną – ukochaną Litwą…

https://youtu.be/J5hL3IybBnU

Adam Mickiewicz Stepy akermańskie Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu, Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi, Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,

Omijam koralowe ostrowy burzanu.

Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;

Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi;

Tam z dala błyszczy obłok – tam jutrzenka wschodzi;

To błyszczy Dniestr, to weszła lampa Akermanu.

Stójmy! – jak cicho! – słyszę ciągnące żurawie, Których by nie dościgły źrenice sokoła;

Słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie, Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.

W takiej ciszy – tak ucho natężam ciekawie, Że słyszałbym głos z Litwy. – Jedźmy, nikt nie woła.

Odpowiedz w zeszycie na pytania w formie notatki:

1. Jakich środków stylistycznych poeta używa, aby przedstawić przestrzeń, w której się znajduje.

2. Jaką funkcję pełni w utworze oksymoron „suchy ocean”?

3. Na czym polega w wierszu dynamika opisu. Wypisz z wiersza czasowniki dotyczące ruchu oraz wyrazy dźwiękonaśladowcze.

4. Zacytuj fragment sonetu świadczący o bezkresie stepu oraz określenia małości i zagubienia w nim człowieka i jego niepewności.

5. Krótko scharakteryzuj przyrodę przedstawioną w sonecie.

6. Czy wrażliwy wędrowiec korzysta z jej znaków?

7. Objaśnij symbolikę węża. Jaką rolę pełni on w utworze?

8. Zastanów się nad pojęciem nostalgii i zinterpretuj ostatnie dwa wersy utworu, biorąc pod uwagę stan psychiczny wędrowca.

https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/sonety-krymskie.pdf pod tym linkiem znajdziecie większy wybór sonetów, zachęcam do lektury.

SŁONECZNYCH WAKACJI   