Władysław Adamczyk (21 VI 1909 - 11 XI 1983)

Lietz, Zygmunt

Władysław Adamczyk (21 VI 1909

-11 XI 1983)

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 480-482

WŁADYSŁAW ADAMCZYK

(21 VI 1909 — 11 XI 1983)

Urodził się we wsi Niedźwiedzie w powiecie lu b arto w sk im w rodzinie m ałorolnego chłopa A dam a i m atk i E m ilii z dom u Ruchaj. Do szkół ludow ych uczęszczał w Połtaw ie, K am ionce i Opolu L ubelskim . Mimo ciężkiego położe­ nia m aterialnego rodzice posyłali go do G im nazjum im ienia J a n a Zam ojskiego w L u b linie w latach 1921— 1929. Po zdaniu m a tu ry w 1929 r. p o djął studia na W ydziale H um anistycznym Katolickiego U n iw ersy tetu Lubelskiego (dalej KUL) specjalizując się w h istorii społeczno-gospodarczej pod k ieru n k iem prof. dr. Franciszka B ujaka. Dalsze studia mógł k ontynuow ać dzięki n iew ie l­ kiem u styp en d iu m i p racy zarobkowej. W 1932 r. zaw arł bow iem związek m ałżeński z córką ro botnika m etalow ego z L u b lin a J a n in ą Iren ą Szymańską. S tu d ia ukończył w 1933 roku. Od 1 k w ietn ia 1934 r. p o djął pracę w A rc h i­ w u m P aństw ow ym w Lublinie. E fektem jego zainteresow ań badaw czych była ro zp raw a doktorska: Ceny w Lublinie od. X V I do końca X V I I w ieku, opubli­ k o w an a w 1935 roku. W latach 1932—1939 w spółpracow ał stale ze sw ym profesorem , w ydaw cą „Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, u k azujących się we Lwowie.

P rzed sam ą w ojną w latach 1938—1939, był A dam czyk czynnym człon­ kiem Z w iązku Młodzieży W iejskiej. W czasie okupacji h itlerow skiej już w 1940 r. włączył się do ru c h u oporu w o k ręgu lubelskim , prow adząc tajn e w y ­ kłady. W latach 1941— 1944 był ak ty w n y m członkiem B atalionów Chłopskich pod pseudonim em „D októr”. W jego m ieszkaniu m ieszczącym się w A rc h i­ w u m znajdow ał się p u n k t kontak to w y kom endy okręgu IV lubelskiego i jego k o m en d a n ta J a n a P asiak a ps. „ J a w o r”. W 1943 r. przesunięto A dam czyka do p ra cy w kom isji ro lnej i ośw iatow ej B atalionów C hłopskich p rz y piątce „Rocha”. Po ukonsty tu o w an iu się Zw iązku Młodzieży W iejskiej „ O rk a” był początkowo jego wiceprzew odniczącym, a następ n ie przewodniczącym . Z a j­ m ow ał się opieką n a d arch iw u m BCh, kolportażem p rasy i pism ulotnych tej organizacji. W raz z żoną J a n in ą n aw iązyw ał k o n tak ty i udzielał pomocy w ięź­ niom zam ku lubelskiego i M ajdanka. Prow adził rów nież w y k ład y dla a k ty ­ w istów ludowych.

Po w yzw oleniu Lubelszczyzny, d r A dam czyk został od 4 w rześnia 1944 r. zastępcą profesora na W ydziale P ra w a i N au k Społeczno-Ekonomicznych KUL. Prow adził zajęcia z zagadnień społecznych i gospodarczych Polski oraz na dw u letn im studium z zagadnień społeczno-gospodarczych wsi. Opiekował się rów nież Kołem N aukow ym słuchaczy KUL. S tudenci zbierali pod jego k ieru n k iem m ateriały do dziejów wsi w okręgu lubelskim pod okupacją h itle ­ rowską.

