'jmum
IASONIS A PRA
T I S Z Y R L C AEI, A U T 1VM L1 b e r jliu m agtjlri,ac medicinte pro»
fe jJo r x ,\ Je p a riete Cr pa rtu ,li*
bc r objlctrtcibiis p u e rp e ris, nuinabufa^ utdiiiim us,m
quo p r e x r bijloriaru m amccnitate eruditio
e jl non u u l*
garis
O j i £ hoc lib ro contineantur,uer•
fa mdicabit pa gella.
AN.M.D,XXVH.
M ettfe Aprili.
ngUUlliiUMBi
I N D E X E O R V M CLV AE H O C libro continentur.
Caput primum oftendit utilitatem libri-Refrondct ob»
ie£l * calmnniee,Et medicamenta defefta queritur C‘i f \Jndicia paritura coUigit.
Cap.-i.de uiclu parturienti obfenunio.
Cap. 4 ,de paritura,erofficio obftetricantis Cap ^ de Secundis deijciendis Cap e, qualiter f cetus excipiendus Cap,7.de regimine puerpera
Cap.S.de doloribus,quibus a partu uexatur puerpera, Cap.g.de inflatione ac duritie uentris
Cap.io.de dolore ertumore mammarum.
Cap.u.de febribus enixarum.
~ ' 'mmela£lantisi& maternum Ucmftnti tritu*
Cap,i} de bonitate laciis.
Cap.m-.de fijjuris papillarum Cap.g.de infantis educatione Cap.is.de fomno conciliando Cap, 17 de AncylogloJJo Cap.18.de Alcola.
Caput 19 de dtjliUatmef tupJ,&difficultate ftirandi
Jl equo leflorl.
S«iion' tuo Aequi [time le&or, Hcceptm ferimus
( noj tris de uteris pulchre applaudi
tur,Multorumlitermproferre poffum,etiamui rorum in eruditione prtncipu,quibus authoriope ram fua magnificegratulantur Ef impenfeflagitant ut tedes quemitt epijioU prioribus preliminari, tertium pollicebar, fidem Uberem, Itufa praculis amicorum obtemperans ne u4 nitatis me quijpiam calumnietur,hunc iam pubheu facto.Cui non minus fauoris,4t% fuperiorikiu exoratum uelm, Id tan*
dem tua benignitate effeceris, ut item reliquas nojlra tenuit a tis lucubrationes in lucem extrudam, Vale ac fruere tex M«»
fteonoflro.
'Laudant candiduli meumlibeUm.
laudant,qui literis ualeni,ltbeUunt, Quis non,quod literce probant,probabili Quem non candiduli iuuant Upiflii
* *
IASONIS A PRATIS ZYRU
C A B I , M E D I C I N A E P R O F E S S O R I S , L I B E R D E P A R1E N T E E T P A R T V
Argumentum capitis primi.
Offendit utilitatcmlibri,'Reft>ondet o b k il* calumni*
Aperit iuusntionem Niedicma emedteamenta defeda queritur.
w refoluendo nexu proptctus. Siquidem opera Jucctdere par Aperit U> non eft ,ubiexudajfe oportuit maxime.Concipiut multa- fine bri utilita ullius artis prtemonftratura,aut alicuius,qui maritus non ejl jnc, preccptiotie Sed hoc in uotk haud poftremu expedatur,Hue fuperos omnes er numina fanda uocamvs ,ut quiequid one rit utero geftatur,non maiore molejlia,grauioribifs% erutt*
m elabatur. Anxias prawrea certioris dicta legesac ftatU prefinitiuidus trnorem nec probat multce,crcdpiufcUl<efloc tifaciut,quas projpera tamenualitudme frui confricamur, quiit macerantibus fefe tugiac perenni meditatione impeden*
tfhaUfftisruirue,habitiores fepicuLe uiditant. "Nempe aliquota egri dutitas k tudinis pars uidetur,immodico ftudio examinare,qutd bibe»
eduliis no dum,edendum ue fit. Aut quid non, quatum$ Cs quado dcli i04 eft. berare,ante $ ijs uefcamur ita pharmacum falutare affeuera tnus.fi eius rei qua imprudenter uorafli, poceftates no v fa (is perferutatus. bloxium tua tibi cogitatio reddit, quod nutans labem prtttermiffumntq, perucjiigatu attuliffet.inapertas autem formidabilis morbi occafiones, feu evidenter ancipites grolabijbettrrmu parricidii! csnfttur. At omnes txa-quopd
I X I M V S libro de uteris primo embryonis in muliebribus locis corpo ratione. Seeiido deinceps comoflraut*
D E P A R E N T E A C P A R T V riturd excipit dccerrimodolore fatigat Multas in ipfd mor t>s confinia ferales cruciatus diuexant Multas donec fugitans dnima corpus relinquat mane exercent, quo fato Aemiliacr Vv„, tttm luha(utra% Pompei coniux) defund* fum Simili cata J mitatrm Satyra uxor Dari] perpeffa dicitur. Et quid Attinet n comemorare(quod nemo ne{ctt)$tam jlrage edat quotidie lu , 1 ?4r Huofa parturtgo.Si qua igitur non concipit,:nec dcjideratutn , cntcs uentris fuifrudtu tollit, aUo transferat metit afftida a n g o °°U ' rem,utfopiat aut emoUtatimpotentioris animi <rgritudinem.
BJl profctlo quatda. corporum diffociatio, er coiugiumpro»
creatione male concors,ut eaffa (quatam nauent opera)copu Qoiugiuttt latio procedat At ubi cum alijsbflUcomudio,gignunt. Au* nonnullis gujiusex Liuid nihil Iweroru tulit,quii maxime cuperet, cuji erile, tamen Tiberio Neroni Tiberiu aefirufw» peperiffet. Prtmu quide apud Romanos jlenlitatis cauffd diuornii mtrrcefyit, uxore mfcccundi repudunte Spurio Carbtlio, Hortun tnifer Prm “ ■"
tus Serenus cecinit. “" J
Irrita contugij [ieritis fl munera Unguent Aut igitur leporis confutuat fceminauuluam, Aut ouis m jlabulis fradas quii ruminat herbas Pendentem Jpurnam molli deducit ab ore At% iHam memmit mifla potare falerno.
Mercurialis item capitur communiter herbd Sic cubitum nodu coniux fefliaat utertfr.
Cxtermutrrus fl mtmefcdt, modo aliqua fui rdtioiiehdbe*
dt, Nfc omnino praeceps,fine confilioin diferim en feratur, no difficulter iuflte ualitvdiuis comoditate fruitur. At iit refolue do nexu ,m onere ablaqucZdo,m proijciendo factu, boc opus biclabor eft. Nor omne pro uirili lapide mouekimiH,&ex in terioribus,tnaxime arcanis nojlrx difciplince literis eruta ex•
f 0nemus,qu(tcuftqj poffe opitularicenfebimus .Sedhoc me male habet imprimis,quan^ res indigna omnino,Ii dijbic 4ur n , cui re frondere parem Non prjeanbo ume lUoru mfanids, qui tam barbaro, & maligno fefe ingenio prodiderunt,u jfub °f’,rc fannent,nec ferant homines farttfult h*c nos publica facere. o n E t ifsgotiJUmdldijs pla(ct)opcrar.ojlr4 ueUicatur, quibus
A 3 tyufui manos rc»
£>udium
Yrzfidid, aduerfiu (ieriiitdtc
L I B E R
Quid libri <*rufui ^Tobledationi effe deluit Tanq pudendum f!et,nuU de uteris Uque ratione efferendMn.V.x quibus prmcipijs corpufcuhmt daceant. nojtrum coaluit,qua cura ,diligentia,mdujiria)iam coalitum i> ab aduerfantibusferuari queat CXuis prtetereamaguitudine o h J i ' adepti, ryhanc luceat appetentis animantis partus atcfrrefolu
tectioni b0 procj} immortales deos, O atrocem iniquitatem 1« exteris animalibus non folum fabula bxc cajlifimas aures docta &
/ucunda commentatione oblefiat Sed oculos quo£ pafeimus fiepctcuriofa jpedatione Quis bominit admiratus non eji aul cularuconitigtaiQjtis adiUos quum turgent Ufeiutentium pajferculor.nr. pipilosnonfurridetlQuisgallos terram un•
gtti fcalpturientes nunquidit quo ardore gallinas comoref'•
fant, Mrc contemplatus eft,quemadmodum fugitantes perfe•
fequuntur,affeq.uutasroflem morficant>&alartim remigia trepidulas uidores infiliunt Cui quefoignota efl,crnd plau»
fikilrs excipitur iUa columbarum ludibunda, quum maritatur uel/tt collabeUatio.Politianus babet in Kufiico.
