Oczyszczanie oleju posmażalniczego za pomocą utlenionego węgla aktywnego

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 656. 2004. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Bronis∏aw Buczek Katedra Chemii i Kinetyki Procesów. Wojciech Chwia∏kowski Katedra Chemii i Kinetyki Procesów. Oczyszczanie oleju posma˝alniczego za pomocà utlenionego w´gla aktywnego 1. Wprowadzenie Do smażenia żywności zużywa się na świecie bardzo duże ilości tłuszczów zwierzęcych i roślinnych. Przede wszystkim są to oleje pozyskiwane z takich roślin, jak soja, rzepak i słonecznik. Produkty smażone charakteryzują się specyficznymi walorami smakowymi oraz szybkością przyrządzania. Dostarczają kwasów polienowych (bardzo aktywnych biologicznie), niezbędnych do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka. Są to kwasy: α-linolenowy, γ-linolenowy, arachidonowy, eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy. Głównym składnikiem tłuszczów są kwasy tłuszczowe, wśród których wyróżnia się kwasy tłuszczowe nasycone: palmitynowy C16:0 (heksadekanowy) CH3(CH2)14COOH, stearynowy C18:0 (oktadekanowy) CH3(CH2)16COOH, oraz nienasycone: oleinowy C18:1 (cis-9-oktadecenowy) CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH, linolowy C18:2+izomer (cis-cis-9,12-oktadekandienowy) CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH, linolenowy C18:1+izomer (cis-cis-cis-9,12,15-oktadekatrinowy) CH 3CH 2CH= =CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH. Od zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych zależą barwa oraz konsystencja oleju. Na podstawie tych parametrów można określić w przybliżeniu jakość stosowanego oleju. Zmiana barwy i konsystencji oleju jest wynikiem szeregu przemian składników oleju pod wpływem światła, podwyższonej temperatury i obecności tlenu oraz smażonej żywności. Podczas tych przemian tworzą się produkty,.

(2) Bronisław Buczek, Wojciech Chwiałkowski. 16. które obniżają jakość, wartość odżywczą i zdrowotną olejów. Szczególnie podatne na utlenianie są tłuszcze zawierające kwasy polienowe, czyli oleje jadalne. Oleje te zawierają przede wszystkim kwasy tłuszczowe nienasycone (oleinowy, linolowy, linolenowy) i stosunkowo niewielkie ilości kwasów tłuszczowych nasyconych. Z chemicznego punktu widzenia reakcja utleniania olejów jest to utlenienie kwasów tłuszczowych, które przebiega etapami (rys. 1). W pierwszym etapie tworzą się pierwotne produkty utleniania – wodoronadtlenki. Następnie rozkładają się one do produktów wtórnych – alkoholi, aldehydów, ketonów, kwasów małocząsteczkowych, węglowodorów, wielkocząsteczkowych związków łańcuchowych i cyklicznych (jednofunkcyjne związki organiczne zawierające tlen oraz łańcuchowe i pierścieniowe węglowodory). Związki te są odpowiedzialne za nieprzyjemny smak i zapach zjełczałego oleju. Podczas obróbki termicznej w oleju zachodzą skomplikowane reakcje utleniania, polimeryzacji i izomeryzacji. Reakcje te przebiegają w podwyższonej temperaturze, tj. 170±1°C. Tlen. Temperatura. Olej roÊlinny = Kwasy t∏uszczowe. Âwiat∏o. Wodoronadtlenki. Alkohole; aldehydy; ketony; wielkoczàsteczkowe w´glowodory aromatyczne, ∏aƒcuchowe, cykliczne; kwasy ma∏oczàsteczkowe. Rys. 1. Schemat reakcji utleniania oleju roślinnego Źródło: opracowanie własne.. Produkty degradacji tłuszczów przechodzą do smażonej żywności i, stając się składnikiem diety konsumenta, mogą powodować zagrożenia dla jego zdrowia. Z tego względu zużyte oleje smażalnicze powinny być w odpowiednim czasie.

