W
yniki wyborów parlamentarnych w 2015 roku, a takĪe poprzedzająca je kampa-nia wyborcza, po raz kolejny sprowokowaáy do zwrócenia uwagi na rolĊ, jaką odgrywają me-dia spoáecznoĞciowe w Ğwiecie wspóáczesnego wyborcy, ale takĪe wspóáczesnego aktora sceny politycznej. Rozwój mediów spo áecznoĞcio-wych oraz ich zdecydowane wkroczenie w sfe-rĊ spoáeczną spowodowaáy, Īe praktycznie Īad-na grupa spoáeczna nie moĪe pozostaü obojĊtna wobec tego zjawiska. Dotyczy to wiĊc równieĪ Ğwiata polityki. Social media stają siĊ powoli jednym z integralnych elementów komunikacji politycznej1.Celem pracy jest wykazanie oddziaáywania zachowaĔ w mediach spoáecznoĞciowych na wy-bory parlamentarne, a co za tym idzie – wskaza-nia na prawdziwoĞü twierdzenia, Īe wspóácze-sna kampania parlamentarna nie moĪe pozwo-liü sobie na brak lub maáą obecnoĞü w mediach
spoáecznoĞciowych. Kolejną istotną kwestią jest takĪe chĊü odpowiedzi na nurtujące pyta-nie, czy media spoáecznoĞciowe mogą ksztaáto-waü gusta polityczne. A takĪe wskazanie, Īe to máodzi ludzie zdominowali serwisy spoáeczno-Ğciowe, a ich wiĊksza aktywnoĞü w internecie i w sferze politycznej powoduje realny wpáyw na scenĊ polityczną. Punktem wyjĞcia do anali-zy staáy siĊ wybory parlamentarne w 2015 roku, w których bardzo dobrym wynikiem mógá siĊ pochwaliü Paweá Kukiz, wprowadzając do Sej-mu klub Kukiz’15, z poparciem 8,81 proc., co daáo 42 mandaty i sprawiáo, Īe Kukiz’15 staá siĊ trzecią siáą parlamentarną. W niniejszej pracy zostanie dokonana analiza aktywnoĞci máodych ludzi w sieci w kontekĞcie wyborów, o któ-rych mowa wyĪej. By tego dokonaü, autorki przeanalizowaáy wyniki badaĔ zrealizowanych przez Mobile Insitute na zlecenie Odyseja PR przy wspóápracy z Brand242 oraz innych
ana-Wp
ïyw kampanii politycznej
w mediach spo
ïecznoĂciowych
na zachowania wyborcze m
ïodych
Polaków
Anita Cegli
ñska, Katarzyna KopeÊ-Ziemczyk
1 B. Machnik, Wykorzystanie mediów spoáecznoĞciowych przez polskich posáów do parlamentu europejskiego
z okrĊgów 11 i 12 – analiza wyników badaĔ [w:] Media spoáecznoĞciowe. Nowe formy ekspresji politycznej, red.
nauk. W. Opioáa, M. Popioáek, ToruĔ 2014, s. 103–104.
2 W niniejszym artykule posáugujemy siĊ wynikami niezaleĪnego badania pt. „Wybory z perspektywy
máo-dych” zrealizowanego przez Mobile Institute na zlecenie Odyseja PR przy wspóápracy Brand24, za zgodą jego autorów. Celem badania byáa analiza poglądów pokolenia Y na tematy spoáeczno-polityczne. Raport z badania zostaá opublikowany w paĨdzierniku 2015 r. Wyniki badania zostaáy udostĊpnione na áamach prasy informacyjnej,
liz przeprowadzonych w czasie kampanii przed wyborami parlamentarnymi w 2015 roku.
Badając oddziaáywanie mediów spoáeczno-Ğciowych3 na spoáeczeĔstwo i na jego zachowa-nia wyborcze, naleĪy zwróciü uwagĊ na zasiĊg tych mediów. Grupa We are social, zajmująca siĊ analizą iloĞciową, przeprowadziáa w lutym 2014 roku badania obejmujące swoim zasiĊ-giem caáą EuropĊ. WziĊto w nich pod uwagĊ populacjĊ danego kraju, liczbĊ uĪytkowników internetu, mediów spoáecznoĞciowych, rodzaj uĪywanych narzĊdzi komunikacyjnych oraz czas spĊdzany w przestrzeni internetowej. Jak wynika z badaĔ, Polska posiada jeden z wyĪszych wspóáczynników liczby ludnoĞci w stosunku do liczby uĪytkowników internetu (65 proc.)4. W przestrzeni wirtualnej aktywni są przede wszystkim máodzi. Wedáug danych Megapanel PBI/Gemius wĞród uĪytkowników mediów spoáecznoĞciowych osoby w wieku 15–34 lata stanowią w Polsce najliczniejszą grupĊ wiekową (odpowiednio 49 proc. uĪyt-kowników Facebooka oraz 41 proc. u Īytkow-ników Twittera)5.
UĪytkownicy mediów spoáecznoĞciowych manifestują swoje poparcie dla wybranej partii politycznej, bądĨ kandydata, przez komentarze na wáasnym proÞ lu w mediach spoáecznoĞcio-wych, udziaá w dyskusjach na oÞ cjalnych pro-Þ lach partii i polityków czy oznaczanie tagami związanymi z wyborami wpisów na Twitterze. Aktywna i systematyczna komunikacja w me-diach spoáecznoĞciowych moĪe przekáadaü siĊ na zachowania wyborcze najmáodszej czĊĞci elektoratu. A co za tym idzie – dyktowaü wa-runki politycznego dyskursu, budowaü spoáecz-noĞci wobec konkretnej sprawy, a takĪe, co wy-daje siĊ byü najistotniejsze – realnie wpáywaü na ukáad sceny politycznej.
Nie moĪna jednak okreĞliü postawy máodego wyborcy w kontekĞcie wyborów, jeĞli nie zdeÞ -niujemy, kim jest ów máody wyborca. Tutaj nale-Īaáoby siĊ odnieĞü do teorii pokoleĔ. Pod pojĊciem pokolenia (bądĨ generacji) rozumiemy grupĊ lu-dzi bĊdących w mniej wiĊcej tym samym wieku, którzy posiadają podobny zakres doĞwiadczeĔ6. Urodzeni po 1980 roku bywają nazywani pokole-niem millenialsów bądĨ generacją Y7, przy czym
m.in. „Wprost” i „Newsweek”, http://www.wprost.pl/ar/523500/Jak-zaglosuja-mlodzi-Polacy-i-co-wplynie-na-i-ch-decyzje/ [dostĊp: 04.02.2016]. Badanie zostaáo przeprowadzone w okresie od sierpnia do paĨdziernika 2015 roku metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na próbie 1341 polskich internautów za pomocą respon-sywnych ankiet dystrybuowanych do internautów na stronach WWW oraz w mediach spoáecznoĞciowych. Wyniki zostaáy skorygowane zgodnie ze strukturą internautów wedáug badania Megapanel/PBI Gemius realizowanego przez Polskie Badania Internetu Sp. z o.o. i Gemius S.A. Statystyki ogólne badania: grupa 17–18 lat: 73 resp., 19–24 lata: 300 resp., 25–34 lata: 506 resp., 35–44 lata: 349 resp., 45–54: 84 resp., 54+: 29 resp.
