Celem artykułu jest wieloaspektowa analiza przedsibiorczoci kobiet w Polsce oraz prezentacja tendencji i zasad zwizanych z budowaniem wizerunku kobiecego biznesu w Internecie. Wci zbyt wiele kobiet pada bowiem ofiar dyskryminacji i ste-reotypów podczas, gdy sukces w działalnoci gospodarczej wcale nie zaley od płci właciciela firmy. Analiz oparto na prezentacji znanych przedsibiorczych Polek, które powinny sta si inspiracj do podejmowania tego typu działalnoci oraz wdra-ania własnego samorozwoju.
Słowa kluczowe: przedsiĊbiorczoĞü kobiet, Internet, wizerunek kobiety przedsiĊbiorczej, media społecznoĞciowe, model biznesu
Wprowadzenie
Według Ğwiatowych rankingów ekonomicznych, polskie przedsiĊbiorcze kobiety wciąĪ pozo-stają niedocenione. MoĪna przypuszczaü, Īe jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest niedostateczne wykorzystanie potencjału Internetu, który jest najbardziej dostĊpnym Ĩródłem infor-macji o działalnoĞci przedsiĊbiorstw. Celem artykułu jest zatem prezentacja: motywów, ograniczeĔ i szans wynikających z prowadzenia działalnoĞci gospodarczej przez kobiety, które jednak muszą byü otwarte na przemyĞlane budowanie swojego wizerunku w rzeczywistoĞci wirtualnej.
PodstawĊ empiryczną artykułu stanowiü bĊdą studia przypadków dotyczące działalnoĞci gospo-darczej prowadzonej przez przedsiĊbiorcze Polki, w tym wykorzystywanie przez nich narzĊdzi słuĪących kreacji wizerunku firmy w Internecie i promocji kobiet jako przedsiĊbiorców.
1. Motywy przedsibiorczoci kobiet
Kobiety decydują siĊ na prowadzenie własnej działalnoĞci gospodarczej, na ogół, z innych po-wodów niĪ mĊĪczyĨni. Do kluczowych motywów naleĪą: bezrobocie kobiet, zjawisko „lepkiego sufitu” i „szklanej podłogi”, trudnoĞci z powrotem do pracy po zakoĔczeniu urlopu macierzyĔ-skiego, funkcjonujące stereotypy, a takĪe chĊü odejĞcia z korporacji i przełoĪenia własnego hobby na działalnoĞü gospodarczą [15, 185–193].
NajwaĪniejszym powodem podejmowania działalnoĞci są jednak problemy kobiet na rynku pracy i skala ich bezrobocia. Analiza danych GUS [7, http:] na temat skali rejestrowanego bezrobo-cia w latach 2003–2015 pokazuje, Īe w gronie osób bezrobotnych (w kaĪdym roku) wiĊkszy odsetek stanowią kobiety (wykres 1).
Poziom bezrobocia kobiet fluktuuje, a najwyĪszy poziom osiągnĊło ono w latach 2006–2008, kiedy stanowiły one od 56,54% do 58,25% wszystkich osób pozostających bez pracy. MoĪna takĪe zauwaĪyü, Īe odsetek bezrobotnych kobiet nigdy, w analizowanym okresie czasu, nie był niĪszy niĪ 50%. JednoczeĞnie rozbieĪnoĞü miĊdzy odsetkiem bezrobotnych kobiet i mĊĪczyzn osiągała w la-tach 2003–2015 poziom od 1,9 punkta procentowego (2013 r.) do 16,5 punktów procentowych (2007 r.). Dlatego teĪ załoĪenie własnej działalnoĞci gospodarczej jest dla kobiet czĊsto jedyną
moĪ-Wykres 1. Zmiany poziomu bezrobocia rejestrowanego według płci ħródło: [7].
Zdarza siĊ, Īe pracujące kobiety muszą borykaü siĊ równieĪ z ograniczonymi perspektywami rozwoju i awansu zawodowego w miejscu pracy. Porównuje je siĊ wówczas do „lepkiej podłogi” i „szklanego sufitu”, co oznacza, Īe mają ograniczoną moĪliwoĞü przechodzenia na wyĪsze stano-wiska w strukturze organizacyjnej (w porównaniu z perspektywami zawodowymi mĊĪczyzn), mimo, iĪ teoretycznie istnieje dla nich taka szansa. Poza tym, są one czĊĞciej obsadzane na stano-wiskach, na których awans jest prawie niemoĪliwy lub nie przekłada siĊ na wzbogacenie obowiązków albo znaczącą poprawĊ sytuacji finansowej (są to stanowiska np.: ekspedientek, nau-czycieli, ksiĊgowych). CzĊĞciej równieĪ mówi siĊ dyskryminacji zawodowej właĞnie kobiet niĪ mĊĪczyn. O problemach z awansem zawodowym Ğwiadczyü mogą równieĪ badania przedstawione w International Business Report [1, http:], które pokazują, Īe w Polsce stanowiska kierownicze tylko w 37% zajmują kobiety (wykres 2).