Murmur apricatesniuea dat turre colubi Expadilt alas,er Rmtcablada rogans Ofcttlacirci/eunt, ifertatc^oriiuiord gs CateU*fus(c[.ta berte deliciu ali.);w lepidii cUugiu qu<s r it at,ea$ teneriusia fcetuofam educat uti pulcbetloslbrmofu to fe catulosiollat, Qjiidlqdgregibusata,armetif admiffa*
rios uberius faginamus ut quo tepore foboli exudadu,&piit ribus feminis fujficiat, erfirmiora femina prxbeant futur<e ftirpi, cf, (i iners, bebefe in uenere qs per]iiterit,deterfis fpsn*
gia locis feminete,b*c naribus admota laguore excuiit Rur*
fus fi qua mare no patitur huius genitale (qu<e res libidine ac*
cedtt)dttritafcyllacofricatur ,Ojtidtadepretereutiquibus fluditi fuit eximiu, &mes auid.t natura eiuftj; fingulas oper,t tionesin quolibet uiuetecofedadilProidenobis uitiouortino Promoue debet, NecdaJa folii eji uenia,qingeniu bifee in rebus fatigt diu. e •} bore pr<etuli, &indujlria ad utilitate coferre, q ignauo filentio tujii corta torpefeere: conatus hic aliquo palmaris glorite bonefiameto tus cbfvuedus erat,Ut e xpedare debeba clari facinoris boftimi*
aiithor fci tu no uulgare NfuHa prorfus turpitudine effutio Net uia p i ens multa do ad fc:lera,Saes prudesg; multa fup primo E t <J u s abalijs fupprefiit diiitone phalerata,lenocmaiibus uerbis ipudica nimis cofcri*
butur,a mentgleilafwtt O-wtepit^flanimus tumihifuif fe t,m
DH P A R I H N T S E T PARTV fet,aut ena. is nunc foret,plena ueli]tcationenauigare,&pro fltnibus uetis tumentia ueU comitare Oj/alia doclorcull mei audieriit nun$,[lupidif ipforum auribus kcrepuijfem criam clangere potit fum. Atqui me pudor auocat,&honejlirano E/i quatenus progredi licet,'Elegans fane diuerbiuMeq, paf fim^necp, omnibus,ne <% onia. Sed quid hifce moror, cr plane cu morionibus moror, Apagefts bominti ignobile genusHaud Scytbarie cofugiam bac cauffa ad defidendim d cubitis rcutnclits tauri cofuetudo no in trrgore.QjJod facere cofueueruntScytha,\bi quisab alio lefuscupit ulcifct.Xieinccps innocetia uiiceAu resipfa pro be nojirajludia contendat. N f $ me fugit cuius uiruienium pedus buc nihili rumufculu efflauerit. Sermunculis gaudet Co>t‘ttur cUncularijs,cr noflri %tim potis eji,exij}imatione elcuat.O A rda‘° ' ipotetemanimuatcfoibutunigro loligmisfucco. AlexandroneS J - magno India petea ferut Aleam* rege dono mifljfe Canem rc, e , ittujltate magntudmis.Cuius ftecie deleSiatus periculu facetVAft°ri<[
re cepit. An corporis uajlttati uirtus quo% rejpondcret exi* ^ p'0 '?*
miaMddat urfos,mox apros, er dande damas emitti Canis degeneri preda ofjenfus,diu ignauo &ob{lcrtetifimilis accu»
babat.Imperator generof<£ metis ejiu fuccefus,tan^mertem interimi iuffit, Albano fartu fama nuciat.ltaqalteru mijfitas mandata adijeit ne in paruis experiri uclietjed in leone,de»
(hantoue.DuosJlbi extitijfe,&hoc mttrepto,»uUu ejje prete rea.NecdiJiulit Alexander, crleone protinus fupplantatu ui ditBlepbato cojpedo mox horrenbus per totu corpus uillis truci latratu itonidt Ac bettud primo fatigas dcide cufmnwo fpectatiii pauore afflixit terre Siccotepn babit uiri clari eu i c , j . ;r nidos obtrectanaufufurros^iec uires exermtfuas ad uerfus i r , ,os lucifugos blatcrones.lndtgna nimirii turbd m qua delibret tt ' lu artifex iaculadi peritus Ha dejperadaejl igetis gloru fati No gaudet uili faguine dextra potes Et huc ecrixcera dignii Neplipit percellere poffe,ac bonis oibus dejpicabiie reddereMp. huic^ferfari corculo atefc aio certe ad meliora nato Qcotctiones iuidiM.fy t,m cophanas,jpiritusfublimiorifideret Amiculis labor biccofe ' cratur at$ albis(qd dicut)ingenijs tiosnrisjp opibus moenia txtruimmCornkaas ifti meiGraculi prefldUora,ft babetnoco datjcdjpmattdcj)ffretiofo beneficio laudes,gratiafy canemus Altrrluf A t calm nim facilius cft $ cm U ri,U m ut magis fi edeat & bonis ex: a
A 4 pro*dcfci:lmo
L I B E R
procellofo inuidice eflu effcruefcant magis Vr opter i non p4*
ueo,b*ctam recondit* in fuit Pfalterijs ncutiqua mueniri.Et hoc libro confcribam liberandis uteris,que impofloribus ifiis nec audita,nec confyedtafunt.? opitlabundus per uirna A»
poUwx caftra conuolaui.Ut fubliiti non nunquam produila ApoUo morula, Nr c ut Canis e Nilo fugitans lambit, Sicubi incerta
\ w v oculorm acics ad primmn contuitum cofcflim nb r '! apprehenderet,uti comunge rem, quod Mufarum,erMedici*
n £ reper n£ re^ertorfaudiffimismetibtu iUapfusifytrauitHabttat pro t0T fedo quifquis ejl deus,non w una tantum familia,fcd multa•
vatibus r “m gcnt‘i‘ l%>‘ftr *tor 'ft-bitt’1 mirum,^falutaria preceptd heraba.ru tu*^‘e u4l’tud*t* “ Pu^ vates vel co noic Entbeos coperies, $ m r multipliciuberbaru raras ac flupedas poteftates qua arcana comitio Prefcntanea ad morbos crudclijfimos mcdicameta,<}.
“ fi ad hos fofpitatoresnottri conferantur, plane nugaces.ic*
C ilu n m s',un‘ ^chrejlolo^i cenfeantur. Nf<£ fraudi nobis futuri/ ar dentem re^‘tr4mur,ft 0f <'rnamf ruElm undecmq,copilamusSimuer ueliit n*ntiffimos poetarum campos preds fhidto defcedimus N f»
pe fieri non potefl ,nijl inedia moridecrcuerit, quum ardens edudi fames heUuonem fatigat, quin omnes oberret arcas,11 qua uel fricam inueniffe queat placando (lomachoSocratts Diotima neab ipfis quidem mulieribus, quod ad rem foret, doceri itt Socratis dignum exijlimauit, Nec erubuit Diotimam appellare magi•
dodrix flram , Arijlippus ex parentis couittu cr familiaritate ad in credibilem philofophice cognitionem peruenit, ut bunc omnes arijuppM Mitrodidj&on,hoc ejl matris difctpulumjeu a matre dociS tuttrodida proclamarent, Galena P.co«i> familia columen non dtfpu•
s duit ad fua flabiltenda Homerum,Heftodum, Pindarum gra»
Indicit acC‘ Cia^eS f^rr- e i j w / d i diffiteor, metusefinonullis nc illecebris pUudiloquentiitm ir.efcatus reliqua omnia auerfe»
ex ea lentior recurras,qit<e fuerat opereprecium ab M elementis perdidiciffe.lnfabulis'efl,quum Vlyffes adLo r u m ' ^"topbagos delatus,tris focios exploratum tni(l(fet, quina mor rj, / * tales eaiftterrauiuerent,atubis occurrentes Lotophagi no
‘ . ‘ 0 * itlibcr aliter acceptis lotii deguftundam dediffent contmuo re*
ditus obliticu lotopbagis c r permanere,& lotumcfltarc uo lebant, Habent profedo,habet Cr fttam lotum non minus fuc culentam at<% pcUace nemoris Aonij cultores, cr quicuq ro
fcid4
D E P A R I E N T E E T P A R T V fcida Pernajfifub iuga montis eut, rpfifemel bifce te mflnurf ueris periculit efi,ut funt obuijatq> flexanimes,mentem tibi^e * effafcment,cogat<k fltire nihil, <j in ipforu faltibus enata. u tfuntPoete putere mamaeta diilites,quce diuerfo ex folo reprefentatur It i fit tande. ut opmione,ac iudicio falfits, ignores uel prima profejfionis tux axiomata. Iam nos olim difiicbo Infimus Q jii res fare uelit,quas non cfl fcire neceffe Hic nefat,quas resfciffe necejfe fuit
Iit hunc lapidem nequa^ philaleces impingit Oj/ibut qui tempore fuccifluo difptciedie ueritatis aucupio per omnfi’oct<trum :tm difciplinaru ambitus uagatur,indagat,.erui-,quod adeu* [ci} ‘° non wulu, at$ incrementum eruditionis fuce facere queat. Sccus 'comodat habet,fi quas horas ferijs, er cui nomen dottrina nuncupafli collocatas oportuit,nugis,aut in nofeitadis alienx paleflrec Rutuori.
