147 RECENZJE
Modziez i jej s´wiat: praca, ekologia, wychowanie, mazen´stwo i rodzina, red. Jan
Niewegowski [Seria: Biblioteka Towarzystwa Naukowego Franciszka Salezego, t. 3], Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa 2017, ss. 178. DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2017.64.3-12
Recenzowana publikacja ukazaa sie jako trzeci tom serii wydawniczej „Biblioteka Towarzystwa Naukowego Franciszka Salezego”, wydawanej przez Towarzystwo Nau-kowe Franciszka Salezego, którego gównym celem jest dziaalnos´c´ naukowo-badaw-cza i wychowawczo-edukacyjna w duchu wiary, zyczliwos´ci i chrzes´cijan´skiego humanizmu Biskupa Genewy. Omawiana publikacja jest pokosiem czterech sesji naukowych, organizowanych w latach 2013-2016 w ramach dorocznych Zjazdów Towarzystwa, które od kilku lat w swoich badaniach naukowych koncentruje sie na projekcie badawczym „Modziez i jej s´wiat”. Monografia ma na celu przyjrzenie sie rzeczywistos´ci wspóczesnej modziezy polskiej w czterech wymiarach: pracy ludz-kiej, ekologii, wobec aktualnos´ci systemu wychowawczego s´w. Jana Bosko oraz przemian i wyzwan´ stoj acych przed mazen´stwem i rodzin a w XXI wieku.
Opracowanie ma charakter interdyscyplinarny. Wielowymiarowy s´wiat modziezy zosta ukazany z pespektywy róznych dyscyplin: teologii, psychologii, pedagogiki, kato-lickiej nauki spoecznej, historii i prawa przez przedstawicieli pochodz acych z wielu krajowych os´rodków naukowych. Tak szeroka perspektywa badawcza okazaa sie nie-zbedna z dwóch powodów. Po pierwsze, przedmiotem naukowego namysu byy rózne pod wzgledem specyfiki obszary tematyczne charakteryzuj ace s´rodowisko wspóczesnej modziezy, które domagay sie odrebnych metodologii badawczych. Po wtóre, po 1989 roku, który rozpocz a transformacje ustrojow a w tej czes´ci Europy, spoeczen´stwo polskie znalazo sie w zupenie nowej rzeczywistos´ci, i ta nowos´c´ ujawnia sie w wielu wymia-rach, rodz ac przy tym nowe wyzwania na róznych paszczyznach: antropologicznej, duchowej, moralnej, spoecznej, kulturowej, wychowawczej itd. Ich poprawne zrozumie-nie uwarunkowane jest interdyscyplinarnym sposobem namysu i opisu.
Ksi azka zostaa podzielona na 4 czes´ci, z których kazda zawiera teksty wybranych referatów wygoszonych podczas dorocznych sesji naukowych TNFS. Artykuy w po-szczególnych czes´ciach zostay uporz adkowane w sposób logiczny i przejrzysty, przez co wprowadzaj a czytelnika z jednej strony w coraz to nowe zagadnienia, z dru-giej zas´ odsaniaj a przed nim kolejne aspekty wielowymiarowego s´wiata modziezy. Publikacja poprzedzona jest wprowadzeniem, przygotowanym przez redaktora nauko-wego monografii ks. Jana Niewegowskiego SDB. Zostaa w nim krótko scharaktery-zowana specyfika okresu modos´ci w zyciu czowieka, a takze ukazana postac´ s´w. Jana Bosko i jego oryginalna metoda wychowawcza, zachowuj aca ci agle swoj a aktualnos´c´ na polu wychowania modego czowieka. Druga czes´c´ wprowadzenia ukazuje geneze, koncepcje, zaozenia oraz cele projektu badawczego, którego rezulta-tem jest omawiana monografia, a takze prezentuje jej strukture. Kazdy artyku zosta poprzedzony krótk a notk a biograficzn a o autorze wraz z fotografi a. Brak natomiast
148 RECENZJE
streszczen´ artykuów i sów kluczowych zarówno w jezyku polskim, jak i angielskim, co w tego typu publikacjach stao sie juz standardem. Brak takze indeksu tematycz-nego i(lub) osobowego, pomoctematycz-nego przy tak wieloaspektowych opracowaniach. Ca-os´c´ zostaa bardzo starannie wydana pod wzgledem edytorskim, zachowuj ac przy tym dos´c´ oryginaln a forme, ujednolicon a dla caej serii wydawniczej.