3 W niniejszym artykule autorki przyjmują, za deÞ nicją C.A. Hill, E. Dean, J. Murphy, Īe media
spoáeczno-Ğciowe są zbiorem stron internetowych oraz aplikacji sieciowych umoĪliwiających interakcjĊ, konwersacjĊ oraz udostĊpnianie treĞci pomiĊdzy uĪytkownikami tejĪe sieci. Media spoáecznoĞciowe w rozumieniu tej deÞ nicji funk-cjonują w oparciu o cztery Þ lary: treĞci tworzone przez uĪytkowników (ang. user generated content), tworzenie spoáecznoĞci, szybką dystrybucjĊ treĞci oraz dwukierunkową interakcjĊ w formie synchronicznej i asynchronicz-nej. Por. Social media, sociality and survey research, red. C.A. Hill, E. Dean, J. Murphy, Hoboken 2014, s. 2.
4 S. GwóĨdĨ, B. Machnik, Media spoáecznoĞciowe w teorii mediów i teorii spoáecznej [w:] Media
spoáeczno-Ğciowe..., dz. cyt., s. 28–31.
5 http://tech.wp.pl/kat,130154,title,Jak-Polacy-korzystaja-z-Facebooka-i-Twittera,wid,17964964,wiadomosc.
html?ticaid=1160ab [dostĊp: 28.11.2015].
6 Por. B. Fatyga, Pokolenie [w:] Encyklopedia socjologii, red. Z. BokszaĔski, H. Kubiak, suplement,
Warsza-wa 2005, s. 193–195.
7 Po raz pierwszy termin „pokolenie Y” pojawiá siĊ w 1994 roku na áamach branĪowego periodyku
„Adver-tising Age” i dotyczyá osób urodzonych w latach 1984–94. Litera „Y” jest nawiązaniem do nazwy poprzedniej generacji – pokolenia X – którą spopularyzowaá kanadyjski pisarz Douglas Coupland w powieĞci Pokolenie X.
badacze stosują róĪnorodne cezury wiekowe. Zazwyczaj przyjmuje siĊ, Īe do generacji Y na-leĪą osoby urodzone w latach 1980–20008 lub 1980–19969. Autorzy obydwu publikacji pod-kreĞlają jednak, by podczas analizy pokoleĔ nie traktowaü granic temporalnych kategorycznie, a skupiaü siĊ raczej na kwestiach spoáecznych, ekonomicznych i kulturowych, które w znacz ą-cym stopniu wpáywają na ksztaát pokoleĔ10.
PojĊcie generacji Y odnosi siĊ do pokolenia ludzi dorastających w Ğwiecie zdominowanym przez nowe technologie komunikacyjne, a ich charakterystyka opiera siĊ na kilku najwaĪniej-szych cechach: m.in. na zróĪnicowaniu raso-wym i etnicznym, duĪym poczuciu (i potrzebie) niezaleĪnoĞci, silnym poczuciu bezpieczeĔstwa i optymistycznym patrzeniu na przyszáoĞü, wy-sokich ambicjach konfrontowanych z trudnymi warunkami na rynku pracy. Wojciech Cwalina, pisząc o generacji Y, wyróĪnia takĪe okreĞlone cechy dodatkowe. Są to jego zdaniem máodzi ludzie wychowywani na przekazie telewizyj-nym i doĞü odporni na jego siáĊ perswazyjną. Przyzwyczajeni są do szumu informacyjnego, bombardowani róĪnorodnymi, coraz bardziej atrakcyjnymi przekazami, jak równieĪ oswojeni z moĪliwoĞcią komunikowania siĊ z ludĨmi na caáym Ğwiecie. Ich zainteresowania polityczne wychodzą poza tradycyjne wybory miĊdzy lewi-cą a prawicą, liberalizmem a konserwatyzmem. Preferują raczej poáączenia róĪnych elementów
wszystkich nurtów w luĨny, odpowiadający im system11.
Kampania w mediach
spo
áecznoĞciowych
Cwalina i Andrzej Falkowski zauwaĪają, Īe máode pokolenie wychowywane w nieustannej ekspozycji na przekaz w mediach masowych w znaczący sposób uodporniáo siĊ na páynące stamtąd treĞci. Sieü oferuje samozadowolenie z uczestnictwa w Īyciu politycznym, jednakĪe, jak zauwaĪają autorzy, jest to jedynie substytut faktycznej partycypacji w Īyciu kraju. Internet niechĊtnym do jakiejkolwiek aktywnoĞci (nie tylko politycznej) oferuje szybką i skuteczną moĪliwoĞü porównania ofert danych partii poli-tycznych, a takĪe przedyskutowania rodzących siĊ wątpliwoĞci z innymi internautami. Rów-nieĪ dla osób z dysfunkcjami narządów ruchów, czy w jakikolwiek inny sposób skazanych na przebywanie w domu, to narzĊdzie staje siĊ do-skonaáą okazją do zaangaĪowania siĊ w sferĊ polityczną12.
Najistotniejsza z punktu widzenia systemu polityki rola sieci zawiera siĊ w trakcie cyklicz-nych kampanii wyborczych lub referendów, kiedy to politykom zaleĪy na przekazywaniu pewnych informacji, na transportowaniu po-litycznych toĪsamoĞci do wizerunków przez media masowe, kiedy obywatele dowiadują siĊ o osiągniĊciach wáadzy, organizacjach
po-8 T.S. Rainer, J.W. Rainer, The Millenials, Nashville 2011.
9 J. van den Bergh, M. Behrer, Jak kreowaü marki, które pokocha pokolenie Y, przeá. M. Konewka, Warszawa
2012, s. 21.
10 W niniejszej pracy autorki posáugują siĊ danymi statystycznymi spisu powszechnego z 2010 roku, wedáug
którego w Polsce Īyje 8,7 mln osób urodzonych w latach 1981–1996(dane za raportem „Máodzi 2011” opubli-kowanym przez KancelariĊ Prezesa Rady Ministrów w 2011 roku). Osoby urodzone w tych latach bĊdą okreĞlaü mianem pokolenia Y. W praktyce badaĔ socjologicznych (jak równieĪ w analizach marketingowych) czĊsto stosu-je siĊ podziaá na máodszych i starszych millenialsów, którzy w niniejszej pracy zostaną podzieleni na dwie kohorty wiekowe: 19–24 lata oraz 25–34 lata.
11 M. Popioáek, Polityczne aspekty mediów spoáecznoĞciowych [w:] Media spoáecznoĞciowe..., dz. cyt.,
s. 49–51.
