Temat 1:
PODATKI I OPŁATY LOKALNE, ANALIZA PRZEPISÓW MATERIALNYCH ORAZ PROCEDURALNYCH W ZAKRESIE WYMAIRU KONTROLI I DOCHODZENIA PODATKU
Trener: Piotr Pytliński
Segment 1: Podatki i opłaty lokalne
Maj 2022
Materiały szkoleniowe zostały przygotowane w ramach projektu pn. „Kompetentne Urzędy -szkolenia i doradztwo w zakresie podatków i opłat lokalnych oraz zarządzania nieruchomościami dla JST”, nr POWR.02.18.00-00-0005/21, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Projekt realizowany przez:
BENEFICJENT
PARTNERZY
Spis treści
1. NOWESTAWKIIZASADYNALICZANIAPODATKUODNIERUCHOMOŚCI,
PODATKUOD ŚRODKÓWTRANSPORTOWYCHORAZOPŁATLOKALNYCH ... 4
2. PODATEKODNIERUCHOMOŚCI ... 9
2.1 Sposób opodatkowania budynków ... 10
2.1. Sposób opodatkowania budowli ... 10
2.2. Definicja budynku ... 12
2.3. Definicja budowli ... 12
2.4. Budynek czy budowla – determinanty określenia przedmiotu opodatkowania . 14 2.5. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej ... 18
3. DEKLARACJE ... 25
4. OPODATKOWANIE ELEKTROWNI WIATROWYCH ... 29
5. GRUNTY POD INFRASTRUKTURĄ LINIOWĄ ... 32
1. NOWESTAWKIIZASADYNALICZANIAPODATKUODNIERUCHOMOŚCI, PODATKUOD ŚRODKÓWTRANSPORTOWYCHORAZOPŁATLOKALNYCH
USTAWA Z DNIA 12 STYCZNIA 1991R. O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH (jt. Dz. U. z 2019r. poz 1170 ze zm.)
Art. 20. 1. Górne granice stawek kwotowych określone w art. 5 ust. 1, art.
10 ust. 1 i art. 19 pkt 1, obowiązujące w danym roku podatkowym ulegają corocznie zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski", górne granice stawek kwotowych na każdy rok podatkowy z uwzględnieniem zasady określonej w ust. 1, zaokrąglając je w górę do pełnych groszy.
3. Wskaźnik cen, o którym mowa w ust. 1, ustala się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" w terminie 20 dni po upływie pierwszego półrocza.
Górne granice stawek kwotowych określone w
• art. 5 ust. 1 – podatek od nieruchomości,
• art. 10 ust. 1 – podatek od środków transportu,
• art. 19 pkt 1 – opłat lokalnych , tj. opłaty: targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, od posiadania psów oraz reklamowej
przywołanej ustawy, obowiązujące w danym roku podatkowym ulegają corocznie zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego (in plus lub in minus).
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 15 lipca 2021 opublikowanym w Monitorze Polskim z 20 lipca 2021r. pod pozycją 660 wypełniając ww delegację przepisu art. 20 ust. 3 ogłosił że wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2021 r. w stosunku do I półrocza 2020 r.
wyniósł 103,6 – co oznacza, że nastąpił wzrost cen o 3,6%.
W związku z powyższym minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłosił, w drodze obwieszczenia z dnia 22 lipca 2021r. w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, pod pozycją 724 górne granice stawek kwotowych – powiększone o 3,6% – na kolejny rok podatkowy z uwzględnieniem zasady określonej powyżej, zaokrąglając je w górę do pełnych groszy. Na tej podstawie zostały ustalone górne stawki różnych podatków i opłat lokalnych, które obowiązują w 2022 roku. (TABELA nr 1)
Oznacza to zwiększenie wpływów z tytułu podatków i opłat lokalnych w tych gminach, które stosowały maksymalne stawki.
Przypomnijmy, że rada gminy nie musi uchwalać stawek maksymalnych i może pozostawić stawki podatków i opłat na poziomie z poprzedniego roku.
Tabela 1:
Podatek/Opłat
a Przedmiot opodatkowania Maksymalna stawka
Podatek od nieruchomości Rok 2022
Grunty
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków
1,03 zł od 1 m2 powierzchni
pod wodami powierzchniowymi stojącymi lub wodami
powierzchniowymi płynącymi jezior i zbiorników sztucznych 5,17 zł od 1 ha powierzchni pozostałe, w tym zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej
działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego
0,54 zł od 1 m2 powierzchni
niezabudowane objęte obszarem rewitalizacji, o którym mowa w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, i położone na terenach, dla których miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego przewiduje przeznaczenie pod zabudowę mieszkaniową, usługową albo zabudowę o przeznaczeniu mieszanym obejmującym wyłącznie te rodzaje zabudowy, jeżeli od dnia wejścia w życie tego planu w
odniesieniu do tych gruntów upłynął okres 4 lat, a w tym czasie nie zakończono budowy zgodnie z przepisami prawa
budowlanego
3,40 zł od 1 m2 powierzchni
budynki lub ich części
mieszkalne 0,89 zł od 1 m2 powierzchni
użytkowej związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz
budynki mieszkalne lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej
25,74 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej
zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym
12,04 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu
przepisów o działalności leczniczej, zajęte przez podmioty udzielające tych świadczeń
5,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej
pozostałe, w tym zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego
8,68 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej
Podatek od środków transportowych
o dopuszczalnej masie całkowitej:
Podatek/Opłat
a Przedmiot opodatkowania Maksymalna stawka
samochód ciężarowy
powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie 912,48zł
powyżej 5,5 tony do 9 ton włącznie 1522,21zł
powyżej 9 ton i poniżej 12 ton 1826,64zł
równej lub wyższej niż 12 ton1) 3485,69zł
ciągnik siodłowy lub balastowy
przystosowany do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton
2131,05zł
przystosowany do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton,
w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:
do 36 ton włącznie2) 2694,21zł
powyżej 36 ton2) 3485,69zł
przyczepa lub naczepa
która łącznie z pojazdem silnikowym posiada dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego
1826,64zł
która łącznie z pojazdem silnikowym posiada dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:
do 36 ton włącznie3) 2131,05zł
powyżej 36 ton3) 2694,21zł
Autobus
w zależności od liczby miejsc do siedzenia poza miejscem kierowcy:
mniejszej niż 22 miejsca 2156,92zł
równej lub większej niż 22 miejsca 2726,93zł
Opłata targowa 852,75 zł dziennie
Podatek/Opłat
a Przedmiot opodatkowania Maksymalna stawka
Opłata miejscowa
w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach
2,50 zł dziennie
w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony
uzdrowiskowej 3,52 zł dziennie
Opłata uzdrowiskowa 4,83 zł dziennie
Opłata od posiadania psów 135,00 zł rocznie od
jednego psa
Opłata reklamowa
część stała 2,80 zł dziennie
część zmienna
0,25 zł od 1 m2 pola powierzchni tablicy reklamowej lub
urządzenia reklamowego służących ekspozycji reklamy dziennie
ĆWICZENIE
Polecenie: Dokonaj wyliczeń i uzupełnij brakujące miejsca w tekście
Za metr kwadratowy gruntu zapłacimy ……….. groszy, a za metr kwadratowy powierzchni użytkowej …….. gr. Jeśli działka ma 10 arów, to podatek wyniesie
………. zł.
