Współistnienie Shigella i robaczyc przewodu pokarmowego wśród mieszkańców Zielonej Góry

(1)

C. ZWIERZ, J. GOŹDZIEWICZ, T. LESZCZYŃSKI, H. PACIOREK, S. SLĘZAK

WSPÓŁISTNIENIE SHIGELLA

I ROBACZYC PRZEWODU POKARMOWEGO

WŚRÓD

MIESZKANCÓW ZIELONEJ GÓRY

Zagadnienie

powiązania schorzeń

bakteryjnych przewodu pokarmo- wego z inwazjami

pasożytniczymi wyłoniło się

dawno. Nic

więc

dziwne- go,

że

w ocenie tych

zależności

w

ciągu

lat spotykamy kontrasty od „pas d'infections s ans helminthes" B 1 a n char da {1904) do opinii Hi g- g i n s a i F 1 o yd a, opartej na badaniach przeprowadzony ch w Egipcie,

głoszącej że

nie istnieje

powiązanie pomiędzy

zachorowaniami na czer-

wonkę

a inwazjami pierwotniaków i robaczyc przewodu pokarmowego.

Autorzy radzieccy

zwracają uwagę

na

ciężkość

i

długotrwałość

przebiegu czerwonki u osób, u których stwierdza

się inwazję pasożytów

przewodu pokarmowego.

Podkreślają

oni

też znaczną częstość

przechodzenia u tych osób czerwonki

w

stan

przewlekły

oraz o wiele

dłuższy niż

normalnie okres wydalania bakterii.

MATERIAŁ I METODYKA

Pracę naszą podjęto

w celu przekonania

się,

o ile istnieje w naszych warunkach

powiązanie między

zachorowaniami na

czerwonkę

a robaczy- cami przewodu pokarmowego. Wykonano

ją

w oparciu o

materiał

Wo- jewódzkiej Poradni

Schorzeń

Jelitowych i

Oddziału

Bakteriologii Woj.

Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze. Do Poradni

zgła

szały się

trzy grupy osób

:

1. osoby

przechodzące

badania okresowe w

myśl obowiązujących

przepisów,

2. osoby podejrzane o robaczyce przewodu pokarmowego, 3.

osoby z otoczenia chorych na czerwonkę bakteryjną

.

. , Wiadomości Paraz_vtologiczne", t. VI nr 2/3, 1960

(2)

198

C. ZWIERZ, J. GOŻDZIEWICZ, T. LESZCZYNSKI, H. PACIOREK, S. SLĘZAK - - - ·--· - - - ---~ ---

Spośród

trzech wymienionych grup

wyłoniła się

czwarta grupa osób ze

stwierdzoną czerwonką bakteryjną. Każda

osoba

była

badana zarówno w kierunku robaczyc, jak i

schorzeń

bakteryjnych przewodu pokarmowe- go. W zestawieniach

uwzględniono

tylko te osoby, które

przebyły

trzy- krntne badania. Badania parazytologiczne wykonywano w pracowni Po- radni

stosując

metody: NIH, dekantacji, Rivasa i Fulleborna. Badania

zaś

w kierunku czerwonki wykonywano na pobranym w Poradni kale

i

wymazie z odbytu, które

bezpośrednio

posiewano na

podłoże

SS i Mac Conkey'a. Dalsze izolacje oraz posiewy

kału

w

następnym

dniu

były

wy- konywane w Stacji.

Kał

posiewano na

podłoże

SF,

następnie

po 20 godz.

inkubacji w temp. 37°C przesiewano na

podłoże

SS i Mac Conkey'a.

U

każdego

z pacjentów, u którego stwierdzono

obecność

Shigella, zebra- no

szczegółową anamnezę,

przeprowadzono badania fizykalne oraz u

więk

szości

wykonano

rektoskopię.

Przy zaliczaniu pacjentów do grup: nosi- ciel,

przewlekła

czerwonka lub ostra czerwonka, brano pod

uwagę całość

tych

badań. Ogółem

przebadano 2434 osoby.

PRZEBIEG BADAŃ I WYNIKI

Pierwszym naszym zadaniem

było

stwierdzenie

częstości występowa

nia robaczyc w grupie osób, od których

udało się wyhodować pałeczki

czerwonki. Pochodzenie tych 85 osób z wymienionych

wyżej

grup ilustru- je tabela I.