12 M. Szpunar, Tyle razy gáosowaáem i nic z tego nie wynika – przyczyny absencji wyborczej osób máodych
a wpáyw Internetu na zwiĊkszenie udziaáu w gáosowaniu [w:] Media a komunikowanie polityczne, red. nauk.
litycznych oraz ich planach na bliĪszą i dalszą przyszáoĞü. Przydatne do tego staáy siĊ narzĊ-dzia politycznego PR i polityki informacyjnej13. Kampania wyborcza prowadzona w internecie odznacza siĊ relatywnie niskimi kosztami do-tarcia do wyborcy, pozwala równieĪ na precy-zyjne targetowanie informacji o kandydacie czy ugrupowaniu politycznym. NaleĪy równieĪ przypomnieü, Īe liczba osób korzystających z internetu sukcesywnie wzrasta, i to w ka Ī-dej grupie wiekowej, w związku z tym trudno pomijaü coraz liczniejszą grupĊ potencjalnych wyborców. Obywatele coraz mniej chĊtnie ko-rzystają z czynnego prawa wyborczego – fre-kwencja spada we wszystkich typach wyborów w wielu krajach europejskich, równieĪ w Pol-sce. Zmusza to sztaby wyborcze do poszukiwa-nia nowych form komunikowaposzukiwa-nia siĊ ze spo-áeczeĔstwem. Internet moĪe przyczyniü siĊ do wzrostu zainteresowania polityką, szczególnie wĞród ludzi máodych14.
Wyniki badania „Wybory z perspektywy m áo-dych” wskazują, Īe Ğledzenie oÞ cjalnych blogów i kont kandydujących polityków jest domeną máodszych millenialsów. Z analizy wynika, Īe Ğledzą oni bieĪącą aktywnoĞü polityków w social media sporadycznie (35 proc.), 23 proc. z nich robi to mniej wiĊcej raz w miesiącu, a 12 proc. – raz w tygodniu. Codziennie proÞ le polityków Ğledzi zaledwie 6 proc. máodszych millenialsów. Podobne tendencje dominują wĞród starszych przedstawicieli generacji Y. ProÞ le polityków kaĪdego dnia Ğledzi 5 proc. respondentów z tej grupy, 15 proc. zagląda tam Ğrednio raz w tygo-dniu, a 26 proc. – raz w miesiącu. Prawie co
trze-ci internauta z grupy wiekowej 25–34 lata (32 proc.) jedynie sporadycznie zagląda na proÞ le polityków w mediach spoáecznoĞciowych, a 23 proc. nie robi tego w ogóle15.
JednoczeĞnie z najwiĊkszego i najpopular-niejszego serwisu spoáecznoĞciowego, jakim jest Facebook, korzysta ponad 900 milionów ludzi na caáym Ğwiecie, przy czym w Polsce juĪ ponad 10 milionów, a niemal kaĪda osoba zaglądająca do sieci ma ĞwiadomoĞü istnienia tego serwisu16.
Równie popularnym kanaáem (szczególnie wĞród dziennikarzy i aktywistów) jest Twit-ter. Ciekawostką jest wykorzystanie tagów (symbol #) w celu dotarcia do szerszego gro-na odbiorców. „Przekaz tych kilkugro-nastu sáów wĞród milionów informacji i opinii zalewają-cych nas z Internetu czy tradycyjnych mediów musi byü krótki, emocjonalny, dosadny. Nie ma miejsca na niuanse, trzeba waliü prosto z mostu. I dlatego niektóre tweety wywoáują taki rezonans, a serwis ma w polityce siáĊ ra-Īenia znacznie wiĊkszą niĪ zwykáe blogi czy nawet Facebook. To premia wyrazistoĞci”17.
Sk
ąd máodzi czerpią wiedzĊ
o kandydatach?
Dominującymi typami mediów są telewizja, in-ternetowe portale informacyjne oraz fora inter-netowe. Pokolenie Y skáania siĊ ku internetowi – 46 proc. máodszych millenialsów czerpie wie-dzĊ przede wszystkim z sieci. Z tradycyjnych mediów informacyjnych gáównego nurtu, tj. prasy, radia i telewizji, korzysta 41 proc. z nich. Starsi millenialsi siĊgają po wiadomoĞci z
inter-13 M. Graszewicz, Internet w systemie komunikowania politycznego [w:] Nowe media i polityka. Internet,
demokracja, kampanie wyborcze, red. M. JeziĔski, ToruĔ 2009, s. 51–52.
14 A. WĊgliĔska, Kampania wyborcza w nowych mediach [w:] Nowe media i polityka..., dz. cyt., s. 201. 15 „Wybory z perspektywy máodych”,
http://www.wprost.pl/ar/523500/Jak-zaglosuja-mlodzi-Polacy-i-co-w-plynie-na-ich-decyzje/ [dostĊp: 04.02.2016].
16 A. WĊgliĔska, Kampania wyborcza…, dz. cyt., s. 252–253.
17 I. Dąbrowska, Polscy politycy w serwisach spoáecznoĞciowych [w:] Media i polityka. Relacje i
netowych serwisów informacyjnych (33 proc.), mediów tradycyjnych (28 proc.) oraz mediów lokalnych (25 proc.). Na oÞ cjalne strony poli-tyków najchĊtniej zaglądają nastolatki w wie-ku 17–18 lat (23 proc.) oraz starsi millenialsi z grupy 25–34 lata i generacja X, czyli grupa 35–44 lata (po 22 proc.). NajbliĪszy krąg rodzi-ny i przyjacióá jest Ĩródáem informacji o polity-ce przede wszystkim dla respondentów z grup wiekowych 35–44 lata (27 proc.) oraz 45–54 lata (24 proc.). JeĞli chodzi o generacjĊ Y, to informacje od rodziny i znajomych czerpie 18 proc. máodszych i 22 proc. starszych millenial-sów. Jedynie 12,5 proc. máodszych i 14,5 proc. starszych przedstawicieli pokolenia Y w ogóle nie poszukuje informacji na temat polityki18.
Czyje opinie biorą pod uwagĊ máodzi wy-borcy przed oddaniem gáosu na daną partiĊ?
Máodsi millenialsi cenią rekomendacje partne-rów (30 proc.), rodzeĔstwa i dalszej rodziny (25 proc.) oraz rodziców (23 proc.). Prawie co czwarty z nich polega wyáącznie na wáa-snym osądzie. Dla starszych millenialsów naj-waĪniejsze są opinie rodziców (29 proc.) oraz partnerów (24 proc.). Ze zdaniem przyjacióá i znajomych liczą siĊ przede wszystkim máo-dzi respondenci, tj. máodsi i starsi millenialsi (po 22 proc.). Opinie zaczerpniĊte z mediów mają wpáyw na decyzje o oddaniu gáosu dla 10 proc. máodszych i 14 proc. starszych przed-stawicieli pokolenia Y. Ekspertom i publicy-stom ufają gáównie millenialsi (17 proc. máod-szych i 18 proc. starmáod-szych millenialsów). Reko-mendacje znanych osobistoĞci są waĪne dla nie wiĊcej niĪ co dziesiątego badanego w kaĪdej grupie wiekowej19.