Symbolis,curiofulus exigas. Pofthec,confilium nonejl meum {iu congejlis remedijs utraq, paginam opplere ,aut receptarum (quod dtcutit) multa milia co.iceruare.'Vurgidu nebis libru redderent fed nihilo meliorem , non admodum pauca etiam prima clajfis celebres autborcs prodiderunt. (\u<e quum iu nfmn ingentis fubfidij magna fre accerfimus, periculo minus ref\pondent,&coruos deludut hiantes,Vana,atq^ in (pectent magnifica pollicitatione artificem fruffrantur. Porro morta. Prima litrn nullus quam artem profitemur, fpontaneis mgtnijfut utMedicince ribus adinuenit, Quin tacito Numinis alicuius afflatu, aut ca rudimeta fu fortuito, <«r exorta,©• mcrementafufcepit, Vernula cha
rtis Pericli Athenienfium principi,quum templum tdtficaret at (J; irrepftjfet incedis cacumen, ac inde prolapfus cecidiffet, herba confanatus dicitur,Pericli monflratafomnio a Miner«
ua.Sexus Pompeius pratorij uiri pater,quum uentiladis bor Teis prxfideret,acerrimo pedu dolore correptus,in triticutn
eos inopsconltlij demerflt,lcuatufe mirabiltmodo, nonalio Guaiactm poflea ufus efl remedio, lam cr immedicabilis ad hofce annos morbu ga perfhtit^aUicus morbus, que nunc tranflatum e Spagnola m Uicntn,jtu fuU Guaiacum radicitus reueUit. Animalia quofy bruta bcr> hijpanicS bos fofpitatrices muenere.Hirudines Chelydonia,Canes Ca* curat noriiiCeruiDiilamu.SiHerodoto credimus babylonijmedi Rabilonii cis nuquft fmt.SedOui<egrotos muiferet, ad eafacieda hcrniiS Medi tabaturquibuscrippjimilemorbti effugiffent. Et non nullicis ufi
traihle
AtfcttU tradiderut uetujlatem Acfculapij phanu tan$ Viofocomiott pij xenod*j-eu xcnoiochiu ,boc ejl domiciliu ualetudmarim infiituijfe ocinum qu0 male affcfli mcdclarii fomentis recrearetur. Cauiinnq, erat quo i\uif<% remedio edualuiffet, idipfim in amplo aferi*
bere.Ea.^ ipfa medicamentoru capitabippocraum coiicgif»
fe Varro credidit, ycoitflagrata jeic Medicina,qua Clinice Verfcrutadiciturpromulgaffe.At^grauixr me torfit aliquando mfig•
tur quarenis fcrupulus,uel fcopuluspotius itt quem mpmgere non mo»
medica<ncdo,qui fcalmu remigant,fed & qui magnis triremibus p ,**
ta dcfcclafumnS equidem miror.Quana uel aduerfamis fanmuiden p.nt lia,uel tuentis diuinioris renutu, no fua m - ncc decantata po teflasherbaru fuccis perennet. Ut quibus pertinacesmorbi fo lent oropulfari,nec tatiUulu promouent. 1k boc faioflu&ua»
ti mihi cauffas confingo. Aut quia defedu foiu,ac iam m qui dam ueluti fenedutrm deuerges,prelanguida uitee fem.nahi bet,ac proinde frutices edit marcentes, & mcfftcaces.Lucre liusinquit Vfyadeo frattaejl cetas.,effxtas tellus Vix animalia parua creat,quacunilacreauit Secla,dedit^fe»
raru ingentia corpora partu Aut quia ccclu diuerfwm no /Iratis aUuris foetibus non tam propitios,ac f durares fideru UUcbdrus ignes imittit.Qjteadmodu in Anticyra Elleborus tuto fumi»
in Andcy* tur,\Juiu Drufm,qui tribunus plebis fuit quu morbum co*
rafalutae mitialem pateretur in hac infulam nauigaffe fcrtbunt er litte rif boru bibiffc,at(j; morbo liberatu. Aut qus hoc feculocorpo ra nafcmtur,arcanaui.zrinemeditabihnon obfcquutur,nec fub iuga funt graminibus. Aut quoma inexpiabilis error iit herbarii appellationibus accidit, Vt prifea caram nomina no bis ignorata flitt.Siue barbarorum imperitia, qui hanc artem
„ fedantur.Siue c^uarij: amt temporibus, & regione ite di*
i* r ucrfa,colores,figuras cr omne ferme facie comutent Qjjtan CraboltM tm)Ii^ cfafata lit Medicina?fcientta.Quatuni ab Hippocra eu,!)si f ‘ l te'Oiofcoride,Giileno(linc quorii accurata ledionejmpoflu ej tM 4g l1r a efl omnis iflcc profeffio) bocfeculu defciuerit <ar adgar*
dtgajs ea r:ti :s quajda ac fopbijlicas quajlionie ambages declinant ob trattan fcuru no cjl.Siconciliatores,lacobos,Vgones apud ea Gytn*
Sit ne pia n iiia p T tcl0 juberi perpedas qua nuc clarijfima exijlimZ uraMidi> tur p4jfim & diatribis cii luliano Alexandri te olini phy fu cis ex ufu co difceptatur.Sitne pidura mcdicit tx ufuMulta nos latet
ueterim L t B E R
D E P A R I E N T E A C P A R T V urterii libros perfcutatibus familiaria, gr ta cognita, g qu£
dominata fuppuUulafcut.Si reliquarudifciplmaru candida tis triii tuiguarupema,uelefl utilis, uelneceffaria,omniuttt maxine qui mcdianaexercet Gracanicee hceratur^ fludiumGrtecarii aiiugerc debet. Quod fi Gruece difcercnon cotigit,ut necmi• ^tcr anm hi,pro pier tii teporis infantia cu docilis effit eetas,atQ id no* cognitio ftrtmjlituti ratiopofhiiaret. Proximufuerit deledu quodaltec[lf-lr>‘*
cornnt uigilias excutere, CX lucubrationes inclytas notturna^edicis uerfare manu,uerjare dmrna.Quibusdeus optimusmaximus Qjiid faci ingeniu,ac felicioris fortimx forte ad hec affequedadilargi* S ^rtc*
tur. Haud alia iit arte periculofius aberratur. Af<£ du ea qui*cc nefciut uii illotis (quod aiuntypedibus adit. E t qua male didicit,d:uo $ePe m*i*
rato nfctiue pudore proficeturEuenit, necfecus cadit alea ut uspericu»
a medico fepius. g a morbograuior uit£ i.idura mineat. Sfd a Medi bo ic deus,Qjfos ego adjludiaeuoco Hteraria.M.edicos,quisco intuor ncfcit pbilargyri£ magis, g pbilofophi* fludiofos. oculatas bo habe: manus, Humorie fulgore aucupatur,pifcatur,uenatur ^‘a pc quibufiiis retibus,hamis,indaginibus ,htttraru fpledore ode cunie ftu rut mfedantur profligat Quotus quisi£ eoru aut eloquitur diofi latine, aut Ro.nane fcriptitdtiim uolmina legit ac inteUigii.
Glande faginjturijll a barbara fua Circe excantati.Sues ena nrnn repertis frugibus Ex uno de ceteris conte duram faciat Biufd? oes furine funt,atq; eade m corte faginatiMos me pu Viros do*
tare mxfyretrris candide lecior, qui nulla crudinone m/ig* Hos fujpi nesfolo fe titulo,&empto doiloris nomine ucndititr.Hi quu cit autbor mdodijfimi fmt.plurimu fibi arrogat. Satis de quercu ia pe cradmira diiuifa eji uu.Prjecitorehabet PadedarSautbor e.De quo tur quis no cxpauefcatiUudfandiffimi,erm hac arte eminetiffiixiLconiccm Leoniceni tudiciu. PoUitiano referibes de erroribus Plinij bo iudiciu de nus uir,inquit,quicucfo fuerit,libros onia medacia cometes co Pandeda pofuit Quod hoc quoef, argumeto palacdijjerit.Capis.n^.rfc autho i huc modii habet, Poffe dtof. debet ucro jieri trocifci ex his rutn admixto abfitbio,duplici mefuraycrutia parteCan-.elcecrCa atpueie iuilo meile,uel aqua, Diofcorides gde docet ex fblijs Cbameleiesr duabus partibus abflnthij additio meUe uel aqua fieri Catapocia hoc ejl pilulas AUucinatus nimiru&turpicer Clttid Ca*
lapfus,(p uocabulu hoc Catapocia no pilulas,aut id quod nec tapocia&
cjiur,ncc l;gitur,fcd btufti d;uoratur qum piata ponus q u * CaiapucU Catapuo
Catapucia dicitur Jlgmficare exifrimauit QuodGaler.uslihro G d e m ije, Aededi methodo fuifeculi 'ifeltcitate deploras cooritur cuitjui in HoJ/r quo fu e rit deprehenditur Ni/5 (inquit intzrprewhinit f<xlicitate cro) fjiagn 4 que pii mira $ mutatio huttiattaru reru fiat,aci u cgrt tulit ej i dc bonis jludijs ut pote coufufis A t corruptis, nemine ueri•
tascmipfamfed tantufcientvefamaqu£rcna, Optimeenm profecko fcis Hiero,nequmq; quide ufq inuenijfe nos qui effe potius g uideri dodi cuperet,Ut libro primo, Mcdicos aduo»
cat,qui cr frigida dabutjt hac pofeit, CrUuabutqutl tujferit Cruiau,niucmcfr porriget, Poflrcmo quic^d uidebitur,macipi oru ritu efficict Contra plane q ueteres ittt medici ab Efcut lapio oriundi,qui tanq duces militibus,& reges fubditu ,impc rare trgris uolueriit.Nequaq uero Geiharu,CrTibioru, er Phrygii CrTbracuempttcioru ri.u parereatq obfequi,\taifc no qui melius arte caBet,fed qui adulari aptius nouit,magis in Df ctuibus Pree‘° “ deofitutetiifutores, crnndores cr fer author be m ^ e^‘c‘n £ arl*s munera infilijt.Sic quonda fbrtrs fuc
re Nlilefij,Sed ad mfiitutu,mibi fr p e m dubiu uenit, q, quam nos maludnucupamus,nofttmalua de Caulibus aut non fuitt brapdc£ aut earu potetia iadudH el3guit,Crifyppus medicus Romani priuatim uolwmenhis dicauit per lingula mebrabommis dige brafUcif ftutn Ef Cato m libro de re rufltca,quid brafiicis no tribuiil uflj) m edil^u s Romani quoq, annis fexcentis pro medicina uft futit, citta priufquam ex Grxcia apud eos mediet commigraffentMas fe mnis purgationes ciere,partus auoq- mortuos petiere tradut quot quefo nojlratrsimpeccabilteduliocotidie uefcuntur JEf atra uUitm utcontmod.m etiam crudas manducant Si Diofco ridis autboritas nonuaciUat Anifirn menjiruis proluuijsim*
perat,Marathri femen muliebria eijcit,cr his non folwtn in*
noxijs grauidee ututur ,fedcim magna quoque opinione fer uandi foetus,quid commemorem de acetarijs(qu<e piata uo*
Kiapnl uicdntur) rx Cichorio,'Chelidonia,Sanfuco, Petrofelino ,Aplt>
rt Jdwmc“ ddc Mflnthio, Saturea, Hijfopo, Necbis quidem omnibus rari4sau^ft*ncnt' lta.(l ue ^btl mirum, fi magnifsepe uiri ad temera*
rationes riat® ' MtciP‘ceseur‘tt'0,tes condant,quum minus proficitur dc(ccduatfuccit tdm ^Au^“tK fiic Odaum,qumn difiiUationibus iecmo re uitiito in dejerationem ejfet redadus, ambiguam meden•
di rationem fubijt,$ic M. Agrippa fuprexis fuis antiis acer • rim9
D E P A K I E N T B A C P A R T V rimo pedis morbo confliciatus portcmofa untus arduorum audacia liberatur Sic Hadrianus magicis artibus, e r itican*
mentis aquam omnem intercutem uacuautt Nrg; uiris ani pii f i tuis defuerunt,quifanatricem ara»: profiterentur Sed ber»
torti medaci jpe crfalfi crfrujlrati funt,UaQ babiio deledu g«x ipfe no ifrequeter cei ta ac fida coperi ad usitaie cbjcnii
Caput fccmdS offendit indiciaparittira.
