BIBLIOTEKA GŁOWNA
ROCZNIK BIBLIOTEKI GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO
R. V OPOLE 2000
UNIWERSYTET OPOLSKI
Rocznik Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego
R. v OPOLE 2000
KOM ITET W YDAW NICZY Przewodniczący: Stanisław Sław om ir Nicieja Członkow ie: Stanisław Gajda, ks. P iotr Jaskóła, Adam Latała, M arek Masnyk, Janusz Słodczyk, K rzyszto f Szczegot, Janina Hajduk-Nijakowska
REDAKCJA
A nna Blaszczyk, W ładysław Hendzel, Wanda Matwiejczuk, Teresa Wiercińska (sekretarz)
REDAKCJA TECH NICZNA Jolanta Brodziak-Rajfur
SKŁAD KOM PUTEROW Y Jolanta Brodziak-Rajfur, Elżbieta Rybakowska
PROJEKT OKŁADKI Ew a Krasińska
ZDJĘCIA
Zygm unt Drużbicki, K rzyszto f Swiderski,
zdjęcia archiwalne Biblioteki Głównej U niwersytetu O polskiego
ISSN 1231-5796
W ydaw nictw o Uniw ersytetu Opolskiego, 45 -0 3 7 Opole, ul. H. Sienkiew icza 33, tel. (077) 453 70 63 (składanie zam ów ień), 441 08 78 (sekretariat), e-mail: w ydaw nictw o@ uni.opole.pl.
Druk: Zakład Poligraficzny N O T, 45-061 Opole, ul. Katowicka 50.
Nakład: 50 egz. Objętość: ark. wyd. 4,95; ark. druk. 4,0 + 0,5.
UNIWERSYTET O P O LS K |¿ '^
SPIS TREŚCI
Od r e d a k c j i ... 7 A R TY K U ŁY
W anda M A T W IE JC Z U K - Biblioteka G łów na U niw ersytetu
O polskiego w czasie pow odzi w 1997 r o k u ... 11 W anda M A T W IE JC Z U K - O dbudow a zniszczonego obiektu
i plany budow y now ego gm achu b i b l i o t e c z n e g o ... 17 A nna B ŁA SZC ZY K , E lżbieta RY B A K O W SK A - Odtw arzanie
utraconego księgozbioru. Dary przekazane Bibliotece Głównej
U niw ersytetu O p o l s k i e g o ... 25 K O M U N IK A T Y
H elena O K O Ń - Zestaw ienia tem atyczne O ddziału Inform acji
Naukow ej z lat 1997-1998 ... 49 SPR A W O Z D A N IE I K R O N IK A
A licja TO M A LSK A - Spraw ozdanie z działalności Biblioteki
Głównej i sieci bibliotecznej w latach 1997-1998 ... 53 A nna B Ł A SZ C Z Y K - W ażniejsze w ydarzenia w latach 1997-1998 . . 61
OD REDAKCJI
Piąty num er „R ocznika Biblioteki G łów nej” opracow any został ze znacznym opóźnieniem , spow odow anym usuw aniem skutków tragicznej powodzi. M ateriały zam ieszczone w tym roczniku pośw ięcone są dokum entacji w ydarzeń z lipca 1997 roku, ludziom i ich pracy, zrealizow anym zadaniom i planom na przyszłość.
W czasie pow odzi zniszczony został księgozbiór liczący ponad sto dw adzieścia tysięcy w olum inów . Szczególnie dotkliw e straty poniesiono w czasopiśm iennic
twie. Ten zbiór zostanie odtw orzony poprzez zm ikrofilm ow anie brakujących rocz
ników czasopism . W okresie od sierpnia 1997 roku do grudnia 1999 roku, B ibliote
ka G łów na otrzym ała od osób pryw atnych i instytucji ponad siedem dziesiąt tysięcy w olum inów książek i czasopism . N adal kontynuow ane są działania zw iązane z u zu
pełnianiem utraconego księgozbioru i przyjm ow ane są dary a ten proces potrw a z pew nością jeszcze kilka lat. W kolejnych w ydaniach RO CZN IK A b ęd ą przekazy
w ane inform acje o postępie starań Biblioteki w zakresie odbudow y zniszczonego w arsztatu naukow ego, zam ieścim y listy ofiarodaw ców książek i czasopism , a także postaram y się poinform ow ać o bliższych term inach rozpoczęcia budow y now ego budynku bibliotecznego.
O kaleczona przez pow ódź B iblioteka G łów na U niw ersytetu O polskiego została odbudow ana i służy czytelnikom , było to m ożliw e dzięki zaangażow aniu, szybkiej pom ocy, ofiarności i pracy w ielu ludzi, którzy w raz z bibliotekarzam i stawili czoło potężnem u żyw iołow i powodzi.
Wszystkim osobom i instytucjom, które udzieliły pom ocy Bibliotece Głównej Uni
wersytetu Opolskiego w czasie powodzi w 1997 roku, a także przy usuwaniu je j sku
tków, władze Uniwersytetu Opolskiego i dyrekcja Biblioteki Głównej składają naj
serdeczniejsze podziękowanie.
dr W anda M atw iejczuk D yrektor Biblioteki Głównej
ARTYKUŁY
W anda M A T W IE JC Z U K
BIBLIOTEKA GŁÓWNA UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO W CZASIE POWODZI W 1997 ROKU
D ziew iąty lipca 1997 roku, słoneczny, ciepły, letni dzień był ostatnim przed tra
gedią pow odzi, która dzień później ogarnęła w yspę Pasiekę i znajdującą się tam B i
bliotekę U niw ersytetu O polskiego. K om unikat W ojew ody O polskiego zam ieszczo
ny w tym dniu w prasie zaw ierał w ezw anie do ewakuacji w ielu m iejscow ości, nie w ym ieniono w nim jed n a k O pola, ja k rów nież nie było w nim zdecydow anego ostrzeżenia, które rejony m iasta m ogą zostać zalane. W godzinach popołudniow ych tego dnia radio rozpoczęło nadaw anie ostrzegaw czych w iadom ości o zbliżającej się powodzi. N adal jed n ak brakow ało inform acji określających przew idyw ania co do rozm iarów fali pow odziow ej.
W sytuacji narastającego zagrożenia dyrekcja Biblioteki Głównej U niw ersytetu O polskiego dziew iątego lipca o godzinie 930 rozpoczęła działania w trybie nadzw yczajnym . Przerw ane zostały codzienne obow iązki i udostępnianie zbiorów, Bibliotekę zam knięto, a bibliotekarze, w raz z dodatkow o przydzieloną obsługą, i z pom ocą służb adm inistracyjnych U niw ersytetu, przystąpili w szybkim tem pie do ewakuacji księgozbioru. O próżniono regały z najniżej położonej kondygnacji m aga
zynów, przeniesiono na korytarze i do sal na piętrach w szystko to, co m ożna było przenieść w ciągu kilkunastu godzin w bardzo trudnych warunkach. W godzinach popołudniow ych JM Rektor, prof. dr hab. Stanisław N icieja, w ydał szczególne p o lecenia, przyspieszające prace ew akuacyjne, sprow adził na pom oc w ojsko i osobi
ście nadzorow ał przebieg prow adzonej akcji. W ieczorem przybył także do B ibliote
ki przew odniczący R ady Bibliotecznej, prof. dr hab. Stanisław Kochman.