Poziom odsetka kobiet zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych w Polsce jest zbliĪony do poziomu w: Gruzji, Łotwie i Estonii. Warto przy tym podkreĞliü, Īe Ğredni poziom zatrudnienia kobiet na wysokich stanowiskach w skali Ğwiatowej jest wyraĨnie niĪszy (o 15 punktów procento-wych) i wynosi 22% (Polska zatem znajduje siĊ o 9 miejsc wyĪej w tym rankingu). Niemniej jednak w dalszym ciągu wiĊkszoĞü stanowisk umiejscowionych wysoko w strukturach organizacyjnych jest obsadzonych przez mĊĪczyzn, co potwierdzają wczeĞniejsze rozwaĪania.
Ograniczone perspektywy zawodowe są równieĪ powiązane ze stereotypami w odniesieniu do kobiet [15, 186]. Stereotypy te dotyczą głównie: przypisywania im roli osoby opiekującej siĊ dziec-kiem i zajmującej siĊ domem (ze wzglĊdu na posiadane cechy osobowoĞci) [13, 18–19]; mniejszych ambicji związanych ze stanowiskiem pracy; przekonania, Īe słabiej sprawdzają siĊ one jako przy-wódcy organizacji lub grupy, postrzegania nadmiernej „słaboĞci” i związanej z tym trudnoĞci w radzeniu sobie z problemami i konkurencją.
Wykres 2. Odstetek kobiet na stanowiskach kierowniczych 2015 ħródło: [1].
Ponadto zarzuca siĊ im, bez wyraĨnych podstaw, trudnoĞci z szybkim podejmowaniem decyzji oraz nadmierną empatiĊ i wraĪliwoĞü na potrzeby ludzkie, co mogłoby doprowadziü do zbyt łagod-nego podejĞcia do podwładnych.
Kobiety w chwilach wolnych od najemnej pracy zawodowej rozwijają równieĪ swoje prywatne zainteresowania i hobby (wykorzystując przy tym zamiłowanie do estetyki i zaawansowane zdolno-Ğci manualne). Wówczas, zapewne, zaczyna w nich dojrzewaü w nich marzenie o przełoĪeniu swoich zainteresowaĔ na biznes, co bywa moĪliwe, kiedy rezygnują z dotychczasowej pracy, rów-nieĪ najemnej.
2. Sylwetki wybranych przedsibiorczych Polek
W Polsce funkcjonują znane firmy, których właĞcicielami i załoĪycielami są kobiety – biorąc pod uwagĊ zaprezentowane wczeĞniej dane statystyczne, moĪna przypuszczaü, Īe jedną z ich ról jest takĪe stanowienie przykładu dla innych Polek, Īe warto dąĪyü do sukcesu bazując na swoich zainteresowaniach i pasji. Do grona takich przedsiĊbiorczych kobiet z pewnoĞcią moĪna zaliczyü: HelenĊ Skrzydlewską (wieloletnią właĞcicielkĊ sieci kwiaciarni i firmy H. Skrzydlewska, Ğwiadczą-cej usługi pogrzebowe), TeresĊ Kopias (projektantkĊ odzieĪy, prowadzącą firmĊ Teresa Kopias Dom Mody), IrenĊ Eris (właĞcicielkĊ firmy Dr Irena Eris), AnielĊ Bednarek (załoĪycielkĊ i Kance-larza WyĪszej Szkoły Informatyki i UmiejĊtnoĞci w Łodzi), MagdalenĊ Gessler (właĞcicielkĊ kilku restauracji) oraz DorotĊ SoszyĔską (współwłaĞcicielkĊ firmy Oceanic S.A.). To, co łączy działal-noĞü prowadzoną przez te kobiety, mimo, iĪ branĪe są tu zupełnie odmienne, to zwykle dąĪenie do dostarczania klientom korzyĞci w postaci przyjemnoĞci i piĊkna – fizycznego, sensorycznego lub
intelektualnego. Na podkreĞlenie zasługuje fakt, Īe dla wiĊkszoĞci z nich istotną grupą docelową są inne kobiety. Warto zatem przybliĪyü postaci tych przedsiĊbiorczych kobiet.
Helena Skrzydlewska w wywiadzie przyznała, Īe predyspozycje do bycia przedsiĊbiorcą prze-jawiała juĪ od wczesnej młodoĞci, a małĪeĔstwo z ogrodnikiem stało siĊ motywacją do załoĪenia sieci kwiaciarni (którą rozwinął jej syn). Obecnie załoĪycielka, przede wszystkim,firmuje swoim nazwiskiem działalnoĞü (zarówno sieci kwiaciarni, jak i ofertĊ usług pogrzebowych) oraz od czasu do czasu „nieformalnie” kontroluje poziom i stopieĔ rozwoju tej działalnoĞci [6, http:]. Firma funk-cjonuje na rynku od 79 lat (w obszarze hodowli i sprzedaĪy kwiatów) a od 24 lat Ğwiadczy równieĪ kompleksowe usługi pogrzebowe i aktualnie działa w: Łodzi, Zgierzu, Konstantynowie i Głownie [3, http:].