(3) Oczyszczanie oleju posmażalniczego…. 17. wymieniane na świeże lub powinny być odświeżane. Oleje zużyte zawierają jednak nadal duże ilości triglicerydów, które są pożądane w olejach. Dlatego w celu utrzymywania odpowiedniej jakości oleju smażalniczego wystarczy wyeliminować produkty degradacji olejów (utlenione składniki i polimery), bez potrzeby usuwania wszystkich, w tym korzystnych składników. Istnieje wiele metod poprawy jakości zużytych olejów smażalniczych, spośród których należy wymienić metody rafinacyjne, rozdziału dyfuzyjnego i metody adsorpcyjne. Pierwsza grupa obejmuje metody polegające na oczyszczaniu olejów z niepożądanych substancji na zasadzie odszlamowania, odkwaszania i bielenia [5, 21]. W metodach rozdziału dyfuzyjnego wykorzystywane są takie zjawiska, jak ekstrakcja w warunkach nadkrytycznych, procesy membranowe, destylacja z parą wodną [8, 9, 10, 11, 22, 23, 26]. Metody adsorpcyjne opierają się na wykorzystaniu zjawiska gromadzenia się cząsteczek na granicy międzyfazowej ciało stałe (adsorbent) – roztwór (olej) w wyniku oddziaływania cząsteczkowego [7, 13, 14, 15, 24, 25]. W artykule przedstawiono wyniki badań, które miały na celu określenie przydatności adsorpcyjnego oczyszczania oleju posmażalniczego, wykorzystywanego do smażenia frytek, za pomocą utlenionego węgla aktywnego. Były to kolejne studia nad zastosowaniem adsorbentów węglowych w procesach przedłużania przydatności zużytych olejów spożywczych. We wcześniejszych badaniach wykorzystywano próbki oleju roślinnego poddanego długotrwałej obróbce termicznej, które były następnie oczyszczane węglem aktywnym [1]. 2. Cz´Êç doÊwiadczalna Materiały Do badań wykorzystano: – olej uniwersalny „Olek”, rafinowany olej rzepakowy o niskiej zawartości kwasu erukowego, wyprodukowany przez ZPT Kruszwica SA, oznaczony symbolem OLO; – olej uniwersalny „Olek” wykorzystywany do smażenia frytek („Aviko” firmy FFP SA Lębork) w temperaturze 170±1°C we frytkownicy przez 200 min w ciągu 5 kolejnych dni w porcjach po 450 g. Czas smażenia jednej porcji wynosił około 10 min. Łącznie usmażono około 9 kg frytek w 2 litrach oleju, który oznaczono symbolem SOL; – węgiel aktywny utleniony kwasem azotowym otrzymany z węgla drzewnego przez aktywację parą wodną, wyprodukowany przez ZEW Racibórz (AR), o uziarnieniu 0,5 mm > dz >0,045 mm, utleniany z fazy ciekłej mieszaniną sporządzoną ze stężonego HNO3 i H2O w stosunku 4:1, oznaczony symbolem ARU..

(4) Bronisław Buczek, Wojciech Chwiałkowski. 18. Analiza tekstury porowatej węgla ARU W celu uzyskania informacji na temat struktury porowatej utlenionego węgla aktywnego określono jego gęstość pozorną i rzeczywistą. Gęstość pozorną wyznaczono metodą porównawczą [2], a gęstość rzeczywistą metodą piknometryczną za pomocą helu jako medium piknometrycznego w aparacie AccuPyc 1330. Na podstawie znajomości gęstości pozornej (ρp ) i rzeczywistej (ρr ) wyznaczono objętość porów (Vp ) i porowatość ziarna (εZ ). Strukturę porowatą utlenionego węgla aktywnego analizowano na podstawie izotermy niskotemperaturowej adsorpcji azotu, którą wyznaczono metodą objętościową, używając aparatu Sorptomatic 1900, w temperaturze 77,5 K w zakresie ciśnienia względnego p/p 0 = 0,00001–0,999. Na podstawie otrzymanych danych wyznaczono parametry, charakteryzujące strukturę mikroporowatą: objętość mikroporów (W0) oraz charakterystyczną energię adsorpcji (E 0) zgodnie z równaniem Dubinnina-Raduszkiewicza (D-R) [4]. Rozkład objętości mikroporów wyznaczono z adsorpcji azotu za pomocą metody Horvatha-Kawazoeʼa (H-K) [6]. Rozmiar porów szczelinowych (dHK) określono na podstawie wyżej wymienionego rozkładu. Objętość mezoporów (Vmeso) i ich średni rozmiar (r meso) zostały wyliczone na podstawie metody Dollimore-Heala (D-H) [3]. Powierzchnię właściwą (SBET) określono z równania Brunauera-Emmetta-Tellera (BET) [12]. Tabela 1. Właściwości i parametry struktury porowatej utlenionego węgla aktywnego ARU wyznaczone z pomiarów densymetrycznych oraz adsorpcji azotu Parametr. Symbol. Jednostka. Wartość dla ARU. Gęstość nasypowa Gęstość pozorna Gęstość rzeczywista Objętość porów Porowatość ziarna Porowatość warstwy Objętość mikroporów wyznaczona z równania D-R Charakterystyczna energia adsorpcji wyznaczona z równania D-R Szerokość mikroporów wyznaczona z równania H-K Objętość mezoporów wyznaczona z równania D-H Średni promień mezoporów Powierzchnia właściwa. ρn ρp ρr Vp εz εw W0. g/cm3 g/cm3 g/cm3 cm3/g cm3/cm3 cm3/cm3 cm3/g. 0,379 0,879 2,050 0,649 0,571 0,659 0,392. E0 dHK Vmeso rmeso SBET. kJ/mol nm cm3/g nm m2/g. 16,8 0,55 0,178 2,0 895. Źródło: badania własne..