Gdy w budynku znajduje się także miejsce postojowe z osobną księgą wieczystą, stawka podatku za tę powierzchnię wyniesie …………..zł za metr kwadratowy.
W przypadku typowego 50-metrowego mieszkania i 20-metrowego miejsca postojowego opłata wyniesie ……….. zł.
Głębiej do kieszeni sięgną przedsiębiorcy.
Stawka podatku za metr kwadratowy powierzchni komercyjnej wyniesie
…………..zł.
Stawka za metr kwadratowy gruntu wyniesie ……… zł. W przypadku 200- metrowego biura w budynku wolnostojącym na działce 1000m2 kwota podatku wyniesie ……….. zł.
2. PODATEKODNIERUCHOMOŚCI
Podatek od nieruchomości regulowany jest przepisami USTAWY Z DNIA 12 STYCZNIA 1991R. O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH (jt. Dz. U. z 2019r. poz 1170 ze zm.) w rozdziale 2.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww ustawy opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
1) grunty;
2) budynki lub ich części;
3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Przedmiotem tego podatku jest zatem posiadanie nieruchomości lub określonych obiektów budowlanych. Należy przy tym podkreślić, że zupełnie inny jest sposób opodatkowania budynków (ich części), zaś inny – budowli (ich części).
O ile bowiem w przypadku tych ostatnich podatek ma charakter rzeczywiście majątkowy, o tyle w przypadku tych pierwszych jego charakter jest quasi- majątkowy.
Na wysokość podatku od nieruchomości, podobnie zresztą, jak i każdego podatku, wpływa wielkość podstawy opodatkowania i wysokość stawki podatkowej. Sposób ich określenia jest zupełnie inny w odniesieniu do budynków (ich części) jak i w odniesieniu do budowli (ich części). Powoduje to dramatyczną
różnicę w poziomie opodatkowania. Dla przypomnienia poniżej przedstawiono zasady opodatkowania obu z nich.
2.1 Sposób opodatkowania budynków
W przypadku budynków opodatkowaniu podlegają wszystkie budynki, niezależnie od ich funkcji i przeznaczenia. Okoliczności te wpływają na wysokość stawki podatku. Różne kategorie budynków (w zależności od ich funkcji i
przeznaczenia) opodatkowane są różnymi stawkami podatku, przy dużej ich rozpiętości – najwyższa stawka podatku od nieruchomości jest 30 razy większa od stawki najniższej.
Podstawą opodatkowania w przypadku budynków jest wielkość powierzchni użytkowej budynku wyrażona w metrach kwadratowych.
W konsekwencji podatek jest iloczynem tych dwóch wartości – stawki podatku oraz metrażu budynku.
Na wysokość podatku nie ma natomiast zasadniczo wpływu wartość budynku. Oczywiście wielkość budynku (jego powierzchni) przekłada się na wysokość podatku wprost proporcjonalnie, jednakże stan techniczny budynku, standard jego wykończenia itp. nie mają żadnego wpływu na wielkość podatku.
Dwa budynki o tej samej powierzchni zostaną opodatkowane podatkiem od nieruchomości w tej samej kwocie, nawet jeśli jeden z nich jest warty trzy razy więcej od drugiego.
2.1. Sposób opodatkowania budowli
Zupełnie inne okoliczności wpływają na wysokość podatku od nieruchomości w przypadku budowli.
Po pierwsze, przedmiotem podatku są tylko i wyłącznie budowle związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (jest to przy tym znamię definiowane ustawowo). Inne budowle podatkowi nie podlegają.
Po drugie, podstawą opodatkowania w przypadku budowli jest ich wartość (początkowa). W tym przypadku zatem na wysokość podatku nie wpływa wielkość samej budowli (jej kubatura, powierzchnia, którą zabudowuje na gruncie), lecz jej wartość.
Po trzecie, stawka podatku ma charakter procentowy – 2% (co jest naturalną konsekwencją wartościowo ujętej podstawy opodatkowania).
W przypadku zatem budowli na wysokość podatku wpływa przede wszystkim wartość początkowa tej budowli. To bowiem od tego czynnika (w zasadzie wyłącznie od tego) bezpośrednio zależy wysokość danego podatku.
Można przy tym również zauważyć, że w przypadku danych obiektów budowlanych (pretendujących do tego, aby być budynkiem czy też budowlą) o takiej samej wartości zazwyczaj podatek od nieruchomości wymierzony jak od budynku będzie co najmniej kilka (a zwykle nawet kilkunastokrotnie bądź nawet kilkudziesięciokrotnie) niższy, niż podatek wymierzony jak od budowli.
W związku z tym, w przypadku niektórych obiektów budowlanych (zwłaszcza obiektów nie do końca typowych) istotnego znaczenia nabiera określenie, czy jest to budynek, czy też budowla. Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zawierają od dłuższego czasu definicje legalne wielu pojęć, w tym m.in. pojęcia „budynek" oraz pojęcia „budowla". W grudniu 2017r. zapadło również istotne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego mające znaczenie dla interpretacji przepisów definiujących budynek i budowlę na potrzeby podatku od nieruchomości (orzeczenie TK w wyroku z 13.12.2017r., Sygn. akt SK 48/15 )
2.2. Definicja budynku
Zgodnie z przepisem art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych przez pojęcie budynek należy rozumieć obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Obiekt budowlany (zgodnie z przepisem Prawa budowlanego, do których odsyłają te przepisy) to budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.