Teresa Kopias jest polską projektantką odzieĪy i właĞcicielką Domu Mody Teresa Kopias. W ofercie firmy znajdują siĊ eleganckie kolekcje, ale właĞcicielka oferuje takĪe projekty indywidu-alne (przygotowywane na zamówienie). Inspiracją do stworzenia firmy była właĞnie pasja Teresy Kopias. W pewnym sensie rozwój działalnoĞci Domu Mody Teresy Kopias przywodzi na myĞl dzia-łalnoĞü Gabrielle Bonheur Chanel (znanej powszechnie jako Coco Chanel), poniewaĪ Teresa Kopias równieĪ ubogaciła swoją ofertĊ o liniĊ perfum, które są proponowane, przede wszystkim, stałym klientom firmy [18, http:]. Projektantka przyznaje, Īe koncepcje nowych kolekcji powstają w zasa-dzie na podstawie rozpoznania potrzeb klientów i ich zwyczajów zakupowych. JednoczeĞnie podkreĞla ona, Īe równieĪ jej pomysł na umacnianie siĊ pozycji konkurencyjnej firmy oraz wdraĪa-nie działaĔ prowadzących do tego celu są precyzyjwdraĪa-nie zaplanowane [14, http:]. Firma Dom Mody Teresa Kopias działa na rynku odzieĪowym od 25 lat (powstała w 1991 r.).
Doktor farmacji Irena Eris załoĪyła swoją firmĊ kosmetyczną, Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris Sp. z o.o, po rezygnacji z pracy w firmie farmaceutycznej, a postawowym motywem jej działania była chĊü samorealizacji. Firma rozpoczĊła działalnoĞü w pomieszczeniach byłej piekarni w Piasecznie. Mimo początkowych problemów z pozyskaniem poĞredników handlowych, z czasem nastąpił wzrost popytu na kremy, który okazał siĊ duĪym wyzwaniem dla dr Ireny Eris. Jej karierĊ zawodową moĪna porównaü do innej sławnej bizneswomen, Heleny Rubinstein, która równieĪ funk-cjonowała w „branĪy upiĊkszania kobiet” i była załoĪycielką przedsiĊbiorstwa Helena Rubinstein Inc. WłaĞcicielka firmy dąĪy do jej pozycjonowania w umyĞle klientów jako marki luksusowej, którą wizualnie wzmacnia stosowane opakowanie oraz róĪnicowanie cen [8, http:]. Obecnie w ofer-cie firmy znajdują siĊ kosmetyki (główny, flagowy produkt), hotele SPA w trzech lokalizacjach (Wzgórza Dylewskie, Krynica-Zdrój (Czarny Potok) i Polanica-Zdrój), instytuty kosmetyczne ofe-rujące klientom zabiegi, a dodatkowo firma posiada własne centrum naukowo badawcze. Firma działa na rynku od 33 lat (powstała w 1983r.) [2, http:].
Aniela Bednarek jest załoĪycielką i kancelarzem WyĪszej Szkoły Informatyki i UmiejĊtnoĞci, którą moĪna w zasadzie uznaü za firmĊ rodzinną. ChociaĪ działalnoĞü firmy wciąĪ siĊ rozszerza (zarówno w zakresie przestrzennym, jak i usługowym), to prze cały czas utrzymuje siĊ w konwencji usług edukacyjnych. Dodatkowo, zgodnie z kierunkami kształcenia, oferta dla klientów zewnĊtrz-nych została wzbogacona o: oĞrodek sportowy, Centrum Rehabilitacji i Kosmetologii oraz Centrum Medyczne WSIU w Głownie. Obecnie uczelnia, poza łódzką siedzibą, posiada oĞrodki zamiejscowe w Bydgoszczy, Opatówku i Włocławku, a na rynku edukacyjnym działa od 1997 r. (19 lat) [20, http:].
Magdalena Gessler, mimo swoich rozlicznych talentów, zdecydowała siĊ na działalnoĞü, przede wszystkim, w branĪy gastronomicznej, jako restauratorka oraz juror i prowadząca programów tele-wizyjnych emitowanych przez stacjĊ TVN. Publikuje poradniki i przepisy na zdrowe dania.