1 czerwca 1948 r. N aczelny D y rek to r A rchiw ów P ań stw ow ych pow ołał dr. W. A dam czyka na d y re k to ra nowo tworzonego Wojewódzkiego A rchiw um Państw ow ego w Olsztynie. W raz z nielicznym personelem tego arch iw u m za­ bezpieczał rozproszone po dw orach, kościołach i urzęd ach poniem ieckie ak ta arch iw aln e i podjął się ich prowizorycznego inw entaryzow ania. Jednocześnie

N ek rol og i 48 1 do końca ro k u akadem ickiego prow adził dalej w y k ład y w KUL. P o djął ró w ­ nież w ty m ro k u w spółpracę z pow stałym zarządem oddziału Polskiego To­ w arzy stw a H istorycznego (dalej PTH) w Olsztynie. Od 1949 r. był też człon­ kiem Zw iązku Młodzieży „Wici”, a n astępnie Zjednoczonego S tro n n ictw a L u ­ dowego (dalej ZSL). 31 sierpnia 1950 r. został odw ołany z zajm ow anego s ta ­ now iska, co jako długoletni k w alifikow any archiw ista bardzo przeżył. Przez ro k pracow ał w W ydziale Zdrow ia P re z y d iu m WRN w Olsztynie. Od 1 m aja 1951 do 31 sierpnia 1952 r. b y ł nauczycielem histo rii w T echnikum H andlo­ w y m w Olsztynie, a od w rześnia 1952 do sierpnia 1969, to jest do przejścia n a zasłużoną e m e ry tu rę uczył histo rii w T ech n ik u m Kolejow ym. Mimo zaw o­ dowego c h ara k te ru ty ch szkół, uczulał młodzież na treści hum anistyczne, po ­ tra fił natch n ąć ją p atriotyzm em i zainteresow ać przeszłością k raju . P racow ał społecznie w ognisku Zw iązku N auczycielstw a Polskiego, w Z w iązku B ojo w ­ n ików o Wolność i D em okrację (dalej ZBoWiD), a szczególnie w kom isji pod­ oficerów i oficerów (m ajor rezerwy). W latach 1961— 1962 był przew odniczą­ cym K om itetu M iejskiego ZSL w Olsztynie, a n astępnie przez wiele lat w ice­ p rzew odniczącym Komisji H istorycznej Wojewódzkiego K om itetu ZSL. P r o ­ w adził liczne w y k ła d y i szkolenia członków, opracow ał tak że p o p u larn y zarys r u c h u ludowego n a W arm ii i M azurach, b y ł preleg en tem Tow arzystw a W ie­ dzy Pow szechnej, ZBoWiD, PTH, T ow arzystw a Rozwoju Ziem Z achodnich i członkiem O środka B adań N aukow ych. P rzed przejściem na e m e ry tu rę p ró ­ bow ał jeszcze sw ych sił n a niw ie naukow ej. W A rch iw u m Diecezji W arm iń ­ skiej w Olsztynie zebrał wiele m ateriałó w źródłow ych n a tem a t stosunków gospodarczych w biskupstw ie w arm iń sk im od X V I do X V II wieku, do p lan o ­ w anej p racy habilitacyjnej. N aw ał p racy społecznej i stan zdrow ia uniem ożli­ w iły M u k o ntynuow anie ty ch zamierzeń. Z m arł w Olsztynie 11 listopada 1983 r.

Odszedł p racow ity i sum ienny archiw ista, ofiarn y pedagog i w ychow aw ca młodzieży, w y tra w n y znawca dziejów gospodarczych Polski XVI i X V II w ie­ k u, długoletni działacz młodzieżowy i ludowy. Życzliwy ludziom, o pogodnym usposobieniu, czuły n a problem y naszej współczesności. Odznaczony b y ł w 1957 r. Z łotym K rzyżem Zasługi, w 1959 r. K rzyżem P arty zan ck im , w latach 1960—1961 Odznaką G runw aldzką i złotą odznaką „Zasłużonym dla W arm ii i M azur”, a w 1973 r. K rzyżem K aw alersk im O rd eru O drodzenia Polski.