18 „Wybory z perspektywy máodych”, dz. cyt. 19 TamĪe. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 19–24 lata 25–34 lata 46% 33% 41% 28% 21% 25% 18,50% 22% 18% 22% 12,50% 14,50% Internetowe serwisy informacyjne, social media Media tradycyjne (prasa, radio, TV) Media lokalne Oficjalne strony internetowe polityków i partii Rodzina i przyjaciele Nie szuka takich informacji
Tabela 1. Gáówne Ĩródáa pozyskiwania informacji o partiach i politykach wĞród pokolenia Y
Na aktywnoĞü spoáeczno-polityczną ma wpáyw takĪe zaufanie wyborców wobec procesu wyborczego. Obie grupy millenialsów, respon-denci z grup 35–44 lata oraz 45–54 lata, są zgod-ni co do tego, Īe moĪna ufaü wynikom sondaĪy (w kaĪdej grupie ok. 54–55 proc.). Niemniej jed-nak 60 proc. máodszych oraz 58 proc. starszych przedstawicieli pokolenia Y deklaruje, Īe sonda-Īe nie mają wiĊkszego wpáywu na ich decyzje, na kogo oddadzą gáos w wyborach20.
Jak g
áosowali máodzi?
Wyniki wyborów parlamentarnych do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 25 pa
Ĩ-dziernika 2015 roku pokazaáy, Īe miĊdzy ogól-nymi wynikami wszystkich grup wiekowych a wynikami wĞród najmáodszych wyborców (z których czĊĞü naleĪy do grupy tzw. Þ rst
time voters, czyli osób które gáosowaáy po raz
pierwszy) są znaczące róĪnice w preferencjach wyborczych w poszczególnych grupach wieko-wych21.
O ile w obu przypadkach zwyciĊstwo uzy-skaáa partia Prawo i SprawiedliwoĞü (por. tabe-la 3.), to drugi i trzeci wynik wĞród wszystkich wyborców uzyskaáa Platforma Obywatelska i Komitet Wyborczy Wyborców Kukiz’1522, zaĞ wĞród máodych wyborców w wieku 18–29 lat
20 TamĪe.
21 PoniewaĪ PaĔstwowa Komisja Wyborcza, przedstawiając oÞ cjalne wyniki wyborów powszechnych, nie
uwzglĊdnia podziaáu wedáug kryterium wieków, analizie porównawczej zostaáy poddane wyniki ogólne PKW oraz zbliĪone do nich wyniki exit poll IPSOS, zatem te dane naleĪy traktowaü orientacyjnie.
22 http://parlament2015.pkw.gov.pl/349_Wyniki_Sejm [dostĊp: 23.11.2015]. 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 19–24 lata 25–34 lata 30% 24% 23% 29% 25% 23% 22% 22% 10% 14% 17% 18% 10% 10% 24% 24% Partnerki /-a Rodziców Rodzeń-stwa i rodziny Przyjaciół i znajo-mych Mediów Publicy-stów i eksper-tów Znanych osobis-tości Polega tylko na własnym osądzie
Tabela 2. Z czyimi opiniami liczą siĊ przedstawiciele pokolenia Y przed oddaniem gáosu w wybo-rach?
(wedáug danych exit polls domu badawczego IPSOS) – ugrupowanie Kukiz’15 i ugrupowa-nie KORWiN, które ugrupowa-nie przekroczyáo progu wy-borczego 5 proc. w wynikach ogólnych)23.
Analiza porównawcza oÞ cjalnych wyników ogólnych PaĔstwowej Komisji Wyborczej oraz wyników sondaĪowych exit poll IPSOS poka-zują, Īe ok. 40 proc. najmáodszych wyborców oddaáo swoje gáosy na ugrupowania uznawane za antysystemowe (Kukiz ’15, KORWiN, takĪe Razem), czyli na te ugrupowania, których lide-rzy byli w portalach spoáecznoĞciowych najbar-dziej aktywni.
Wedáug ogólnych danych PKW frekwencja w wyborach do Sejmu wyniosáa 50,92 proc.24
(exit polls IPSOS nie dostarczaáy danych o fre-kwencji w poszczególnych grupach wieko-wych). Jednak z cytowanego badania „Wybory z perspektywy máodych”, zrealizowanego na kil-ka tygodni przed wyborami, wynikil-kaáo, Īe máodzi z generacji Y czĊĞciej niĪ starsi wyborcy dekla-rowali, Īe zagáosują w paĨdziernikowych wybo-rach parlamentarnych. Z czynnego prawa wybor-czego zamierzaáo skorzystaü 65 proc. máodszych millenialsów z grupy 19–24 lata (najwiĊcej spo-Ğród wszystkich badanych grup) oraz 45 proc. starszych millenialsów z grupy 25–34 lata. Dla porównania, chĊü oddania gáosu w wyborach deklarowaáo 35 proc. respondentów z najstarszej badanej grupy internautów 54+25.
23 http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/wybory-jak-glosowali-mlodzi-a-inni-wyborcy,589048.html [dostĊp:
23.11.2015].
24 http://parlament2015.pkw.gov.pl/349_Wyniki_Sejm [dostĊp: 23.11.2015]. 25 Wybory z perspektywy máodych, dz. cyt.
