Wstęp do onkologii

PODSTAWY ONKOLOGII

CZĘŚĆ I

RYZYKO ZACHOROWANIA 1:3

RYZYKO ZACHOROWANIA 1:2

progresja nowotworu:

od hyperplazji, poprzez dysplazję, raka in situ do raka naciekającego (inwazyjnego)

1.000.000.000 komórek ~ granica wykrywalności klinicznej (historyczna) ok. 30 podziałów 1.000.000.000.000 komórek ~ 1 kg śmierć organizmu ok. 30 podziałów

CECHY KOMÓREK NOWOTOROWYCH

• samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu (proliferacji)

• ignorowanie sygnałów hamowania proliferacji unikanie apoptozy - samobójstwa komórki

• angiogeneza

• inwazja tkanek i przerzutowanie

• nieograniczony potencjał replikacyjny -nieśmiertelność

CECHY KOMÓREK NOWOTOROWYCH

szlaki sygnałowe

ODKRYTE NOWE CECHY KOMÓREK

NOWOTOROWYCH

MECHANIZMY UCIECZKI KOMÓREK NOWOTWOROWYCH SPOD NAZDORU IMMUNOLOGICZNEGO

ANONIMOWOŚĆ= utrata błonowych kompleksów MHCI ? ?? Zaburzanie lizy

Likwidacja cząstek adhezyjnych (ICAM, VCAM, CD40 etc)

Kontratak

Sekrecja rozpuszczalnych kompleksów HLA

indukcja apoptozy komórek NK (receptor KIR) Kontratak Indukcja apoptozy swoistych limfocytów T DC8 (Fas-FasL) Immunosupresja Wydzielanie cytokin IL-10, TGF-β pobudzających ekspresję lim T regulatorowych CD4+CD25+Foxp3+

Immunosupresja systemowa

Wydzielanie czynników immunosupresyjnych IL-10, TGF-β, VEGF

hamowanie funkcji limfocytów zaburzanie limfopoezy szpikowej

CHOROBA NOWOTWOROWA

ZŁOŻONOŚĆ MECHANIZMÓW

WARUNKUJĄCYCH PROGRESJĘ

ANGIOGENEZA – CZYNNIKI

PROANGIOGENNE

PRZERZUTOWANIE DROGĄ NACZYŃ

KRWIONOŚNYCH

CECHY KOMÓREK NOWOTWOROWYCH ICH PIĘTĄ ACHILLESOWĄ?

NOWOTWORY

• UWARUNKOWANE DZIEDZICZNIE

• INDUKOWANE INFEKCJĄ WIRUSOWĄ

• INDUKOWANE CZYNNIKAMI CHEMICZNYMI • INDUKOWANE CZYNNIKAMI FIZYCZNYMI

INDUKOWANE PROMIENIOWANIEM

JONIZUJĄCYM

FAZY ROZWOJU NOWOTWORU

1. INDUKCJI – 5-10 LAT 2. IN SITU – 5-10 LAT

3. INWAZYJNA – 1-5 LAT 4. ROZSIEWU 1-5 LAT

STANY PRZEDRAKOWE

STANY PATOLOGICZNE, NIENOWOTWOROWE SZCZEGÓLNIE

CHOROBA PAGETA – RAK BRODAWKI

IN SITU

KLASYCZNY PODZIAŁ NOWOTWORÓW

Niezłośliwe - o ograniczonym potencjale

wzrostu, pozostające zlokalizowane, nie dające przerzutów, dobrze odgraniczone i zwykle nie powodujące groźnych skutków

Złośliwe - wzrastające szybko, naciekające, o zdolności rozprzestrzeniania się w całym

organizmie i po pewnym czasie prowadzące do śmierci

WPŁYW NOWOTWORU NA ORGANIZM

PRZYCZYNY ZGONÓW W PRZEBIEGU

CHOROBY NOWOTWOROWEJ

• rozsiew do mózgu, płuc,wątroby, kości, itp. • zaburzenia metaboliczne i toksemia

• zakażenia i posocznice • wyniszczenie

• powikłania leczenia

• ucisk na moczowody – bezmocz

• gwałtowne krwotoki (płuco, białaczki, nowotwory ginekologiczne).

• Większość nowotworów występujących u osób dorosłych rośnie powoli!

• kilka dni lub tygodni opóźnienia nie powinno wpływać istotnie na losy chorego (w znaczącej większości nowotworów litych u dorosłych) i odległy wynik leczenia.

• wcześniejsze rozpoznanie i podjęcie leczenia

ZACHOROWALNOŚĆ W PRZEDZIAŁACH

WIEKOWYCH

UMIERALNOŚĆ PL vs EU

M (-20%), K (-10%)

Najczęstsze nowotwory u mężczyzn, Polska

56

Krajowy Rejestr Nowotworów

Najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce

57

Krajowy Rejestr Nowotworów

Spożycie tytoniu i epidemia raka płuca w USA

58

Krajowy Rejestr Nowotworów

PROFILAKTYKA

• PROFILAKTYKA PIERWOTNA • PROFILAKTYKA WTÓRNA

PROFILAKTYKA PIERWOTNA

• UNIKANIE ZAGROŻEŃ

– szczepienia

– unikanie ekspozycji (dym tytoniowy, smog, azbest) – …

• ZDROWY TRYB ŻYCIA • ODPOWIEDNIA DIETA

PROFILAKTYKA WTÓRNA

• BADANIA PRZESIEWOWE

– RAK SZYJKI MACICY – CYTOLOGIA

– RAK JELITA GRUBEGO – KOLONOSKOPIA – RAK PIERSI – MAMMOGRAFIA

STOPNIE ZAAWANSOWANIA CHOROBY

NOWOTWOROWEJ

STOPNIE ZAAWANSOWANIA

KLASYFIKACJA TNM

• T – TUMOR GUZ

• N – NODES (LYMPH)WĘZŁY

ROKOWANIE W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA

ZAAWANSOWANIA RAK JELITA GRUBEGO

I

II

III

IV

Stopień 5-letnie przeżycie 0 100%

I 85-100% II 50-80% III 30-60% IV <5%

Przeciętny odsetek przeżyć 5-o letnich

w Europie zachodniej – 55% w Polsce – 35%

STOPNIOWANIE A ROKOWANIE

• I stopień zaawansowania – T1

N-– bardzo dobre rokowanie, wystarcza chirurgia

• II stopień zaawansowania – T2-4

N-– dobre rokowanie, chirurgia +/- leczenie uzupełniające

• III stopień zaawansowania – N+

– średnie rokowanie – chirurgia + leczenie uzupełniające

• IV stopień zaawansowania – M+

– bardzo rzadko szansa na wyleczenie – przede wszystkim systemowe leczenie paliatywne

POSTĘPOWANIE RADYKALNE

• CEL - CAŁKOWITE WYLECZENIE • AGRESYWNE LECZENIE

+ CHIRURGIA

+ LECZENIE UZUPEŁNIAJĄCE LECZENIE SYSTEMOWE

chemioterapia, hormonoterapia, leczenie celowane

POSTĘPOWANIE PALIATYWNE

CHOROBA PRZEWLEKŁA

• CEL

– MAKSYMALNE WYDŁUŻENIE PRZEŻYCIA – MAKSYMALNA JAKOŚĆ ŻYCIA

• PODSTAWĄ – PRZEWLEKŁE LECZENIE SYSTEMOWE • UMIEJĘTNE KOJARZENIE WSZYSTKICH METOD