Ź r ó d ł a : A r c h i w u m W K Z S L , T e c z k a 2/6, t e c z k a 40 B a t a l i o n y C h ł o p s k i e . O ś w i a d c z e n i e p r o f . d r . A l e k s a n d r a K i e r e k a z 2 6 X 1 1973 г . ; T . O r a c k i , T w ó r c y i d z i a ł a c z e k u l t u r y w o j e ­ w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o w l a t a c h 1945—1970. M a t e r i a ł y b i o g r a f i c z n e , O l s z t y n 1979, s s . 23—24. B I B L I O G R A F I A P R A C W Ł A D Y S Ł A W A A D A M C Z Y K A I . R o z p r a w y 1. C e n y w L u b l i n i e o d X V I d o k o ń c a X V I I w i e k u , B a d a n i a D z i e j ó w S p o ł e c z n y c h i G o s ­ p o d a r c z y c h , L w ó w 1935, t . И , V I I I + 186 ss. 2. R o z r u c h y a g r a r n e w ł o ś c i a n w K o p a n i c y w 1615— 1616. P r z y c z y n e k d o p o ł o ż e n i a c h ł o p ó w w P o l s c e w X V I I , R o c z n i k i D z i e j ó w S p o ł e c z n y c h i G o s p o d a r c z y c h , L w ó w — T o r u ń , 1937, t . 6, 73— 86 s s . i o d b . 3. C e n y w W a r s z a w i e w X V I i X V I I w i e k u , L w ó w 1938, V I + 220 s s . , t a b . 4. T a k s a p o w o j e w o d z i ń s k a z 1761 r . , w : P a m i ę t n i k L u b e l s k i 1935— 1937, L u b l i n 1938, t . 3, s s . 453—470, W y d . s t a r a n i e m T o w . P r z y j a c i ó ł N a u k w L u b l i n i e . 5. A r c h i w u m K a p i t u ł y K a t e d r a l n e j , w : A t e n e u m K a p ł a ń s k i e , W ł o c ł a w e k 19-.8, t . 40, s s . 209—212.

