Mazur Aleksander

1

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI

. Aov)&di^ ^..

- ^ /o o U u ^ e /

I./l. Relacja

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora k . b ' 3 A - 3 A 1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora JL v 3 -5,

"II. Materiały uzupełniające relację ---

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora ---

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1 9 3 9 -1 9 4 5 )XV3 ,/1 / III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ---

III./5. Inne ... ,---- IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne

VT F ntnrm ifip loroJb

2

3

O ś w i a d c z e n i e

^ I

— — — ^—

Ja sierżant Gliszczyński Franciszek s.Władysława»

ur. 3o.3.1914 r. w Lipnicy pow.Chojnice ~oiwradczam, że w czasie okupacji ukrywałem się na terenie Lipnicy i Wojska, pow.Chojnice*

Odmiejscowej ludności dowiedziałem się, że na terenie Lipnicy w tym czasie był policjantem Mazur Aleksander. Mazur wraz z in­

nymi policjantami brał udział w poszukiwaniu osób, które ukry­

wały się na tym terenie. Około roku 1943 ukrywałem się na terenie Wojska. ^ójJkuz^n^Gol^nsjysj]j3y21JK czasie tym ukrywał się wraz z inną grupą na terenie Kruszyna pow.Chojnice. W czasie dużej obławy przeprowadzanej w tym roku przez Niemców na tym terenie grupa partyzantów, do której należał Goliński J an, zmuszona była do rozbicia się i ucieczki. W czasie tym został zabity partyzant Bukowski Jan w m. Ciemna. Po rozbiciu Goliński Jan udał się do swego kuzyna Zblewskiego Jana, zam. w Wojsku pow . Chojnice. W tym czasie Zblewski był sołtysem niemieckim. Po przybyciu na miejsce oświadczył Zblewskiemu, że jego grupa została rozbita i u niego jako u sołtysa niemieckiego jest najlepsze miejsce do ukrywania się. Na propozycję tą Zblewski zgodził się dając mu jeden bochenek chleba, koc i powiedział, że może ukrywać się w jego stodole. W czasie tym Zblewski po­

wiadomił policję niemiecką w Lipnicy, że w jego zabudowaniach ukrywa się j^en^^partyzant. Pak^powyższy yoże potwierdzić sio- stra moja Gertruda Wirkus» zam. w m.L&goszcz pow.Bytów, która widziała Zblewskiego jak jechał rowerem do Lipnicy i skręcał na posterunek niemiecki w Lipnicy. O tym wie również żona b. policjanta niemieckiego Sikały, zam. obecnie Lipnica, pow.

Chojnice. Jest ona córką Kuczyńskiego Maksymiliana. Następnego dnia w godzinach rannych została dokonana obława w miejscu gdzie ukrywał się Goliński Jan, ja i Szyca Ambroży. Ja i Szyea Ambroży byliśmy w następnym zabudowaniu. Po przybyciu policji z Lipnicy, i Konarzyn zaczęli strzelać z karabinu maszynowego do stodoły, >

gdzie znajdował się Gliński Jan. Goliński został zabity. W czasie rozmowy z ob. Wirkusem _Janem oświadczył on Szycy, że wśród

policjantów, ^ P r z y s t r z e l a l i do G^i^^ciego. rozpoznał Mazura Aleksandra i Sikałę. Wirkus opowiadał, że po zamalowaniu

Chojnice, d n i a 14.7.196o r.

4

• • • il

Golińskiego wszedł do stodoły jeden z policjantów, podłożył pistolet Goliński emu po czym oświadczył, Goliński sam się zastrzeliły Wiem dokładnie, że w czasie tvm Goliński pistole tu nie poBiadał, ponieważ pistolet był w bunkrze. Ze względu na

błyskawiczne zaskoczenie nie zdążył go zabrać ze sobą. Po aa biciu Golińskiego jeden ż policjantów pytał się Zblewskiego Jana czy zna zabitego, na co ten oświadczył, że nie zna go i nigdy go nie widział. Zblewski wspólnie z swoim bratem rzucił zabitego z sąsieka na klepisko. Następnie położono go na wóz takjże nogi wisiały i wlokły się po drodze i został zawieziony na posterunek celem rozpoznania. Po kilku dniach przyszła partyzantka we ? większej sile do Ringwelskiego Jana, zam. wybudowanie Wojsk,