Budynkiem jest takim obiektem budowlanym, który jest trwale związany z gruntem (zasadniczo poprzez fundamenty), został wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz ma dach (i wzmiankowane już fundamenty).
2.3. Definicja budowli
Natomiast zgodnie z definicją zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Pojęcie budowli w istocie obejmuje dwa rodzaje przedmiotów: po pierwsze, obiekty budowlane niebędące budynkami ani obiektami małej architektury; po drugie, urządzenia budowlane, w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, związane z obiektem budowlanym, które zapewniają możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Tak więc budowlami są obiekty budowlane niebędące budynkami ani obiektami małej architektury. W istocie dotyczy to zatem budowli w rozumieniu Prawa budowlanego, bowiem obiektami budowlanymi są budynki, budowle i urządzenia małej architektury. Obiekty budowlane niebędące budynkami ani obiektami małej architektury to właśnie budowle.
Zgodnie z przepisami prawa budowlanego budowla to każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.
Na gruncie powyższej definicji także można wyróżnić zatem kilka rodzajów budowli: po pierwsze, budowle sensu stricto; po drugie, części budowlane urządzeń technicznych; po trzecie, fundamenty pod maszyny i urządzenia. Te wszystkie rodzaje budowli mieszczą się w sformułowaniu „obiekt budowlany niebędący budynkiem, ani obiektem małej architektury", które to sformułowanie oznacza jedną z części pojęcia budowla na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Drugim rodzajem budowli na gruncie tej ustawy są „urządzenia budowlane związane z obiektem budowlanym, które zapewniają możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem". W tym zakresie przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych także odsyłają do przepisów Prawa budowlanego.
Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego, do którego należy się w tym miejscu odwołać, pod pojęciem urządzenia budowlanego rozumieć należy urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.
Powyższa analiza wskazuje, że przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych pod pojęciem budowli w istocie grupują cztery kategorie obiektów:
1) budowle sensu stricto;
2) części budowlane urządzeń technicznych;
3) fundamenty pod maszyny i urządzenia;
4) urządzenia budowlane związane z obiektem budowlanym (które zapewniają możliwość użytkowania tego obiektu zgodnie z przeznaczeniem).
2.4. Budynek czy budowla – determinanty określenia przedmiotu opodatkowania
Podnieść w tym miejscu należy, że nie ma wątpliwości, iż przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, określając przedmiot opodatkowania podatkiem
od nieruchomości, dokonują jego podziału rozłącznego i jednocześnie zupełnego.
Oznacza to, że każdy z członów podziału (grunty, budynki, budowle związane z prowadzoną działalnością) pozostaje względem siebie w stosunku wykluczenia, zaś wszystkie człony podziału składają się na całość dzieloną.
Powyższe oznacza m.in. że budowla (jeden z członów podziału) nie może być jednocześnie budynkiem (innym członem podziału).
Mimo powyższego w praktyce można było zaobserwować ukształtowanie się linii interpretacyjnej (w tym w zasadzie jednolitej linii orzeczniczej), zgodnie z którą obiekty budowlane mające wszystkie cechy budynku, lecz jednocześnie zawierające pewne dodatkowe elementy i pełniące funkcje specjalne (nieprzypisywane potocznie budynkom) są budowlami i podlegają opodatkowaniu jak budowle. Taka interpretacja pojawiała się w przypadku m.in.:
• stacji transformatorowych,
• stacji gazowych,
• silosów
Można było odnaleźć ją chociażby w kilkudziesięciu wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego wydawanych w okresie od 2008 r. do 2017 r.
Kwestia oceny tego, czy taki sposób wykładni przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, pozwalający na uznanie za budowle takich obiektów budowlanych, które spełniały cechy budynków, stał się przedmiotem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z 13 grudnia 2017 r. SK 48/15.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że:
„Art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie, w jakim umożliwia uznanie za budowlę obiektu
budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem, przewidziane w art. 1a ust.
1 pkt 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z zasadą szczególnej określoności regulacji daninowych, wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217, w związku z art.
64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej".
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego był wynikiem wniesionej w 2015 r.
skargi konstytucyjnej, dotyczącej kwestii prawidłowego opodatkowania kontenerów telekomunikacyjnych. Zdaniem skarżącej, obiekty takie należy traktować, jako budynki, ze względu na spełnienie przez nie wszystkich przesłanek wynikających z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, tj. posiadania dachu, fundamentów oraz trwałego związania z gruntem, i wydzielania z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych.
Inne natomiast było stanowisko organów podatkowych, które uznały, że kontenery telekomunikacyjne powinny być traktowane, jako budowle. Stanowisko organu, zostało potwierdzone w wyższych instancjach, w tym przede wszystkim przez Naczelny Sąd Administracyjny, który uznał, że za kwalifikacją kontenerów, jako budowli przemawia ich przeznaczenie (funkcje) oraz wypełnienie tych obiektów urządzeniami, przez co tracą one cechy budynku i należy je opodatkować na zasadach właściwych dla budowli.
W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał podkreślił po pierwsze, że skoro budowla nie może być budynkiem (obiektem małej architektury), to budynek (obiekt małej architektury) nie może być budowlą. Przesądza o tym sama logika (twierdzenia teorii mnogości). Relacja wykluczania się zbiorów ma bowiem niewątpliwie charakter symetryczny.
Po drugie, wskazał, że w wypadku pojęć budynku i budowli mamy do czynienia z ich jednoznacznym rozgraniczeniem przez ustawodawcę. To zaś
nieprzewidziane w przepisach prawnych, w szczególności z uwagi na funkcje danego budynku (wziąwszy pod uwagę jego przeznaczenie, wyposażenie oraz sposób i możliwość wykorzystania).
W konsekwencji Trybunał podkreślił, że niezgodna z Konstytucją RP jest taka wykładnia przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która pozwalałaby na uznanie za budowlę takiego obiektu budowlanego, który ma wszystkie cechy budynku.