(5) Oczyszczanie oleju posmażalniczego…. 19. Właściwości densymetryczne, porowatość oraz analizę struktury mikro- i mezoporowatej utlenionego węgla aktywnego ARU przedstawiono w tabeli 1. Utleniony węgiel aktywny ARU ma strukturę mikro- i mezoporowatą, na co wskazują wartości objętości mikro- i mezoporów (tabela 1). Charakteryzuje się znaczną powierzchnią właściwą (895 m 2/g) oraz dużą porowatością ziarna (0,571 cm3/cm3) i warstwy (0,569 cm3/cm3). Średnia wartość szerokości mikroporów wyznaczona z równania Horvatha-Kawazoeʼa wynosi 0,55 nm, a średni promień mezoporów 2,0 nm. Tak scharakteryzowany adsorbent węglowy zastosowano do oczyszczania zużytego oleju smażalniczego z niepożądanych substancji. Oczyszczanie zużytego oleju Oczyszczaniu poddano olej posmażalniczy SOL, uzyskując jako filtrat olej SOLWU, oraz dla porównania wyników procesu wyjściowy olej, oznaczony symbolem OLOWU. Próbki oleju z węglem zostały przygotowane w stosunku wagowym 10 : 1. Olej z adsorbentem ogrzewano i mieszano na mieszadle magnetycznym przez 30 min, utrzymując temperaturę 70–80°C. Po etapie mieszania węgiel oddzielono od oleju przez filtrację ciepłej zawiesiny (temperatura 60°C) na urządzeniu do filtrowania, stosując bibułę filtracyjną, pod ciśnieniem około 2 atm gazu obojętnego (azot). Filtracja w tych warunkach trwała około 2 min. Metody badań Celem oczyszczania oleju było usunięcie produktów rozkładu, powstałych podczas smażenia frytek oraz ocena skuteczności i działania stosowanego adsorbentu. Do oceny zmian właściwości fizykochemicznych oleju po smażeniu i oczyszczaniu zastosowano następujące wyróżniki jakościowe: – barwa, – gęstość ρ20, (oznaczenie piknometryczne), – współczynnik załamania światła n 20 (PN-ISO 6320), D – lepkość η40 (aparat Rheotest 3, 60 s, 100 obr./min), – liczba jodowa LI (PN-ISO 6320), – liczba kwasowa LK (PN-ISO 660), – liczba nadtlenkowa LN (PN-ISO 3960), – skład kwasów tłuszczowych oznaczonych metodą chromatografii gazowej (PN-EN ISO 5508) w postaci estrów metylowych (PN-ISO 5509). Wyniki oznaczeń właściwości fizykochemicznych olejów przed poddaniem ich procesowi oczyszczania i po oczyszczaniu przedstawiono w tabeli 2 oraz na rys. 2, a skład kwasów tłuszczowych w tabeli 3..

(6) Bronisław Buczek, Wojciech Chwiałkowski. 20. Tabela 2. Właściwości fizykochemiczne oleju uniwersalnego na różnych etapach oczyszczania i obróbki termicznej Współczynnik Lepkość LN załamania dynamiczLI LK milirówn. 40 światła na η gI2/100g mgKOH/g O2/kg Pa · s · 10–2 n20D. Barwa. Gęstość ρ20 g/cm3. żółta (klarowna). 0,9165. 1,4731. 2,75. 104,0. 0,140. 1,84. OLOWU. żółta (opalizująca). 0,9138. 1,4731. 2,78. 115,9. 0,166. 0,59. SOL. kremowa (krystalizująca). 0,9053. 1,4725. 3,62. 96,6. 0,195. 4,13. SOLWU. jasnożółta (krystalizująca). 0,9220. 1,4721. 3,68. 96,6. 0,195. 0,62. Olej. OLO. Źródło: badania własne.. Rys. 2. Zmiany wartości liczb charakterystycznych dla olejów przed procesem oczyszczania i po oczyszczaniu Źródło: badania własne..