Wyborcy ogółem (dane PKW) Wyborcy 18–29 lat (exit poll IPSOS)
37,56% 25,80% 24,09% 14,60% 8,90% 19,90% 7,60% 8,50% 7,55% 3,90% 5,13% 3,80% 4,76% 16,80% 3,62% 5,20% KW Prawo i Sprawie-dliwość KW Platforma Obywa-telska KW Wybor-ców Kukiz '15 KW .Nowo-czesna Ryszarda Petru KW Zjedno-czona Lewica KW Polskie Stronnic-two Ludowe KW KORWiN KW Partia Razem 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
Tabela 3. Wyniki wyborów powszechnych do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (25.10.2015) – na podstawie danych PaĔstwowej Komisji Wyborczej oraz sondaĪu exit poll IPSOS
ħródáo: opracowanie wáasne, za: http://parlament2015.pkw.gov.pl/349_Wyniki_Sejm [dostĊp: 23.11.2015]; http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/wybory-jak-glosowali-mlodzi-a-inni-wyborcy,589048.html [dostĊp: 23.11.2015]
Wp
áyw debat politycznych
na aktywno
Ğü wyborców
w mediach spo
áecznoĞciowych
Kampania parlamentarna przed wyborami w paĨdzierniku 2015 roku cieszyáa siĊ duĪą popularnoĞcią w mediach spoáecznoĞciowych. Skokowy wzrost interakcji obserwowano od 12 wrzeĞnia, kiedy to swoje konwencje zor-ganizowaáy dwie najwiĊksze partie: PO oraz PiS26. Na temat premier Ewy Kopacz w ciągu ostatnich 30 dni kampanii pojawiáo siĊ 407,7 tys. treĞci i 4,9 mln interakcji z tymi treĞciami, a na temat posáanki Beaty Szydáo pojawiáo siĊ 207,2 tys. treĞci i 2,6 mln interakcji. Debata po-miĊdzy premier Ewą Kopacz a posáanką Beatą Szydáo zaowocowaáa znacznym wzrostem za-interesowania w mediach spoáecznoĞciowych dotyczącym obu kandydatek. W dniu debaty na temat premier Ewy Kopacz pojawiáo siĊ 35,9 tys. treĞci i 839 tys. interakcji, a Beaty
Szy-dáo – 30,7 tys. treĞci i 592,7 tys. interakcji. Co waĪne, te treĞci i interakcje zbudowaáy duĪy za-siĊg – treĞci i interakcje dotyczące premier Ewy Kopacz dotaráy do 4,3 mln osób, a Beaty Szydáo – do 3,9 mln osób27. Warto teĪ zwróciü uwagĊ na oglądalnoĞü programu „Ewa Kopacz–Be-ata Szydáo. Rozmowa o Polsce”. Program byá transmitowany w poniedziaáek 19 paĨdziernika 2015, miĊdzy godziną 20.00 a 21.05. Debata przyciągnĊáa przed telewizory widowniĊ, która Ğrednio wynosiáa 8 000 259 widzów. Siedmiu kanaáom pokazującym starcie kandydatek na stanowisko Prezesa Rady Ministrów daáo to áączny udziaá na poziomie 45,98 proc. w gru-pie wszystkich widzów, a w grugru-pie wiekowej 16–49 na poziomie 38,01 proc.28.
W tym miejscu naleĪy równieĪ zwróciü uwagĊ na fakt, Īe samo posiadanie konta w por-talu spoáecznoĞciowym czy teĪ bloga nie ozna-cza jeszcze sukcesu w wyborach. Tak wynika
26 Dane z monitoringu Brand24, stan na 19 paĨdziernika 2015, zob. „Wybory z perspektywy máodych”, http://
www.wprost.pl/ar/523500/Jak-zaglosuja-mlodzi-Polacy-i-co-wplynie-na-ich-decyzje/ [dostĊp: 04.02.2016].
27 TamĪe.
28 Dane z raportu Beata Szydáo–Ewa Kopacz. Rozmowa o Polsce/Debata, przygotowanego przez Nielsen
Audience Measurement opublikowanego 20 paĨdziernika 2015, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/8-mln-widzow-ogladalo-debate-kopacz-szydlo [dostĊp: 4.02.2016], wykorzystane za zgodą Nielsen Polska.
5 000 000 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 Ewa Kopacz Beata Szydło 839 000 592 700 4 300 000 3 900 000 Interakcje ogółem
(polubienia, komentarze, udostępnienia)
Zasięg komunikacji w mediach społecznościowych
Tabela 4. Komunikacja w mediach spoáecznoĞciowych w czasie debaty wyborczej z udziaáem Ewy Kopacz i Beaty Szydáo
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie danych monitoringu Brand24, za: „Wybory z perspektywy máo-dych”, Odyseja PR, Mobile Institute, 2015
z danych zebranych przez serwis Bigdata.pl29. Wedáug jego opinii politycy rzadko kiedy za-káadali równoczeĞnie konta na Facebooku, Twitterze i prowadzili wáasne strony interne-towe. Najbardziej aktywni w tej kwestii byli kandydaci Platformy Obywatelskiej, jednak na 916 polityków startujących w wyborach tylko 241 miaáo konto na Facebooku, a 105 na Twit-terze. Natomiast wĞród 919 kandydatów Pra-wa i SprawiedliwoĞci 148 z nich miaáo zaáoĪo-ne oÞ cjalzaáoĪo-ne konta na Facebooku, a 61 – proÞ le na Twitterze30.
Gdyby obecnoĞü w mediach spoáecznoĞcio-wych zbadana przez Big Data odzwierciedlaáa rzeczywiste preferencje wyborcze polskiego elektoratu, to zwyciĊstwo w wyborach parlamen-tarnych odniosáaby Platforma Obywatelska, a tuĪ za nią znalazáyby siĊ partie Prawo i Sprawiedli-woĞü oraz Polskie Stronnictwo Ludowe. Wynika zatem, Īe samo posiadanie proÞ lu na Faceboku czy Twitterze (obecnoĞü bierna) nie gwarantu-je satysfakcjonującego wyniku w wyborach. Istotna jest równieĪ systematyczną aktywnoĞü i prowadzenie interakcji, która ma pomagaü za-interesowaü wyborcĊ programem partii czy teĪ przekonaü go poglądów reprezentowanych przez dane ugrupowania i kandydatów.
Jak zaznacza Bogusáawa Dobek-Ostrowska, internet jest doskonaáym medium do kreowania wizerunku polityka i partii politycznej, budo-wania wokóá nich spoáecznoĞci i lojalnoĞci oraz aktywizowania elektoratu31. Media zmieniają demokracjĊ, bo Īycie polityczne toczy siĊ dzi-siaj w mediach. Choü aktywnoĞü polityczna jest wciąĪ prowadzona takĪe poza sferą zasiĊgu
mediów, a polityka jest czymĞ wiĊcej niĪ tylko medialnym spektaklem, to polityczni aktorzy nie mają wyboru – jeĞli chcą ksztaátowaü opiniĊ publiczną, muszą byü widoczni w mediach. Po-lityka przestaje funkcjonowaü w rzeczywistoĞci pozamedialnej32.
NarzĊdzia komunikacji pozwalają na prze-kazywanie informacji, sáuĪą teĪ przekonywaniu obywateli do swoich racji i poglądów. Uáatwia-ją politykom kreacjĊ i promowanie wáasnego wizerunku. Gwarantują im komunikacyjną swobodĊ: mogą poruszaü preferowane tematy, poĞwiĊcaü im dowolnie duĪo miejsca i czasu, wplataü w wypowiedzi wątki prywatne itd. Politycy w internecie są równieĪ swobodniejsi w wypowiadaniu kwestii uznawanych za kon-trowersyjne (przykáadem moĪe byü opinia Ja-nusza Korwin-Mikkego, który na swoim blogu wyraziá siĊ krytycznie na temat paraolimpiady i napisaá, Īe w telewizji powinno siĊ oglądaü ludzi piĊknych i zdrowych, a nie inwalidów). Polityk wypowiadający siĊ przy uĪyciu interne-towych Ğrodków przekazu wydaje siĊ byü przy tym jednym z wielu internautów, takim samym, jak wszyscy pozostali33.