W wyniku podjętych działań w yniesiono poza m agazyny ponad kilkadziesiąt ty
sięcy w olum inów książek i czasopism , aparaturę i część w yposażenia biblio
tecznego. Pozostały księgozbiór przem ieszczono na najw yższe półki regałów. Tego dnia i tej nocy nie m ożna było w ykonać ju ż nic w ięcej. W bibliotece zorganizow a
no specjalny dyżur i w obiekcie pozostał kierow nik adm inistracyjny, inż. A ntoni Mańka. Kiedy w raz z JM R ektorem opuszczałam po północy obiekt biblioteczny,
12 W anda M atwiejczuk
m ieszkańcy w yspy Pasieka spali, w dom ach było ciem no, nikt praw dopodobnie nie przeczuw ał tego, co m iało się w ydarzyć za kilka godzin. D ziesiątego lipca o godzi
nie 530 na budynku bibliotecznym i sąsiednich dom ach m ieszkalnych um ieszczony został kom unikat o konieczności ewakuacji z pow odu zbliżającej się pow odzi.
Tego ranka m ieliśm y w rócić do pracy i kontynuow ać akcję ew akuacyjną. N ieste
ty, część z nas pozostała w zalanej, odciętej od centrum Opola, zaodrzańskiej części m iasta. Tam bow iem ju ż o 4 30 rozpędzona fala zalała ul. Prószkow ską, N iem od
lińską i pozostałe ulice tego rejonu. G rupa pracow ników z „bezpiecznej” części O pola dotarła do Biblioteki i starała się w ynieść w szystko, co m ożna było uratow ać do godziny dziesiątej rano, dziesiątego lipca, to je st do m om entu, kiedy w oda w targnęła na w yspę Pasiekę, zalała B ibliotekę G łów ną, Instytut Śląski, W oje
w ódzką Bibliotekę Publiczną, Polskie Radio, szkoły, redakcję „Nowej Trybuny O polskiej”, budynki m ieszkalne i kilkanaście innych instytucji. W oda osiągnęła po
ziom 5,30 m. Z atopiony został cały dolny m agazyn Biblioteki i górny do połowy.
Siła fali pow odziow ej, dostając się do drugiej kondygnacji i na korytarze, znie
kształciła ciężkie m etalow e regały i osiągnęła w niektórych m iejscach, odbijając się od ścian, w ysokość około siedm iu m etrów. N ikt z nas, nigdy w cześniej nie m ógłby przew idzieć tak tragicznego w ym iaru zaistniałej katastrofy. Przez dw ie doby budy
nek biblioteczny był odcięty od ocalałej części miasta.
W pobliże budynku, a następnie do w ew nątrz dotarliśm y dw unastego lipca, kie
dy w oda częściow o opadła. Prow izoryczny pom ost, przerzucony z Instytutu Śląskiego, stanow ił je d y n ą drogę do Biblioteki G łównej. Tego dnia zebrał się rów nież trzyosobow y zespół: dyrektor adm inistracyjny, dr K azim ierz Sochacki, kw e
stor, m gr inż. M aria N ajda i dyrektor Biblioteki G łów nej, dr W anda M atw iejczuk, którem u JM R ektor U niw ersytetu O polskiego przekazał kom petencje i upow ażnie
nia w zakresie usuw ania skutków pow odzi. Z dnia na dzień pow iększał się skład tego zespołu o pracow ników bibliotecznych, adm inistracyjnych i inżynieryjno- technicznych. D yrektor D epartam entu N auki i Szkolnictw a W yższego, m gr Sta
nisław M adej z M inisterstw a Edukacji N arodow ej, pow iadom ił w ładze U niw ersyte
tu o natychm iastow ej pom ocy finansowej kierowanej w celu usuw ania skutków po
wodzi.
R ozpoczął się „w yścig z czasem ” i ucieczka przed zapow iadaną d rugą falą pow odzi. Dzięki wielkiej dyscyplinie pracow ników i spraw nej organizacji w zakre
sie transportu, urządzeń zabezpieczających energię elektryczną w bibliotece, insta
lacji pom p odprow adzających w odę, kom unikacji, aprow izacji i dostaw w ody p it
nej, zabezpieczenia ludzi pracujących przy usuw aniu zniszczeń, m ożna było podjąć ten wielki w ysiłek. W szyscy pracow nicy U niw ersytetu O polskiego, którzy z w iel
kim oddaniem i d u żą pom ysłow ością w spontanicznie podejm ow anych akcjach i działaniach stanęli obok bibliotekarzy, dali w spaniały dow ód i przykład, że w U ni
w ersytecie O polskim są ludzie, którym m ożna pow ierzyć najtrudniejsze zadania, którzy nie liczyli godzin i dni przepracow anych w trudzie, w spólnie, ażeby urato
w ać ja k najw ięcej.
Biblioteka Głów na U niwersytetu O polskiego w czasie powodzi w 1997 r. 13
Przed k o lejn ą przew idyw aną w ielką falą, w m om encie, gdy pojaw iła się m ożliwość w ejścia do m agazynu bibliotecznego, ew akuow ano cały księgozbiór. To działanie było bardzo w ażne i konieczne, poniew aż w ilgoć panująca w dolnej czę
ści budynku i w ysoka tem peratura pow odow ały porażenie grzybem suchych książek. Jednocześnie podjęto w porozum ieniu z Centrum Inform atycznym U niw er
sytetu szybkie działania w celu uzyskania kabiny dezynfekcyjnej do ratow ania zala
nych zbiorów . K om unikat przekazany przez Internet um ożliw ił nam uzyskanie kon
taktu z P an ią E w ą E sser z Hann, przedstaw icielką firmy A RT A SSISTA N CE w N iem czech. Pragnąc nieść pom oc w ratow aniu zalanych zbiorów bibliotecznych i zniszczonych przez pow ódź zabytkow ych obiektów na Śląsku, podjęła ona akcję zbierania środków finansow ych na ten cel i w yekspediow ała do W rocław ia i O pola specjalne kom ory, w których dezynfekow ano i osuszano książki, czasopism a, archi
w alia i dokum enty. Fachow e, specjalistyczne w skazania i zalecenia odnośnie ratow ania i postępow ania ze zniszczonym księgozbiorem przekazała nam B ibliote
ka N arodow a. Z Pracow ni K onserw atorskiej Uniw ersytetu M ikołaja K opernika z Torunia przyjechał do Biblioteki specjalista, konsultant do spraw konserw acji zbiorów. W raz z nim dotarła do nas chłodnia, do której przyniesiono zaw ilgocone najw ażniejsze publikacje. Ten specjalny konwój uzupełniono dodatkow ym sam o
chodem , którym w yekspediow ano do Torunia książki w ym agające natychm iasto
wego zabezpieczenia w odpow iednich warunkach.
D uże znaczenie w ratow aniu m ajątku bibliotecznego m iała inicjatyw a, po
m ysłow ość i natychm iastow e działanie inż. A ndrzeja Kim li i Zbigniew a R atajcza
ka, którzy skonstruow ali „linię konserw atorską” do odrestaurow ania zalanych m i
krofilm ów . D zięki ich działaniom oczyszczony, zdezynfekow any i osuszony zbiór klisz m ikrofilm ow ych w rócił do zbiorów bibliotecznych.
Stosując się do obow iązujących zaleceń, które obligow ały nas do szybkiego usu
nięcia zagrożonych, zgniłych i zagrzybionych publikacji, zorganizow ano specjalny transport. C iężarow e sam ochody zapełnione tysiącam i książek naukow ych, pod
ręczników , skryptów i czasopism , z w ielkim trudem grom adzonych przez ponad czterdzieści pięć lat, szybko pokonyw ały ostatnią drogę, aby podzielić los zniszczo
nych sprzętów m niejszej i większej w artości na specjalnym m iejskim wysypisku, przeznaczonym na m ienie zniszczone przez powódź.