(7) Oczyszczanie oleju posmażalniczego…. 21. 3. Omówienie uzyskanych wyników Podczas działania utlenionym węglem aktywnym ARU na olej świeży maleje jego gęstość od wartości 0,9165 g/cm3 dla oleju świeżego (OLO) do wartości 0,9138 g/cm3 dla oleju OLOWU. W wypadku oleju zużytego (SOLWU) wartość gęstości rośnie do 0,9220 g/cm3, przy wartości oleju zużytego (SOL) 0,9053 g/cm3. W bardzo widoczny sposób zmienia się barwa traktowanych olejów: dla oleju świeżego OLO od żółtej (klarownej) do żółto-opalizującej dla OLOWU oraz dla olejów zużytych SOL i SOLWU: od kremowej (krystalizującej) do jasnożółtej zmiany są (krystalizującej). W wypadku współczynnika załamania światła n 20 D stosunkowo niewielkie. Lepkość została oznaczona w temperaturze 40°C z uwagi na krystalizowanie oleju zużytego w temperaturze otoczenia. Wskaźnik ten dla oleju świeżego traktowanego utlenionym węglem aktywnym zmienia się nieznacznie. W wypadku oleju zużytego wartość lepkości wzrasta w porównaniu z olejem świeżym (3,62 · 10 –2), a dla oleju SOLWU wynosi 3,68 · 10 –2 Pa · s. Oczyszczanie olejów węglem aktywnym utlenionym powoduje istotne zmniejszanie liczby nadtlenkowej w stosunku do wartości tej liczby dla oleju świeżego. Liczba LI dla oleju wyjściowego po traktowaniu go adsorbentem wzrasta od 104 do 115,9 g I2/100 g dla oleju OLOWU. W wypadku oczyszczania oleju posmażalniczego wartość tej liczby pozostaje niezmienna (96,6 g I2/100 g dla olejów SOL i SOLWU). Zmiany zawartości głównych kwasów tłuszczowych (linolowego i palmitynowego) w olejach poddawanych oczyszczaniu adsorpcyjnemu w porównaniu z zawartością w oleju świeżym są szczególnie istotne, z tego też względu zostały szczegółowo przeanalizowane (tabela 3). Zawartość kwasu palmitynowego wzrasta od wartości około 4% dla olejów OLO i OLOWU do wartości około 11% dla olejów SOL i SOLOWU. Zawartość kwasu linolenowego zmienia się od wartości około 61% dla olejów wyjściowych do wartości około 58% (tabela 3). Po procesie oczyszczania olejów wyjściowego i posmażalniczego węglem ARU stosunek ilości kwasów nienasyconych do nasyconych nie wykazuje istotnych zmian (12,42 dla oleju OLO i 12,33 dla oleju OLOWU). Natomiast dla oleju używanego do smażenia frytek przed procesem oczyszczania i po oczyszczaniu wartości te maleją do 4,87 i 4,85 odpowiednio dla olejów oznaczonych symbolami SOL i SOLWU (rys. 3). Powyższe wyniki wskazują, że traktowanie utlenionym węglem aktywnym wpływa na zmianę składu kwasów tłuszczowych olejów, ich gęstości i współczynnika załamania światła oraz na wartości liczb LN, LK, LI i lepkość dynamiczną (tabela 2). Zmiany te mają różny charakter, mianowicie adsorbent powoduje spadek wartości współczynnika załamania światła, gęstości (w wypadku oleju wyjściowe.