celem omówienia wyroku na Zblewskiego Jana za zdradę Golińskiego. j Wyrok został wydany aby zlikwidować wymienionego przez zarżnięcie nożem. Temu sprzeciwił się Ringwelski Jan, gdyż nie chciał ażeby Niemcy w zamian nie zlikwidowali innych niewinnych ludzi. Jak

wypowiadała się rodzina moja i to ojciec Władysław, zam.Nowe Pole pow .Miastko, bratł Jan zam. w tej samej miejscowości, to

do nas przychodził na podwórze kilkakrotnie Mazur Aleksander z Sikałą i innymi, którzy przeprowadzali rewizję w poszukiwaniu za mną, poczym szantaż owali breta, by wydał gdzie ja się ukrywał, a gdy nie ujawni tego to zostanie zastrzelony. Posiadałem bunker tak zbudowany, że miałem możność przez dom mieszkalny rozpoznać wszystkich ludzi. Między innymi dokładnie rozpoznałem Mazura Aleksandra, który byrał udział w poszukiwaniach za mną. Jak

sobie przypominam rysopis Mazura Aleksandra był następujący:

wzrost średni, budowa krępa, cera twarzy czerwona. Ubrany cho­

dził w mundurze policyjnym. Jeden raz widziałem Mazura na koniu, innym razem przyjezdzał rowerem. Niemcy zamierzali wywieźć ro- dziców i całą okolicę do obozu, by utrudnić ukrywanie się party­ if

zantów, co zmusiło mnie do zmiany miejsca ukrywania. Następnie przeniosłem się do Borzyszków pow.Chojnice, gdzie ukrywałem się dalej u Kapiszki Władysława. Tam ukrywałem się wspólnie z Szycą Ambrożym, zamieszkałym obecnie Kiełczygłowy pow.MiasIko. U Ka­

piszki była 3 razy rewizja w poszukiwaniu za mną. W rozmowie z Kapiszką Jadwigą dowiedziałem się, że na rewizji był Mazur Aleksander i Sikała. Kilka razy Mazur Aleksander był u Szycy Pauliny gdzie rozpytywał się o mnie i Szycę Ambrożego. Dokła­

dnie go rozpoznał i może to potwierdzić Szyca Jan obecnie zam.

Wojsk pow.Chojnice.

5

- 3 - & J 7

. ' . )

Wiadomo mi jest, że Mazur Aleksander brał udział w poszukiwaniu Trzebiatowskiego Ambrożego, który ukrywał się na terenie Lipnicy.

Pod koniec 1945 r. nawiązałem łączność z 4-roma żołnierzami ro­

syjskimi, którzy zbiegli z niewoli w Królewcu. Przez pewien okres czasu byłiw stodole u nas, a następnie pomogłem im wybudować bun­

kier w lesie, dokąd się przenieśli. Część żywności otrzymywali od nas, natomiast część żywności musieli organizować sobie sami.

Pewnego razu> gdy udali się w poszukiwaniu żywności do wsi Smołdzi ny pow. Chojnice jeden z tych żołnierzy został zabity przez

^policję. W likwidacji tego żołnierza brał udział cały posterunek w lipnicyT między innymi Mazur Aleksander i inni SS-mad. Szcze­

gółowych informacji w tej sprawie może udzielić Trzebiatowski Jan,, zam. Smołdziny i Trzebiatowski Ambroży.

'

, To wszystko co v; chwili obecnej w sprawie tej mogłem sobie przypomieć.

Fr an ci gzek /ffl i sz c z yn ski funkc. KPMO Chojnice .

1

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

ItŁUiatma mmm

W B Y d q o v : « Y

[VVb® ^ ^ ^ ‘.^7/61 Bydgoszczi dnia maja 1961 r.

A r e s z t

A k t o s k a r ź e n i a

przeciwko:

Aleksandrowi Mazuror/i, o s k .z a r t . 1 pkt.1

dekretu z dnia 3 1 . V I I I .1 9 4 4 r . i a r t . Ł 3 § 1 k . k . w zw. z a r t . 1 pkt.1 c y t . dekretu.