Decyzja o usunięciu zniszczonych zbiorów była konieczna, długi okres przeby
w ania druków w w odzie m ocno zanieczyszczonej związkam i chem icznym i, w bło
cie i rozw ijającej się pleśni, spow odow ał zanik oraz w ybarw ienie tekstu i ilustracji, sklejenie stron oraz pow ażne uszkodzenia, nie pozw alające na identyfikację w iększości dokum entów . Ze w zględu na bezpieczeństw o ludzi zastosow ano szcze
gólne środki ostrożności, a do najbardziej zniszczonych części m agazynów skiero
wane zostały specjalne ekipy wojska. N ie udałoby się nam tak szybko w ydźw ignąć z pow odzi, gdyby nie ofiarna pom oc żołnierzy i świetne dow ództw o chorążego, Stanisław a G aw ła z JW 3411 z Opola. O dpow iednio przygotow ane i w yposażone grupy w ojska przem ieszczały się spraw nie w ciem nych w ypełnionych w o d ą koryta
rzach, w ynosząc zniszczone zbiory. W lipcu i sierpniu żołnierze pracow ali razem
14 W anda Matwiejczuk
z bibliotekarzam i po kilkanaście godzin dziennie i w ykonyw ali najcięższe, ryzyko
w ne prace ew akuacyjne.
Przy ratow aniu zbiorów bezcenna okazała się praca w szystkich bibliotekarzy, ich postaw a i w ielka zaw odow a solidarność. Zarów no w czasie ew akuacji ja k i przy usuw aniu skutków pow odzi pracow nicy nie szczędzili czasu ani sił, przeryw ali u r
lopy i stanęli jed en obok drugiego, podając z rąk do rąk tysiące książek. Przy osu
szaniu publikacji pom agali nam pracow nicy naukow i, cierpliw ie przekładając setki stronic b ib u łą filtracyjną. Zrezygnow ano z w olnych sobót i niektórych niedziel, pra
cow ano bardzo szybko, ażeby w ynieść ocalałe w ydaw nictw a i ulokow ać je w su
chym , bezpiecznym m iejscu. B udynek starego szpitala przy placu M. K opernika w O polu stał się „lecznicą” dla zaw ilgoconych zbiorów książek, czasopism , archi
w aliów i dokum entów Biblioteki Głównej U niw ersytetu, W ojew ódzkiej Biblioteki Publicznej, A rchiw um i Rozgłośni Polskiego Radia. Po oczyszczeniu, a także długiej, ponad dwuletniej kw arantannie część z tych druków pow róciła na półki biblioteczne.
Pow ódź zniszczyła, przez całkow ite zalanie lub zaw ilgocenie, ponad sto dw a
dzieścia tysięcy w olum inów książek, czasopism i wydań album ow ych. Powstały duże braki w literaturze naukow ej, podręcznikach i skryptach, a najw iększe w cza
sopiśm iennictw ie. H istoria, filologia polska i językoznaw stw o, filologia w schod- niosłow iańska, pedagogika, psychologia, socjologia i filozofia, to dziedziny w ie
dzy, z których poniesiono najw iększe straty w księgozbiorze bibliotecznym . C hronologia w ydaw nicza zniszczonego zbioru obejm uje okres m iędzyw ojenny, lata 1945-1970, w zbiorach z tego okresu poniesiono najw iększe straty, w m niejszym stopniu zniszczenia w ystępują w publikacjach w ydanych w latach 1980-1996. O ca
lały księgozbiór w liczbie ponad 400 tysięcy w olum inów to zbiory, które ew akuow ano oraz księgozbiór naukow y czytelni, starodruki, zbiory Inform acji N a
ukowej i m ikrofilm y. N ie uległy zniszczeniu zbiory bibliotek w ydziałow ych, insty
tutow ych i Katedry Inżynierii Procesowej.
R ów nolegle z usuw aniem strat po pow odzi podjęte zostały działania, które b ęd ą trw ały kilka, m oże naw et kilkanaście lat, m ające na celu odtw orzenie zniszczonego księgozbioru. N a apel skierow any do dużych bibliotek polskich odpow iedziała w ię
kszość z nich, deklarując konkretne tytuły i roczniki czasopism . W iele osób pryw at
nych zgłosiło się z propozycją przekazania w darze sw oich dom ow ych i naukow ych księgozbiorów .
Jako je d n a z pierw szych zgłosiła się Pani G rażyna Strum iłło-M iłosz, która zade
klarow ała zgrom adzenie w iększości książek w ydanych przez Profesora Czesław a M iłosza, laureata N agrody Nobla. D ziew iątego października 1997 roku książki te znalazły się ju ż w Opolu. B iblioteka G łów na U niw ersytetu M ikołaja K opernika w Toruniu dostarczyła na w łasny koszt pierw szy transport książek przekazanych w darze. W ydaw nictw o O ssolineum we W rocław iu zgrom adziło i przekazało w iele w ażnych tytułów książek i czasopism w ydanych w tej oficynie. Zbiórkę książek prow adziła dla bibliotek opolskich B iblioteka N arodow a. Profesorow ie U niw ersyte
tu O polskiego z własnej inicjatyw y pośpieszyli z pom ocą B ibliotece Głów nej, pro
Biblioteka G łów na U niwersytetu O polskiego w czasie powodzi w 1997 r. 15
w adząc korespondencję i czyniąc starania o pozyskanie niezbędnych tytułów książek i brakujących roczników czasopism hum anistycznych.
W iele urzędów , instytucji, uczelni i osób pryw atnych oprócz zbiorów skierow ało na adres U niw ersytetu O polskiego konkretne środki finansow e z przeznaczeniem ich na usuw anie skutków pow odzi i odrestaurow anie obiektu Biblioteki G łównej, a także na zakup księgozbioru, aparatury, w yposażenia. N ajw iększą dotację przekazały nam na ten cel: M inisterstw o Edukacji N arodow ej, K om itet B adań N a
ukow ych, Fundacja N auki Polskiej „LIB R A R IU S”, Bank Śląski w O polu, firm a E ichm iiller z N iem iec, U niw ersytet Śląski w K atow icach, księża katoliccy z A m e
ryki, profesorow ie z kilku uczelni polskich i zagranicznych. Biblioteka N arodow a udzieliła nam pom ocy m erytorycznej w zakresie ratow ania zbiorów , dostarczyła nam książki zebrane z darów , podjęła się zm ikrofilm ow ania brakujących czasopism i w yposażyła B ibliotekę w sprzęt do osuszania pom ieszczeń i księgozbioru. W ładze U niw ersytetu O polskiego przeznaczyły z budżetu dodatkow e fundusze na uzu
pełnienie zbiorów .
O becnie staje przed bibliotekarzam i kolejne zadanie, dalsze grom adzenie oraz opracow anie odzyskanych zbiorów i przygotow anie ich do udostępniania czy
telnikom . B ędzie to w ym agało w ielu dodatkow ych godzin pracy i dużego zaanga
żow ania ze strony bibliotekarzy. Przyjm ow any egzem plarz obow iązkow y, dodatko
we zw iększone zakupy, a także liczne dary książkow e i udzielana pom oc finansow a um ożliw iająca zakup odpow iedniej aparatury kopiującej, pozw alają prognozow ać, że uda się w najbliższym dziesięcioleciu przyw rócić Bibliotece Głównej U niw ersy
tetu O polskiego stan jej księgozbioru sprzed powodzi. R ada B iblioteczna na posie
dzeniu dnia 9 w rześnia 1997 roku przejęła inform acje o stanie Biblioteki i w ielkich stratach, ja k ie spow odow ała pow ódź. Sform ułow ane wnioski dotyczą konieczności rozbudow y obecnego budynku bibliotecznego, a w najbliższej przyszłości przy
stąpienia do budow y now ego obiektu na suchym , odpow iednio bezpiecznym te
renie.
Od 1 października 1997 roku B iblioteka G łów na rozpoczęła sw oją działalność.
U dostępniono czytelnikom księgozbiór czytelni, który pow iększono o kilkanaście tysięcy tytułów książek, otw arto w yodrębnioną w ypożyczalnię podręczników i skryptów . Pozostały księgozbiór będzie udostępniony po odzyskaniu części m agazynów bibliotecznych, które zostały poddane osuszeniu i rem ontom .