f/S fib^uRirnum indictataftamis paritura coUigemm, ut K s ea promicuiffe perfr edunt erit omnem mdu RPiia jlriam,atque ingenium conferamus ad pramoti»
IS^-NjgS1' endas futuri agonis er unas, Siquidem grauw n ceparatio peftas inciderit,&adfvrtunulas demoliendas armaverit r o ccl:ll,4 paces manufjNeque ab humeris noftris quin confauctet, uSo adminiculo queat retrofledi,Magno falutaris beneficijleco fuerit, tttnpefUuos frenos irruenti malo mieciffe, N ead fafie*
tatem feriat,ac pcjfundet fors malignior,Vortaftis boc cfl,8*
piens dominabiturajhisHaudfecusmemmijJe oportet, qua»
lia m primis nixunentis fJgna fefe exerant,Ne imparatam in»
domita tormenta adoriantur Et periculum fubeat anciptus alea,quum praftan pofiit,uti omnia incidant dementiora ae minus hojHlia concutiant Tantifrer in utero conflatus entbry»_ , on hojpitatur,incrementum,&roboris audim accipit donec ' oetpt expletafint temporis decreti curricula, Per ftfiula mtibilica,mT!C4,u lem,qua app enfus libratur, influit fanguis materni corporis m uaro delachrymas m finuofis iecmoriscanaliculas, ut idonea nutri tioni qualitate trahat,^primu fua qu a$ homini mebragenita lisexcremet! poxflas p finxit protinus ala elabitur,ornadi do micilij habenas foli ipfl uedicat,Nc<fc alarius opera aut fiagi*
tat aut i moderado ege t,ut pote gnara ac potes fuaptr energia omne prouincia obire, T u euanida exjpirat ea m,nepe mune quado Uu refuo dcfiinda,qua a patregignente defluxerat Ita huic cor pufculo nihil itt alimonia fecedtt,quod no ipfius animula ge* f^oirat nutnif' utriculis cocodu jit, Atcf; huttifcemodi regnu i iecoris tacinijs primiiexercet, uti neceffum ftet hic cofici,w percolari, quicquldmalitione defiinatur, Stomachi mirtiflerio nodu indi Ect> <J«#p fauces nihil trasmittatur Ia quoad par efl geftatis fuccM,aut aptus fagina perdurat,Nec urget uita aujpicSda mmcta.lMtetfuis m cuUUbm,haud natura fbrts patefacere melitur
molitur Caufa motus &emigrationis p r* dicatur, Si j poflrc Cau!f* mlj utef!bus,^tu magnitudinis au&us cibi pofluUt, genitrici*
pari urigt jaopu non accurrat aut hora affuiferit,fupra qua, uifefe il•
nK Uttbret,rerum feries uetat. Suos cuiQ animanti armmes de»
us dilargitur,Crnafcituro flatas leges prtefcribitV t mcdo u*
nifbrmi & perpetuo tenore partu* perficiant,Hac ratione ho*
mini accidit mefe nono nexii refoluere, & fceiit ablaqueatu elabi,quanquam &feptimo quo$,&o£tauo,o-decmo,ger.i»
tura contingat,Ita multiplex huic uni partionis tempus daiu _ , • uidetur, quod libro primo de uteris a nobis differtaturue*
. u 'f ' riftmile tamen non eft, in alijs omnibus, qtneiufla magni«
]cu i. e tuci,ne Adigent, er paulatim commaturant naturam adui•
pore gen g^ajrc grdccreuijjc pr<efinitos perfeflionis diesAnhomme fu turx pina atfy negligenttm obdormitajfe, Ni/J huic ufu ueniat,qS Copara* iftfatis arboribusf^, confricamur.Liquidii efl,colonis anni*
tio clepas utrfartam mejfem poUiceri,fed non circa eadem recurrentis folis uefligiahoc ejl, Non femper pundimfub idem tempus in annis fmgulis demefiio redit,quin perturbati tetheris intuti*
fubinde procrajlmatur,aut expeCtattone anteuortit caeli pro fperitas,Spflus preterea quoduciebatur,feminis qualitas, er accipientis foli lubentia ,quantum ad feram aut precocem an nonam efficiant.Nemo eft qui nefeiat, Ad hunc modum pari•
Caujfte ce tura: tempus in homine flatuere licet, Conceptum enim cele•
Ieris aut rius animant,eruigor maternus,er excrementiuism geneftm dilati par iVapfi contra eius,quod fecernitur,imbecillitas, languorqut tus geflantis eunda lentiora reddut quum difficulter (Columel*
la inquit)mie£ta genitalibus locis animentur femina, tum eti
am conceptus diutius in partum adolefcuut,ut qui perado an no,uix menfe tertiodecimo edutur, lam bijs defluuiasflderum pote flates adijeito E t qualemuidus tenorem grauida mflituit H<ec quoque pars non minima uel adimunt,uel afpirat, quip cluibusreiPe cu'uf<^ rei maturitas no edeifo teporis fpatio metiatur,fed cuiufctma qualitatibus hac fignifiedtibus ut ematuru j>omii,CrtcmpcftU turitas n.uuarbitremur,quodabarbore raptumfua fpeciefuccufa»
fbicitur. Plt Mgtflu> Grmfla habet magnitudine, er eoiore inculpabile
’ Non aliter prudenttfiimo natura confilio partus legittimus incumbit foetu iam adepto fui incrementi numeros, qui matu*
ritatis aequitate adimplent prxfimtu efi (refccndi fajligiutn f ue r * L I B E R
D E P A R I B N T E A C P A R T V fupra quod in ipfls locis mbtlprogrediturjed abfoluius offi»
cma eualuat^iue ejifeptimojiue oflituo,fiuedecr.no,aut alijs preurea cotmgatfuu cuiq, fatudifyefat moderator deus c r tr ile , CH.
/ 4rttficis uolutate fua rebus elemcta tc feratur ut nec i gradiora,nec ite minora plafmeiur,ln generate no efl flatu* acuJ~
rofam[cboie,aut uinace fundere,creatoris imperio fubieda funt bxc Lecretius cecinit Dfn/g; cur homines tantos natu•
ra parare No« poiuit, peditusq potu peruadapoffer.t.