TABELA I

Występowanie robaczyc jelitowych u osób z wykrytą pałeczką czerwonki

Pochodzenie z różnych grup

Ilość osób

zakażonych Shigella

Stwierdzono

inwazję robaków

ilość . - ---·•-•--- - - -- - -- - - -- -- ~ - ---- - ··-·---·--

1. Osoby z badań okresowych

i 2. Osoby podejrzane o robaczyce

; 3. Osoby z otoczenia chorych

I

60 19

6 na czerwonKę

- - - -- -- - - -- --'-1- - - -

f - -

36 15 5

Ogółem

I 85 __

L _

⁵⁶

60

78,9 83,3

i 65,8 -- - -I -··---·

Wśród

wymienionych

wyżej

85 osób stwierdzono 56 przypadków za-

rażenia

robakami, czyli 65,80/o

(były

to inwazje Enterobius vermicularis 39 razy, Taenia sp. 14 razy, Trichuris trichiura 4 razy, Ascaris lumbrico- ides 1 raz,

zarażenia

mieszane 11 razy). Jest to

wyraźnie wyższy

odsetek

aniżeli wśród

w

szystkich pozostałych

badanych osób

,

u których robaczy-

(3)

CZERWONKA I ROBACZYCE

199

ce występowały

w 44,10/o.

Anali?:ując

poszczególne grupy, widzimy

wśród

osób

przechodzących

badania okresowe 42,20/o robaczyc (862 na 2040 badanych), podczas gdy u 60 osób z tej samej grupy, ale

zakażonych shigelozą, było

600/o.

Wśród

323

osób skierowanych

z podejrzeniem o ro- baczyce potwierdzono przypuszczenie w 59,1 O/o (191

osób), wyłowiono

jednak u 19

zakażenie Shigella

i

spośród ostatnich aż

78,90/o (75 osób)

było żywicielami

robaków. Grupa trzecia jest za

szczupła, aby ją brać

pod

uwagę.

Dalszą sprawą,

na

którą

pragniemy

zwrócić uwagę,

jest

częstość

wykrywania

pałeczek

czerwonki w poszczególnych 3 podstawowych grupach. Ilustruje to tabela II.

I

I '

TABELA II

Częstość wykrywania pałeczek czerwonki oraz inwazji robaków w poszczególnych grupach

~ -- --- · - -

I Wykryto pałe- Wykryto in-

I

Grupa badanych osób Ilość czki czerwonki wazję robaków

ilość

I

% ^ilość

I

%

)··- -··· .,. ·---- ... ------------- -· ·-------·- ----

I _1. Osoby z badań okresowych 2 040 60 2,94 862 42,2

i

^2. Osoby podejrzane o robaczyce 323 19 5,9 191 59,1

!

! I

I

!

3. Osoby z otoczenia chorych

na czerwonkę 71 6 3,5 51 71,8

--·

Ogółem 2 434 85 3,4

I

¹¹⁰⁴ ^45,3

Wśród

osób skierowanych z podejrzeniem o robaczyce wykryto

największy

odsetek

zakażenia czerwonką

w porównaniu z innymi gru- pami.

Grupę tę

podajemy

bliższej

analizie,

jeżeli

chodzi o

postać

czer- wonki i gatunek

pałeczki,

co ilustruje tabela III.

~

TAB.ELA III

Analiza przypadków czerwonki wśród osób podejrzanych o robaczyce

- ---·-

Czer- Czer- Ogółem I ^I Nosi- wonka

Gatunek

ciele wonka

prze- przy-

drobnoustroju _I _ilość _wlekła ostra padków

ilość ilość

Shigella flexneri

-

^I 6

-

⁶

Shigella sonnei 3

I

⁶

^-

⁹

Grupa Alkalescens-

-Dispar 1 2 1 4

I

., ^Ogółem 4 14

I

¹ ¹⁹

I

I I

I

(4)

200

^C.^ZWIERZ,^J.GOZDZIEWICZ, T. LESZCZYNSKI, H. PACIOREK, S. SLĘZAK - - - -- - -- - -- - - - -·-····--·--~-----···----- - -

Jedyny przypadek czerwonki ostrej stwierdzono u osoby, która poprzedniego dnia

dostała gwałtownej

biegunki przy temperaturze 37 ,5° i

zauważyła

w stolcu bardzo liczne owsiki.

Sądząc, że przyczyną zaburzeń były pasożyty, zgłosiła się

ona do Poradni. Wyhodowanie z posiewu

pałeczki

z grupy

Alkalescens-Dispar wyjaśniło sprawę.