2. W ejście do m agazynu bibliotecznego (Folo. arch. BGUO)
4. Grupa żołnierzy, która brała udział w usuwaniu skutków powodzi {Foto. arch. BGUO)
. Wnętrze kabiny dezynfekcyjnej zainstalowanej w Opolu do osuszania zalanych zbiorów (F o n , a re k BGUO)
6. Suszenie zawilgoconego księgozbioru (Foto. arch. BGUO)
8. W olontariusze z Wielkiej Brytanii. Holandii, Francji, Japonii, Czech (Foto. arch. BGUO)
10. Czyszczenie i osuszanie m ikrofilm ów {Foto. arch. BGUO)
11. Bibliotekarki czyszczą zaw ilgocone książki (Foto. arch. BGUO)
12. Segregowanie zbiorów uratowanych przed pow odzią (Foto. K. Świderski)
14. Książki Czesława M iłosza ofiarow ane przez Panią Grażynę Strum iłło-M iłosz (Foto. arch. BGUO)
16. Powrót książek do m agazynów (Foto. arch. BGUO)
W anda M A T W IE JC Z U K
ODBUDOWA ZNISZCZONEGO OBIEKTU I PLANY BUDOWY
NOWEGO GMACHU BIBLIOTECZNEGO
W pierw szych dniach w rześnia 1997 roku bibliotekarze, adm inistracja, służby te
chniczne, rem ontow e i porządkow e przystąpiły do drugiego etapu prac przy usuw a
niu skutków pow odzi. O kreślono stan strat, plan rem ontów i inw estycji oraz harm o
nogram działań, który m iał doprow adzić do szybkiego, ponow nego otw arcia Biblioteki G łów nej w październiku 1997 roku.
Stan budynku po powodzi w lipcu 1997 roku
• C ałkow item u zniszczeniu uległy dw a duże m agazyny biblioteczne.
D ecyzja odzyskania utraconej pow ierzchni m agazynow ej dotyczyła tylko je d n e go m agazynu, usytuow anego na parterze budynku, drugi m agazyn ulokow any w piw nicach został w yłączony z użytkow ania.
• Pow ódź zniszczyła sieć elektryczną, system w entylacyjny, kanalizacyjny, ciepl
ny, zabezpieczenie przeciw pożarow e i łączność telefoniczną.
• D w ie w indy tow arow e nadaw ały się do pilnej naprawy.
• Ciągi regałów zw artego m agazynow ania zostały zdew astow ane w takim stopniu, że konieczny był ich dem ontaż i kapitalny rem ont, zaszła potrzeba zakupu dodatkow ych zestaw ów regałów , które m ogłyby zastąpić zniszczone, nie na
dające się ju ż do użytku.
• Hole, korytarze i sale, gdzie składow ano ew akuow ane zbiory należało w yrem on
tować.
• E lew acja budynku, chodniki i podjazdy zostały pow ażnie zniszczone i wym agały rów nież odpow iednich napraw .
18 W anda M atwiejczuk
O dbudowa zniszczonego obiektu
Zadania zrealizow ane od 1 w rześnia 1997 roku do 30 grudnia 1999 roku:
• 1 października 1997 roku Biblioteka G łów na została udostępniona pracow nikom naukow ym i studentom , zorganizow ano na okres przejściow y w ypożyczalnię podręczników i skryptów w byłym pom ieszczeniu m agazynow ym sprzętu tech
nicznego, now e lokum w yrem ontow ano i w yposażono w odpow iedni sprzęt.
• W ciągu 1998 roku pow iększono księgozbiór czytelni o kilkanaście tysięcy w o
lum inów książek i czasopism , rozbudow ano salę czytelnianą o dw a pom ieszcze
nia um ożliw iające rozszerzenie usług inform acyjnych i kserograficznych dla czy
telników . D odatkow o w ybudow ano inform atorium , gdzie czytelnicy m ają dostęp do skom puteryzow anych baz danych i inform acji o zbiorach bibliotecznych.
• W czytelni w prow adzono w olny dostęp do zbiorów z zastosow aniem system u zabezpieczającego 3M. To zadanie m iało być rozpoczęte latem 1997 roku, nie
stety pow ódź uniem ożliw iła je g o realizację. Całość prac w ykonano w 1998 roku ze środków przyznanych z Fundacji N auki Polskiej - LIBRA RIU S i Program u SU B IN -Pow ódź ‘98 N r 2, przyznana subw encja w yniosła sto pięćdziesiąt tysięcy złotych. Z uzyskanej dotacji w ykonano także wiele prac przy oczyszczaniu i n a
praw ie budynku.
• Odrestaurowano jeden magazyn biblioteczny, co umożliwiło wygospodarowanie miejsca na przechowywanie około sto pięćdziesięciu tysięcy woluminów. M agazyny wyposażono w nowy sprzęt i bloki nowych regałów zwartego magazynowania.
• W yrem ontow ano sieć elektryczną i ciepłow niczą, udrożniono ciągi w odne i ka
nalizacyjne oraz system przeciw pożarow y, który przed p o w odzią sterow any był autom atycznie, po pow odzi ze w zględu na bardzo w ysoki koszt zainstalow ania now ego system u, zm uszeni byliśm y zastosow ać sterow anie ręczne.
• O dnow iono elew ację budynku, napraw iono zniszczone obrzeża chodników oraz podjazdy do posesji bibliotecznej.
• U zupełniono zniszczony sprzęt, w yposażenie, odnow iono zniszczoną introliga- tom ię i w arsztat konserw atorów obiektu.
• D zięki drugiej dotacji z Fundacji N auki Polskiej, Program u „SU B IN -Pow ódź ’98 w w ysokości jednego m iliona złotych, zainstalow ano zautom atyzow any system w entylacji i klim atyzacji. A gregaty zabezpieczające praw idłow ą funkcję tego system u zainstalow ane zostały tak, ażeby w każdej koniecznej sytuacji m ożna było dokonać szybkiego ich dem ontażu i ew akuacji. To zadanie zostało w ykona
ne do 30 grudnia 1999 roku.
Pom ieszczenia biblioteczne, które w czasie pow odzi znalazły się pod w odą, zo stały odrestaurow ane. W m agazynie bibliotecznym na bieżąco w ykonyw ane są pom iary w ilgotności i tem peratury, zainstalow any now y system w entylacyjno- klim atyzacyjny sterow any autom atycznie zapew nia ludziom odpow iednie warunki pracy a zbiorom bibliotecznym praw idłow e przechow yw anie. Realizacja tych w szy
O dbudow a zniszczonego obiektu i plany budowy nowego gm achu bibliotecznego 19
stkich prac rem ontow o-budow lanych i ponow ne uruchom ienie Biblioteki nie byłyby m ożliw e, gdyby nie szybka pom oc ze strony M inisterstw a Edukacji N arodo
wej, K om itetu B adań N aukow ych, M inistra ds. U suw ania Skutków Pow odzi, pana Jerzego W idzyka, Biblioteki Narodowej i wielkiego zaangażow ania w ładz i adm ini
stracji Uniw ersytetu Opolskiego, a przede wszystkim olbrzym iego wysiłku bibliote
karzy, kierow nika adm inistracyjnego Biblioteki i podległych mu służb technicznych, a także w ojska i wolontariuszy, którzy przybyli do Opola z różnych regionów Europy i bezinteresow nie ponad m iesiąc pracowali przy usuwaniu skutków powodzi.
