"Twórczość literacka Karola Szajnochy", Jan Pacławski, Wrocław 1978 : [recenzja]

Małgorzata Masalska

"Twórczość literacka Karola

Szajnochy", Jan Pacławski, Wrocław

1978 : [recenzja]

Biuletyn Polonistyczny 21/4 (70), 206

/11/ PACŁAWSKI Jan: Tw órczość literack a K arola Szajnochy. Wro­ cław 1978, O ss. , s s . 14-5, P race Komisji H istorycznoliterackiej w Krakowie n r 39, zł 3 0

,-Przedmiotem uwagi autora je st tw órczość literack a K arola Szajno­ chy. M arginesow a wobec jego p rac historycznych, stanowi d ziś in teresu ­ jące świadectwo życia literackiego w k raju , pełni też rolę inform atora o p isarz u - jednym z najwybitniejszych historyków polskich II połowy XIX w. Prezentując sylwetkę Szajnochy, którego tw órczość o k reśla jako "ważne zw ierciadło epoki", analizuje autor kształtowanie się jego poglądów politycznych i estetycznych oraz omawia rodzaje wypowiedzi literackich uprawianych p rzez p isa rz a .

B P /7 0 /6 0 M. M.

/11/ PODRAZA-KWIATKOWSKA M aria: "N aga dusza" i "Epoka mun­ durów ". W p ięćdziesięciolecie śm ierci Stanisław a Przybyszew skiego. "T w órczość" 1978 nr 5 s . 100-106.

Autorka analizuje pojęcie "nagiej duszy" w różnych układach opozy­ c ji. Według Przybyszew skiego, "naga dusza" to "d u sza" wolna, nie o­ graniczona rygoram i formy; od wszelkich rygorów formalnych wolny je st zatem także i arty sta. Sposobem e k sp re sji w sztuce je st więc krzyk - bezpośredni, spontaniczny wyraz uczuć. W drugiej c z ę śc i artykułu przedstawiono różne XIX-wieczne odpowiedniki opozycji:nagość - stró j. N agość oznacza "indyw idualność", sz c z e ro ść , prawdziwość człowieka przedkulturowego, mundur - to sprowadzona do wspólnej normy zbioro­ wość oraz trad ycja wieków kultury, o gran iczająca twórcę swoim "w szy­ stko już było". "N agość" to także symbol samopoznania, wolność od norm społecznych i uznawanych zasad etycznych, prow adząca aż do barbarzyństw a: "»ponumerowane bydło« i » b e stia « . Dwie sk rajn o ści, wobec których sta­ nął człowiek u progu XX w ieku".