T raflre, Cmagnos manibus diucUere motes Multacfc uiuc*
do uualia uteere fecla Si no materies, quia rebus reddita certa efl Gignudis,equa coflat,quod pofiit oriri
Fx hac elementorum digefliotte, & rudimentis noflra prj gulationis Sua cuique Gruit a efl,zrmors, &■ c<etera quam , cipia&na Hmc alij teuo breuiorl mundialem peregrinationem per*rcendi gw agunt, Atque alijs niueiueniunt in uertice caniHincer diuer* aiortendi.
fa nafcendt momenta emanant uti no nullis in fepUmu mefem fors lucif prapro peret atefr alijs tertiusdecimus natalis prote»
letur lam mgeminis uno coplexu iUapfts, alter maturus mefe nonoeijdelur,altero decimu aut undecimumriteexpedanu.,^ „ lta<£ mulier caffutnatfy inuhlii partupofl noui a coceptu re J t noUe currentis Luna orbes abortire potrfl,ldratu quoq, exifltma mw tnw m exteris animantibus ut Canis ante fcxagejlmum diem r * legittimo nixu pariat, Aut fupra fexagenos, unum aut plufcu los gejiationi adijeiat. Quod Nleroe amatoris fui uxoremy ob probrum dicacule dichim perpetua pregnatione diinarit, Apulern fabulatur, Pofl hac refolutio foetus no ufy lubrica r/r,«ttf ta mcojptcabilis in ambiguo haeret,qui id appetete co iefturis prxnouiJJe licet caputnixurientibits meliufcule habet
, V f f ob atras impuri fanguinis fuligines facit fufcedo ac Ctuare mgrtcies obnubilabat,non exundante fimilis notafbmento expreman»
clefcit^primutn gejtttalis humor in altio coflflit,protinus ob»tibus faci»
feratur ora meatuu.pquosmeflrum eruor uacuari cofueuit, esobfufea Creor pus fuperuacaneis liberari, Necefiueflergo obturatis tur fltulK excrementa aduerfo gurgite retrolabdtur, Re tufefe ‘ confocut chymo fynceriori Et peruadut in fbrameta corpo*
r*s,jub qua alimonia irreptat It a fucctm interiore cofpurcdt Vttpfa contagio> perfummd cute prodatur qua cu m facie te Kuipmafity maxime pcUums^on condit adulterhum colo•
r t m r t i•
L I B E R
rem ,redditur%confpicuus ac turbidus eontinenti.Cieteru im minuitur atexteritu r quato embryon aufltor fbrtefcit. TiZ propter natura calore,qui acrior accejiionc alterius animalit buiufcemodi tenebras dijpelltt,atcfc ferenat. Tii quia uberior eius quod effluere confueuit portio trasfertur iti palmitis pa bulum, M agna quofy pars ad Udis materiam in ubtra ipfa procurrit ,uti indicium jit non obfcuru infiat'ugeniturx,quu educationis fbntes,plufcfoleant dt[lcndutur,mturgcfcunt,&' fuos riuulos fublaxant ad lenes apprefliuculas, Malacia hit ammoritur,?r*cordia leuiusreflant l,attrainaniutur,Cnm ad inguina deuergit, ac circa pettinem er parentis genitale prouolmtur,Ambulatio pigra fp u r coxendices degrauatas Ardor,iflatio,tormina lo c o s exercet, madore quedi exfliUat lotiu crebrius ac inaruaUts breuiortbuspijciutTitia feptimut a coceptu mejis,aut nonus,aut decimusfupputatur Septimo no nifl pridie,pojieroue plenilunii die aut larlumo coccpti nafei dicutur, Atqumemimffe oportet Ne uulgi fabula jias 'Neu te praecipitem monflret fententta uatem.
Quod b-ecflgna crfl qutcfunt alia, nonnum} peritiores medi Mendax cof faUat,ut pote uterus quu intimefcit inclufo flatu,aut alitt granida• excrementoru coBuuies(molas diciit)fe colligit ac condit in»
tio faUit tTA natricem , indicia afferre foler.t, qualia edunt nixuriert medicos. a$,quod lobanni Nlatbeo nojira palefirce (ut funt nunefe«
cula)amc[lgnano in fua coniuge accidit, E ( Campanus de Ac»
ciella non iituenuflo carmine lufit. ■#
Venter cum tumuiffet AccicUa ' Septem menfibus &nouem diebus
Cepiffetfy lien parum dolere.
Acciri tubetiUico obftetriccm Q u^ri fafciolat,&appararl Sperato puerum editura partu, Mox inter medias manus mimflre L 4xo poplite, cruribus leuatts 'Lucinam geminans,quater pepedit.
Caput tertii um de uiflu parturienti obferuando.
Bitoni
»•«— p w a .
D E P A R I E N T E A C P A R T V
I conjpicato furno exorituru incendunt metuimus Et quata fojfimas o^era ipfi de proximo uim a*Cgparath quaruimportdmus Et alienas preterea manus af •£ , ic fiititmpojiuldtesadcuprimendam flamma,nijlrc’ 01 &
pugnes,tam iam in rogu ingcntc exarfura, Si fatkifccntk do mus crepitu rumauerenmr,& confeftim ad robora fubijcien da &fubfiruedas colunas trepidi confugimus, imprudentis fuerit dc temerarij prorfus confflij praterijffe ipfius paritu
r a primordia,ac ueluti obfiupuiffe ad imminetis eriina labo , . . rem dtfficulter exudabile, Vicius ratione imprimis diligeter j hftituat,ac deliberet penficulatim in hifce rebus, quas dedi* “ naffe no licet,ne praeceps in poenitedu diferime corruat,No 0 de febricula ppetienda bieagttur, nec de capitis inquiete,dut aduerfa flomachi ualitudme.De uita res uortitur,hancfemel exclufam nunquam intro reuocaueris Et malum(fi expedas) fecum atrocius trahit, quum in utero obfeptus festus pramo»
ritur,atque animam effiat, priufqin auram effunditur, cele«
ftis regni ia£lurafacit,&aqua luftralis ajpergme non rena fcitur interpottis Caariun hxc perfequi,ne<£ lubet, nefy fa»
iturus operepreciu, Nf mini ambiguii, qum ex incogitantia incomodA atefc incuria negledi ui£tus fibi concilient propria incolumi-• negledi tatis detrimentum infigite, Et quis non perfpicitl^ uitiofi par ut itus, tus excidat hac caujffa utunufapius,dt%alteru, &mebroric plura fede diflorqueatur, zrdiferepet ab iUo habitu, opttmacfc artificis natura plafmattone,Sicmfrdftis lub'K,Stc articulis luxatis,Sic carne infbrmiter tuberate coceptus eijcitur,<p fi al tius quoty perferuatri fas fit, Vrimigenia noftri corporis la* animapro besin ipfm mente exudare creditur,ut hac tanta diurni femi corporis m cladem pati uideatur, gtam corpus accepit plafmatis noxi habitu affi ani,Et nequeat fuauioris uita f rutius edere, bofpitiii fortita citur.
incommodim Ea fane philofophoru,ac medicorum fententia tji.Corpore male affetfo, anima quoq, delirare, 'Parum ca a cut praue praparationis cerebri eftindiciu Ex deprauato ce Rlfe^ ' 0*
rebro,operationes iUauddtaj>fluut Pulchre em ccfeqtur,q^nmn_ f crc cuefc ab aliquo pricipio dimanat,ut huius qualitatecraffeilio briiaicidt ttis notii referat Qjto fit,Si gs folerscopiatur,tenuiuscerebru cefeatur poflidere,Si iers craffuletu,Si docilis moUiufculuSi memoria poUet c oattuti $bus i coUiculosfipfurgut (capula
B aut pe*
U B E R
aut pe {loris cratet jpminulce cxtat,6b quis levicula caufa tx cadefcut,irritdbilesfuntat$,iprobi,ncq; coceptaira facile de Tuddme * tiorat,Anno ejl lu e princeps bafis,&futidametu mcccufiim tum pbyfi cu‘ fup:rflruitur,ac inititurois pbyflonomice ratio unde (que cnomice f ° Zopyri uaticiniu de Socratis habitu, hic erat naribus fimis recalva frdtr,pilops humeris,*cruribusrepadis,Ex bis notisil lejppefum ad indecora j>nuciabat,atiJ inhcecSoeratcs natunt ferebatur,Sed frenos tniecit,acfalutaribus philofophice infti tutis prceualesipetu pdomuit,ude ea Cie faris uoxNS metui crajJos,Nimiru energia animi exijlimabat fequace corporatu 'PoouUrer ‘ie,mo^cs clUOit carne,aptos mete Arijlotcles putabat,ita no dtitum 9- populari fermone uulgatur,metuedu,ac decli nadu bois ingemunt, que aberrantis plafmatis neurn infamat Prottide quunuUo no tepore extimepeda funtbeee Accura*
tiori tnjlvdio proJpiciedu,Ne quicqpemtedie incidat circage Lepida coniturte momeU,ueluti poma, quii glifeente maturitate matius f aratio pofeiit facitlhe ab extrarijs f auctatur,& liuore couulfa tr4 butfucco feu ex f anguine intercute fuffufo, quae quum cruda funt &ktepej}iua, uix imbre faxoru opprefleris Aer humi fi*
R (r ^ c M p t a t * dilutus,folii ardores fugitet, Nepe calor immodi*
rienti con ^ul^': durat,uuidu torret,duClile cctrabit,uiresfragit pul ueniens none fatigat,ut femel dica, noxius efl, aegrauis nixurieti M5 frj prrtrrea defcedjt,crloca petrofa,arenofa,erfiatibus aqut lonijs obfeffa,Kec minus incomodat teporis aut circutcdlis <£*
theris algor,neruos difiuttioniinobfequibilesrcddit arefacit aflringit,hebetat qcquid bumoruletu & ad fugaidoneu repe Qjtalium rit,hortos inuifat coptos fcenogreco Violis Klaluis, Mercuri herbarii ali, Amaraco Pulegio,Calanittba, Libanotide ut temperatus, falutaris crcofiatusfuavltatis odor ex herbari/ f urnulis Embryottem odor clementer proritantibus tum animam reddat languida, & u*
