Umowa przechowania, depozyt nieprawidłowy i odpowiedzialność
utrzymujących hotele
Zakład Prawa Cywilnego
i Prawa Międzynarodowego Prywatnego mgr Wojciech Lamik
Przedmiot: Prawo cywilne – prawo zobowiązań Studia wieczorowe
I. Umowa przechowania
• Przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego na przechowanie (835 KC).
• Przedmiotem umowy są tylko co do tożsamości rzeczy ruchome.
• Przechowawca nie może w zasadzie przedmiotu przechowania używać; czuwanie nad
przedmiotem oddanym na przechowanie.
• Jest to czynność realna.
• Do essentialia negotii nie należy odpłatność albo nieodpłatność; co do zasady przechowanie jest odpłatne, chyba że z umowy albo z okoliczności sprawy wynika, że przechowawca zobowiązał się udzielić przechowania bez wynagrodzenia (836 KC).
• Umowa dwustronnie zobowiązująca, na składającym ciążą obowiązki - np. zwrot wydatków; ale odpłatne przechowanie nie jest umową wzajemną.
Zawarcie umowy
• Nie jest wymagana szczególna forma; do umowy dochodzi dopiero po oddaniu rzeczy przechowawcy.
• Zwykle stosuje się wydanie znaków legitymacyjnych, które służą jako dowód upoważnienia do odbioru rzeczy.
• Przechowawca staje się dzierżycielem (338 KC), składający pozostaje posiadaczem samoistnym, zależnym albo
dzierżycielem.
• Umowa przechowania jest zawierana obok innej umowy o świadczenie usług; trzeba zwracać uwagę na kontekst
sytuacyjny (art. 60 KC); np. powieszenie ubrania w kawiarni.
Obowiązki przechowawcy
• Piecza nad rzeczą stosownie do postanowień umowy, ew. w sposób wynikający z właściwości rzeczy i
okoliczności (837 KC).
• Przechowawca odpowiada za rzecz na zasadach
ogólnych - za niedołożenie należytej staranności (471 i n. KC); nie ponosi odpowiedzialności za przypadkową utratę należycie strzeżonego przedmiotu.
• Przechowawca powinien zmienić określone miejsce
przechowania rzeczy, jeżeli okazało się to konieczne dla jego ochrony przed utratą lub uszkodzeniem (838 KC).
• Przechowawca może używać przechowywanej rzeczy tylko wtedy, gdy uzyska na to zgodę składającego lub gdy jest to konieczne dla zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym (839 KC).
• Przechowawca może oddać rzecz na przechowanie osobie trzeciej, gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. Musi o tym zawiadomić składającego - wtedy będzie odpowiadał tylko za winę w wyborze - 840 § 1 KC; odpowiedzialność
zastępcy i przechowawcy jest solidarna (840 § 2 KC).
• Naruszenie obowiązków może prowadzić do zaostrzonej odpowiedzialności przechowawcy, a mianowicie za
przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli nastąpiło to w sytuacji bezzasadnego używania, zmiany miejsca lub sposobu przechowywania albo oddania na przechowanie innej osobie (841 KC).
Obowiązki składającego
• Jest zobowiązany zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki poniesione przez niego w celu należytego przechowania rzeczy, jak i zwolnić go z zaciągniętych przez niego zobowiązań (842 KC).
• W razie poczynionych nakładów, przechowującemu może służyć prawo zatrzymania (461 KC).
• Jeżeli umowa była odpłatna - uiszczenie wynagrodzenia.
• Kiedy jest kilku przechowawców lub składających, ich odpowiedzialność jest solidarna (843 KC).
Zakończenie stosunku prawnego
• Składający może w każdym czasie żądać zwrotu
rzeczy - dochodzi przez to do zakończenia stosunku prawnego (844 § 1 KC); zarówno na czas oznaczony, jak i nieoznaczony.
• Przechowawcę wiąże zastrzeżony termin, ale tylko wtedy, gdy przechowanie było odpłatne; wtedy
przechowawca może żądać odebrania rzeczy jedynie w razie pojawienia się nieprzewidzianych
okoliczności zagrażających jego interesom lub rzeczy.
• Jak nieodpłatnie albo na czas nieoznaczony, to można żądać odebrania rzeczy w każdym
czasie, byleby tylko jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego (844
§ 2 KC).
• Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała ona być przechowywana (844 § 3 KC + 454 KC).
• Mamy tutaj do czynienia z ogólnymi
terminami przedawnienia (118 KC).
II. Depozyt nieprawidłowy
• Znacząco różni się od przechowania.
• W odróżnieniu od przechowania (a blisko do pożyczki), przedmiotem depozytu są tylko
pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do
tożsamości (845 KC).