Bierna obecnoĞü w mediach spoáecznoĞcio-wych nie wystarczy. NaleĪy, podobnie jak po-tencjalni wyborcy, byü aktywnym, wchodziü w interakcje, prowokowaü. Analiza liczby ob-serwatorów oÞ cjalnych kont patii i polityków na Facebooku pokazaáa, Īe najwiĊcej fanów mieli ci politycy, którzy skrupulatnie dbali o rozgáos w mediach i czĊsto wygáaszali kontrowersyjne poglądy, a niekoniecznie peánili najwaĪniejsze funkcje w paĔstwie.
29 http://biqdata.pl/kandydaci-do-sejmu-w-mediach-spolecznosciowych-twitter-facebook [dostĊp: 23.11.2015]. 30 TamĪe.
31 A. Seklecka, Polityk w Internecie – miĊdzy wpáywem politycznym a manipulacją opinią publiczną [w:] Nowe
media w systemie komunikowania. Polityka, red. M. JeziĔski, ToruĔ 2011, s. 88–89.
32 J. Nowak, Obywatel online/konsument polityki – nowe media proces marketyzacji komunikacji politycznej
[w:] Nowe media w systemie komunikowania…, dz. cyt., s. 104–105.
33 M. Juza, Wykorzystanie internetowych Ğrodków przekazu w procesie komunikowania politycznego [w:]
Niekwestionowanym liderem byá w tym wypadku Janusz Korwin-Mikke, który zgro-madziá bazĊ 670 037 fanów34, drugie miejsce zajmowaá Zbigniew Stonoga (389 034 fanów). Podium zamykaá urzĊdujący Prezydent RP Andrzej Duda z bazą 358 358 fanów. W czo-áowej dziesiątce najpopularniejszych polityków i ugrupowaĔ na Facebooku (zamykaá ją Ruch Narodowy z liczbą 157 tys. fanów) znajdowa-áo siĊ jedynie dwóch polityków, którzy peánią bądĨ peánili najwaĪniejsze funkcje w paĔstwie (Prezydent Andrzej Duda oraz Prezydent Bro-nisáaw Komorowski).
MoĪna pokusiü siĊ o hipotezĊ, Īe najbardziej aktywni w mediach spoáecznoĞciowych polity-cy (Janusz Korwin-Mikke, Paweá Kukiz) cie-szyli siĊ wiĊkszym zainteresowaniem máodych wyborców niĪ politycy, którzy nie prowadzili kampanii w sieci. Co wiĊcej, Paweá Kukiz (oraz w mniejszym stopniu Janusz Korwin-Mikke) odpowiadali na wiĊkszoĞü komentarzy umiesz-czanych na ich proÞ lach, brali aktywny udziaá
w dyskusjach, prowadzili interakcjĊ z máodym elektoratem, co miaáo bezpoĞredni wpáyw na ich wizerunek w sieci. Takie praktyki są uzasad-nione, poniewaĪ máodzi wyborcy do wyraĪania opinii na temat polityków uĪywają podobnych kategorii jak do oceniania celebrytów, a nawet marek. Istotne są dla nich wyrazistoĞü, niesza-blonowe formy kreacji oraz moĪliwoĞü prowa-dzenia interakcji i budowania spoáecznoĞci wo-kóá preferowanej kwestii czy produktu.
Przedwyborcze debaty z 19 oraz 20 pa Ĩ-dziernika znacząco wpáynĊáy na wydĨwiĊk komentarzy w mediach spoáecznoĞciowych na temat polityków biorących udziaá w tych deba-tach. Jak wynika z danych agencji badawczej Newspoint, po debacie wiĊkszoĞü liderów kan-dydujących ugrupowaĔ politycznych zanoto-waáa wzrost liczby publikacji nacechowanych pozytywnie. Jedynie na temat Barbary Nowac-kiej i Zjednoczonej Lewicy zwiĊkszyá siĊ odse-tek wypowiedzi negatywnych, a u Ewy Kopacz (ale nie samej Platformy Obywatelskiej) oraz
34 „Wybory z perspektywy máodych”, dz. cyt.
Ruch Narodowy KorWIN Przemysław Wipler Bronisław Komorowski Robert Biedroń Kongres Nowej Prawicy Paweł Kukiz Andrzej Duda Zbigniew Stonoga Janusz Korwin-Mikke 157 434 162 235 181 359 187 450 200 267 213 799 353 456 358 358 389 034 670 037 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000
Tabela 5. Liczba fanów oÞ cjalnych kont wybranych polskich polityków i partii w serwisie Facebook (stan na 14.10.2015)
Polskiego Stronnictwa Ludowego wydĨwiĊk interakcji pozostaá na tym samym poziomie35.
Jak donosiá Newspoint, zagroĪenie, Īe ugru-powania Pawáa Kukiza i Janusza Korwin-Mik-kego nie przekroczą progu wyborczego 5 proc. zaowocowaáo wzmoĪoną aktywnoĞcią w sieci ich elektoratu. W ostatnich dniach przed wybo-rami przyniosáy im wzrost liczby komentarzy, odpowiednio o 113 proc. i 114 proc.36.
ZaangaĪowanie máodych ludzi w kampaniĊ moĪna do pewnego stopnia áączyü z popularno-Ğcią proÞ li satyrycznych związanych w wybo-rami. Podczas wyborów prezydenckich sporym rozgáosem cieszyáa siĊ akcja „W nadchodzących wyborach gáosujĊ na sarnĊ z krzesáem na gáo-wie”, zainicjowana przez portal satyryczny Fak-toid. Przez dorysowywanie sarny na kartach do gáosowania wyborcy mieli w ironiczny sposób zamanifestowaü swoje niezadowolenie z kondy-cji polskich elit politycznych. Do akkondy-cji na Face-booku zapisaáo siĊ 23 tys. osób. Inne przykáady popularnych stron satyrycznych o zabarwieniu politycznym to chociaĪby „Máodzi, wyksztaáceni i z wielkich oĞrodków” (45 tys. fanów) i „ĩądam odbudowania tĊczy na Placu Zbawiciela przez Ruch Narodowy” (49 tys. fanów).
Kolejną formą zaangaĪowania w mediach spoáecznoĞciowych byáo oznaczanie dyskusji odpowiednimi tagami na Twitterze oraz w in-nych serwisach. Uniwersalne znaczniki
#wy-bory2015 oraz #czasdecyzji nie byáy związane
z Īadnym ugrupowaniem politycznym. Podczas debaty prezydenckiej 21 maja uĪytkownicy Twittera tak czĊsto korzystali z tagu
#czasde-cyzji, Īe pojawiá siĊ on w czoáowej dziesiątce
najczĊĞciej wpisywanych haseá na Ğwiecie. Natomiast podczas bezpoĞredniej debaty
po-miĊdzy premier Ewą Kopacz a posáanką Beatą Szydáo tag #debata znalazá siĊ w grupie piĊciu najczĊĞciej wpisywanych haseá w Ğwiatowych trendach Twittera.37
Swoje oÞ cjalne tagi posiadali równieĪ kan-dydaci, np. #PEK dla premier Ewy Kopacz,
#Szydáobus dla Beaty Szydáo czy #RBus dla
.Nowoczesnej Ryszarda Petru. Partie tworzyáy nawet wáasne hasáa, które miaáy byü kojarzone w sieci z ich programem, np. #PolskaPrzysz
áo-Ğci Platformy Obywatelskiej czy
#DobraZmia-na Prawa i SprawiedliwoĞci. Nierzadko tagi
tworzone przez jedno ugrupowanie byáy przej-mowane przez oponentów, bądĨ dziĊki pomy-sáowoĞci internautów zaczynaáy niejako „Īyü wáasnym Īyciem” (tag #Polskawruinie)38.