Trybunał Konstytucyjny zauważył jednocześnie, że nie jest wykluczone, by określone obiekty o cechach budynku ustawodawca w przepisie specjalnym uznał za budowle, co – wobec zasady równości opodatkowania – musiałoby być uzasadnione ich wyjątkową specyfiką. To jednak wymagałoby konkretnej i jednoznacznej regulacji, która ewentualnie uznawałaby określone obiekty (mające pewne cechy) co do zasady spełniające cechy budynku za budowle dla potrzeb podatku od nieruchomości. Takiej zaś regulacji de lege lata nie ma.
Można zatem stwierdzić, że dokonując kwalifikacji danego obiektu budowlanego na potrzeby jego opodatkowania podatkiem od nieruchomości, należy w pierwszej kolejności zbadać, czy nie ma on łącznie zestawu cech właściwych budynkowi. W tym bowiem przypadku musi być uznany za budynek, a próby uznawania go za budowlę – z uwagi na jego funkcję, przeznaczenie czy fakt, że nie odpowiada on stereotypowi budynku – prowadzą do odtworzenia z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych normy o niekonstytucyjnej treści, która nie będzie ważna, a w związku z tym nie może stać się podstawą rozstrzygnięcia prawnego wobec podatnika.
Jeśli zatem dany obiekt budowlany będzie:
– trwale związany z gruntem;
– wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych;
– posiadał fundamenty;
– posiadał dach,
to wówczas będzie on budynkiem (jako przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości), niezależnie od jego przeznaczenia i funkcji.
Zauważyć przy tym należy, iż w praktyce okazywać się może, że w istocie budynkami w rozumieniu tych przepisów są obiekty budowlane nieodpowiadające stereotypowym wyobrażeniom o budynku. Dotyczyć to może np. niektórych kominów przemysłowych, stadionów, zbiorników.
2.5. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
Kwestia opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów należących do przedsiębiorców wzbudza wiele kontrowersji. Związane jest to z bardzo szeroką definicją gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Stosownie do art. 1a ust. 1 pkt 3 przedmiotowej ustawy za nieruchomości takie uznaje się grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Oznacza to że jedynym kryterium, które decyduje o wyższej stawce podatku od nieruchomości jest sam fakt posiadania przez przedsiębiorcę gruntu. Taka wykładnia przepisów była do niedawna dominująca zarówno w interpretacjach organów podatkowych jak i sądów administracyjnych. Ustawodawca nie przewidział w tym zakresie żadnego dodatkowego kryterium, które mogłoby uściślić tą definicję. W szczególności przepisy nie zawierają jakiegokolwiek odniesienia się do wykorzystywania tego rodzaju nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą. Ustawa
wprawdzie wyłącza z tego katalogu pewne nieruchomości przykładowo budynki mieszkalne oraz grunty związane z tymi budynkami czy grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi lub wodami powierzchniowymi płynącymi jezior i zbiorników sztucznych, jednakże w żaden sposób nie dookreśla to ustawowej definicji. Takie rozumienie przepisów powoduje, że przedsiębiorca, który nabędzie grunt do majątku prywatnego będzie zmuszony do zapłaty podatku od nieruchomości wg, stawki obowiązującej dla gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzona działalnością gospodarczą.
Przepis od lat powodował i nadal powoduje faktyczne kłopoty z ustaleniem stawki podatku. Do tej czynności niektóre organy podatkowe podchodziły z dystansem, a inne wymierzały wyższą stawkę wszystkim nieruchomościom, posiadanym przez osoby fizyczne prowadzące firmę, jeśli tylko zaistniał związek nieruchomości z prowadzoną działalnością. Zupełnie pomijano natomiast badanie, czy nieruchomość faktycznie w działalności jest wykorzystywana.
Powyższe podejście zmienił zapadły w dniu 12 grudnia 2017r. wyrok Trybunału Konstytucyjnego sygn. akt SK 13/15, który stwierdził iż: W wyniku naliczania wyższego podatku od nieruchomości u przedsiębiorców zostaje naruszone ich prawo do własności oraz wolność od nieproporcjonalnych i naruszających zasadę równości ograniczeń tego prawa stosowanych w prawie podatkowym, a także prawo do sprawiedliwego i równego ponoszenia ciężarów podatkowych.
W takiej sytuacji znalazło się małżeństwo, które w 2001 r. nabyło działkę.
W związku z jej nabyciem stali się podatnikami podatku do nieruchomości, którego wysokość była ustalana wg stawek przewidzianych dla gruntów niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Prezydent Miasta P. wznawiając postępowanie podatkowe za lata 2005-2009 uchylił poprzednie
decyzje wymiarowe i wydał 5 nowych, w których określił wysokość podatku od nieruchomości wg stawek właściwych dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Okolicznością faktyczną uzasadniającą wznowienie tych postępowań było ustalenie, że jeden ze współmałżonków jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność gospodarczą. Skarżący nie zgodzili się z decyzjami Prezydenta Miasta i wnieśli odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Sprawa ostatecznie zakończyła się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, który oddalił skargę kasacyjną Skarżących. NSA podkreślił, że nie budzi wątpliwości fakt, iż w okresie, którego dotyczyły kwestionowane decyzje, Skarżący prowadził działalność gospodarczą. Z samego zaś faktu, że Skarżący jest przedsiębiorcą, wynika, w myśl art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., iż znajdujące się w jego władaniu grunty, budynki i budowle uważane są za związane z działalnością gospodarczą. Dla zastosowania omawianych przepisów nie ma przy tym znaczenia, że nieruchomość stanowi przedmiot wspólności małżeńskiej, a jeden z małżonków nie prowadzi działalności gospodarczej.
W skardze do Trybunału Konstytucyjnego Skarżący podnieśli, że w wyniku stosowania kwestionowanej regulacji „zostało naruszone ich prawo do własności oraz wolność od nieproporcjonalnych i naruszających zasadę równości ograniczeń tego prawa stosowanych w prawie podatkowym, a także prawo do sprawiedliwego i równego ponoszenia ciężarów podatkowych. Ich zdaniem przepisy art. 1a ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit.
a u.p.o.l., przyjęte za podstawę prawomocnych wyroków, którymi Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie orzekł o ich prawach, są niezgodne z art. 84 w zw.
z art. 20, art. 21, art. 22, art. 31, art. 32 oraz art. 64 w zw. z art. 2 Konstytucji RP.
W skardze podjęto m.in. że zaskarżona regulacja, przy kwalifikowaniu nieruchomości jako związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, pomija zupełnie kwestię faktycznego sposobu wykorzystania tej nieruchomości.