Pierwsza czes´c´ publikacji, zatytuowana „Modziez i jej s´wiat: aksjologia pracy” (s. 12-42), analizuje prace od strony wartos´ci, ukazuj ac jej wartos´c´ kulturow a z per-spektywy nauczania spoecznego Kos´cioa (ks. Janusz Szulist) oraz wartos´c´ spoeczn a pracy w konteks´cie pracy zawodowej kobiet i mezczyzn (Magda Urban´ska). Warto zaznaczyc´, ze u podstaw obu tych wartos´ci stoi personalistyczny jej wymiar. To was´nie s´wiat ludzkiej pracy jest tym obszarem zycia spoecznego, w którym w spo-sób szczególny winien sie ujawniac´ element godnos´ci osobowej, a takze praw czo-wieka. Sama praca zawodowa pos´ród wartos´ci, uznawanych przez modych Polaków za istotne, znajduje sie, obok pieniedzy, zdrowia i rodziny, ws´ród najwazniejszych komponentów udanego i szczes´liwego zycia.
Czes´c´ druga, zatytuowana „Modziez wobec wyzwan´ ekologicznych” (s. 44-94), sytuuje sie w obszarze szeroko rozumianej etyki ekologicznej. Tak wyraz´ne wyprofi-lowanie normatywno-aksjologiczne widoczne jest zarówno w rozwazaniach pos´wieco-nych cnotom i wadom s´rodowiskowym w edukacji ekologicznej (Dominika Dzwon-kowska), jak i w prezentacji sporu o etyke s´rodowiskow a i jego znaczenia dla edu-kacji ekologicznej (Anita Ganowicz-B aczyk). Gówn a osnow a obu publikacji jest zagadnienie edukacji ekologicznej, która musi sie stac´ jednym z obszarów ksztacenia i wychowania modziezy. Podejs´cie do s´rodowiska naturalnego zarówno w perspekty-wie teologii stworzenia, jak i zasady dobra wspólnego oraz miedzypokoleniowej solidarnos´ci nie jest problemem aksjologicznie neutralnym. Dzieje sie tak, poniewaz wiele codziennie dokonywanych wyborów wpywa na stan s´rodowiska naturalnego i ekologii czowieka, przez co aczy sie z moraln a odpowiedzialnos´ci a. Spory na temat róznych nurtów etyki s´rodowiskowej czy wkad nowych dyscyplin, które podej-muj a badania na temat s´rodowiska naturalnego oraz miejsca czowieka w tym s´rodo-wisku i jego relacji do pozaludzkich form zycia, takich jak ekofilozofia lub filozofia s´rodowiskowa, potwierdzaj a znaczenie edukacji i wychowania nie tylko dla s´rodo-wiska modziezy, ale caego spoeczen´stwa (Ryszard Sadowski SDB).
Trzecia czes´c´ ksi azki „System wychowawczy s´w. Jana Bosko” (s. 96-129) doty-czy salezjan´skiego systemu wychowawczego, którego twórc a by „Ojciec i nauczyciel modziezy”, a takze „s´wiety wychowawca” – jak nazwa Ksiedza Bosko po stu latach od jego s´mierci papiez Polak Jan Pawe II. Naukowe analizy w niej zawarte maj a zarówno wymiar teoretyczno-historyczny, pokazuj ac kontekst spoeczny i polityczny ksztatowania sie systemu prewencyjnego i jego gówne cechy konstytutywne (Jan Piskurewicz), jak równiez bardziej praktyczny, wskazuj ac na aktualnos´c´ wizji peda-gogicznej Wychowawcy z Turynu i wybrane obszary jego zastosowania: szkolnictwo salezjan´skie (Zenon Latawiec SDB) i sport (Jan Niewegowski SDB).