Do grupy nosicieli zaliczono 4 przypadki, u których zarówno ana- mneza, badanie fizykalne, jak i rektoskopia (u 2 osób) nie

wykryły

zmian

pozwalających

na stwierdzenie czerwonki

przewlekłej.

I tak pierwszy przypadek to pacjentka skierowana przez Poradnię Zdrowia Psychicznego z powodu wzmożonej nerwicy. Nie podawała żadnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Badania fizykalne i rektoskopowe bez zmian.

Wyhodowano z ^kałuShigella sonnei.

U drugiej pacjentki z tej grupy wykryto inwazję Taenia saginata i wyhodowano z kału pałeczkę z grupy Alkalescens-Dispar.

Również następny pacjent nie podawał żadnych dolegliwości poza okresowym wydalaniem owsików. Zmian nie stwierdzono też fizykalnie i rektoskopowo.

Ostatni pacjent z tej grupy nie podawał w anamnezie żadnych dolegliwości poza zgrzytaniem w nocy zębami. Wyhodowano pałeczkę Shigella sonnei, nie potwierdzono jednak przypuszczenia inwazji pasożytów. Badanie fizykalne bez zmian, rekto- skopii nie wykonano.

Do grupy czerwonki

przewlekłej zalicŻyliśmy

14 osób. U 3 nie

stwierdzono

robaczycy

,

u 4

była

tylko owsica, u 1

włosogłówka,

u

pozostałych

inwazje mieszane.

Dolegliwości były

niecharakterystycz- ne: okresowe biegunki bez

śluzu

i krwi, pobolewanie brzucha, u kilku

nudności połączone

nieraz z wymiotami,

wzmożona pobudliwość

i ner- wowosc. Badaniem fizykalnym u

większości

stwierdzono

bolesność uciskową

jelita grubego. U osób rektoskopowanych wykazano prze-

:,

krwienie

błony śluzowej, wzmożone

wydzielanie

śluzu,

blizny po owrzodzeniach. Charakterystyczne owrzodzenie

było

tylko w 2 przy- padkach.

Dolegliwości

chorych z

tej

grupy nie

nasuwają przeważnie

lekarzowi podejrzenia w kierunku czerwonki i z powodu niezbyt wy-

raźnych objawów sądzi się

raczej o inwazji

pasożytniczej.

WNIOSKI

1. Wśród

osób, u których wyhoduje

się pałeczki Shigella, wykrywa

się większy niż

normalnie odsetek robaczyc. W dalszych badaniach

należy wyjaśnić,

czy jest to

związane

z

ścisłą zależnością

bakterii

•

i pa-

sożytów,

czy

też przyczyną

jest niski st~n sanitarny pacjentów.

2.

Wśród osób

kierowanych przez lekarzy z podejrzeniem

o

ro-

baczyce wyhodowuje

się pałeczki Shigella stosunkowo częściej aniżeli wśród ogółu społeczeństwa.

(5)

CZERWONKA I ROBACZYCE

201

3.

Biorąc powyższe

pod

uwagę, sądzimy, że

poradnie parazytologicz- ne winny w

każdym

podejrzanym przypadku

wykonywać

badania w kierunku

czerwonki

(badanie bakteriologiczne

^kału

i wymazu z od- bytu), nawet wtedy,

gdy

nie

zajmują się

same leczeniem czerwonek.

Otrzymano 15 XII 1959

Z Woj. Stacji San. -Epid.

i Woj. Przychodni Specjalistycznej w Zielonej Górze

Z. ZWIERZ, J. GOŻDZIEW!CZ, 'f. LESZCZYN"SKI, H. PACIOREK, S. SLĘZAK

CO-EXlSTENCE OF SHIGELLA AND HELMINTHIASES OF THE ALIMENTARY TRACT AMONG THE INHABITANTS

OF ZIELONA GÓRA

Among 2434 persons submitted to parasitological examinations (decantation, Rivas, Fiilleborn, NIH) and bacteriological ones (SS and Mac Conkey's media) a group of 85 persons affected by dysentery was singled out (table I). Intestinal helminthiasis was here more frequent (65.80/o) than in other groups (44.10/o). Just the same was observed among persons sent to the laboratory with helminthiasis suspected, because Shigella bacteria were found in them more frequently (5.90/o) than in other groups (table II). 19 patients of this group were subjected to dysentery analysis (table Ili) and it turned out that in some cases the patients did not suffer from helminthiasis though they were suspected of it. The authors do not discuss the question whether there exists an interdependence between the incidence of dysentery bacteria and intestinal helminths or whether invasion and infection occurring simultaneously, are the result of bad sanitary conditions.