(8) Bronisław Buczek, Wojciech Chwiałkowski. 22. go) i wartości liczby nadtlenkowej. W niewielkim stopniu podnosi lepkość dynamiczną traktowanych olejów, wartość liczby jodowej (dla oleju wyjściowego) oraz liczby kwasowej (dla olejów posmażalniczych w stosunku do oleju wyjściowego). Tabela 3. Skład kwasów tłuszczowych olejów wyjściowego i posmażalniczego oraz po procesie oczyszczania oznaczony metodą chromatografii gazowej, % wag. Kwasy tłuszczowe. OLO. OLOWU. SOL. SOLWU. C12:0. –. –. 0,04. 0,04. C14:0. 0,05. 0,05. 0,22. 0,22. C16:1. 0,21. 0,25. 0,18. 0,22. C16:nienasyc.. 0,29. 0,27. 0,18. 0,24. C16:0. 4,45. 4,42. 11,67. 11,77. C18:3. 8,08. 7,82. 6,03. 6,06. C18:nienasyc.. 0,32. 0,32. 0,11. 0,10. 18,93. 18,74. 15,14. 15,22. 0,04. 0,06. 0,14. 0,13. 61,43. 61,72. 58,61. 58,54. C18:nienasyc.. 0,10. 0,10. 0,05. 0,05. C18:0. 1,73. 1,75. 4,00. 3,98. C20:1. 1,60. 1,63. 1,43. 1,39. C20:nienasyc.. 0,27. 0,28. 0,26. 0,12. C20:0. 0,62. 0,63. 0,62. 0,60. C22:1. 0,79. 0,76. 0,60. 0,59. C22:nienasyc.. 0,31. 0,37. 0,08. 0,11. C22:0. 0,48. 0,45. 0,32. 0,32. C24:1. 0,18. 0,18. 0,14. 0,13. C24:0. 0,12. 0,20. 0,18. 0,17. 12,42. 12,33. 4,87. 4,85. C18:2 C18:nienasyc. C18:1 + izomer. Σ kw. nienasyc. Σ kw. nasyc. Źródło: badania własne..

(9) Oczyszczanie oleju posmażalniczego…. 23. Interesujący jest fakt, że liczby kwasowa i jodowa w przeciwieństwie do liczby nadtlenkowej są stałe dla oleju posmażalniczego i posmażalniczego oczyszczanego badanym adsorbentem. Podobną zależność można zaobserwować w odniesieniu do stosunku ilości kwasów nienasyconych do ilości kwasów nasyconych. Wartość tego stosunku dla wyżej wymienionych olejów jest niemal stała (dla SOL – 4,87, a dla SOLWU – 4,85).. Rys. 3. Stosunek kwasów nienasyconych do kwasów nasyconych w badanych olejach Źródło: badania własne.. Wartość liczby kwasowej wskazuje, że adsorbent nie powoduje zmiany zawartości powstałych podczas hydrolizy i ogrzewania wolnych kwasów tłuszczowych, co pozwala stwierdzić jego pozytywne działanie na zawartości tych kwasów podczas smażenia frytek. Podobną analizę można przeprowadzić dla liczby jodowej, która jest miarą zawartości związków nienasyconych. Jej wartość dla olejów SOL i SOLWU wskazuje na stabilizację ilości związków nienasyconych (w tym nienasyconych kwasów tłuszczowych) po traktowaniu utlenionym węglem aktywnym. Dowodem na to jest również stały stosunek ilości kwasów nienasyconych do kwasów nasyconych w olejach posmażalniczych zarówno nie oczyszczanych, jak i oczyszczanych adsorbentem. Podsumowując można stwierdzić, że oczyszczanie adsorpcyjne węglem aktywnym oleju stosowanego do smażenia wpływa na polepszenie jego jakości, co znajduje wyraz w zmianie barwy oleju po oczyszczaniu. Powoduje redukcję zawartości produktów utleniania, związków barwnych i zasadowych. Stabilizuje poziom wolnych kwasów tłuszczowych zawartych w oleju przepracowanym oraz obniża stosunek kwasów nienasyconych do nasyconych. Na tej podstawie słuszne.