Ostatnia czes´c´ monografii „Modziez wobec mazen´stwa i rodziny” (s. 130-178) jest wieloaspektow a naukow a refleksj a dotycz ac a mazen´stwa i rodziny. Punktem wyjs´cia dla rozwazan´ stao sie przypomnienie najwazniejszych doktrynalnych i kano-nicznych elementów chrzes´cijan´skiej wizji mazen´stwa ze szczególnym
uwzglednie-149 RECENZJE
niem nauczania papiezy Jana Pawa II i Franciszka, a takze kwestia rozeznania tzw. sytuacji nieregularnych, co stao sie przedmiotem troski XIV Synodu Biskupów i ad-hortacji apostolskiej Amoris laetitia (Henryk Stawniak SDB). Rozwinieciem powyz-szego zagadnienia bya prezentacja badan´ ws´ród studentów kierunków nauki o rodzi-nie oraz pedagogiki dotycz acych przemian preferowanych modeli rodziny w opiniach wspóczesnej modziezy (Magda Urban´ska). Potwierdzaj a one dokonuj ac a sie na naszych oczach zmiane akceptowanych modeli rodziny, gdzie w miejsce mazen´stwa pojawiaj a sie zwi azki niesformalizowane czy coraz bardziej aprobowany styl zycia singla. Publikacje zamyka przypomnienie nauki kardynaa Augusta Hlonda na temat mazen´stwa i rodziny, która ci agle moze stanowic´ istotny punkt odniesienia dla dzisiejszych mazen´stw i rodzin (Stanisaw Wilk SDB).
Recenzowana monografia jest interesuj acym gosem ze strony s´rodowiska sa-lezjan´skiego na temat s´wiata modziezy w obliczu nowych wyzwan´ pyn acych ze wspóczesnego s´wiata. Warto raz jeszcze podkres´lic´ jej interdyscyplinarny i uniwer-salny charakter, ws´ród autorów bowiem byli nie tylko teoretycy, ale takze i praktycy wychowania, salezjanie i s´wieccy, przeniknieci wychowawczymi ideami Ksiedza Bosko oraz gebokim chrzes´cijan´skim humanizmem s´w. Franciszka Salezego. Warto wiec, aby siegneli po ni a rodzice, wychowawcy, pedagodzy, profilaktycy i wszyscy, którym drogie jest dzieo wychowania dzieci i modziezy.
Katarzyna Kotun Doktorantka Instytutu Teologii Moralnej KUL e-mail: kasiako15@wp.pl
Livio MELINA, Kurs bioetyki. Ewangelia zycia, tum. Katarzyna Wójcik, Wy-dawnictwo S´w. Stanisawa BM, Kraków 2016, ss. 254.
DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2017.64.3-13
Z ycie jako dar Boga, przekazany czowiekowi, pozostaje fundamentaln a wartos´ci a, która stoi w centrum Ewangelii, czyni ac z niej Ewangelie zycia. Kos´ció przyjmuje te Ewangelie jako swoj a i gosi Prawde wszelkimi mozliwymi s´rodkami. Szczegóo-wo interpretuje wiele konkretnych problemów dotycz acych powstawania, przebiegu i kon´ca zycia ludzkiego.
Ksi azka Kurs bioetyki ks. Livio Meliny, w latach 2006-2016 dyrektora Papieskie-go Instytutu Jana Pawa II dla Studiów nad Mazen´stwem i Rodzin a w Rzymie, to usystematyzowany wykad z bioetyki oparty na encyklice Jana Pawa II Evangelium vitae. Opracowanie ukazao sie w serii bioETYKA. Ksi adz Livio, jako zapalony pro-pagator mys´li polskiego Papieza, wygosi serie wykadów oscyluj acych wokó zagad-nien´ poruszonych w encyklice, które obecnie ukazay sie po polsku. Przedmowe do ksi azki napisa ks. kard. Stanisaw Dziwisz.