Zamiłowanie do gotowania, jak podkreĞla restauratorka, zostało w niej po czĊĞci zaszczepione przez opiekującą siĊ nią w dzieciĔstwie OlgĊ Aleksandrową. Restauratorka podejmowała równieĪ, w toku swojej kariery zawodowej, próbĊ wystawiania i sprzedaĪy malowanych przez siebie obrazów [5, http:]. ChociaĪ działalnoĞü prowadzoną przez MagdalenĊ Gessler trudno zakwalifikowaü do firmy rodzinnej, to moĪna zauwaĪyü, Īe takĪe inni członkowie jej rodziny prowadzą działalnoĞü gospo-darczą w tym obszarze. Pasja do gotowania została rozbudzona u niej we wczesnej młodoĞci, ale dziĊki efektowi synergii wciąĪ rozwija siĊ w skali rodzinnej. Obecnie Magdalena Gessler jest wła-Ğcicielką 6 restauracji: Ale Gloria, Fukier, Zielnik, Słodki Słony, Schronisko Smaków oraz Polka [10, http:].
W pewnym sensie, w podobnym nurcie rozwoju, jak to miało miejsce w przypadku sieci kwia-ciarni H. Skrzydlewska, utrzymuje siĊ równieĪ działalnoĞü gospodarcza współzarządzana przez DorotĊ SoszyĔską (współwłaĞciciela firmy kosmetycznej Oceanic S.A.). Inspiracją do działania w tej branĪy było bowiem załoĪenie firmy kosmetycznej w Warszawie przez teĞcia Doroty SoszyĔ-skiej. Rodzina zachĊciła ją do działalnoĞci w branĪy kosmetycznej, co prawdopodobnie nie miałoby miejsca, gdyby SoszyĔska rozwijała siĊ zawodowo zgodnie ze swoim kierunkiem wykształcenia (na Akademii Muzycznej). Przyznaje ona jednak, Īe talent i rozwiniĊty zmysł estetyki równieĪ oka-zały siĊ bardzo przydatne, poniewaĪ początkowo była ona odpowiedzialna za projektowanie opakowaĔ kosmetyków oraz działalnoĞü marketingową. Dorota SoszyĔska kładzie duĪy nacisk na zatrudnianie kobiet oraz angaĪuje siĊ w działalnoĞü stowarzyszenia „Dress for Success”, którego głównym zadaniem jest usprawnienie ponownej aktywizacji kobiet na rynku pracy [19, http:]. 3. Przedsibiorcze kobiety w Internecie
KaĪda z wymienionych przedsiĊbiorczych kobiet dba o budowanie swojego wizerunku w In-ternecie, a takĪe idzie z duchem czasu poprzez nacisk na prowadzenie własnej strony internetowej oraz obecnoĞü firmy w mediach społecznoĞciowych (zwłaszcza na Facebooku oraz na Instagramie, który słuĪy głównie do prezentacji zdjĊü oraz materiałów filmowych). Analizując strony interne-towe oraz profile w mediach społecznoĞciowych moĪna zwróciü uwagĊ, Īe osoby zarządzające ich treĞcią kładą wyraĨny nacisk na prezentacjĊ wielu elementów graficznych. Kolorystyka stron inter-netowych jest najczĊĞciej delikatna (pastelowa), co moĪe przywodziü na myĞl skojarzenie z delikatnoĞcią i subtelnoĞcią, intuicyjnie przypisywaną kobietom. Ponadto na stronach są wykorzy-stywane elementy granatowe i szare, które wskazują na profesjonalizm i zaufania do jakoĞci produktów lub usług oferowanych przez te firmy. Na stronach internetowych silnie jest akcentowana osoba właĞcicielki, albo przez jej zdjĊcia, wypowiedĨ, formĊ podpisu albo przez uwzglĊdnienie jej nazwiska w nazwie firmy. W odniesieniu do opisanych kobiet przedsiĊbiorczych moĪna równieĪ zauwaĪyü, Īe w zasadzie stanowią one markĊ samą w sobie. Zatem przedsiĊbiorcze Polki pełnią w swoich firmach równieĪ rolĊ reprezentacyjną – wiedzą one bowiem, Īe specyfiką przedsiĊbior-czoĞci jest to, iĪ niezaleĪnie od sukcesu lub poraĪki wewnątrz firmy (bĊdącej efektem pracy zatrudnionych osób), te wydarzenia są bezpoĞrednio utoĪasamiane i przenoszone na właĞcicielki firm.