(10) 24. Bronisław Buczek, Wojciech Chwiałkowski. jest twierdzenie, że traktowanie adsorbentami węglowymi olejów używanych do smażenia żywności może z powodzeniem wydłużać czas stosowania oleju w procesach obróbki termicznej. Literatura [1] Buczek B., Chwiałkowski W., Purification of Used Frying Oil [w:] Current Trends in Commodity Science, Proceedings of 7th ICSC, Poznań 2002. [2] Buczek B., Vogt E, Nowy sposób i aparat do wyznaczania gęstości nasypowej, „Inżynieria i Aparatura Chemiczna” 1996, nr 2. [3] Dollimore D., Heal G.R., An Improved Method for the Calculation of Pore Size Distribution from Adsorption Data, „Journal of Applied Chemistry” 1964, nr 109. [4] Dubinnin M.M., Adsorption Properties and Microporous Structures of Carbonaceous Adsorbent, „Carbon” 1987, nr 25. [5] Handbook of Soy Oil Processing and Utilization, ASA&AOCS, St. Louis 1980. [6] Horvath G., Kawazoe K., Method for the Calculation of Effective Pore Size Distribution in Molecular Sieve Carbon, „Chemical Engineering Japan” 1983, nr 16. [7] Jung M.Y., Rhee K.C., Quailty Improvement of Used Frying Cottonseed Oil by Adsorbent or Chemical Treatment, „Food and Biotechnology” 1994, nr 3. [8] Know Y.A., Chao R.R., Fractionation and Cholesterol Reduction of Beef Tallow by Supercritical CO2 Extraction, „Food and Biotechnology” 1995, nr 4. [9] Koseoglu S.S., Membrane Processing of Used Frying Oils, INFORM 1991, nr 2. [10] Kwon Y.A., Yoon S.K., Concentration of Medium Chain Fatty Acids From Coconut Oil by Supercritical CO2 Extraction, „Food and Biotechnology” 1996, nr 5. [11] List G.R., Friedrich J.P., Processing Characteristic and Oxidative Stability of Soybean Oil Extracted with Supercritical Carbon Dioxide at 50°C and 8000 Psi, „Journal of American Oil Chemists Society” 1985, nr 62. [12] Lowell S., Shields J.E., Powder Surface Area and Porosity, Chapman and Hall, London 1991. [13] Mancini-Filho J., Smith L.M., Creveling R.K., Al-Shaikh H.F., Effects of Selected Chemical Treatments on Quality of Fats Used for Deep Frying, „Journal of American Oil Chemists Society” 1986, nr 63. [14] McNeil J., Kakuda Y., Kamel B., Improving the Quality of Used Frying Oils by Treatment with Activated Carbon and Silica, „Journal of American Oil Chemists Society” 1986, nr 63. [15] Ościk J., Adsorpcja, PWN, Warszawa 1979. [16] PN-EN ISO 5508: 1996. Analiza estrów metylowych. [17] PN-ISO 660: 1998. Oznaczanie liczby kwasowej i kwasowości. [18] PN-ISO 6320: 1995. Oznaczanie liczby jodowej. [19] PN-ISO 3960: 1996. Oznaczanie liczby nadtlenkowej. [20] PN-ISO 5509: 1996. Przygotowanie estrów metylowych. [21] Poradnik inżyniera – przemysł tłuszczowy. Rafinowanie tłuszczów spożywczych, WNT, Warszawa 1976. [22] Snape J.B., Nakajima M., Processing of Agricultural Fats and Oils using Membrane Technology, „Journal of Food Engineering” 1996, nr 30..

(11) Oczyszczanie oleju posmażalniczego…. 25. [23] Subramanian R., Nakajima M., Kawakatsu T., Processing of Vegetable Oils Using Polymeric Composite Membranes, „Journal of Food Engineering” 1998, nr 38. [24] Yates R.A., Caldwell J.D., Adsorptive Capacity of Active Filter Aids for Used Cooking Oil, „Journal of American Oil Chemists Society” 1992, nr 69. [25] Yates R.A., Caldwell J.D., Regeneration of Oils Used for Deep Frying: A Comparison of Active Filter Aids, „Journal of American Oil Chemists Society” 1993, nr 70. [26] Yoon J., Han B.-S., Kang Y.-Ch., Kim K.H., Jung M.Y., Kwon Y.A., Purification of Used Frying Oil by Supercritical Carbon Dioxide Extraction, „Food Chemistry” 2000, nr 71. Purification of Used Edible Oil by Means of Oxidised Active Carbon The paper presents the results of studies on the use of oxidised active carbon in the process of adsorptive purification of used edible oil. To evaluate changes in the characteristics of oil before and after the purification the following quality factors were used: colour, iodine number, peroxide number, acid number, density ρ20, refractive index n D20, viscosity η40, fatty acid content, the acids being determined by gas chromatography as methyl esters. Due to the use for purification of oxidised active carbon it is possible to reduce the amounts of oxidation products, coloured compounds and bases. The treatment with the adsorbent stabilizes the level of free fatty acids contained in used oil and decreases the unsaturated acids/saturated acids ratio..

(12)