• Rzeczy te przechowawca nabywa na własność, z
obowiązkiem zwrotu takiej samej sumy pieniędzy lub rzeczy tego samego gatunku lub tej samej jakości (845 w zw. z art. 720 KC); prawo do rozporządzania przedmiotem depozytu - wynika to przepisów szczególnych, umowy albo z okoliczności.
• Czynność prawna realna - dochodzi do skutku dopiero po wręczeniu przechowawcy znaków pieniężnych lub innych rzeczy oznaczonych co do gatunku.
• Depozyt może być odpłatny (na ogół w postaci odsetek) lub nieodpłatny; zwykle to przechowawca płaci składającemu.
Treść stosunku prawnego
• Odesłanie z art. 845 KC - odpowiednie stosowanie przepisów o umowie pożyczki.
• Odpowiednie stosowanie - art. 724 - odpowiedzialność za wady rzeczy.
• Nie stosujemy 721 i 722 KC - cechy konsensualnej umowy.
• Czas i miejsce zwrotu depozytu określają przepisy o przechowaniu (845 zd. 2 KC).
• Składający może w każdej chwili żądać zwrotu depozytu (844 § 1 i 2 KC).
III. Odpowiedzialność utrzymujących hotele
• Odpowiedzialność ponosi utrzymujący zarobkowo hotel lub podobne zakłady (846 § 1 KC), wszystkie podmioty zawodowo lub odpłatnie świadczące usługi typu
hotelowego, czyli polegające na czasowym wynajmowaniu pokoi mieszkalnych lub miejsc w tych pokojach oraz
świadczeniu usług z tym związanych.
• Hotele i inne, czyli motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska, pola biwakowe.
• Z odpowiedzialności na podstawie tych przepisów wyłączone są szpitale.
Powstanie odpowiedzialności
• Odpowiedzialność wiąże się z wniesieniem rzeczy przez osobę korzystającą z usług
zakładu (gościem); powstaje ex lege, w wyniku zdarzenia niebędącego czynnością prawną -
nie jest konieczne zawarcie jakiejkolwiek
umowy.
Rzecz wniesiona
• 846 §2-4 KC
• Istotne są czas, miejsce i sposób znalezienia się rzeczy pod pieczą zakładu hotelarskiego.
1) czas - wyznaczony jest okresem korzystania przez gościa z usług hotelu z rozszerzeniem na krótki, zwyczajowo przyjęty okres poprzedzający, jak również następujący po
korzystaniu z tych usług (846 § 2 i 3 KC);
2) miejsce - hotel (podobny zakład) lub miejsce poza nim, ale rzecz musi się znaleźć pod pieczą prowadzącego zakład;
3) sposób - powierzenie rzeczy utrzymującemu hotel lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczenie rzeczy w miejscu przez nich wskazanych lub na ten cel przeznaczony.
• Wyłączenia - 846 § 4 KC - pojazdy
mechaniczne i rzeczy w nich pozostawione oraz żywe zwierzęta - tutaj odpowiedzialność utrzymującego hotel będzie opierać się na
przepisach o umowie przechowania
(oczywiście, jeżeli taka zostanie zawarta
między stronami).
Zasady odpowiedzialności
• 846 § 1 KC - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc niezależnie od winy prowadzącego zakład lub personelu.
• Zwolnienie z odpowiedzialności - gdy szkoda wynikła:
1) z właściwości rzeczy wniesionej, 2) wskutek siły wyższej,
3) wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego
zatrudniona albo go odwiedzała.
• W szczególności przypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy spowodowane działaniami nie tylko personelu, ale i osób trzecich, np. innych gości hotelowych i osób z zewnątrz.
• Gość hotelowy musi jedynie udowodnić, że rzecz wniesioną utracił lub uległa ona uszkodzeniu; prowadzący zakład musi wykazać jedną z okoliczności egzoneracyjnych.
• 847 KC - poszkodowany powinien niezwłocznie zawiadomić prowadzącego zakład o poniesionej szkodzie; inaczej gaśnie roszczenie o naprawienie szkody (termin zawity).
• Wyjątek: 847 zd. 2 - gdy szkodę wyrządził utrzymujący
zakład hotelowy albo rzecz została przyjęta przez zakład na przechowanie.
• Odpowiedzialność z 846 nie może być wyłączona ani ograniczona.
• Ograniczenie zakresu odpowiedzialności szkody:
1) odszkodowanie obejmuje tylko szkodę
rzeczywistą, a nie utracone korzyści (846 § 1 KC);
2) obowiązek naprawienia szkody ograniczony do określonej sumy, co dotyczy wszelkich rzeczy wniesionych (849 § 1 KC):
a) jego górną granicą, względem jednego gościa, jest wysokość stokrotnej należności za
dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedną dobę, a jednocześnie
b) odszkodowanie za każdą rzecz nie może
przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności.