terum paret fuccutere,far.guinem quadam acrimonia imbue•
re uenarunt labra morficare, Turgidulos meatus ad effluui»
_ - -,c~uMnfub pungere, circa fbntes,riuulos, Grexilientes purtfiimd lb flu s fa rmn aV“ iT‘tm fcaturigines confideant,fuof<fc uultus /Jiecule«
y f tur in cequore ac refulgentis lympbce placido leuore Neque d' Cd oro ^>'4n‘> Pcrm^c improcera ejl Cuius iam olim numen perce•
J an * lebre colebatur,MoUe fidus madorem m fundit, corporis ri*
mas dtffubuUt,obftru£lionts amovet Salutariafwt b<ec ac*
cclcrS4$
D E P A R I E N T E A C P A R T V teUrado partui,Haud praeteribo hoc loco Carrents perfua fitn haberi, Si quis Lunam foemkeo nomine, ac muliebri f c'canreno>
xucompeUdndamputauerit,uxori fubiugiisfempct inferuiety-fofaj- ac mifero capiflro illigatus mfcelices Kymeneos execrabitur Atqui maremdemeffe crediderit,crlunimuirilem er ma*
fculmn confalutauerit,» dominetur coniugi, tiec uUas perfi*
difexus patiatur tnfidias Gyntciimi ex aromate fuffitum re•
judeatAmbreyMufci^ddaniylutiiperi, Calami, quod fi trm*
foris flatus no finat, ex uiolis rofis Nenuphare, Sandalis Ne W(J#
que in eorum fenuentiamlubens concedo quamquam inexpu*
iabiles calculos etiam virorum prmcipu iailitent, &nos nu* tr'x ° mero teflium territent qui Embryonem fuf^edi,at(^ locos tp,rj f CT>s 4J (os fu rf mn rapi contendunt illicio fuauifiimi odoris,&rurjusrc'4^ur mprtecipitiwn uolui fuino implacido,ac male olentequaprop pcer m enixu fetida,cruaporaa Jpiritu horrida naribus fub*
ijciut,'M.ea cera exiflimatio efi, quam nos matricem uocamus AuthoriS no magis moueri,tio magis Jffici odoratis f i l i i , Hepar,uetri opinio culus permoueatur,Sed qua ratione grauidisaromata funt fa lutaria,necefiu efi,ut iprofpera diffiniatur,quae graue aura dfpirat,propitius odor potifiima uitae nfce portione,nepe cor dis Jpiritu,recreat, alit, multiplicat ,uires adauget, meatus ob Odorbo*
ftru£losrcpadit,Necmmustotubomiiie exilarat, alacre & nus u,t<e forte, feddit qgaudiu,lcticia uoluptas, quis bcec non magnis fimentut/l uotis fi ab rtmmt aliquo expeiiada fbret,fupplex ebbladire*
tur,Ut uxorculae dolenteriaffliilae, atcjt ope inclamanti non redepta uolet, NuUius morbi affuitus ta efi jubitus,ta jvrmU aduerfits dabilis,ta intercipiens, j corporis oia profligantis Syncopes Syncopen Crunde quefo,proptius auxiliu,celerius ac prefentiusremediurcmediinii SI odoris grana auerfamur quis non fui periculu fecit, q uelueJl odor H noua zrafciutid anima receptet fuauitatK ardore delibutus qua hiantibus naribus infpiramus, quam auido ore captantes infugimus ,q anhelanti pulmone deuoramus aura herbarii,ac fiofculorU exhalantibus fuccis fragrante,contra afflatus ex fituletis locis halitus feirstiteenecat,Nlenelao quoniapeftilesTcier o=>_
tfl phocarum contages,criuxta ea monjlra cubitMmn erat^°f Proteoinfidiasflruenti,ldothea pharmacum attulit a m b r o J ^ lt e r im it
fia m fub naribus fuaue olentem ponens, que iUartim paedori
eccurrcret,ld fbrtaflis iticufant, quod in paritura peUiaence B % fuffitu
L I B E R
fuffitu liberalius foeta reflat,ac celu cupierim trahit,"Eo nacfc diaphragmatis motu,prcecordia intro non folu deuocat qu<e furfitmiUabutur,Sed aUidutexuifceribus quo%ifernis fi qd tradile latitet utefc diutina anhelitus coprejlio, ac nariu oc•
clufionixurietibus ooferre crediitur,ita Qr ipfa fufpiriaitico modare Ume j>fe£lo no magnope re fragramur S i fcepe atefc immodice rejpiret Ceterum aromatis fragratia nihil officit Matricis Matrixfurfum cofcedit attrada,noj>curritfentiens odoris motus uim, Crgefties deliniri obledameto olfadiit Nfc deorfum la
bitur aut defugit fajiidio grauis ac tetrifumi pculfa,quin hit iufmodi obicdu anima pterrefacit, atQanimatif parte uelli cat,qute odorabilis exceptrix eft lamquu nequeat ferire nfl fpirabilis aura defluuias emanationes fecu itiuehat Crimpor»
(et, cjtic natura potejl,fpiritu cohibet,flatii fu frendit & intra aeco murmure obledatur,ut hic conatus defeendatin uifce•
rafepto tranfuerfo fubieda,crfuppeUatur, fi quid decujlile fuccubat yln huc fane modum foetida opitulantur ad onus a»
blaqueandim Sed tantum melioris uitee profligant, ut id ge*
nus prcefidij preterijffe prafliterit N;/i arcana proprietate, . &energia peculiari poUeant, quee Diofcorides uocat Ecbo»
Paries trin^Equidem uereor ne quormdanpprtefrada temeritate er fitbusfu objletricum audacia parens atfy f cetus ipfe non nmq funiis mis occiditam trifltbus atefc mimicis occidantur, Prcfcrtim quii m plu*
tur f culos dies puerperia proferuntur Ut tu maxime, fi dijs pia»
cet,ad has aras trepidi confugiunt,quii minime oportuit Ne»
peexe runis,cranguftijs prope confeda mulier uix animula trahit.Et partus ipfe ex diutina inquiete,& exantlatis labor culis conflaccefiitlam fi quid effulgeat bome fpei m Jpiritu adhuc fuperftite, reliquum fuffocatur,cr extmguitur Ita his manifeflum efl,quamtopere fallaces minufque perfredeede C\uorufdHomms natura rationes,medica tionibus obfmt,VJ qua hacm lubris re fit pniciofifiimu claudi more pilatenuijfe Memmerut pre Amolitio tereafu\>mouiffe,quce libro de uteris feciido adalligata ipfos coceptus cotinere diximus,Na^taliuplera^ putatur,utine xu refolui nu finant,nift tepori fint abada, Viligentiores re•
rum naturalium conf 'edatores tradiderunt Pyra fi quo loco parturtgo incumbit reperiantur,difficilem omnino genitura reddere Sicwtgo creditum, tantifrer cum non expirare qui
animam
D E P A R I E N T E E T P A R T V
animam agit, fed moribundum miferis modis torqueri, donec Vulgi /.<.
eximantur, qu<e aut in grabatulo aut fubfiratis puluinisgaU bula dep f tinarum pennx innatant, Aetidem lapidem a coxis fufjpedat tiisgaUiitd Anguium feneflus(liberidem uocant)a lumbis geflata pra* riun ^ fiat,ut fenflm conceptus procidat Macedonia lapidem gignit Partii m.i iuxta Tyrcftz monumentum in Tylpbofio mote bceotije, que turaniu Peantidem uocant,Uuicjjpecies eji aquee glaciat<e, er opitu*
lari fama ejl celebris penna vulturina pedic plantis fubietla Bmbryonefuauiter trahit,ln edulijs obferuatum oportet ne -^duVioru ulla ratione coftipatibus utantur,er cibus fitconcoclu facilis, rano "
bonialimeti,ndletus.non glutinofus,non torquens flatu,ne$
diutina media fefe affiiQcnt. Nempe efuritio e r acris fames fames cor conniuere,at% confidere cogit,quacunque hiant in corpore, p0ris uc- E t fiomaclm interanea fuftoUit ac uiolcntwad fe rapit, uti nas copn- cucurbitulee extenuito per mieftim igniculum aere,etiam lo de re facit gius abiaectia inanes attre&at Nimia quocfc fartura in pericu lu agit,Maximii (Paulus ait)in epulatione fatietatii peccatu tfi,Prima fercula funto iurulenta,aut iufcula pinguia car*
nium, Sipifculentus ejf dies de Caulibus elixis, pifts, cicere, cicorio, maluis,uiolis, Mercuriali,Spinacia,aut ieima po
titet cremorem feminis Cy toniorum,Klthcic,Lini,focnigrxci Edat pajfulas exeptis acinis,erCarycas, Cerafa, Pruna, P er fica,Mora ,non adfatietatem,\n bis plcrunfy mandendi finis non fit fine periculo,fed ut umculamoHiant, laxent, lubricent, Pomis utantur afiis, Rnifo, Marathro, Cinnamomo, Lolio, Croco,Cochlece in cibo fumptte partii maturat, Puluifculu Vuluis ad foleoforbeduprebere,quiiftxtura iaj>pe ejl,qrecipit, Cima bores co‘
momidraebmas tres,xilocajli<e drachmas duas,croci dracb* midgadoi m.i una,Seminis ozimi,Sanfuci Bi<fopi,una,fcrupulu ume,fac cbari duplu,totius fiat puluis erex iure Anferis pmguiufculi forbeat quo$ die drachmas duas,uti labores incidat clemeho res,ac traquiliora oia obueniat, Paupercula, erquibus aliud pro ^ KUi no finit ege fi at bibat cotidie Udis SuiUi Heminas duas, indi■= orl'em to meUis pauxiUulo.Neq, infalubre fuerit falis aliquid iuru=■ ^ tentis addidijfe quantum gufium moueat,ut uincula tetet ar* tUf rodere,Porculoslattetes,ite er Nefredes,VituVaa,Vledina, Clfrnt, Hagnina Pullos gallinaceos,'Cuniculos,’Turdos, Merulos,'er ^ interdii lupirne particula efUet}H<ec aut pridie iuguletur,nt
B 3 fibyenis