Wedáug danych z ostatnich 30 dni kampanii parlamentarnej, najwiĊkszą popularnoĞcią cie-szyá siĊ tag #Polskawruinie, który do 19 paĨ-dziernika (dzieĔ debaty miĊdzy premier Ewą Kopacz a posáanką Beatą Szydáo) wykorzysta-no 7611 razy. Dla porównania, w ostatnim mie-siącu kampanii 2632 treĞci oznaczono tagiem
#PotraÞ szPolsko, a 1081 razy wykorzystano
tag #Dobrazmiana39.
Motywacje wyborcze m
áodego
elektoratu
Z raportu z badania „Wybory z perspektywy máodych” wynika, Īe najmáodsi wyborcy najczĊ-Ğciej deklarowali, Īe chcą braü udziaá w wybo-rach. Niemniej jednak 35 proc. máodszych przed-stawicieli pokolenia Y (19–24 lata) oraz 55 proc. starszych (25–34 lata) nie zamierzaáo oddaü gáo-su w ostatnich wyborach parlamentarnych40.
Co zatem mogáoby wpáynąü na zmianĊ ich decyzji i skutecznie zachĊciü do gáosowania?
35 http://tajnikipolityki.pl/internet-a-politycy-w-okresie-wyborczym/ [dostĊp: 23.11.2015]. 36 http://tajnikipolityki.pl/internet-a-politycy-w-okresie-wyborczym/ [dostĊp: 23.11.2015]. 37 „Wybory z perspektywy máodych”, dz. cyt.
38 TamĪe.
39 TamĪe, dane z monitoringu Brand24, stan na 19 paĨdziernika 2015 r. 40 „Wybory z perspektywy máodych”, dz. cyt.
Respondenci badania Wybory z perspektywy máodych, bez wzglĊdu na wiek, twierdzili, Īe powinna zostaü wprowadzona moĪliwoĞü gáo-sowania przez internet (patrz tabela 6.). Wdro-Īenia takiej zmiany w ordynacji wyborczej oczekiwaáo 44 proc. máodszych oraz 31 proc. starszych przedstawicieli generacji Y. Co cie-kawe, najwiĊkszymi zwolennikami gáosowania w sieci byli najstarsi respondenci – 54 proc. ba-danych z grupy wiekowej 54+ usatysfakcjono-waáaby moĪliwoĞü wybierania parlamentarzy-stów przez internet41.
MoĪliwoĞü gáosowania przez internet moĪe mieü znaczący wpáyw na frekwencjĊ wybor-czą, co pokazaáy prawybory w stanie Arizona w USA. W prawyborach w 2000 roku wziĊáo udziaá 80 tysiĊcy osób, z czego poáowĊ stanowili gáosujący przez internet. E-gáosowanie pozwo-liáo na osiągniĊcie ponaddwukrotnie wyĪszej frekwencji niĪ najwyĪszej wczeĞniej notowanej
w prawyborach w stanie Arizona. Z badaĔ prze-prowadzanych w USA Digital Future Project w 2007 roku wynika, Īe 37 proc respondentów w powyĪej 16. roku Īycia byáo zainteresowa-nych moĪliwoĞcią gáosowania drogą online. Co drugi Amerykanin twierdziá zaĞ, Īe internet po-zwala lepiej zrozumieü polityków, co czwarty uwaĪa, Īe dziĊki internetowi ma wiĊkszy wpáyw na politykĊ, a co piąty sądzi, Īe to medium po-zwala lepiej zrozumieü dziaáania rządu42.
Wykorzystanie internetu w sferze partycy-pacji politycznej ma kilka róĪnych wymiarów. Najistotniejsza jest jednak oczywiĞcie kwestia gáosowania – podstawowego aktu uczestnictwa politycznego w demokracji. DziĊki takiemu rozwiązaniu technologicznemu sieü stawaáa-by siĊ równoprawnym miejscem oddawania gáosów. W konsekwencji, jeĞli tylko byáyby speánione pewne wymogi techniczne, wybor-ca moĪe wziąü udziaá w wyborach o dowolnej
41 TamĪe.
42 M. Szpunar, Tyle razy gáosowaáem i nic z tego nie wynika…, dz. cyt., s. 282–283.
50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 19–24 lata 25–34 lata 43,64% 31,43% 14,55% 8,57% 36,60% 13,30% 34,50% 3% Możliwość głosowania przez internet Możliwość głosowania poza miejscem zamieszkania bez dodatkowych formalności Pojawienie się partii, z którą mógłbym się utożsamiać Programy wyborcze na wyższym poziomie merytorycznym
Tabela 6. Wybrane czynniki motywujące máodych wyborców do gáosowania
porze dnia lub nocy, korzystając z dowolnego komputera z dostĊpem do internetu i znajdują-cego siĊ w dowolnym miejscu na Ziemi. Tego rodzaju elektroniczne gáosowanie od dawna postrzegano jako kluczowe remedium w wal-ce z obniĪającą siĊ frekwencją. Pojawiają siĊ gáosy (potwierdzane przez dane statystyczne), Īe moĪliwoĞü oddawania gáosów przez internet sprawi, Īe obywatele bĊdą postrzegali poziom kosztów związanych z uczestnictwem w wybo-rach jako niĪszy niĪ podczas gáosowania trady-cyjnego. Mogáoby to w znaczący sposób wpáy-nąü na frekwencjĊ w wyborach powszechnych, a jednoczeĞnie wspieraü podstawy ksztaátowa-nia siĊ spoáeczeĔstwa obywatelskiego43.
Niemniej jednak moĪliwoĞü gáosowania przez internet nie jest jedyną motywacją, która mogáaby zachĊciü niezdecydowanych do udziaáu w wyborach (por. tabela 6.). Wyborcy wskazują, Īe do czynnego udziaáu w wyborach powszech-nych mogáyby zachĊciü ich takie czynniki jak wyĪszy poziom programów partii politycznych, pojawienie siĊ partii, z którą mogliby siĊ utoĪ-samiaü. Samo usprawnienie logistyki procesu gáosowania nie jest zatem wystarczającym czyn-nikiem motywacyjnym dla wyborców44.
Podsumowanie
NajwaĪniejszym wnioskiem wynikającym z analizy badaĔ przeprowadzonych przez róĪ-ne oĞrodki w czasie kampanii przed wyborami parlamentarnymi w 2015 roku jest koniecznoĞü uznania mediów spoáecznoĞciowych za kanaá komunikacji wyborczej oraz wpáywu komuni-kacji w tychĪe mediach na motywacje i decyzje elektoratu, szczególnie máodego.