Powoduje to, że za nieruchomości związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uznawane są także takie, które w ogóle w tym celu nie są wykorzystywane. Zdaniem Skarżących założenie ustawodawcy, że każda nieruchomość będąca w posiadaniu przedsiębiorcy jest związana z prowadzeniem działalności gospodarczej można uznać za trafne w odniesieniu do spółek prawa handlowego. Przedsiębiorca przyjmujący taką formę organizacyjną zawiązuje spółkę w celu dążenia do określonego celu, zazwyczaj o charakterze gospodarczym. W przypadku osób fizycznych sytuacja wygląda odmiennie. Każda osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą dysponuje dwojakiego rodzaju majątkiem:
prywatnym oraz związanym z działalnością gospodarczą. W rzeczywistości nie da się więc zakwalifikować posiadanej przez takiego przedsiębiorcę nieruchomości do jednej z tych kategorii bez uprzedniego zbadania, na jaki cel jest ona faktycznie wykorzystywana. Naliczanie podatku według wyższej stawki narusza więc zdaniem skarżących w sposób oczywisty zasadę równości poprzez nieprawidłowe różnicowanie sytuacji prawnopodatkowej obywateli, przy jednoczesnym
„automatyzmie" podejmowanych decyzji o uznaniu posiadanej przez przedsiębiorcę nieruchomości za wykorzystywaną do prowadzenia działalności gospodarczej bez jakiejkolwiek weryfikacji okoliczności faktycznych, a w szczególności tego, czy dana nieruchomość jest wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej i czy w ogóle się do tego nadaje.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r. sygn. akt SK 13/15 orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny
z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżona regulacja ma zbyt szeroki zakres zastosowania, nawet z uwzględnieniem wyłączeń, o których mowa w ostatnim zdaniu art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. Ustawodawca zadeklarował, że obowiązek podatkowy i wysokość podatku zależy od posiadania gruntu przez przedsiębiorcę i związku gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej. Równocześnie przyjął, że dla ustalenia tego związku wystarczy stwierdzenie, iż grunt pozostaje w posiadaniu przedsiębiorcy. W konsekwencji obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l., zostaje nałożony na osoby posiadające grunty niemające związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Szczególnie rażące jest nałożenie takiego obowiązku na współposiadaczy gruntu wówczas, gdy jeden z nich nie jest przedsiębiorcą.
Nieproporcjonalność ingerencji w konstytucyjne prawo własności polega na tym, że ustawodawca nie zastosował bardziej precyzyjnych kryteriów, pozwalających ustalić występowanie związku gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Zastosowane kryterium „posiadania gruntu przez przedsiębiorcę” nie realizuje deklarowanego przez ustawodawcę celu regulacji i prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie ograniczenia wolności majątkowej.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, samo prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie jest ważne dla opodatkowania gruntu stawką podatkową od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l.). Zważywszy na ratio stosowania podwyższonej stawki, jaką jest potencjalna możliwość uzyskiwania przychodów z wykorzystania danych gruntów, niezbędne jest ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność
gospodarczą. Pominięcie tego kryterium prowadzi do zróżnicowania posiadaczy gruntów, które nie mają związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podatnicy (osoby fizyczne) będący w podobnej sytuacji (posiadacze gruntów niemających związku z prowadzeniem działalności gospodarczej) opłacają podatek od nieruchomości według odmiennych stawek. Zdaniem Trybunału, zróżnicowanie to nie ma konstytucyjnego uzasadnienia w odniesieniu do osób posiadających grunty niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Trybunał dodatkowo stwierdził, że przyjęte w sprawie skarżących rozumienie art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. narusza właściwą proporcję (art. 2 Konstytucji) pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, a prawem jednostki do własności i jej równej ochrony (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji) i zasadę równego nakładania obowiązków podatkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji).
Wyrok ten wpisuje się w orzeczenia niektórych sądów administracyjnych, które niekiedy stają na stanowisku, że samo posiadanie gruntu przez przedsiębiorcę nie może być przesłanką przesądzającą o zastosowaniu wyższej stawki podatku od nieruchomości. Do takich wniosków doszedł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 14 sierpnia 2017 r. sygn akt I SA/Rz 296/17. Bardziej precyzyjnej wykładni przepisów dokonał WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 7 września 2017 r. sygn. akt I SA/Sz 521/17, w którym stwierdził, że w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, wybór właściwej stawki podatku od nieruchomości winien zostać poprzedzony ustaleniem, jakie nieruchomości związane są z aktywnością podatnika – przedsiębiorcy, a jakie należą do jego majątku osobistego, tzn.
w założeniu niezwiązanego z działalnością gospodarczą. Występowanie zatem przez osobę fizyczną w obrocie prawnym w dwojakiej roli, uzasadnia rozróżnienie jej sytuacji prawnopodatkowej na tle u.p.o.l., w zakresie podatku
od nieruchomości. Z całą pewnością intencją ustawodawcy nie było w takim przypadku opodatkowanie najwyższą stawką wszelkich jej nieruchomości.
Nieruchomość staje się elementem przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub można ją uznać za związaną z tym przedsiębiorstwem, jeżeli w jakikolwiek sposób jest wykorzystywana w prowadzonej działalności gospodarczej (nie jest przy tym objęta podatkiem rolnym albo leśnym) lub – biorąc pod uwagę cechy faktyczne tej nieruchomości i rodzaj prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej – może być wykorzystana wprost na ten cel.
Wyrok Trybunału może mieć kluczowe znaczenie dla ukształtowania się przychylnej dla podatników wykładni przepisów u.p.o.l. lub dla całkowitej zmiany definicji ustawowej na bardziej precyzyjną. Kluczowe w orzeczeniu jest nie tylko to, że Trybunał uznał niezgodność przepisów z konstytucją w przypadku, w przypadku gdy jeden ze współmałżonków prowadzi działalność gospodarczą a drugi nie, taka sytuacja została uznana za szczególnie rażącą. Istotne jest również. Równie istotne jest, to że organ przed wydaniem decyzji wymiarowej powinien zbadać stan faktyczny sprawy w celu stwierdzenia, że dane grunty lub inne nieruchomości są rzeczywiście wykorzystywane w działalności gospodarczej podatnika. Sam fakt posiadania nieruchomości nie może być w tym przypadku warunkiem przesadzającym o jej gospodarczym wykorzystywani w działalności przedsiębiorcy.