O s k a r ż a m :

Alek sandra__ M _a_ zjtt_r _a s. ludw ika i Marianny z d . O ź lic k ie j , u r . 1 1 . I I . 1 9 1 1 r . w Osieku pow. Starogard, po chodzenia sp oł.

chłopskiego, obyw. i n a r . p o l s k ie j , w y k szt. 7 k la s szkoły p o w sz.

z zawodu torom istrza, żonatego, mającego 3 dorosłych d z i e c i , b e z majątku, niekaranego, zam. w Gdańsku - l i p c e , Dom Kolejowy, 1 k.7cf / tymczasowo aresztowanego od dnia ^ grudnia 1960 r . /

o to, że ;

Q I . w lecie 1>'43 r . w Kiedrow icach, pow. Cho jn ice, jako p o licjan t niem iecki t .z w . MLangenderm erie‘ł, idąc n a rękę władzy państwa niem ieckiego, b r a ł .u d z i a ł w ak c ji skierowanej przeciwko ukrywającemu

się b l iż e j nieustalonem u zbiegowi z obozu, w n a stę p ­ stwie której zo sta ł on za strzelo n y ,

O I I . w dniu Yc. listop ada 1 >43 r . w Kruszynie powiat

Ch.ojnice, jako pm licjant niem iecki t .z w . "Langenderae r i e " , idąc na rękę w ładzy państwa n ie m ie c k ie g o ,b r a ł u d z ia ł w a k cji sicierowanej przeciwko ukrywającemu

się przed wywiezieniem na roboty przymusowe do

Niemiec Bolesławowi Głowczewskiemu, w wyniku k tó re j zo sta ł on za str ze lo n y ,

/ .

54

I I I . w dniu 2 maja 1 945 r . w W ojsku pow. C h o jn ic e , jako p o lic ja n t n iem iecki t . z w . "Langenderm erie" , idąc na rękę władzy państwa niem ieckiego ,brał u d zia ł w a k c ji skierowanej przeciwko ukrywającemu się dezerterowi z wojska n ie m ie c k ie g o Janowi

Golińskiemu, w wyniku której zo sta ł on z a s tr z e lo n y ,

I V . w dniu 5 sie r p n ia 1 9 4 4 r . w M ieln ie pow. C h o jn ic e, jako p o lic jan t n iem ieck i t .z w . "lan g e n d e rm e r ie ", idąc na rękę władzy państwa n ie m ie c k ie g o ,b r a ł u d z ia ł w a k c ji skierowanej przeciwko ukrywającemu

się przed zesłaniem do obozu Stefano w i Pałubickiem u, w wyniku którejnzostał on za strzelo n y ,

V . w dniu 3 p aźd ziern ik a 1 9 4 4 r . w Życlicach pow.

C hojnice, jako p o lic jan t niem iecki t .z w . "la n g e n d e r ­ m e r ie ", idąc na rękę w3:adzy państwa niem ieckiego brał u d zia ł w a k c ji skierow anej przeciwko ukrywa­

jącemu się przed wcieleniem do w ojska niem ieckiego ^ Władysławowi Tyborczykowi w czasie której u siło w a ł go z a s t r z e l ić , jednak zamierzonego skutku n ie

osiągnął, gdyż zaciął się p i s t o l e t , ^

t j . o przestępstwa określone w a r t . 1 p kt.1 dekretu

z dnia 3 1 . V I I I . 1 9 4 4 r . o wymiarze kary dla faszystowsko-^, hitlero w skich zbrodniarzy / p k t .1 - 1 7 / i określone

w a r t . c.3 § 1 k . k . w zw. z a r t . 1 pkt.1 cyt. d ek retu.

ITa zasadzie a r t . 17 § 1 p k t .4 a i ko § 1 k . p . k .

sprawa n i n i e j s z a podlega rozp o zn an iu przez Sąd ,/o jewód^lU w Bydgoszczy. \~

55

j . J o

S y g n .a k t . 1 7 E . 1 1 6 /6 1

\ ' y O

W t ^{E O K}

W IMIENIU POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

Dnia 3o października 1 9 6 1 r . Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy w W ydziale IV Karnym,

na s e s ji wyjazdowej w Chojnicach w sk ła d zie następu.jącym:

! Przewodniczący : SS.7 K.M róz Ławnicy: G .P y t l a k i K .R a c Protokólant: U rszula Jankowska w obecności wicegrokuratira T/oj. K . Piortrowskiego

rozpoznawszy dnia 9 » 1 0 ,1 1 i 28< ,X.1961r. spraT/e kleksadnra ilazura urodź, 1 1 . 2 . 1 S l l r . w C sie ku pow.