Wyniki exit poll pozwalają pokusiü siĊ o stwierdzenie, Īe máodzi ludzie w wyborach
parlamentarnych w 2015 roku byli wyjątkowo zdeterminowanymi wyborcami. Wedáug wstĊp-nych deklaracji z czynnego prawa wyborczego zamierzaáo skorzystaü 65 proc. máodszych mil-lenialsów grupy wiekowej 19–24 oraz 45 proc. starszych millenialsów z grupy 25–34 lata45. JeĞli te dane zestawimy z wynikami wybo-rów, to zauwaĪymy, Īe decyzje máodego elek-toratu w znaczącym stopniu przyczyniáy siĊ do ostatecznego uksztaátowania ukáadu sceny politycznej w Polsce. Choü partia KORWiN uzyskaáa poparcie 4,76 proc., to wĞród wszyst-kich wyborców, którzy zdecydowali siĊ oddaü gáos wáaĞnie na to ugrupowanie, aĪ 16,80 proc. stanowili máodzi ludzie (18–29 lat, exit poll IPSOS). Gdyby nie gáosy máodego elektoratu, KW Wyborców Kukiz’15 nie byáby trzecią siáą w polskim Parlamencie. Niemal 20 proc. wy-borców z najmáodszej grupy 18–29 lat oddaáo gáosy wáaĞnie na ugrupowanie Pawáa Kukiza, co w gáosowaniu ogólnym pozwoliáo uzyskaü wynik na poziomie 8,9 proc.
Trudno uznaü za bezzasadną tezĊ, Īe wpáyw na popularnoĞü tych ugrupowaĔ wĞród najmáod-szych wyborców miaáa ich obecnoĞü, a przede wszystkim aktywnoĞü i wyrazistoĞü komunikacji w mediach spoáecznoĞciowych. Sieci spoáecz-noĞciowe staáy siĊ polem dla komunikacji poli-tycznej, gdyĪ pozwalają na interakcjĊ pomiĊdzy elektoratem i kandydatami na niemoĪliwą dotąd skalĊ, czym przyczyniają siĊ do demokratyzacji komunikacji w sferze publicznej.
Komunikacja tego typu jest atrakcyjna, poniewaĪ powszechny dostĊp do internetu i technologii mobilnych pozwalają na prowa-dzenie interakcji i reagowanie na dziaáania polityków w niemal kaĪdej chwili i w kaĪ-dym miejscu.
43 L. PorĊbski, Internet jako remedium na kryzys demokracji. Historia pewnego záudzenia [w:] Media a
komu-nikowanie polityczne, dz. cyt., s. 251–252.
44 „Wybory z perspektywy máodych”, dz. cyt. 45 TamĪe.
Elektorat Pawáa Kukiza, bardzo aktywny w sieci, udowodniá, Īe nie jest wyáącznie gru-pą „wirtualnych lajkowiczów”. Muzyk, lider komitetu Paweá Kukiz, juĪ podczas wyborów prezydenckich, podwaĪając dominacjĊ mediów tradycyjnych, daá wyraĨny sygnaá, Īe nie zrezy-gnuje w korzystania z mediów spo áecznoĞcio-wych takĪe w kampanii parlamentarnej. Wokóá jego ugrupowania tworzyáy siĊ mniejsze, lo-kalne spoáecznoĞci (spoáeczne komitety popar-cia). MoĪliwoĞü koncentrowania spoáecznoĞci wokóá interesującego i waĪnego problemu jest niezwykle waĪna dla przedstawicieli máodego pokolenia46.
AktywnoĞü w social media, odpowiednie kreowanie wizerunku i systematyczne interak-cje umoĪliwiają politykowi trwaáe zaistnienie w ĞwiadomoĞci najmáodszego elektoratu. Máo-dzi wyborcy coraz chĊtniej dają siĊ wciągaü w kampanijną grĊ prowadzoną w internecie. Są aktywni, cytują, udostĊpniają treĞci, odpo-wiadają, wchodzą w dyskusjĊ. Nie wstydzą siĊ dzieliü wáasnymi poglądami. To daje wyraĨny sygnaá politykom do usprawnienia komunikacji w mediach spoáecznoĞciowych. W cytowanych badaniach znajdziemy teĪ cenną uwagĊ doty-czącą pokolenia Y, generacji egzystującej jedno-czeĞnie w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej, która, rezygnując z oferty mediów tradycyjnych (bo uznaje ją za nieatrakcyjną lub niewiarygod-ną), nierzadko przenosi siĊ do sieci i tu szuka wszelkich informacji na temat polityków czy w ogóle sceny politycznej. To grupa, której nie
moĪna lekcewaĪyü – przypomnijmy, Īe wedáug danych ze spisu powszechnego z 2010 roku w Polsce Īyje 8,7 milionów osób urodzonych w latach 1981–1996.
Istotną kwestią jest takĪe fakt, Īe komuni-katy pojawiające siĊ w nowych mediach mają swoje odzwierciedlenie w mediach tradycyj-nych, i odwrotnie. Wymiana informacji byáa szczególnie widoczna podczas debat poli-tycznych pokazywanych w telewizji. Internet bardzo szybko zareagowaá na hasáa gáoszone przez polityków na Facebooku czy Twitterze. Michael Levine, pisząc o internecie, porównaá go do maáego miasteczka: „Ludzie wyglądają z okien, plotkują nad Þ liĪanką kawy, tworząc lub niszcząc reputacjĊ znajomych. Internet jest najwiĊkszą siecią poáączonych miasteczek, jaka kiedykolwiek istniaáa. To poáączenie (zmulti-plikowane dziĊki mediom spoáecznoĞciowym) sprawia, Īe informacje rozchodzą siĊ báyska-wicznie. Szybko powstają emocjonalne komen-tarze, które uruchamiają lawinĊ naĞladowców. Media tradycyjne zaczynają korzystaü z tych komentarzy, cytując je lub budując wokóá nich teksty dziennikarskie”47. A zatem wykorzysty-wanie mediów spoáecznoĞciowych w kampa-niach wyborczych wydaje siĊ byü nieuniknione. Tak jak obecnoĞü w nich generacji Y, dla której przestrzeĔ wirtualna jest zarazem peánoprawną przestrzenią codziennej egzystencji i komuni-kacji. Dlatego máodzi tak chĊtnie uczestniczą w swoistej medialno-spoáeczno-politycznej grze komunikacyjnej.
46 Por. G. Brown et al., The Youth marketing handbook,
https://kindle.amazon.com/work/youth-marketing-handbook-graham-brown-ebook/B005EZ21D0/B005EM8YHK [dostĊp: 30.12.2015].
47 W. Balcer, Polityczny kryzys wizerunkowy w mediach spoáecznoĞciowych [w:] Media spoáecznoĞciowe…,