W budowaniu wizerunku przedsiĊbiorczych kobiet znaczącą rolĊ odgrywa teĪ sposób prezen-tacji w wywiadach: siebie, genezy swojej firmy oraz jej modelu biznesu. Wywiady te są udzielane i publikowane w Internecie stosunkowo rzadko, co moĪe Ğwiadczyü o Ğcisłej selekcji rozmówców i serwisów internetowych lub tytułów prasowych, w których taki wywiad powinien byü opubliko-wany. JeĞli zaĞ chodzi o treĞü wywiadów, to są one zawsze przemyĞlane, nawiązują do tradycji firmy
(o ile wpłynĊła ona na obecną sytuacjĊ zawodową przedsiĊbiorczych kobiet). Podczas udzielania wywiadów kładą one równieĪ duĪy nacisk na rodzinny aspekt funkcjonowania firmy, co buduje poczucie, Īe firma ma silną tradycjĊ i reprezentuje rodzinne wartoĞci. Stanowi to potwierdzenie tezy, Īe kobiety przenoszą na swoją działalnoĞü gospodarczą wartoĞci wyniesione z rodziny, ale takĪe skutecznie łączą dąĪenie do celu, koncentracjĊ na jakoĞci oferty, działanie z pasją, troskĊ o ludzi (klientów wewnĊtrznych i zewnĊtrznych) oraz nacisk na efektywnoĞü i skutecznoĞü podejmowa-nych działaĔ.
Podsumowując moĪna stwierdziü, Īe proces długotrwałego budowania wizerunku przedsiĊbior-czych Polek w Internecie jest przemyĞlany i konsekwentnie, subtelnie (kobieco), wdraĪany. 4. Promocja przedsibiorczoci kobiet
Ze wzglĊdu na trudną sytuacjĊ kobiet na polskim rynku pracy oraz omówione problemy zwią-zane z: dyskryminacją, utrudnionym dostĊpem do awansu zawodowego, funkcjonującymi negatywnymi stereotypami itd., polskie organizacje starają siĊ promowaü przedsiĊbiorczoĞü kobiet. Analizując tego typu działania warto zwróciü uwagĊ, przede wszystkim, na plebiscyty nagradzające przedsiĊbiorcze kobiety (zwykle w oparciu o głosowanie „publicznoĞci”) oraz działalnoĞü Fundacji PrzedsiĊbiorczoĞci Kobiet.
Po raz kolejny w poszczególnych wojewódzwtwach jest organizowany plebiscyt „Kobieta PrzedsiĊbiorcza”. W województwie łódzkim w plebiscycie za rok 2015 laureatką w sferze działal-noĞci biznesowej została Alina Szmich (współwłaĞciciel firmy Delia Cosmetics), a w sferze działalnoĞci społeczno – kulturalno – naukowej – Anna Kamieniak (Dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Zdzieduszycach Dolnych) [11, http:]. Obecnie istnieje juĪ moĪliwoĞü oddawania głosów na przedsiĊbiorcze kobiety z poszczególnych województw za 2016 r. Z punktu widzenia kobiet no-minowanych do tej nagrody, jako prestiĪowy naleĪałoby upatrywaü fakt, Īe laureatów wskazują czytelnicy lub uĪytkownicy serwisów – im wiĊcej osób odda bowiem swój „zwykły” głos (naleĪący do członka społecznoĞci lokalnej), tym wiĊksze jest prawdopodobieĔstwo, Īe marka danej kobiety i jej firmy jest znana i doceniana w Ğrodowisku lokalnym.
Kobiety przedsiĊbiorcze wspiera równieĪ Fundacja PrzedsiĊbiorczoĞci Kobiet [4, http:]. Orga-nizacja ta koncentruje siĊ nie tylko na kobietach, które juĪ zdecydowały siĊ na prowadzenie własnej firmy i działają na rynku, ale równieĪ na tych, które dopiero uruchamiają swoją działalnoĞü lub podejmują takie plany na przyszłoĞü. Misja Fundacji wskazuje, Īe jej załoĪyciele: rozumieją i wspo-magają wdraĪanie koncepcji life – work balance (wprowadzania równowagi miĊdzy Īyciem prywatnym i rodzinnym a działalnoĞcią gospodarczą); umoĪliwiają kooperacjĊ i wymianĊ doĞwiad-czeĔ przedsiĊbiorczych kobiet; motywują poprzez pokazywanie sukcesów kobiet jako przedsiĊbiorców i ich działaĔ z zakresu dobrych praktyk oraz generalnie dąĪą do rozwoju kapitału o charakterze kulturowym i intelektualnym ze szczególnym uwzglĊdnieniem osób, które są zagro-Īone wykluczeniem i trudnoĞciami w ponownej aktywizacji na rynku pracy. Fundacja, przede wszystkim, realizuje równolegle trzy programy:
- Biznes w Kobiecych RĊkach – jest to program kierowany do kobiet chcących załoĪyü działalnoĞü gospodarczą w przyszłoĞci,
- BEST – program, którego grupą docelową są przede wszystkim młode kobiety, które chciałyby w przyszłoĞci prowadziü własną działalnoĞü,
- Matka PrzedsiĊbiorczyni – projekt skierowany do kobiet, które po urlopie macierzyĔ-skim chcą siĊ ponownie aktywizowaü na rynku pracy.