W tym miejscu dyrekcja Biblioteki Głównej pragnie złożyć najserdeczniejsze p o dziękowanie wszystkim władzom państwowym, resortowym i uczelnianym, kierow
nikom i pracownikom Biblioteki Głównej i sieci bibliotecznej, pracownikom nauko
wym i studentom, wojsku, wolontariuszom i wszystkim osobom, które przyszły z pomocą i przyczyniły się do uratowania znacznej części księgozbioru, odrestauro
wania budynku i oddania go ponownie do użytku czytelnikom.
D zięki uzyskanej pom ocy finansow ej i ofiarnej pracy ludzi, w iększość prac zo
stała zakończona do 30 grudnia 1999 roku.
Plany budowy nowego gmachu bibliotecznego
Trudna sytuacja lokalow a Biblioteki Głównej spow odow ana przez pow ódź i brak m iejsca na grom adzenie zbiorów stały się przedm iotem troski w ładz adm inistra
cyjnych i uniw ersyteckich. D nia 12 stycznia 1998 roku został pow ołany Społeczny K om itet Budow y Biblioteki Uniw ersyteckiej w O polu, w jeg o skład w eszli parla
m entarzyści, przedstaw iciele adm inistracji państw ow ej, politycy, pisarze, bibliote
karze, nauczyciele akadem iccy i przedstaw iciele przem ysłu. H onorow ym przew od
niczącym został ks. biskup prof. dr hab. A lfons N ossol, pracam i organizacyjnym i będzie kierow ał przew odniczący Rady Bibliotecznej U niw ersytetu O polskiego, prof. dr hab. Stanisław K ochm an. W celu upam iętnienia podjęcia tej ważnej decyzji przez m ieszkańców w ojew ództw a opolskiego, pozw alam y sobie zam ieścić teksty dokum entów przygotow anych i skierow anych do różnych środow isk z prośbą o po
parcie zainicjow anych starań (załącznik 1, 2, 3 do artykułu).
Rok 1998 przeznaczono na opracow anie program u użytkow ego oraz w ytycznych architektoniczno-urbanistycznych now ego obiektu.
Program użytkow y obiektu opracow any został w 1998 roku przez W andę M atw iejczuk i E lżbietę Czerw ińską. W oparciu o ten dokum ent Jerzy M aj, W itold Przybyszew ski, A nna Przybyszew ska opracow ali w ytyczne architektoniczno-urba
nistyczne oraz technologiczne1. W ojew oda Opolski, Ryszard Z em baczyński po
1 Program użytkow y obiektu Biblioteki Głównej U niwersytetu Opolskiego, oprać.: W anda M atwiejczuk i Elżbieta Czerw ińska, O pole 1998 (m aszynopis). W ytyczne architektoniczno-urbanistyczne. Program użytko
wy oraz w ytyczne technologiczne, oprać.: Jerzy Maj, W itold Przybyszewski, Anna Przybyszewska, W arsza
wa 1998 (m aszynopis).
20 W anda M atwiejczuk
w ołał zespół doradczy przy architekcie w ojew ódzkim , który w spom agał dyrekcję Biblioteki w pracach program ow ych. O pracow any w niosek, dotyczący budow y no
w ego gm achu bibliotecznego na posesji stanowiącej w łasność U niw ersytetu, skiero
w ano do opinii M inisterstw a Edukacji Narodow ej. Planow any obiekt przew idziany je st docelow o na zgrom adzenie ok. 1 600 000 w olum inów . Jego realizacja przebie
gać będzie w czterech etapach:
I etap - przygotow anie i w ykonanie projektu architektonicznego i proje- R. 2001 ktu budow lano-w ykonaw czego oraz przygotow anie placu budo
wy.
II etap - planow ane rozpoczęcie budow y i realizacja zadań um ożli- L. 20 0 2 -2 0 0 6 w iających budow ę głów nego gm achu, w którym zn ajd ą się: infor
m acja naukow a, agendy udostępniania zbiorów , dział zbiorów za
bytkow ych, zespół pracowni bibliotecznych i dydaktycznych, m agazyn otw arty z wolnym dostępem do zbiorów na 120 000 w o
lum inów, m agazyn z wolnym dostępem do czytelni na 100 000 wolum inów , m agazyn ogólny na zbiory zw arte i czasopism a na 300 000 wolum inów .
III etap - budow a I m agazynu na 500 000 wolum inów . L . 20 0 7 -2 0 0 9
IV etap - budow a II m agazynu rów nież na 500 000 w olum inów . L . 2 0 10-2012
O biekt będzie m ieścił zbiory biblioteczne U niw ersytetu O polskiego z nas
tępujących dziedzin: filologia polska, językoznaw stw o, slaw istyka, filologia w scho- dniosłow iańska, historia, pedagogika, psychologia, socjologia, filozofia, ochrona środow iska, polityka, geografia, a także zbiory prezencyjne ze w szystkich dziedzin w iedzy objętych program em studiów uniw ersyteckich, zbiory regionalne dotyczące Śląska O polskiego oraz zbiory ekonom iczne Biblioteki W ydziału Ekonom icznego.
Podstaw ow ym zbiorem bibliotecznym będ ą druki zw arte i czasopiśm iennictw o, ponadto zgrom adzone zostaną starodruki, kolekcje zbiorów autorskich, archiw alia, kartografia, zbiory specjalne, dokum enty życia społecznego, norm y, zbiory m ikrofi
lm ów i m ikrofisz, fotokopie, nagrania dźw iękow e i filmy.
R ealizacja planow anej inw estycji przyczyni się do pow stania pełnego kom pleksu bibliotecznego i inform acyjnego, zlokalizow anego przy ul. O leskiej w pobliżu gm a
chu głów nego U niw ersytetu. Inw estycja ta zaspokoi potrzeby opolskiego środow i
ska naukow ego na najbliższe trzydzieści lat.
O dbudow a zniszczonego obiektu i plany budow y now ego gm achu bibliotecznego 21
Załącznik l a
APEL
Senatu U niw ersytetu O polskiego
do p o ls k ic h ś ro d o w isk un iw e rsyteckich i aka de m ickicli
Senat Uniwersytetu Opolskiego na posiedzeniu w dniu 27 listopada 1997 r. zapoznał się z raportem ekspertów o stanie technicznym gmachu Biblioteki Głównej Uniwersytetu. Raport ten jednoznacznie stwiterdza, że zalane w wyniku powodzi 10 - 16 lipca 1997 r.
pomieszczenia magazynowe nie nadają się do użytku i na trwale uniemożliwiają bezpieczne magazynowanie zbiorów uszczuplając o 50%
ogólną powierzchnię magazynową Biblioteki.
Ten stan infrastruktury Biblioteki Głównej nie zapewnia warunków dla przechowywania zbiorów odtwarzanych po stratach powodziowych (około 120 000 woluminów), magazynowania nowych bieżących nabytków (około 10 000 woluminów) i tzw. egzemplarzy obowiązkowych przekazywanych Bibliotece Głównej przez wszystkie polskie wydawnictwa decyzją Ministerstwa Kultury (około 30-40 tysięcy egzemplarzy).
Już w bieżącym roku akademickim wyczerpią się możliwości magazynowania zbiorów.
Biorąc pod uwagę stan aktualnej Biblioteki Głównej i płynące stąd poważne zagrożenia dla pełnienia przez nią podstawowych funkcji naukowych i dydaktycznych adresowanych do całego środowiska naukowego Opolszczyzny, szczególnie humanistycznego, Senat Uniwersytetu Opolskiego podjął uchwalę zobowiązującą władze UO do wszczęcia starań o budowę nowego gmachu biblioteki uniwersyteckiej.
Senat U niw ersytetu O po lskie go zwraca się jednocześnie do w szy s tk ic h ś ro d o w is k naukow ych i akadem ickich w Polsce o solidarne po p a rcie starań w spraw ie budow y nowego gmachu B ib lio te k i G łów ne j kierow anych przez władze Uczelni 1 W ojewodę • O po lskie go do Rządu R zeczypospolitej P olskiej.