48 2 N e k r o lo g i 6. J a n R i a b i n i n h i s t o r i o g r a f L u b l i n a , D z i e n n i k Z a r z ą d u M i a s t a L u b l i n a 1937, n r 9. 7. U p r z e m y s ł o w i e n i e P o l s k i i j e g o w p ł y w n a u s t r ó j r o l n y , Z y c i e R e z e r w i s t ó w , D ę b l i n 193C, n r 1— 2. 8. S z k i c e z ż y c i a g o s p o d a r c z e g o i o b y c z a j o w e g o L u b l i n a ш X V I w i e k u , K u l t u r a 1 Z y c i e , b . m . 1939, n r 12— 13. 9. U d2i a l r u c h u l u d o w e g o w r o z w o j u s z k o l n i c t w a n a M a z u r a c h i W a r m i i w l a t a c h 1945— 1949, w : R u c h l u d o w y n a Z i e m i a c h Z a c h o d n i c h w P o l s c e L u d o w e j , M a t e r i a ł y s e s j i p o p u l a r n o ­ n a u k o w e j w K o s z a l i n i e , z o r g a n i z o w a n e j p r z e z Z a k ł a d H i s t o r i i R u c h u L u d o w e g o p r z y N K Z S L p r z y w s p ó ł p r a c y K o m i s j i H i s t o r y c z n y c h W K Z S L w G d a ń s k u , K o s z a l i n i e , O l s z t y n i e , O p o l u , S z c z e c i n i e , W r o c ł a w i u i Z i e l o n e j G ó r z e w d n i a c h 13—14 X 1 1970 г ., r e d . Z y g m u n t H e m m e r l i n g , W a r s z a w a 1972, s s . 443—448. 10. G o s p o d a r k a / i n a n s o w a L u b l i n a w l a t a c h 1569— 1580, L u b l i n 1939, 64 s s ., t a b . 11. K r ó t k i z a r y s r u c h u l u d o w e g o n a W a r m i i i M a z u r a c h , O l s z t y n 1966, 18 s s . I I . R e c e n z j e : 1. R i a b i n i n J a n , R a d a M i e j s k a L u b e l s k a w V H w . , L u b l i n 1931. R o c z n i k i D z i e j ó w S p o ­ ł e c z n y c h i G o s p o d a r c z y c h , L w ó w 1932/1933, t . 1, s s . 407—409. 2. R o ś c i s z e w s k a z., ( L e w a r t ó w ) L u b a r t ó w w l a t a c h 1543—1643, L u b l i n 1932, i b i d e m , 1934, t . 3, s . 470. 3. R i a b i n i n J . , R a d a M i e j s k a L u b e l s k a w X V I I I w . , L u b l i n 1933, i b i d e m , s . 480. 4. K o s s o w s k i A . , P r o t e s t a n t y z m w L u b l i n i e i L u b e l s k i e m w X V I — X V I I w . , L u b l i n 1933, i b i d e m , s s . 698—699. 5. M a z u r k i e w i c z J . , U s t a w y a m o r t y z a c y j n e w d a w n e j P o l s c e , P a m i ę t n i k H l s t o r y c z n o - - P r a w n y , L w ó w 1933, t . 13, i b i d e m , s s . 708—709. 6. F a n j a n i A m i n t o r e , L a r e v o l u z l o n e d e i p r e z i i a M i l a n o n e l X V I e X V I I s e c o l o . C o n t r i ­ b u t i d e l l a b o r a t o r i o d i s t a t i s t i c a , M i l a n o 1934, R o c z n i k i D z i e j ó w S p o ł e c z n y c h , L w ó w 1935, t . 4, s s . 432—433. 7. G a s p a r o u i ó 1., K a m c a t s k i e K o r j a k i , S o v r e m e n n o e p o ł o ż e n i e p l e m e n i l z n a c z e n i e e g o c h a z j a j s t v a , T i e n s i n , C h i n a 1932, i b i d e m , s s . 534— 535. 8. S z c z ę c h S . , E r a z m M a j e w s k i j a k o e k o n o m i s t a , T o w , N a u k o w e K U L , L u b l i n 1936, t . 21, i b i d e m , L w ó w —P o z n a ń 1936, t . 5, s s . 164— 165. 9. C a r u k J a n , M o n o g r a f i a J a n o w a P o d l a s k i e g o , 1934 b m , i b i d e m , s . 270. 10. S t r ó ż e w s k i K . , Ł a ź n i e w d a w n e j P o l s c e i k o n i e c z n o ś ć i c h w z n o w i e n i a , W a r s z a w a 1935, i b i d e m , s s . 283— 284. 11. H a u b i c h ó w n a M a r i a , W o l n i c e c z y l i w o l n e t a r g i w m i a s t a c h p o l s k i c h d o p o c z ą t k ó w X V J I w i e k u , i b i d e m , s s . 321—322. 12. G a s p a r o u i ć I . , R o s s i j a w s e v e r o v o s t o ö n o j A s ’î. C a s t I . K o l o n i z a c ’j a s e v e r a w p r o ś l o m i n a s t o j a ś ć e m . C a s t I I . B o g a s t v a s e v e r a I c h e k s p l o a t a c i j a i v o z m o è n o s t i , P e k i n 1933— 1934, i b i ­ d e m , s s . 416— §17. 13. B e g e r ó w n a J . , K s i ę ż n a P a n i n a K o c k u i S i e m i a t y c z a c h . D z i a ł a l n o ś ć g o s p o d a r c z a i s p o ­ ł e c z n a A n n y z S a p i e h ó w J a b ł o n o w s k i e j , L w ó w 1936, i b i d e m , L w ó w 1937, t . 6, s s . 362—370 ( d a j ą c s z e r e g w ł a s n y c h u z u p e ł n i e ń d o t e j t e m a t y k i b a d a ń ) . 14. R i a b i n i n J a n , M a t e r i a ł y d o h i s t o r i i m . L u b l i n a 1317—1792, L u b l i n 1938, i b i d e m , L w ó w 1938, t . 7, s . 215. 15. W i e l h o r s k i W ., L i t w a w s p ó ł c z e s n a , W a r s z a w a 1938, i b i d e m , s s . 122—123. 16. S e r a f i n - S u c h o ń s k a I . , Z a m o ś ć , Z a m o ś ć 1938, i b i d e m , s . 174. 17. L u t m a n F . , S t u d i a n a d d z i e j a m i h a n d l u B r o d ó w w l a t a c h 1773— 1880, L w ó w 1938, K w a r t a l n i k H i s t o r y c z n y , L w ó w 1938, t . 52, s s . 101— 102. 18. K a m i ń s k i j . , D z i a ł a l n o ś ć w y c h o w a w c z a c e c h ó w l u b e l s k i c h , w : K s i ę g a P a m ą i t k o w a k u c z c i k s . b p M a r i a n a L . F u l m a n a , L u b l i n 1939, R o c z n i k i D z i e j ó w S p o ł e c z n y c h , P o z n a ń 1947, t . 9, s . 139. 19. M i c h a l s k i S t . , W ł o d a w a . M o n o g r a f i a s t a t y s t y c z n o - g o s p o d a r c z a , L u b l i n 1939, i b i d e m , s s . 210—220. Z y g m u n t Lietz