Poza wymienionymi programami, Fundacja i Sieü PrzedsiĊbiorczoĞci Kobiet organizuje: spo-tkania słuĪące wymianie kontaktów (i budowaniu wspomnianej sieci relacji); konferencje poĞwiĊcone np. rozwijaniu wiedzy z zakresu nowoczesnych technologii, warsztaty prowadzone przez praktyków, ogranizuje tzw. Klub Mentorek, które udzielają wsparcia merytorycznego i moty-wują kolejne kobiety do podejmowania działaĔ przedsiĊbiorczych oraz prowadzi Black Swan Fund, czyli umoĪliwia pozyskanie Ğrodków finansowych niezbĊdnych do prowadzenia działalnoĞci przez przedsiĊbiorcze kobiety.
MoĪna zatem uznaü, Īe rozumiejąc trudną sytuacjĊ kobiet na rynku pracy (zwłaszcza o chara-keterze najemnym), róĪnego rodzaju organizacje zachĊcają kobiety, poprzez stawianie im za wzór najlepszych praktyk oraz wspieranie ich w sposób merytoryczny i finansowy, do podejmowania działaĔ przedsiĊbiorczych.
5. Płe biznesu
W literaturze przedmiotu podejmowane są próby definiowania cech typowych dla kobiet i dla mĊĪczyzn, jako przywódców i osób kierujących własnymi firmami [9, 109–111].
Kobiecy styl zarządzania charkteryzuje siĊ wiĊkszym nastawieniem na interakcje z ludĨmi, co przekłada siĊ na: wiĊkszą skłonnoĞü do usprawniania komunikacji, partycypacjĊ pracowniczą, dia-log itd. Kobiety mają tendencjĊ do myĞlenia kontekstowego i holistycznego. Prowadzenie działalnoĞci gospodarczej przez kobiety stanowi dla nich Ğrodek do celu w zaspokajaniu potrzeb wyĪszego rzĊdu, związanych z rozwojem, samorealizacją itd.
MĊski styl zarządzania ma zwykle charakter oparty na nakazach i kontroli. Jest wiĊc bardziej menedĪerski, a czasem wrĊcz autorytarny. MĊĪczyĨni jako przywódcy patrzą na swoją organizacjĊ mniej holistycznie i charakteryzują siĊ liniowym sposobem myĞlenia. CzĊsto zdarza siĊ, Īe dla mĊĪ-czyzn bardziej istotne są władza, prestiĪ i dobre warunki finansowe (korzyĞci stricte ekonomiczne i zaspokojenie potrzeb związanych z uznaniem w Ğrodowisku społecznym).
Nie brakuje jednak opinii, Īe kobiety mogą takĪe przejawiaü cechy mĊskiego stylu zarządzania, a mĊĪczyĨni – kobiecego. Potwierdzają to równieĪ obserwacje firm działających na rynku. MoĪna zatem wnioskowaü, Īe zachowania i obszar koncentracji osób na stanowiskach kierowniczych (orientacja na potrzeby ludzi i relacje z nimi lub na efektywne i skuteczne wykonywanie zadaĔ) zaleĪy raczej od wczeĞniejszych doĞwiadczeĔ zawodowych, cech osobowoĞci, a takĪe danej sytuacji w firmie. C. Martin zwraca uwagĊ, Īe cechy demograficzne przedsiĊbiorców takie, jak płeü lub wiek, nie mają wiĊkszego znaczenia ani dla sukcesu indywidualnego ani dla sukcesu zawodowego jako przedsiĊbiorcy. Jako duĪo istotniejsze wskazuje takie cechy, jak: pasja, silna motywacja, de-terminacja w dąĪeniu do celów, cechy zewnĊtrzne (warunki fizyczne człowieka), posiadane doĞwiadczenie, entuzjazm, inteligencja (równieĪ w znaczeniu emocjonalnym), umiejĊtnoĞci inter-personalne, umiejĊtnoĞci kreatywne, wybór odpowiedniego miejsca, poszukiwanie i stwarzanie szans i okazji, cechy osobowoĞci, poczucie własnej wartoĞci, posiadaną sieü kontaktów, naturĊ przedsiĊbiorczoĞci, szczĊĞcie i posiadany talent (lub talenty). PrzedsiĊbiorcy powinni takĪe: dosko-naliü zdolnoĞü do wywierania wpływu na innych, zwracaü uwagĊ na: posiadanie odpowiedniego wykształcenia i uczenie siĊ przez całe Īycie, posiadanie odpowiednich zasobów finansowych oraz właĞciwą troskĊ i alokacjĊ zasobów; zdolnoĞci finansowe związane z gromadzeniem Ğrodków i za-rządzaniem nimi oraz szeroko rozumiane zdolnoĞci przywódcze [12, 27–35]. O szczególnym znaczeniu pasji, optymizmu w dąĪeniu do celów oraz potrzebie myĞlenia o samym sobie jako o wła-snym potencjalnym kliencie, a co za tym idzie – tworzeniu takich produktów lub usług, jakie
przedsiĊbiorca sam chciałby nabyü, mówi równieĪ (w wywiadzie z K. Ratajczyk) B. Chwesiuk prowadząca firmĊ w branĪy odzieĪowej [16, 105–106].