Przewodniczący Senatu UO prof, dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja
22 W anda M atw iejczuk
Z ałącznik lb
U c h w a la n r 1 1 /9 6 -9 9 S e n a tu U n iw e r s y te t u O p o ls k ie g o w s p r a w ie b u d o w y B ib lio t e k i G łó w n e j
S e n a t U n iw e rs y te tu O p o ls k ie g o n a p o s ie d z e n iu w d n iu 27 lis to p a d a 1 9 9 7 ro ku , p o z a p o z n a n iu s ię z ra p o rte m o stanie B ib lio te k i G łó w n e j p o p o w o d z i p rz e d s ta w io n y m p rz e z d y re k to ra B ib lio te k i d r W a n d ę M a tw ie jc z u k , p o d ją ł u c h w a lę o k o n ie c z n o ś c i b u d o w y n o w e g o g m a c h u B ib lio te k i G łó w n e j U n iw e rs y te tu O p o ls k ie g o . .
S e n a t z w ra c a s ię d o W o je w o d y O p o ls k ie g o z a p e le m o n ie z w ło c z n e w y s tą p ie n ie d o R z ą d u R z e c z y p o s p o lite j P o lskie j w im ie n iu a d m in is tra c ji w o je w ó d z tw a o p o ls k ie g o z w n io s k ie m o w łą c z e n ie d o c e n tra ln e g o re je s tru in w e s ty c ji z w ią z a n y c h z u s u w a n ie m s k u tk ó w p o w o d z i w w o je w ó d z tw ie o p o ls k im z a d a n ia in w e s ty c y jn e g o w po staci b u d o w y b ib lio te k i u n iw e rs y te c k ie j w O po lu.
Przewodniczący Senatu Uniwersytetu O polskiego
O dbudow a zniszczonego obiektu i plany budow y nowego gm achu bibliotecznego 23
Z ałącznik 2
Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego
4 5-084 O P O L E , ul. S trze lcó w B ytom skich 2, tel. (0-7 7) 53-88-54; 54-58-76
Realizując uchwałę Senatu Uniwersytetu Opolskiego z dnia 27 listopada 1997 r. pragniemy zainicjować społeczny ruch na rzecz budowy nowego gmachu biblioteki uniwersyteckiej w Opolu.
U podstaw uchwały Senatu legł raport o zniszczeniach i stanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego zaistniałych w wyniku lipcowej powodzi. Z ustaleń tych wynika, że obecny stan infrastruktury Biblioteki Głównej spowodowany skutkami powodzi uniem ożliwia . pełnienie przez nią podstawowych funkcji jako zaplecza działalności naukowej, badawczej i dydaktycznej nie tylko dla Uniwersytetu Opolskiego, ale i dla całego środowiska naukowego Opolszczyzny. Straty poniesione przez środowisko naukowe naszego regionu są tym większe, że dotknęły one także inne biblioteki, w tym W ojewódzką Bibliotekę Publiczną.
Z apraszam y P anią na spotkanie poświęcone powołaniu Społecznego Komitetu Budowy Biblioteki Uniwersyteckiej w Opolu, które odbędzie się w dniu 12 stycznia 1S98 r. o godz. 9.00 w dużej sali Urzędu W ojewódzkiego w Opolu.
Do zaproszenia pozwalamy sobie dołączyć uchwalę oraz Apel Senatu Uniwersytetu Opolskiego.
Z wyrazami poważania
R ektor Uniwersytetu Opblskiego Wojewoda Opolski
24 W anda M atwiejczuk
Z ałącznik 3
BIBLIOTEKA GŁÓWNA UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO Poland, 45-084 Opole, ul. Strzelców Bytomskich 2 skr. poczt. 6, teL 545-874 do 6, 538-854, fax: /0-77/ 538-854
e-mail: library@uni.opole.pl
D eklaracja
poparcia zabezpieczenia zbiorów Biblioteki Głów nej Uniwersytetu Opolskiego
p o powodzi
My, niżej po dpisani deklarujem y wolę i poparcie dla d ziałań na rzecz ratow ania i zabezpieczenia zbiorów bibliotecznych U niw ersytetu Opolskiego po pow odzi, a ta k ż e za p ew n ien ia dalszego praw idłow ego rozwoju Biblioteki U niw ersyteckiej ja k o centrum naukow ego i d yd a kty czn eg o w w ojew ództw ie opolskim.
U pow ażnieni p rz e z Społeczny Komitet B u d o w y Biblioteki U niw ersyteckiej w Opolu stw ierd za m y konieczność niezwłocznego rozpoczęcia inw estycji zw ią z a n e j z budow ą nowego gm achu na b ezp ieczn ym terenie w celu stw orzenia odpow iednich w a runków do p ra cy n a u ko w ej studiującym i kszta łcą cy m się m ieszkańcom O p olszczyzny na najbliższe lata.
U niw ersytet Opolski p o sia d a i p rzezn a cza na realizację tego obiektu, teren zlo ka lizo w a n y w pobliżu sied zib y U niw ersytetu, w centrum m iasta. W yznaczony plac spełnia w ym ogi bezpiecznego u sy tu o w a n ia tam sied zib y Biblioteki w ra z z to w a rzyszą cą je j infrastrukturą architektoniczną, fu n kcjo n a ln ą i u żytko w ą .
S kła d a ją c niniejszą deklarację poparcia kierujem y jed n o cześn ie gorący apel do w s z y s tk ic h instytucji i osób p ry w a tn y c h w kraju i za granicą o fin a n so w e w sparcie tego p rzedsięw zięcia w za kresie k o sztó w projektow ania i realizacji tej budow y.
K s. Bp. O rd y n a riu sz O polski p r o f. d r hab. A lfo n s N o s s o l ‘ W ojew oda O p o lski inż. R y s z a r d Z e m b a c z y ń s k i...
S e n a to r p r o f d r hab. D o r o ta S i m o n i d e s ...
P rzew o d n ic zą c y K o m itetu p r o f. d r hab. S ta n is ła w D yrekto r B iblioteki G łó w n ej d r W a n d a
A nna B ŁA SZ C Z Y K Elżbieta R Y B A K O W SK A
ODTWARZANIE UTRACONEGO KSIĘGOZBIORU.
DARY PRZEKAZANE BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO
Pow ódź przyczyniła się do licznych strat w m ajątku kulturalnym . Lista instytucji dotkniętych przez tę katastrofę je s t długa, ale chyba najdotkliwiej poszkodow ane zostały biblioteki, które niejednokrotnie utraciły w iększość sw oich zbiorów. W spo
sób szczególny ucierpiała B iblioteka G łów na U niw ersytetu Opolskiego. W ydaw ało się w ów czas, że zalany księgozbiór w znacznej części został bezpow rotnie utraco
ny, ale ju ż w krótce po katastrofie pojaw iły się perspektyw y, przynajm niej częścio
wej rekonstrukcji zbiorów . Jeszcze gdy trw ały porządki w zalanych m agazynach, gdy nie do końca oszacow ane zostały straty m aterialne, przygotow ano ju ż pierw sze w ykazy podręczników i czasopism , które należało uzupełnić z m y ślą o rozpoczęciu now ego roku akadem ickiego. Spisy te zostały w ysłane do Centrum K oordynacyjne
go Pom ocy Z alanym B ibliotekom , które ukonstytuow ało się przy B ibliotece N aro
dowej oraz do w szystkich bibliotek uniw ersyteckich w kraju. Poza tym szybka i spraw nie zorganizow ana przez m edia ogólnopolskie oraz lokalne akcja inform acy
jn a o poniesionych stratach zw róciła uw agę opinii publicznej i na ten aspekt skut
ków pow odzi. E fektem tych działań były liczne deklaracje pom ocy ze strony róż
nych bibliotek, w ydaw nictw , szkół, osób pryw atnych z kraju i z zagranicy.