Powyższe stanowisko potwierdzone zostało również w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2021r. sygn.. akt SK39/19 w którym Trybunał orzekł, iż:
„Art. 1a. ust. 1. pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170) rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej
decyduje wyłącznie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jest niezgodny z art. 64 ust.
1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.”
3. DEKLARACJE
Ustawa z 09.11.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U.
poz 2244) , wprowadza, między innymi zmiany w przepisach określających opodatkowanie podatkiem od nieruchomości, podatkiem rolnym oraz podatkiem leśnym. Zmiany te weszły w życie z dniem 1.07.2019 r.
Dotychczas informacje oraz deklaracje dotyczące podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego określane były przez rady gmin. Wynikało to z art. 6 ust. 13 ustawy z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, art. 6a ust. 11 ustawy z 15.11.1984 r. o podatku rolnym, oraz art. 6 ust.
9 ustawy z 30.10.2002 r. o podatku leśnym. Powodowało to, że obowiązywało wiele wzorów tych informacji oraz formularzy.
Ministerstwo Finansów, spełniając oczekiwania organów podatkowych, którymi również są gminy przygotowało w 2004 roku projekty wzorów formularzy podatkowych (wraz z objaśnieniami) w związku z wydaniem rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie ewidencji podatkowej nieruchomości (Dz. U. Nr 107, poz. 1138).
W przypadku podatku od nieruchomości były to następujące projekty wzorów formularzy:
• Deklaracja na podatek od nieruchomości (DN-1)
• Informacja w sprawie podatku od nieruchomości (IN-1)
• Załącznik do deklaracji i informacji: Dane o nieruchomościach (ZN- 1/A)
• Załącznik do deklaracji i informacji: Dane o zwolnieniach podatkowych (ZN-1/B)
Ministerstwo Finansów zaznaczało przy tym, że ww. wzory nie były przeznaczone dla podatników, a mają być jedynie pomocą w określeniu przez rady gmin na mocy uchwał obowiązujących w danej gminie wzorów formularzy podatkowych dla podatku od nieruchomości. Również w przypadku podatku rolnego i podatku leśnego MF przygotowało takie pomocnicze wzory (wraz z objaśnieniami) dla gmin.
Ww. wzory jak już wspomniano nie były obligatoryjne. Były to tylko propozycje wzorów. Gminy nie musiały z nich korzystać. Jednak w przypadku podjęcia decyzji o przyjęciu na terenie gminy zamieszczonych tych wzorów, konieczne było ich zatwierdzenie przez radę gminy w drodze uchwały i opublikowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Wskazana na wstępie ustawa z 9 listopada 2018r. przynosząca zmianę od 1 lipca 2019r. dokonuje zmiany tego stanu rzeczy poprzez przekazanie kompetencji w tym zakresie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
Spowodowało to ujednolicenie informacji i deklaracji składanych w zakresie podatku od nieruchomości i od środków i od środków transportowych oraz opłaty reklamowej.
W zakresie podatku od nieruchomości Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 30 maja 2019r. (Dz. U. poz. 1104) ujednolicono wzory formularzy informacji oraz deklaracji podatkowych. Zmiany te dotyczą art. 6 u.p.o.l.
Tabela 2:
Ujednolicenie formularzy
Obowiązujący stan prawny do 30 czerwca 2019r. stan prawny obowiązujący od 1.07.2019 r.
Obowiązuje wiele wzorów informacji oraz deklaracji w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego, gdyż ich wzory są określane przez rady gmin.
Od 1.07.2019 r. wzory informacji oraz deklaracji w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego określać będzie minister właściwy do spraw finansów publicznych. Spowodowało to ujednolicenie wzorów tych informacji oraz deklaracji.
Druga z istotnych zmian wynikających z powołanej na wstępie ustawy dotyczy możliwości składania informacji oraz deklaracji dotyczących podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego w formie elektronicznej.
Dotychczas rady gmin mogły, lecz nie musiały wprowadzać takiej możliwości (zob.
art. 6 ust. 14 u.p.o.l., art. 6a ust. 12 u.p.r. oraz art. 6 ust. 10 u.p.l.). W konsekwencji w niewielu gminach możliwość taka istnieje.
Przedmiotowa ustawa wprowadza bowiem:
• W zakresie podatku od nieruchomości powszechną możliwość składania informacji i deklaracji elektronicznie. Zmiany te dotyczą art.
6 u.p.o.l.
• W zakresie podatku od środków transportowych powszechną możliwość składania informacji i deklaracji elektronicznie. Zmiana ta dotyczy art. 9 u.p.o.l.
• W zakresie opłaty reklamowej również wprowadzono powszechną możliwość składania informacji i deklaracji elektronicznie, przy czym szczegóły techniczne określać ma uchwała rady gminy. Zmiana ta dotyczy art. 19 i 19a u.p.o.l.
• W zakresie ustawy o podatku rolnym powszechną możliwość składania informacji i deklaracji elektronicznie. Zmian ta dotyczy art. 6a u.o.p.r.
• W zakresie ustawy o podatku leśnym rolnym powszechną możliwość składania informacji i deklaracji elektronicznie, przy czym wzór deklaracji ma przewidywać możliwość wprowadzania zwolnień od tego podatku przez radę gminy.
W zakresie podatku od nieruchomości zasady wysyłania i podpisywania deklaracji przesyłanych drogą elektroniczną reguluje Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 czerwca 2019r. w sprawie sposobu przesyłania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej (Dz. U. poz. 1185)
Tabela 3:
Wprowadzenie możliwości składania wszystkich informacji oraz deklaracji dotyczących podatku od nieruchomości, od środków transportu, opłaty reklamowej, podatku rolnego oraz podatku leśnego w formie elektronicznej
Obowiązujący stan prawny do 30 czerwca 2019r Projektowany stan prawny obowiązujący od 1.07.2019 r.
Informacje oraz deklaracji dotyczące podatku od
nieruchomości, od środków transportu, opłaty reklamowej, podatku rolnego oraz podatku leśnego mogą być składane w formie elektronicznej tylko w gminach, które zdecydowały się to umożliwić.