p hyes fit duos tres ue dies madttio antecedat, na bcftcrnu | reces necatu proptius coficitur,ou'u preterea forbtltbus uefcd tur,hiec omuiu in fe ccplecti elemetoru qualitatis hlexander Aphrodifens eft opinatus bifefc miidi quada ineffc fpec;c,cu iit Qr pifei* Jpberica coglobetur facie,ac uita\e obtineat pottjiatc,Vifcicu bus ilis aliitur ex alto, aut fluentis,feu inter faxa editis, 'ite butyro, De uino oleo Amygdalino,cafeo receti,umu bibat albu,Crquale oli*
gopboron Hippocrates gr<ece noiauit,td fi diluitur minima fu fiinet aqu# mixtione,nec atru,nec acerbii,nec j}ypticu,muflu m egre cdcoquitur,atq,excremetofwn eft,aqua marina diluedie d a PnM S bibatur,uti gurius,ac defecatius reddatur,Nepe quic
■Ud m "quid111 bocfeculetu & urreflre cft,grauioribus implicitu ac JZ ~d couulfm fubftdet atfytdeo Bacchus mari madefaciedus dice batur,&circa Liberti Delphini pingebatur,Galenus tame ue tuit T ethyos unda infundere,cereuifia potet unda butyro,a • de exertio cet“ Mmicu eft, craduerfum, I n excrcttijs profunda quies ue hemeter officit,Perinde noxia eft oh defatigatio,corpus leni terfuccutiat,inabulent,moueatur,coUiculos pedibus fuperet, fenflm demeent, brachia furfum tendat,armos expadat, later.i uolis manuii defricet,Lintribus uebatur,&muicul}tur uen»
tuloflume no nihil turbate,aut quadrigis feu in equodeftdeat Ef fomno V‘gM*fiot non mult<e,fomnus logior,culcitris fubfteriiatur
<&-uigilijs Sampfuci fblia,aut Sauinxfiu Calamynth* N egociii diari de exeera m txfyeat uencercaueantab alui profluuio, A pharmacis,4 fo ne uena fodicanda,a thermis,a balneis,hac uires populatur, er utgoris plurimum diripiunt, principes foemiiue cofueucrunt labris inlabris feflitare,&corpus cum e ledo confurgut calida per fefiitant luere,\n quauiolariam,Nlaluam,Artemflam,V<xniW'^recu, principes femen lini,delixant,aut fpongta exbaeimbuta feu panniculi fccminx applicetur uentri,pedini,crinterfcmheis, poft h*c,oleo A*
netbmo,SifaM*!o Liliaceo,butyro recenti,Dulthea fiat tUini»
tio,pedes e gelida fecundo aut tertio quoque die lauiffe codu»
cit,animus gaudio Uticla,uoluptate,ac fanda Jpe exultct,fbr Vctf/editafeifirdnoneritinutilis,Grbreuisqu«eddm bilis fuccenfto,
°ntbus<tninonqu£ relinquat amarum feu aculeum, fed qux torporem difeutiat, eytaturam expergefadet.
Caput quartum de paritura,tyoffido cbftetricantis
Caterk L I B E R
| itaris aUntibus ptus no u fdolorifici incubut il n :c c 0 cjl ut &acriter dole at,& affligatur acer cdujea ^
|be tujppteruenaru,neruoru,arteriaru,crmculoioruM m ____ .rufubita forte£ diruptione,tu 54 ipfa natura fa „ mtUTa tbifcere debet,crcx cardine reueUi,dilatari aperiri,ut peac*
ludetur,cffugut^ pudiciuf loci ratione no exiguii,mulieri* Mulieres bus uero dolores uehemetioresin-cidut, & pertinacioribus erii penis de»
nis dluexatur,fl<idc huiufmodi penarii diritati ex magni uindi uotc cis madato propter <tue prtuaricatione deuotte Capite terno Cenefeos multiplicabo erunas tuas, er coceptus tuos, i dolore paries filios tuosjjq, exteris animalibus ingenitura obueniut Ccettris taieoia mulieribus accidut cruioletiora crminits exudabilia animati*
Nepe corpus b manu,ut in primigenia fui coftitutione forti bus magis tu eji coplexione,autelemetoruteperaturiifimmateita&
feflbuspotitur uegetioribus,&fupra omne uiues nobilioribus licres proindegrauiores funtcarnificm te,& minus patibiles lanienee qux unu tale corpusexercet ,qua fl impurganus,nec fatis di*
gejla excremeUfeminalis coUuuie coaduobjiderent Hmc nui liusttQ formidabile morteextitijfeaffeuerat,ut feruatorisno ftri cruce foftitatrice,Spcciofusenimpr<r jilijshominu Ani*Slmplici
nates preterea brutte,natura prtemoflratefimplice uiflus ra pabulo: ul tione fequutur. Arbuteos foetus,&graminalata per agrQs ditat ani*
Ore legunt autdo,&dulci de flumine potant manter Noncxquijttas ferculorum lauticias epulantur,non plui flo*
macho inferunt,quam commode perferre queat, NecuUa pa bula arrodunt,ntfi uacua fuerit ingluuies, Atquc ita pau•
tax alimentorum exundantias aceruant mulieres ut adpa*
randa opfonia,& excogitandas condimentorum illecebras, citius it*
ingeniof£,atque Muflrite poUcnt Ita non minus firenuce am teperana culis liberalittr acceptis inter poculares concertationes ajii* lutiuof u dent cum cibis potationi paria faciut Clarum facinus ,ac paU rcuiit pu mare,fi aut eequcnt,aut etiam fuperent uirorm intemperiem erperiimt ticceffutn e[i,ut ex tanta ingluuie bimorum ingens coUuuio Accumuletur,iam ficaffc&o corpori, dolor [i alicude incidat inueta alterius dolinec fometo magis ,magify ferocies itteru* Appctth*
defeit,extern no uf # noxiu habitudinis bonte detrimetu cefc nouo ciba tur,fi crabe bis pojlta naufea pariat, flfatietas nos capiat me ticnufy re fie dtirhe^QC efl.edu lijftpius illati, t r tu iaceie appetentiam vocanda
B 4. exqtti*
U B E R
exquiptori illido reuocaueris,\ta n ty comparatu efl Ut nui U fit tam blanda, peUaxcfr uoluptas, qucenonfui ajjiduitate faflidiu adducat, Aut cuius gratia non cxolefcat ufu cotinuo Sed utiaccena tot paropfidu centurias uorare, erudit, affa, tofla, elixa,iit unii bec omnia ceu barathrum conijcere,qiiid , - .e fl aliud g ultro prafens malit accerfcrei Demum indcftffus
« A ^bor ac iugiperennis farcina,qua perbeUeexercentur bruta actus par ^ U( niinm ad pariturae claffica trepident, mhufcfc ture con* yej-iefotentur. Artus defidia nuUa fluvidi torpent, Necncrui
> marcore diutino inflexiles riget,latera bona funt, Mulieri•
Hoc prefertim flabilibus acfeUuUrijs animus ad primu erepi»
IC tatisclauftrimorfwtt cofcjiim defluit,circucurfant,pallent, metuunt,re/pedat,deos deas# ones inclamat. 0 1 uno lucina fe r ope, Nequiut membra logo ocio ueluti intermortua eui»
gddfcere,nequeut explicari, expandi, fathifcere. N ec tantittu lu emota loco foetuim hanc luce prodire geflieti cocedi/tVt mtrofepius fepicule conficiatur, no refolutis naturajbricu*
Accerfen*itf'Porro obfletrixe uefligio accerfenda efl,quiiparturigi»
da efl ob* n'K <eflus feruere incipit. Aluu ueUicare,ilia torquere,morfi fictrix Care dorfimi,V.thumorulcntu aliquid locis femineis exturba Multiplex tur.Sunt quibus tam facilis, ac lubricus nixus efl, ut obfletri•
partus Cante no expedient. Et ad prima deuergetis f'cetus uolutione proijciat, Alijs difficilior ablaqueatio incubit,Grin plufculos dies protelatur.Qjtu uentrem tormina exercet,&femma&
genitale.ociffime enitutur.Si latera,lumbos,fpinam,uixtan*
Infans Ut dem edunt. In obfeffa Sagunto, cu pene mulier peperiffet,in uterim re uterii retrogreffusefl mfas,Qjtod duitatis excidium flgnifi»
tro?re(fitsc4ffe dicitur. Gorgias 'Epirota elapfus utero,cofiflere coegit inopinato uagitu m atris funus efferetesMas nafcitur,fl pre fluit fanies diluta,pattidiufcula,Si crueta ac fordida puella in Obfletri * dicat.Cofeflim accelerans obfletrix undos digitos oleo Sifa»
cantis mu* mmo,aut liliaceo in locos muliebres promittat,rimetur,at%
nus deliberet.Si projpero delapfu Embryon deuoluitur Aut aU tritifecus adbucbereat,ne<£ comode uacittctTu fer mone adu labili f oletur afflift<t,at<j animu reddat intrepidu, fceli citer omnia conitea Chriflo fucceffura cofirmt,acpro uotis flare Nwiie caele fle.NuUa eeque nixurieti officiut,at<^pudor,me•
fiitudo, metus mes IseuaMulicrcuVts alijs fuffuUa,ckmenter as
D E P A R I E N T E E T P A R T V M pedetetim gradu leui pergyneciu 'mabulet, brachia fufloU htyiitrdq, Utera fupprmat,q> fi dolores exajperatur er uui* P'ir da fiut nature labra,ac folutis repagulis gurges profluitor tu> l&i,!K erupit,protinus fubiedis fulcbris,ac fubjlraciU pulumv. (bu ius nihil preterea meminero)re clinetur uiter, coxedices,atq;
interfeminea unguine malaffante liniatur, cx pingui feminis li tii,f<xnigreci,Rltbee maceratorum aqua feu oleo utolaceo, Amygdalino,butyro receti, Potitet fubinde uinu albu,defeca*
tu,odoru, iufcula anferculoru, cr m bis coquatur Caryce, uue paffe exeptis acinis,radiculeMaratbri A pij maluauifci, p , . Cofueui puluifculu propinare qui recipit Hijfopi aride, xilo , Uis de calice,croci,ana,fcrupuluunu,difteratur crforbeat in utr.o erans tiperato aqua rubee tldoru,aut luniperi,fcu Artvmifle E < V‘,rr)-"” _ itis imprimis (mea quide fentetia)memitiijfe oportet, ut quoad ™Cu,c“ me fieri poflit,delefiatio in medicametis no negligatur hoc efi,ne t u.