Starogard, syna ludwika i Marianny z d , O ś lic k ie j oskarżonego o t c , źe :

I . w l e c ie w 1 9 4 5 r , w Kiedrowicach pow.

C h o jn ic e , jako p o lic ja n t niem iecki , tzw. "f^n d g e n d a r m e fie "1,' idąc na r;kq

• władzy państwa n iem ieck ieg o , brał udział w o kej i, skierowane j przeć ikv;o ukry-./ającym sio b liż e j nieusiollb-ier.u

■ zbiegowi z obozu,w następstw ie której został on za strzek o n y .

I I . w dniu 12 listopada 1943r.wKruszynie pow.Chojnice, jako policjant niemiecki tzw. "Łandgendarmetle", idąc na r kę władzy państwa niemieckiego, brał udział w a k cji skierowanej przeciwko ukry . /a jgeemu si~ przed r.ywiezieniem na roboty _rzymusowe do Hiemiec Bolesławowi Główczewskieau, w wyniku której został on zastrzelony,

I I I . w dniu 2 maja 19 42r. w Wojsku pow.Cnojnice

jako policjant niemiecki tzw.'^andgendarme1pxeH, idąc na rękę władzy pu--stwawEj niemi ec ki eg±<j brał udział w kacji skierowanej przeciwko ukrywającemu s ir dczertowi z wojaka niemie­

ckiego Janowi Go lipskiemu, w?ynii;u której został on zastrzelony.

./.

56

I V . w d n iu 5 sierpnia 1944r« w M ieln ie p o w .C h o jn ic e , jako p o lic ja n t niemiecki t.zw. "ijandgendarmeri©", idąc na r?kę władzy państwa niem ieckiego, brał u d zia ł w a k c ji skiEooanej przeciwko uktywającemu się przed zesłaniem do obozu, Stefanowi j^ałubickiemu, w wyniku której został on «TTstrzelonyt

V . w dniu '3 października 1 9 4 ^ r , w Sychcach.

pow.Cho j n i c e , jako p o lic ja n t niemiecki tĄW.''ilandgendarm e?ie", idąc na rękę władzy pcńątwp nienie.ckiego brał udział w a k c ji skierow anej przeciwko ukrywającemu się przed w cieleniem do wojska niem ieckiego .Władysławowi lyborczyj^owi w czasie której usiłował go za s tr zelić , jednak zamierzonego skutku n ie osiągnął, gdyż zaciął si~ p is to le t.

pkt.

t j . o przestępstwa określone w a r t . 1 kkjiii.l

dwkretu z dnia 3 1. V I I I . l S 4 4 r. o wymiarze kary dla faszystowsko hitlerowskich, zbrodniarzy /p k t .l - iv / i określone w a r t , 23 § 1 kk w związku z art,

1 pkt. 1 cyt. dekretu / p k t . V / .

O r z e k ł :

* / i

. Oskarżonego Aleksandra ^azura uznać za winnego tego, że :

1 / dnia 5 sierpnia 1944r, w L ie ln ie pow.Okojnice, jako policjant niemieckiej p o lic ji porządkowej t . zw. '^andgendai^merie1' w stopniu "wasf^r-eistra’1 , idąc na rękę władzy państwa niemieckiego, brał udział w akcji policyjnej majpcej na celu ujęcie ukrywającego w zabudowaniach 1-arii Snir Oiercius!:ie otefana Pałubickiego, który tikrywał si? przed wywie zieniem do obozu w czasie ujmowania Stefana Pału­

bickiego, w zamiarze pozbawienia jego ż y c ia , strzeli do,niego z pistoletu w pierś, w wyniki czego otefan PałubŁcki został zabity,

t j . przestępstwa określonego w a r t . 1 _ k t .3 . Dekretu z dnia 3 1 » V III .lS 4 4 r . c wymiarze kary dla faszystów sic o-

57

hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla ^zdrajców Narodu. Polskiego*

i za to na mocy wy^ej cyt. przepisu, w zw. z art.