Wprowadza się zasadę, iż w stosunku do obowiązków podatkowych powstałych od 1 lipca 2019r. wszystkie informacje oraz deklaracje dotyczące podatku od nieruchomości, od środków transportu, podatku rolnego oraz podatku leśnego będą mogły być składane w formie elektronicznej. Gminy musza to umożliwiać. Składanie za pośrednictwem ePUAP.
Jak zostało wskazane we wstępie, zmiany o których mowa, weszły w życie z dniem 1.07.2019r. Nowe przepisy stosuje się do składania informacji i deklaracji
dotyczących podatków, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał po 30 czerwca 2019 r. (art. 37 ustawy zmieniającej).
4. OPODATKOWANIE ELEKTROWNI WIATROWYCH
Właściciele elektrowni wiatrowych doczekali się końca niepewności co do zakresu ich opodatkowania. Ze skutkiem od 1 stycznia 2018 r. dojdzie do
„rozgraniczania elementów technicznych od budowli”, za którą podatek od nieruchomości będzie należny. Za elementy „techniczne”, w przeważającej części stanowiące o wartości całego obiektu (np. turbinę), daniny nie zapłacą
Efekt tak znaczący z punktu widzenia podatników ustawodawca osiągnął bez ingerencji w treść jakiejkolwiek ustawy „podatkowej”. Zmianę wprowadza ustawa z dnia 7 czerwca 2018r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1276, , a konkretnie wprowadzone nią w art. 2 zmiany ustawy Prawo budowlane.
Dotychczas obowiązujące przepisy były na tyle niejasne, że gminy w różny sposób interpretowały prawo i w rezultacie w niektórych gminach podatek był wyższy, a w innych niższy. Poprzednie rozwiązania pozwalały bowiem na obłożenie tym podatkiem zarówno części budowlanej, jak i technicznej wiatraka. Teraz podatkiem jest obłożona tylko część budowlana wiatraka.
W ww ustawie postanowiono przepisy ujednolicić i to z datą wsteczną, od 1 stycznia 2018 r.
Jeszcze w trakcie parlamentarnych prac nad projektem ustawy, pojawiały się wątpliwości co do wstecznego terminu obowiązywania przepisów. W Senacie pojawił się wniosek mniejszości, by zmiany weszły w życie od stycznia przyszłego roku. Senacka mniejszość argumentowała, że samorządy obawiają się, iż zmiana
może spowodować ogromne problemy finansowe w trakcie roku budżetowego, zwłaszcza dla małych wiejskich gmin, na terenie których znajdują się turbiny wiatrowe. Pojawiło się zagrożenie, że gminy uzyskujące dochody z podatku od nieruchomości będą musiały zwrócić podatnikom (operatorom wiatraków) tegoroczny podatek wraz z odsetkami. Ostatecznie zdecydowano się wprowadzić zmiany w projektowanym kształcie.
Na czym polega zmiana.
Przypomnijmy, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości (na mocy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) podlegają m. in. budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podstawą opodatkowania jest wartość początkowa ustalona na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji dla celów podatków dochodowych (PIT/CIT).
Stawka podatku wynosi 2%.
Na mocy ww ustawy zmieniającej, w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202) nadano nowe brzmienie art. 3 pkt 3:
3) budowli – należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych
wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;”;
W zawartej w cyt. wyżej w Prawie budowlanym definicji „budowli”
znajduje się stwierdzenie, że stanowią ją „części budowlane urządzeń technicznych”. Części inne niż budowlane nie stanowią więc budowli i nie podlegają opodatkowaniu. Ponadto do obiektów wprost wymienionych w tej definicji jako opodatkowane tylko odnośnie „części budowlanych” wracają elektrownie wiatrowe. W poprzednim brzmieniu ww cyt. przepisu jako wprost nie były bowiem wymienione elektrownie wiatrowe, co pozwalało na różnorodność interpretacji. Zdaniem prowadzącego należy zwrócić uwagę, iż zarówno w poprzednim brzmieniu tego przepisu jak i obecnie wymienione w ww przepisie obiekty należy traktować jako zawarte w katalogu otwartym, czyli wymienione przykładowo. Świadczy o tym zawarte na końcu stwierdzenie –„i innych urządzeń”. Dawało to zatem podstawę i w świetle wcześniejszego brzmienia przepisu do zaliczenia do wymienionych tam obiektów również elektrowni wiatrowych.
Dokonana zmiana de facto, oznacza to powrót do zasad sprzed wejścia w życie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (w zakresie podatku od nieruchomości wywierającej skutki od dnia 1 stycznia 2017 r.), której mocą nastąpiło uznanie elektrowni wiatrowej w całości za budowlę. Stała się ona nierozdzielnie przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Na mocy Ustawy opodatkowaniu podlegać będą wyłącznie „części budowlane” takich siłowni (np. maszt, fundament). Inne elementy, w praktyce decydujące o wartości całej elektrowni (np. gondola, generator prądotwórczy, układ sterowania, wirnik) będą wolne od obciążenia.
Co prawda zmiany te dokonane zostały w ustawie prawo budowlane, ale ustawodawca nie pozostawił miejsca ma wątpliwości, jaka była jego intencja. W uzasadnieniu do Ustawy stwierdzono, że „automatycznie spowoduje zmianę w zakresie przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości na podstawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Fakt ten będzie miał wpływ na wysokość opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych, gdyż podatek ten będzie pobierany wyłącznie od ich części budowlanych”.
5. GRUNTY POD INFRASTRUKTURĄ LINIOWĄ
Z początkiem 2019 r. obowiązują ujednolicone zasady opodatkowania gruntów, przez które przebiega infrastruktura liniowa. Zgodnie z nowymi
przepisami, wprowadzonymi przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o podatku leśnym (Dz. U. z 2018r. poz. 1588) umieszczenie na gruntach rolnych czy leśnych takiej infrastruktury nie wpływa na sposób ich opodatkowania.