Niemniej jednak wystĊpują pewne róĪnice związane ze sposobem zarządzania firmami, co po-zwala mówiü o wystĊpowaniu tzw. przedsiĊbiorczoĞci kobiecej i mĊskiej [15, 199]. Jak wspomniano kobiety, jako przedsiĊbiorcy głównie dąĪą do rozwoju i realizacji marzeĔ, ustanwiając dopiero na dalszej pozycji korzyĞci finansowe. Ponadto są one mniej skłonne do podejmowania ryzyka i wpro-wadzania radykalnych zmian, a bardziej cenią sobie ustabilizowany rozwój zarządzanej przez nich organizacji. Ponadto dysponują one zwykle mniejszymi zasobami finansowymi i rzadziej ubiegają siĊ o pozyskanie dofinansowania ze Ĩródeł zewnĊtrznych. W podejmowaniu decyzji biznesowych biorą pod uwagĊ najczĊĞciej własną intuicjĊ (równieĪ czĊĞciej przypisywaną kobietom). Tymczasem mĊĪczyĨni dąĪą, przede wszystkim, do korzyĞci: ekonomicznych i związanych ze swoją rolą w or-ganizacji, a takĪe kładą wiĊkszy nacisk na dynamiczny rozwój swojej firmy. To motywuje ich do podejmowania wiĊkszego ryzyka i otwartoĞci na zmiany oraz nowo pojawiające siĊ szanse. MĊĪ-czyĨni, jako przedsiĊbiorcy, czĊĞciej ubiegają siĊ o zewnĊtrzne Ĩródła finansowania. Ponadto w procesie podejmowania decyzji kierują siĊ oni raczej narzĊdziami analitycznymi i argumentami o charakterze racjonalnym, a sama intuicja ma dla nich mniejsze znaczenie.
6. Podsumowanie
Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce wskazuje na wyraĨną tendencjĊ do ich dyskryminacji i zaawansowaną stereotypizacjĊ. Kobiety wciąĪ zbyt czĊsto są postrzegane jako osoby, które nie potrafią stawiaü jasnych celów i wymagaü ich realizacji, kładą zbyt duĪy nacisk na relacje z ludĨmi, rzadko podejmują ryzyko, a takĪe – z racji uwarunkowaĔ kulturowych – są powołane raczej do opieki nad domem i rodziną niĪ do prowadzenia własnej działalnoĞci. Dlatego teĪ konieczne staje siĊ poszukiwanie i publiczne prezentowanie wizerunku kobiet, które są załoĪycielami i właĞcicie-lami dobrze prosperujących firm. Warto takĪe zachĊcaü je, aby zechciały wspieraü inne kobiety w procesie planowania załoĪenia działalnoĞci gospodarczej, a takĪe, w sposób merytoryczny, po jej uruchomieniu.
W Polsce, wbrew panującymi opiniom, nie brakuje firm, które są prowadzone przez przedsiĊ-biorcze Polki – są to firmy zarówno z branĪy kosmetycznej, odzieĪowej, jak i edukacyjnej, gastronomicznej itd. Kobiety te wiedzą jednak, Īe jeĞli mają one stanowiü markĊ samą w sobie oraz pełniü wobec firmy funkcjĊ reprezentacyjną, powinny byü aktywne w Internecie. Powinny one za-tem prowadziü i aktualizowaü stronĊ internetową, profile w mediach społecznoĞciowych oraz w sposób przemyĞlany udzielaü wywiadów czyli tworzyü i promowaü wiedzĊ o przedsiĊbiorczoĞci kobiet.
Z punktu widzenia rozwoju gospodarki i zmniejszania skali bezrobocia waĪne powinno byü takĪe promowanie przedsiĊbiorczoĞci, zwłaszcza przez prowadzenie Fundacji i innych programów, które umoĪliwiłyby kobietom zgromadzenie odpowiednich Ğrodków finansowych na uruchomienie działalnoĞci oraz pomogłyby im przełoĪyü pomysł na firmĊ na realną działalnoĞü.
Okazuje siĊ, bowiem, Īe wszelkie stereotypy dotyczące działalnoĞci gospodarczej prowadzo-nej przez kobiety i przez mĊĪczyzn nie mają znaczenia – nie liczy siĊ w zasadzie ani płeü i wiek, ani czĊsto takĪe ukoĔczony kierunek studiów, ale przede wszystkim: osobowoĞü, pomysł i odwaga w jego wprowadzaniu w Īycie.
Bibliografia
[1] BaĔkowski P., Czy Polska jest krajem przyjaznym dla pracujcych kobiet?, 23.04.2015, ródło: http://www.cbia.pracodawcyrp.pl/aktualnosci/96-czy-polska-jest-krajem-przyjaznym -dla-pracujacych-kobiet, DostĊp: [2016.06.30].