Biblioteka U niw ersytecka zw róciła się także z bezpośrednią prośbą o pom oc w od
tw orzeniu literatury polonijnej do Jerzego K ulczyckiego z K sięgam i O rbis Books w Londynie. Jed n ą z pierw szych bibliotek, która pospieszyła do O pola z pom ocą, była B iblioteka G łów na U niw ersytetu M ikołaja K opernika w Toruniu, która nie tyl
ko przejęła do konserw acji część zalanych książek, ale w łasnym transportem przyw iozła w darze d u żą partię zbiorów.
D ary zaczęły napływ ać szerokim strum ieniem , część z nich trafiała najpierw do Biblioteki N arodow ej, część do T ow arzystw a Opieki nad A rchiw um Instytutu Lite
rackiego w Paryżu, ale duże ilości książek przekazane zostały bezpośrednio do sa
26 Anna Błaszczyk, Elżbieta Rybakowska
mej Biblioteki Głównej U niw ersytetu Opolskiego. N iejednokrotnie sytuacja w ym a
gała od bibliotekarzy bezpośredniego udziału w w yborze poszukiw anych pozycji tak, ja k m iało to m iejsce w przypadku zbiorów dubletów oferow anych przez biblio
teki naukow e z Torunia, G dańska, Poznania, Łodzi, W arszaw y, K rakow a i innych ośrodków.
Dary książkow e i czasopiśm iennicze docierały do O pola różnym i drogam i. Bib
lioteka N arodow a prow adząca w sposób czynny zbiórkę od ofiarodaw ców pryw at
nych, w ydaw ców i bibliotek krajow ych organizow ała ponadto w ielokrotnie w łasny transport, którym przybyło do O pola kilkanaście tysięcy w olum inów książek i cza
sopism . K oordynatorem tych poczynań był dr W itold Adam iec. Także z W arszaw y, z polskiej siedziby T ow arzystw a O pieki nad A rchiw um Instytutu Literackiego w Paryżu przyjechał transport około 600 w olum inów książek, w śród, których zna
lazły się pozycje z zakresu nauk hum anistycznych w ydane w ostatnich latach przez paryski Instytut Literacki. Ponadto pracow nicy Biblioteki Głów nej kilkadziesiąt razy w yjeżdżali po dary do różnych ośrodków i m ieszkań pryw atnych. Znaczna część zbiorów przekazana została za pośrednictw em poczty.
K rąg ofiarodaw ców , którzy wsparli w potrzebie B ibliotekę G łów ną ciągle się p o w iększał. Przy tak dużej ofercie pom ocy niem ożnością okazało się bieżące ew iden
cjonow anie napływ ających zbiorów i dokonyw anie spośród nich w yborów . Poza tym do Biblioteki trafiały tylko nieliczne spisy darów sporządzane przez ofiarodaw ców. D latego też czasam i trudno było zorientow ać się, jak i charakter i ja k ą w artość m ają zbiory przekazyw ane B ibliotece G łównej. Jednym z pierw szych i cenniej
szych darów był zbiór książek C zesław a M iłosza przekazanych przez G rażynę Stru- m iłło-M iłosz z autografam i w ybitnego poety.
N ajw iększe straty pow ódź spow odow ała w księgozbiorze hum anistycznym , dla
tego tak w ażne znaczenie m iało przynajm niej częściow e odtw orzenie tych zbiorów, stąd też skw apliw ie przyjm ow ane były w szystkie oferty darów z instytutów nauko
w ych i badaw czych w jakikolw iek sposób zw iązanych z tą dyscypliną zarów no z kraju ja k i z zagranicy. B iblioteka Instytutu Slaw istyki PAN przekazała Bibliotece Głównej U niw ersytetu O polskiego księgozbiór liczący ponad 2 tys. w olum inów . W artość tego daru podnosi fakt, iż obejm uje on zarów no książki, ja k i czasopism a z tych dziedzin w iedzy, z których najw ięcej pozycji uległo zniszczeniu w czasie po
wodzi. W przekazanym zbiorze znajdują się także bibliografie, słow niki i w ydaw ni
ctw a encyklopedyczne.
B iblioteka Instytutu Badań L iterackich PAN przekazała w darze do zbiorów B ib
lioteki Głównej około 700 w olum inów książek. W śród ofiarow anych pozycji zna
lazło się 245 egzem plarzy cennych druków zw artych tzw. „drugiego obiegu” . K il
kakrotnie na liście ofiarodaw ców znalazł się U niw ersytet W arszaw ski.
Instytut Filologii Słow iańskiej, z inicjatyw y prof. dr. hab. K azim ierza Feleszko, ofiarow ał ok. 400 egzem plarzy książek z literatury bułgarskiej, czeskiej, serbo- -chorw ackiej, słow ackiej. N atom iast W ydział Polonistyki przekazał w iele cennych pozycji z zakresu literatury i językoznaw stw a. Także z W arszaw y, z Biblioteki In
stytutu Pracy dotarło do nas ok. 300 w olum inów książek i czasopism z zakresu eko
Odtwarzanie utraconego księg o zb io ru . 27
nomii i nauk społecznych. S ą w śród nich słowniki, encyklopedie oraz w ydaw nictw a naukowe.
N atom iast z U niw ersytetu W rocław skiego (z inicjatyw y prof. Jana M iodka) prze
kazane zostały książki i czasopism a podarow ane przez pracow ników Instytutu Filo
logii Polskiej. Polskie Tow arzystw o L udoznaw cze z W rocław ia ofiarow ało w łasne w ydaw nictw a, w śród których znalazły się m iędzy innymi egzem plarze „Literatury Ludow ej” .
Duży dar, liczący ponad 800 egzem plarzy czasopism i książek o tem atyce peda
gogicznej przekazała W ojew ódzka B iblioteka Pedagogiczna w Poznaniu. Z kolei Instytut H istorii U niw ersytetu im. A. M ickiew icza w Poznaniu ofiarow ał czasopis
m a i bibliografie z zakresu historii oraz zbiór ok. 200 w olum inów książek w yda
nych w języ k u angielskim . Z Poznania rów nież dotarło na adres naszej Biblioteki za pośrednictw em poczty kilka dużych paczek zaw ierających książki i czasopism a, głów nie z zakresu nauk hum anistycznych, których nadaw cą była B iblioteka U niw ersytecka. T ą sam ą d ro g ą otrzym aliśm y także czasopism a slaw istyczne ofiaro
w ane przez sekcję slaw istyki przy U niw ersytecie im. H um boldta w Berlinie.
Z ośrodków zagranicznych, które w sparły Bibliotekę Główną, należałoby w ym ienić chociażby A m basadę P olską w B em ie, która pośredniczyła w przekazaniu księgoz
bioru U rlike Jauslin-Sim on, B ibliotekę P olską w Paryżu, oddział Polskiej A kadem ii N auk w Paryżu, skąd książki do O pola przyw iózł Pan A dam Gałkowski.
W spólnym transportem z K rakow a przybyły książki i czasopism a z Instytutu H i
storii U niw ersytetu Jagiellońskiego, W yższej Szkoły Pedagogicznej i A kadem ii G órniczo-H utniczej oraz około 200 w olum inów książek z Instytutu Języka Polskie
go PAN.