Nowelizację ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wprowadza do istniejącego katalogu wyłączeń w art. 1a w ust. 2a – dla przypomnienia przepis ten zawiera wyłączenia gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzoną działalnością, które nie zalicza się do prowadzonej działalności, nowy punkt 4, w brzmieniu:
„4) gruntów:
a) przez które przebiegają urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 i 1104), wchodzące w skład przedsiębiorstwa przedsiębiorcy prowadzącego działalność telekomunikacyjną, działalność w zakresie przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej lub zajmującego się transportem wydobytego gazu ziemnego lub ropy naftowej,
b) zajętych na pasy technologiczne stanowiące grunt w otoczeniu urządzeń, o których mowa w lit.a, konieczny dla zapewnienia właściwej eksploatacji tych urządzeń,
c) zajętych na strefy bezpieczeństwa oraz strefy kontrolowane urządzeń, o których mowa w lit. a, służących do przesyłania lub dystrybucji ropy naftowej, paliw ciekłych lub paliw gazowych, lub transportu wydobytego gazu ziemnego lub ropy naftowej, które zostały określone w odrębnych przepisach
- chyba że grunty te są jednocześnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność, o której mowa w lit. a.";
Dodatkowo po ust. 2a ustawa zmieniająca dodaje ust. 2b w brzmieniu:
"2b. Przepisu ust. 2a pkt 4 nie stosuje się do gruntów będących w posiadaniu samoistnym, użytkowaniu wieczystym lub będących własnością przedsiębiorcy, o którym mowa w ust. 2a pkt 4 lit. a.".
W praktyce jednak najczęściej właścicielem gruntu jest inny podmiot niż operator energetyczny. Sieci są więc wznoszone na cudzych gruntach.
Przedsiębiorstwa energetyczne, gazowe czy telekomunikacyjne podpisują z właścicielami działek umowy o służebność przesyłu. Taka sytuacja dotyczy m.in.
Lasów Państwowych. Ustanowienie służebności nie przenosi jednak obowiązku podatkowego, co oznacza, że podatnikiem dalej są Lasy Państwowe (lub inni właściciele gruntów), a nie przedsiębiorstwo energetyczne. To np. więc Lasy zapłacą więc niższy podatek. De facto będzie to ulga dla przedsiębiorstw energetycznych, gazowych i telekomunikacyjnych. W praktyce bowiem
ekonomiczny ciężar podatku od gruntu, przez który przebiega linia energetyczna, jest najczęściej wliczany w koszt umowy, którą zawierają właściciel gruntu oraz przedsiębiorca energetyczny. W konsekwencji ten ostatni np. w przypadku służebności przesyłu ustanawianej na cudzych gruntach będzie obciążany niższymi kwotami. Mówiąc wprost, zapłaci za nią mniej.
Z punktu widzenia gmin nie ma znaczenia, czy płacić mniej będzie właściciel gruntu czy przedsiębiorca. Dochody z tego tytułu będą mniejsze. W związku z nowelizacją i utratą dochodów gminy nie dostaną jednak żadnej rekompensaty od Skarbu Państwa.
Tak czy inaczej wprowadzona zmiana porządkuje i ujednolica w skali kraju zasady opodatkowania gruntów, przez które przebiega infrastruktura liniowa służąca do przesyłania albo dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej oraz infrastruktury telekomunikacyjnej. Wprowadza zasadę, że umieszczenie tej infrastruktury, na gruntach osób trzecich, z których
przedsiębiorstwo energetyczne korzysta w sposób ograniczony, nie wpłynie na wzrost podatków gruntowych.
Do tej pory nie było przepisów regulujących wprost zasadę
opodatkowania tych gruntów, w związku z czym dochodziło do sytuacji, gdy w sąsiednich gminach takie same grunty mogły zostać opodatkowane inną stawką podatku, w zależności od przyjętej przez gminę interpretacji prawa. W niektórych gminach grunty, na których znalazła się taka infrastruktura, były "neutrale
podatkowo", a w innych - były uznawane za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, co wiąże się z naliczeniem najwyższej stawki podatku od
nieruchomości. W związku z tym dochodziło do licznych sporów między
podatnikami - właścicielami infrastruktury liniowej a organami podatkowymi. W ostatnich latach problem ten był szczególnie widoczny w przypadku gruntów będących w zarządzie Lasów Państwowych, na których znajdują się linie energetyczne.
Z danych Ministerstwa Energii wynika, że w 2017 r. nie więcej niż 5 proc.
gruntów pod liniami energetycznymi na terenach Lasów Państwowych było opodatkowanych najwyższą stawką, ale w tym roku taka stawka może dotyczyć już 40 proc. gruntów pod liniami. Według ME, koszty wyższego podatku mogły być przeniesione na przedsiębiorstwa energetyczne, które zechcą uwzględnić ten
wydatek w taryfie za usługę dystrybucji. To z kolei może prowadzić do wzrostu cen energii i innych usług.
Ministerstwo Energii uzasadniało, że zmiany zmierzają do doprecyzowania przepisów, ponieważ orzecznictwo sądów dotyczące
opodatkowania gruntów pod liniami energetycznymi jest rozbieżne. Z taką oceną nie zgadzało się jednak Ministerstwo Finansów. W pismach opiniujących projekt wskazywało, że orzecznictwo NSA w tej kwestii jest obecnie ugruntowane.
Zgodnie z nim tereny pod liniami należy traktować jak zajęte na działalność i opodatkować podatkiem od nieruchomości według wysokiej stawki. Stanowisko, że grunty pod liniami są zajmowane na działalność gospodarczą ugruntowało się również w doktrynie.
Uzasadniona jest zatem teza że w dokonanych zmianach nie chodziło o rozstrzygnięcie wątpliwości, tylko po prostu o zmianę zasad opodatkowania.
Nowe przepisy wprowadzają jednolite zasady opodatkowania gruntów, na których ulokowana jest infrastruktura przez wskazanie, że korzystanie z tych gruntów przez przedsiębiorcę, który nie jest ich właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem – nie oznacza zajęcia ich na prowadzenie działalności gospodarczej. Natomiast, gdy na tych terenach – oprócz
posadowienia takiej infrastruktury – prowadzona będzie działalność gospodarcza (np. fabryka, parking czy wyrobisko), wtedy od tych gruntów będzie pobierana najwyższa stawka podatku od nieruchomości.
Prawa autorskie:
Materiały szkoleniowe udostępnione zostają na zasadach wolnej licencji
Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach 3.0 Polsa (CC VY 3.0 PL). Licencja udzielana jest nieodpłatnie. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści pod warunkiem wskazania autorów oraz zachowania niniejszej informacji licencyjnej. Wolno m.in. kopiować, rozpowszechniać w dowolnym medium i formacie, przedstawiać i wykonywać utwór. Tekst licencji dostępny jest na
stronie: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/