[2] Dr Irena Eris, ródło: http://drirenaeris.com/, DostĊp: [2016.06.30].
[3] Firma H. Skrzydlewska, ródło: http://www.skrzydlewska.pl/, DostĊp: [2016.06.30]. [4] Fundacja PrzedsiĊbiorczych Kobiet, ródło: http://www.siecprzedsiebiorczychkobiet.pl/,
DostĊp: [2016.06.30].
[5] Gajda D., Magda Gessler: jestem outsiderk. Znana restauratorka o dziecistwie i mczyznach swojego ycia, 22.12.2014, ródło: http://kobieta.onet.pl/magda-gessler-jestem-outsiderka-znana-restauratorka-o-dziecinstwie-i-mezczyznach/phce6, DostĊp: [2016.06.30].
[6] Gronczewska A., Helena Skrzydlewska: Nie mogłam zmarnowa majtku pokole, 7.03.2015, ródło: http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3777025,helena-skrzydlewska-nie-moglam-zmarnowac-majatku-pokolen,1,id,t,sa.html, DostĊp: [2016.06.30].
[7] GUS, Bank Danych Lokalnych, ródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/tablica, DostĊp: [2016.05.08].
[8] Karnaszewski P.¸ Irena Eris: Biznes musi sprawia przyjemno, 17.12.2015, ródło: http://www.forbes.pl/irena-eris-biznes-musi-sprawiac-przyjemnosc, artykuly, 201226,1 ,1.html, DostĊp: [2016.06.30].
[9] Lisowska E., Kobiecy styl zarzdzania, One Press, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2009. [10] Magda Gessler – Oficjalna strona, ródło: http://www.magdagessler.pl/index.html, DostĊp:
[2016.06.30].
[11] Magnuszewska A., Kobieta przedsibiorcza województwa łódzkiego. Gala finałowa w Pałacu Poznaskiego, 27.04.2016, ródło: http://www.dzienniklodzki.pl/akcje/kobieta- przedsiebiorcza/a/kobieta-przedsiebiorcza-wojewodztwa-lodzkiego-gala-finalowa-w-palacu-poznanskiego-zdjecia,9928448/, DostĊp: [2016.06.30].
[12] Martin C., Sukces jest kobiet, GWP, Sopot 2014.
[13] Mazur B, Kobiety w polskim biznesie, [w:] KoĪuch B. (red.), Przedsibiorczo kobiet – wyzwanie XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
[14] Newsweek, Teresa Kopias. Projektantka na mniejsze i wiksze okazje, 14.10.2011, ródło:
http://www.newsweek.pl/teresa-kopias--projektantka-na-mniejsze-i-wieksze-okazje,83372,1,1.html, DostĊp: [2016.06.30].
[15] Piecuch T., Przedsibiorczo. Podstawy teoretyczne, wydanie II, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.
[16] Ratajczyk K., Niezniszczalne. Prawdziwe opowieci przedsibiorczych kobiet, czyli czego uczy nas poraka, Poradnia K, Warszawa 2015.
[17] Rollnik-Sadowska E., Przedsibiorczo kobiet w Polsce, Difin, Warszawa 2010. [18] TK Teresa Kopias, ródło: http://www.teresa.kopias.pl/, DostĊp: [2016.06.30].
[19] Wittenberg A., Dorota Soszyska: Na biznesowe spotkania nie raz wyjedałam ze łzami w oczach, ródło: http://natemat.pl/63895,dorota-soszynska-na-biznesowe-spotkania-nie-raz-wyjezdzalam-ze-lzami-w-oczach, DostĊp: [2016.06.30].
[20] WyĪsza Szkoła Informatyki i UmiejĊtnoĞci w Łodzi, ródło: http://wsinf.edu.pl/, DostĊp: [2016.06.30].
THE IMAGE OF ENTREPRENEURIAL WOMEN ON THE INTERNET Summary
The aim of this article is multi-faceted analysis of female entrepreneurship in Po-land and the presentation of trends and principles related to building the image of a woman's online business. Still too many women fall for the victim of discrimination and stereotypes, while success in business does not depend on the gender of the owner of the company. The analysis was based on the presentation of well-known entrepre-neurial Pole, which should be an inspiration to undertake this type of activity and the implementation of its own self-development.
Keywords: female entrepreneurship, the Internet, the image of women entrepreneurship, social media, business model
Marian NiedĨwiedziĔski
Katedra Informatyki Ekonomicznej Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet Łódzki
e-mail: mariann@uni.lodz.pl Halina Klepacz
Kamila SzymaĔska
Katedra Zarządzania PrzedsiĊbiorstwem Wydział Informatyki i Zarządzania
WyĪsza Szkoła Informatyki i UmiejĊtnoĞci w Łodzi e-mail: halina_klepacz@wsinf.edu.pl