horridulu ,tetru,amaru,guflu feu olfaflu dcprebcdatur,q3 '!'n 110 m°
grauidis fubminiflrauimus, qualiu multa anima perterrefa-' aUM
£iat,flomachu coturbat,uomitu nixui (plufq aliud)aduerfutn patrat,furfum reuocatur bacuioletia,&importuna ei<icuUtiv0mitus one,que deuergere,acfuccubere debet, Nfc uetrtculu duta jn par*u xat impbe labefa6iat,lpfa quofy uite uifcera, Cor, Pulmone, noxius Kepar,Cerebrucofauciitt,la&j ipfum ilmbryotte interimere potetiafuntfiocgenusdicutur Abflnlbiu, Abrotanu^uta, Colocynthis,Citauriu,Galbanu,Cafloriu,(fl.irrba,Rfa, Ad bec quefofuffugia,q pruditis acjpbi uiri officio fungi a oles, pperancc dejcenderis,Neq; temere hunc lapide loco moueas, fub quo funeflus fcorpeus dormit,Obfietrix iterea oleaiis di gitisnatura patefaciat ,Aluu premat,l.atera cogat, ut de tba Secunde lamofuo egrediatur bo ,Si crafiitudine egre diducibilis uolu unvuibus cri (petticula dico Secudma) cludari nequeat fuma unguini fecande acie,ne quid preterea uioletur,tepcrato idu fodicet, ac pro*
tinus foltrn uortet, Pedes fi primi exeruntur,luftuofwn inflat Remedu pucrperiuSedktromiffis digitisutrufybracbiuapprebedat aduerfus Crin latera ad coxas ufefc protendat,^raUedct in e x o r t u m ,Si prodigio*
pes exturbatur,altero intus permanete,eieflu retroducat grafos parius uidamq, iubeat paulijper affurgere, deambulare, fefe fuccu»
tere,donec opitulate Chrijio uertix promine at,fl utraq, ma*
nusaut alteram lucem prodeat, digitis ad h m e rm pofliis
ktropeHantur,Si attrkfecus bereat, perita manu duftm re*
ueUct Ut fumma omnis cura,omnis diligentia,omnis mduftria eofpe£lent,ut Caput primu elabatur,contra | aues ones,que 'Regimen k pedes nafcuntur,Porro f<xtura,quu k plufculos dies pro*
procelatx fertur,ingens metus eji,ne pariens deficiat,er Embrion pre*
partionis fbcetur Ua% exquifitis cibariis,multmn,celeritrrcj; recreanti*
bm nutriantur, Huius generis uinu r/i imprimis, Et cjuodHip pocratrs Oenode appeilauit,hoc e jijl quis uinofii reddat,uir tus na$ de fatigata,ac pene coUapfa rcfbcittatur er reuiuifcit buius energia,Itt iufculaCaponu,Gatlinaru,Perdicu,Pipio*
nu,PhaPdu,Oua forbilia,TejliculigaUoru,Citru conditum, Viamdrgarito,Diamufcu,Redeat fubinde ad intermiffam ope rtm Sed nullis laboribus,preffuris tormetis mulier delaffctur Prefidid fl f^fto bumorii effluuio ariditas obfiet, quominus partus eo tu natu lubricet, Quod fepijfime accidit imperitia obfte tricatis Q ua re aridita Sccudas ktepejliuiterfindit,erdifcerpit priufq deuerfo capi tcm te Embrion fit aduolutus Tu panniculi madidi,aut /pogix ex
aquafufferuida,elixates Wialua, Violaria;GaUitricu,Cbamo*
miUa ,luniperu,uentrijpkx at% ktrrfeuimeis applicentur, Sed uiriii no nihil adimit crebra fbmetatio,Secudu hec adijci*
atur malagma ex AItheafeuo er oefypo liquata Item pejfuli fubmitt~iiur,ac frequens iUinitio fuccedat Aromata fuffitum reddat,er qux/anguine eliciunt,Vngula Aftni,UqutMirra, Ptio exper Galbanu,Ego potione cocinno k bucmoduuini,m quo Hijfo tafduta pui coctae jl, unciasquatuor, aut quincfa, butyri uncia una, pul ris ueris Ariftolocbix,Croci,Sauine, Ana,fupra fcrupulu femis
fufferue fa6lu bibat, Anhelitus copreffio uociferatio. Sternu*
tus excitus puluifculo.Eujbrbij Stapbifagrix,piperis,faluta*
ria crediitur,Ofcitatio in enixu letalis eft,Sed no omnes mo*
Ite attulit riutttur,quibus letalia figna infmt. 1« genua procubuiffe pre kvenua i erttm pinguibus ac obcfts,ut quadrupedu ritu pariant,como s>acbuiffet^m eefetur,Sut,qui lauru celeritati partuscoferre putet r*
dice pota, Galbanu bibitur fabx magnitudine in uini cyatho Dictamu,Bcthonicba,X)4itcM,ArtrmillacoceptM exturbant, Arijlolocbia dijlritaerk utriculu proieda fcctu euocat,lte mutito coci a Atfyeo ueter fotus nexu reJoluit,Seme Ari na ttsrx circulitu partione accelerat,Coxx adalligetur Crocus Coralia £ii!zs,ln manu Uua magneti te neat,Hec & dia fit*
L I B E R
D E P A R I E M T f i A C P A R T V r<«J f floribus libris incerta ad facile genitura magnifice op i tulantur Caput qumtii defecti Ais dcijciendu
Partu non minus negociu faceffit ea membranula, qua nos,Secudina dicimus, Aut Pliniano more So ciidas, Nepe intro fub ter fugies,nec a nixu cofefiiSecude no elapfa certa morte adducitCu epiftomia occludat elapfc quibus/anguinis fluuius ex pariturae laboribusjpceUoflexcur mortem fo rere debet,Hic ni/i libere ejlu fuo feratur deorfum, redudatfhgunt in partes fupernas,&J]?iritualibus ftatuintrrcipit, 13 natura operufuoru prudenjfima edito fcetu,quado nuUa amplius Se cudarii opera indiget, Mas fuo cotubernio extrudit, Qjtte fi lucifuga,ubi ad limina fbriii peruenerit,recurrat intro,eif ie natura nutricatu negat,Qjiare iBico corruputur,cr putres pracordijs uapores imittut U<£ caletibus adhuc locis, quilGrlngtnia ad a fequedo nome habet,cofequaturquod fi inobfequibiles relu exirahen*
tKtur,Vinculu iUud,quo herebat coceptus, coxe adaUigetur das Secun T u peffuli fubijciatur ex lubrificatibus,Vecer,qtus ejl,punga das tur oleo ruta, A bfinthij, Atbanafla,Foueatur paniculis ma»
didis ex aqua elixates abrotanu ,Satun3, \miperu,hrtemifia Ariflolochiam,Si prorfus pertinaces heferiit, Nrc uUis medi cametoru uiribus queat reueUi, Puerpera exquijltis epulis re creada ejl,V,texpe£ladu donec tabefada diffluant Intra lo•
cos unguttubafilicoyijeiatur, aut ius elixa Malua brajfica Apij Mercurialis addito meHe,Grolcorofeo,Secudas moran tes Panacis radices appoflta extrabut, Eiusq, femi potu ide praftat Polemonia exuino pota,V)aucufaciUimc refoluWRu dlx Cetaurijrafa erappofitdjDifiamu fi bibatur m aqttafh*
lioru, AfcJ adeo efficax creditur,ut ne in cubieulii quide pre gnltiu inferri debeat Anagyri filia in paffo bibatur drachma podere Vermes terreni.lte in paffo poti Lana in fucco Cucu*
meris afinini merfa Secudas trahi dtcut triginta granis Gith linteolo lUigatis Caput Sextii de cxcipiedo fcclu ab utero u f jpfiatibus uetisnaturafoecu enauigault infans atq, aliud queritaspadochiii extra nidulu ihaclu Lucretius ceeluflatufjireptat uagituQ loeu lugubri coplet
ut aquufi Cui tatuiuit are fiat trafre malo ru Cotinuo obuijsmanibus taexpediatu hojjpitealacriterexei (tat obflctrix,Et auc dicio dijsfofpttatoribus grasaeclamitei