47 § 1 lit."aM kk. wymierzyć karę śmierci oraz pozbawić praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na

zawsze.

g/ dnia 3 października 1944r. w Żychcach pow.Chojnice jako policjant niemieckiej policji porządkowej t.zw,. ,

",&andgendarmrieH w stopniu "wac&maistra”» idąc na rękę władzy państwa niemieckiego, .brał udział w ka£s± akcji policyjnej mającej na celu ujęcie ukrywającego się przed wcieleniem do armii niemieckiej Władysława

lyborczyka i w czasie pościgu za Władysławem lyborczykiem w zamiarze pozbawienia’ tego życia, z pistoletu^ strzelał"- w' kierunki do niego, jednakże zamierzonego skutku

nie osiągnął, gdyż w czasie strzelania zaciekł się pistolet.

/

tj. e przestępstwa określonego w art.23 kk. w zw. z art.

1 pkt.1 Dekretu z dnia 31 sierpnia 1944r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oćaz

zdrajców Narodu Polskiego i za to na mocy, wyżej cyt.przepisu w zw, z art. 47 _ 1 lit."a" wymierzyć kare śmierci.oraz

pozbawić praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze.

* .

II. Oskarżonemu Aleksandrowi Mazurowi jako karę łączną wymierzyć - karę śmierci oraz pozbawić jego praw

publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze.

III. Na mocy art.8 ustawy z dnia 27 kwietnia l,956r. o amnestii /Dz.U.Nr.ll poz.57^/ umorzyć postępowanie karne p-ko Aleksandrowi Mazurowi osk. o przestępstwa

opisane w pkcie. 1,11 i III aktu pskarżenia w tym, że czyny te zakwalifikować jako przestępstwo z art.l pkt.

Dekr. z dnia 31.V I I I,1944r. o wymiarze kary dla faszystowsko- hitlerowskiegh zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania

się nad ludnością,. cywilną dla zdrajców Narodu Polskiego.

IV . oskarżonego Aleksandra Mazura - zwolnić od opłaty sądowej i kosztów postępowania sądowego.

58

Tyborczyk Władysław 80-241 Gdańsk- Wrzeszcz ul. Grunwaldzka 31 m. 7

a 1*6 XO

Gdańsk, dnia 16.03.1976 r.

Dnia

Do Sąd

^ ^ r B ydgoszczry-4*

\ " ' ś d a M W y d z l - s f ?*r«zysf4affWf

1 a MARZ 1

Izkiego

-^c--4— A.-- — —

\

iplikatii

Ob./Mazura, ostatnio js^ał okazany na

Zwracam się z uprzejmą prośbą o przi moich zeznań w sprawie głównego oskarż<?heg(

zamieszkałego w Lipcach pow. Gdańsk, k^óry karę śmierci*

Zeznania składałem w 1959 roku przed Sądem Wojewódzkim w Bydgoszczy, który był na 3 dniowej Sesji Wyjazdowej w Chojnicach.

Byłem przesłuchiwany w charakterze świadka. Sprawa dotyczyła okresu Okupacji. W okresie tym należałem do Tajnej Organizacji

Wojskowej Gryf Pomorski i ukrywałem się przed władzami niemieckimi, początkowo w lesie a później w budynkach gospodarczych w majątku Żychce pow. Chojnice. Zdradzony zostałem przez pracownika majątku Ob. Bronisława Mengera, który również został ukarany sądownie.

Ob. Mazur w czasie obławy strzelał do mnie kilka razy.

Duplikat lub odpis mojego zeznania jest jedynym moim dokumentem, który potwierdza moje ukrywanie się przed władzami niemieckimi w czasie okupacji.

Dokument ten bardzo pomoże mi w sprawie wstąpienia do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i uzyskaniu praw "kombatanta” . Wszelkie koszta związane z przysłaniem zeznań chętnie pokryję.

Dokumenty proszę przysłać f,za pobraniem" w możliwie krótkim terminie.

Z poważaniem:

59

60

61

62