Krzysztof Biliński
Nieznana notatka Kazimierza
Brodzińskiego
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 87/2, 153-154
Pamiętnik Literacki LXXXVII, 1996, z. 2 PL ISSN 0031-0514
N IEZN A N A N O TA T K A K A ZIM IER ZA B R O D Z IŃ SK IE G O
O pracow ałK R Z Y SZ T O F B ILIŃ SK I
W kolekcji rękopisów p. Gerdy Kuwaczki z Rybnika, pochodzących z przedwojennych zakupów w antykwariatach krakowskich i warszawskich, znajduje się interesujący zapisek Kazim ierza Brodzińskiego. Zawiera on nie znaną dotychczas krytyczną refleksję autora W iesława dotyczącą dzieła Ignacego K rasickiego O rym otw orstw ie i rym otworcach oraz jego komedii. Pojedyncza karta o wymiarach 21 x 14,7 cm zapisana jest recto czarnym atramentem. Stanowi ona zapew ne fragment większej całości, być m oże wykładu uniwersyteckiego pośw ięconego życiu i twórczości biskupa warm ińskiego. Wskazuje na to użyte słow nictw o, sugestywna stylistyka i wyraźnie referencyjny typ wypowiedzi.
N otatk a, jak wskazuje informacja drobniejszym pismem u dołu kartki, była własnością Franciszka Salezego D m ochow skiego i należała praw dopodobnie do w iększego zbioru pism Brodzińskiego, o którym to zbiorze wyżej w ym ieniony wspom inał w artykule O życiu i pismach
K azim ierza Brodzińskiego, pom ieszczonym na łamach „Biblioteki W arszawskiej” w 1870 roku.
D m ochow ski tak inform ował o szczegółach:
„W bibliotece hrabiego ordynata Zam ojskiego znalazło się kilka ułom ków własnoręcznych prelekcyj uniwersyteckich, które dostały się tam razem z całym księgozbiorem Brodzińskiego zakupionym przez ordynata. Nareszcie poszukiw ania te doprow adziły mię do odkrycia kufra zapełn ionego własnoręcznymi papierami Brodzińskiego, który długi czas zostaw ał zapom niany. Były tam na wierzchu notatki gospodarskie i familijne, a w głębi pom ieszane i odrębne kartki, i to właśnie stało się pow odem , że przez długi czas nie zw rócono na nie uwagi. W tych papierach znalazły się bruliony kursów uniwersyteckich literatury i estetyki; wykład nauki o stylu i o w ym ow ie, brulion Synonimów, wiele poezyi, a m ianowicie pieśni ludów słowiańskich; przygotow ane notaty do różnych prac literackich; zapiski z lat m łodocianych r. 1805— 1813 i 1814 i pierwsze próby poezyi z 1809— 1810 i 1812 r.” 1
P różno szukać om aw ianego fragmentu w poznańskiej edycji Pism Brodzińskiego, która ukazała się staraniem Józefa Ignacego K raszewskiego na podstaw ie rękopisów przekazanych mu przez D m ochow skiego. N ależy stąd wnioskow ać, że twórca U lany do tego fragmentu nie miał wglądu. N ie znalazł się on także w Pismach estetyczn o-krytyczn ych opracowanych i wydanych przez Zbigniewa Jerzego N ow aka. D atow ać go m ożna, z dużą ostrożnością, od m om entu podjęcia przez Brodzińskiego w ykładów uniwersyteckich, należy zatem do późnych lat twórczości poety.
Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy om aw iany rękopis rzeczywiście wyszedł spod pióra Brodzińskiego. W iemy skądinąd, że autor W iesława zm ieniał niekiedy dukt pisma, w zależności od czasu i przeznaczenia zapisu. Porów nanie pom ieszczonego tu fragmentu z dostępnym i autografami poety budzi wątpliwości co d o jego autentyczności, z czego w ynikałoby, że mamy raczej do czynienia nie z autografem, ale z k o p ią 2. Jednobrzm iącą ocenę m oże dać badanie grafologiczne.
W przytoczonym tekście pisow nię i interpunkcję zm odernizow ano. N aw ias kątow y ujmuje skreślenie autografu.
1 F. S. D m o c h o w s k i , O życiu i pismach K azim ierza Brodzińskiego. „Biblioteka W arszaw ska” 1870, t. 3, s. 222.
2 W ątpliwości te zgłosił prof. Czesław Z g o r z e l s k i , któremu niniejszym dziękuję za cenne wskazówki.