Ponad 500 publikacji głów nie o tem atyce historycznej i politycznej Biblioteka G łów na otrzym ała od Pana Tom asza M arszew skiego, w łaściciela w arszaw skiego antykw ariatu „T O M ” . N ieobojętne na losy naszej Biblioteki pozostały rów nież księgarnie, które najlepiej zorientow ane są w rynku w ydaw niczym i potrzebach ta
kich placów ek ja k biblioteka uniw ersytecka. „K sięgarnie Sądow e” z Torunia prze
kazały 150 w olum inów z zakresu prawa. Dar je st o tyle cenny, iż istnieje duże zain
teresow anie literaturą z tej dziedziny w iedzy, k tórą od niedaw na m ożna studiow ać na U niw ersytecie O polskim . Z kolei Pan Ryszard Chrom ik, w łaściciel „K sięgam i A kadem ickiej”, który od lat pom agał B ibliotece Głównej w grom adzeniu literatury, i w zw iązku z tym doskonale znał nasze potrzeby, przekazał w darze 423 w olum iny pozycji w ydanych w ostatnim okresie.
N ie m ożna zapom nieć o całej rzeszy pryw atnych ofiarodaw ców , którzy w w ielu przypadkach są anonim ow i, tym bardziej należy w ym ienić nazw iska osób nam zna
nych, które zechciały w spom óc naszą Bibliotekę w ciężkiej pracy odbudow yw ania zbiorów. I tak, duży zbiór z prywatnej biblioteki (kilkaset egzem plarzy) przekazał nam prof. dr hab. H enryk Saw oniak, a także prof. dr hab. Kazim ierz Feleszko. Po około 100 w olum inów książek ofiarow ali nam Państw o B arbara i Franciszek Doroszowie, Pan Eugeniusz M itręga, Pan Tadeusz W oźnicki. Spośród m ieszkań
ców Opola, którzy w spom ogli B ibliotekę swoim i książkam i, należy w ym ienić cho
28 Anna Błaszczyk, Elżbieta Rybakowska
ciażby: Pana Stanisław a Jaroszew skiego, Pana Stanisław a Sękow skiego i Pana Sta
nisław a T raunfellnera. N a pam ięć zasługuje rów nież dar ponad 200 w olum inów książek ofiarow any przez III Liceum O gólnokształcące z Opola.
N ie zapom nieli o swojej Bibliotece rów nież pracow nicy U niw ersytetu O polskie
go. D uży zbiór książek z pryw atnych kolekcji przekazali, m iędzy innym i, prof.
dr hab. Stanisław Sław om ir N icieja, prof. dr hab. Jan K orbel, prof. dr hab. Zdzisław Piasecki, dr Ewa L ochner von Hüttenbach.
O gółem B iblioteka G łów na przyjęła około siedem dziesięciu tysięcy w olum inów od osób pryw atnych i instytucji z kraju i zagranicy.
W szystkim szlachetnym darczyńcom n ależą się serdeczne podziękow ania. N ie sposób jednak dokładnie om ów ić tu każdy dar, który napłynął do Biblioteki G łów nej U niw ersytetu O polskiego w tak trudnym dla niej czasie, jakim był okres podno
szenia się po katastrofie pow odzi, kiedy to bezinteresow ność i życzliw ość ludzka nabrała szczególnego wym iaru.
O gółem B iblioteka przyjęła z darów kilkadziesiąt tysięcy egzem plarzy książek i czasopism , które po selekcji i opracow aniu bibliotecznym w znacznym stopniu odtw orzą zniszczony księgozbiór.
Lista ofiarodawców:
A kadem ia G órniczo-H utnicza im. Stanisław a Staszica K raków
A kadem ie V ed Ćeske Republiky H istoricky U staw
Praha Czechy
A m basada Polska Bem
Szw ajcaria
A m basada Republiki Francuskiej W arszaw a
A ntoni Babczyński M ikołów
L. Bełdow ski Leicester W ielka B rytania B iblioteka G dańska Polskiej A kadem ii N auk G dańsk
O dtw arzanie utraconego księgozbioru . 29
Biblioteka G łów na A kadem ii M uzycznej K atow ice
Biblioteka G łów na
A kadem ii O brony N arodow ej W arszaw a
B iblioteka G łów na Filii U niw ersytetu W arszaw skiego B iałystok
Biblioteka G łów na U niw ersytetu G dańskiego Sopot
Biblioteka G łów na
U niw ersytetu M ikołaja K opernika Toruń
Biblioteka G łów na
U niw ersytetu M arii C urie-Skłodow skiej Lublin
B iblioteka G łów na
U niw ersytetu w B iałym stoku Białystok
B iblioteka G łów na
W yższej Szkoły Pedagogicznej im. K om isji Edukacji N arodow ej Kraków
Biblioteka G łów na
W yższej Szkoły Pedagogicznej Częstochow a
Biblioteka G łów na
W yższej Szkoły Pedagogicznej Zielona Góra
Biblioteka Instytutu Badań Literackich Polskiej A kadem ii N auk
W arszawa
Biblioteka Instytutu Literatury Polskiej Uniw ersytetu W arszaw skiego
W arszawa
30 Anna Błaszczyk, Elżbieta Rybakowska
B iblioteka Instytutu Slawistyki Polskiej A kadem ii N auk W arszaw a
B iblioteka Instytutu Fizyki U niw ersytetu w B iałym stoku Białystok
B iblioteka Instytutu Historii
U niw ersytetu im. A dam a M ickiew icza Poznań
B iblioteka Instytutu H istorii U niw ersytetu Jagiellońskiego K raków
B iblioteka Instytutu Języka Polskiego U niw ersytetu W arszaw skiego
W arszaw a
B iblioteka Jagiellońska K raków
B iblioteka N arodow a W arszaw a
B iblioteka M isyjnego Sem inarium D uchow nego K sięży W erbistów
N ysa
B iblioteka N aukow a M uzeum Śląskiego Katow ice
Biblioteka N aukow a Z am ku K rólew skiego W arszaw a
B iblioteka O środka N auk Społecznych P olitechniki W arszawskiej
W arszaw a
B iblioteka Państwowej
W yższej Szkoły Film ow ej, Telew izyjnej i Teatralnej Ł ódź
B iblioteka Polska Paryż
Francja
B iblioteka Polskiej A kadem ii N auk W arszaw a
O dtwarzanie utraconego k się g o zb io ru .. 31
Biblioteka
Polskiego Tow arzystw a L udoznaw czego W rocław
B iblioteka Publiczna
M iasta Stołecznego W arszaw y W arszawa
B iblioteka R aczyńskich Poznań
Biblioteka Śląska K atow ice
Biblioteka U niw ersytecka Łódź
B iblioteka U niw ersytecka Poznań
B iblioteka U niw ersytetu W arszaw skiego W arszaw a
B iblioteka W ydziału H um anistycznego U niw ersytetu w B iałym stoku
Białystok
Zbigniew B łaszak Łódź
Anna B ujnow ska
Instytut B adań L iterackich Polskiej A kadem ii N auk W arszaw a
prof. dr H olger B utenschoen Institut fur O rganische Chem ie U niversität H annover
H annover Niem cy
Ryszard A ndrzej C hrom ik K sięgarnia A kadem icka w O polu Opole
prof. dr hab. Jadw iga C zachow ska W arszawa
32 Anna Błaszczyk, Elżbieta Rybakowska
Jó z e f Częścik
W ydaw nictw o „H arm onia”
G dańsk
prof. E.A. Davis
D epartm ent o f Physics & A stronom y U niversity o f Leicester
L eicester W ielka B rytania
D eutsch-Polnische G essellschaft Bonn
N iem cy
prof. dr hab. Teresa D obrzyńska W arszaw a
B olesław Dobski
Stow arzyszenie Polskich K om batantów L eicester
W ielka B rytania
W ojciech Dom inikow ski
A ntykw ariat im. K onstantego Żupańskiego Poznań
Barbara i Franciszek D oroszow ie W arszaw a
K. D raczyński London
W ielka B rytania
prof, dr hab. M arian M arek D rozdowski U niw ersytet Opolski
O pole
Z bigniew Drzew iecki W arszaw a
W ojciech D udzik Slavisches Sem inar Tübingen
N iem cy
Teresa Falłenbuchl V indsor
K anada
