R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E , T . X X I , Z. 2, W A R S Z A W A 1970
STANISŁAW SADOWSKI
DALSZE UPROSZCZENIE METODY SCHACHTSCHABELA
OZNACZANIA PRZYSWAJALNEGO MAGNEZU W MASOWYCH
ANALIZACH GLEBOWYCH 1
Stacja Chemiczno-Rolnicza w Opolu, Ośrodek M etodyczno-Naukowy IUNG w e W rocławiu
K ierow nik — doc. dir R. Czuba
Magnez przysw ajalny jest czw artym po fosforze, potasie i wapnie,
m akroskładnikiem gleby, oznaczanym masowo przez wszystkie stacje
chemiczno-rolnicze w Polsce począwszy od roku 1968. W zależności od
obszaru danego województwa poszczególne stacje m ają do przeanalizo
wania 3 0 - 100 tys. próbek rocznie. Tymczasem jeden pracownik labora
toryjny jest w stanie wykonać stosowaną dotychczas metodą nie więcej
niż 50 próbek dziennie. P rzy aktualnym stanie zatrudnienia, gdy ozna
czaniem zawartości magnezu w glebie mogą się zająć najwyżej 2 - 3 oso
by, stacje mogą wykonać nie więcej niż 25 - 35 tys. próbek rocznie.
Ta stosunkowo mała wydajność pracy przy oznaczaniu przysw ajal
nego magnezu w glebie metodą S c h a c h t s c h a b e l a [3] skłoniła
Stację Chemiczno-Rolniczą w Opolu do przeprowadzenia w 1968 r. badań
nad uproszczeniem najbardziej pracochłonnych czynności z nią związa
nych. W ten sposób usiłowano przystosować metodę do oznaczeń maso
wych.
Opis metody stosowanej dotychczas w stacjach chemiczno-rolniczych
z pew nym jej uproszczeniem, dokonanym przez Ośrodek Metodyczno-
-Naukowy IUNG we Wrocławiu, opublikował S t r a h l [4].
504 S. Sadowski
PROPONOWANE UPROSZCZENIE
Najbardziej pracochłonną czynością stosowanej dotychczas metody
je st ekstrakcja gleby i uzyskanie przesączy. Zaleca się bowiem stoso
wanie stożkowych potrójnych kolbek, niewygodnych w masowym użyciu,
i dw ukrotne przenoszenie przesączu z kolbki do kolbki, co zawsze po
ciąga za sobą straty. Proponowane uproszczenia polegają na:
— zastąpieniu trudno dostępnych i łatwo tłukących się naczyń szkla
nych (kolbek stożkowych), używanych do ekstrahow ania gleby, butel
kam i w inidurow ym i pojemności ok. 80 ml. B utelki te są umocowane na
stałe w specjalnych 10-miejscowych statyw ach aluminiowych, w yposa
żonych w przykrywę. Po założeniu przykryw y wszystkie butelki mogą
być jednocześnie mieszane (rys. 1);
Л
Rys. 1. Butelki winidurowe w 10-miejscowym statyw ie z przykrywą
Fot. J. Bigoiński
Flasks of hard PVC in the 10-place stand with cover
— zastąpieniu kolbek szklanych do sączenia gleby i traktow ania mie
szaniną probów kam i Skalowanymi na dwie pojemności: 5 i 25 ml, co
zmniejsza liczbę potrzebnych naczyń o połowę. Probówki są skalowane
z dokładnością do 0,1 ml. Są one umocowane w specjalnym 20-miejsco-
wym statyw ie w inidurow ym z przykryw ą. Umożliwia to jednoczesne
mieszanie probówek (rys. 2);
— zastąpieniu zwykłych pipet czy cylinderków do zalewania gleby
i przesączy pipetam i autom atycznym i 50 i 20 ml, umocowanymi w sta
tyw ach wielomiejscowych (rys. 3 i 4);
— zmniejszeniu o połowę zarówno ilości wyciągu glebowego (z 10 do
5 ml), jak i mieszaniny reagującej (z 40 do 20 ml) przy zachowaniu
do-P ew ne uproszczenie metody Schachtschabela 505
Rys. 2. Probówki skalowane na 5 i 25 ml w 20-miejscowym statywie winidurowym
Fot. J. Bigoiński
Test tubes graduated for 5 ml and 25 ml in the 20-place stand of hard PVC
Rys. 3. Zestaw pipet automatycznych na 50 ml do zalewania gleby chlorkiem wapnia
Fot. J. Bigoiński
506 S. Sadowski
tychczasowej naważki gleby (5 g) i stosunku gleby do roztworu. Pozo
stają również nie zmienione ilości branych roztworów wzorcowych
i traktow anie ich tym i samymi ilościami mieszaniny reagującej, co w
dotychczasowym przepisie.
Rys. 4. Zestaw pipet automatycznych na 20 ml do w ylew ania mieszaniny reagującej
Fot. J. Bigoiński
P ew n e uproszczenie metody Schachtschabela 507
Dzięki wprowadzeniu tych uproszczeń stało się możliwe pełne wyko
rzystanie przy oznaczaniu magnezu tych samych stanowisk pracy (sto
łów do sączenia) co przy oznaczaniu fosforu i potasu.
Według stosowanego dotychczas przepisu do szklanych kolbek stoż
kowych o pojemności 100 ml odważa się 5 g gleby i zalewa 50 ml roz
tw oru ekstrakcyjnego, znajdującego się w cylindrze lub pipecie. Propo
nowane uproszczenie polega na odważeniu 5 g gleby do butelek w inidu-
rowych, umocowanych w lekkich 10-miejscowych aluminiowych staty
wach. Roztworu ekstrakcyjnego dostarczają 10-miejscowe zestawy pipet
autom atycznych 50-mililitrowych. Cała ta aparatura jest łatw iejsza i do
godniejsza w myciu, suszeniu i przenoszeniu, jest niew yw rotna i trw ała
w użyciu, w przeciwieństwie do łatwo tłukącego się szkła.
O ryginalny przepis zaleca następnie, aby wyciąg glebowy sączyć do
kolbek stożkowych i z nich odpipetować po 10 ml do następnych kolbek
stożkowych i tam zalewać mieszaniną. Proponuje się zaś, aby używane
kolbki szklane zastąpić probówkami o podwójnej skali. Do probówek
tych bezpośrednio z butelek w inidurowych sączony jest w nadm iarze
wyciąg glebowy. Następnie nadm iar odciągany jest do objętości 5 ml
przy użyciu kapilary połączonej z pompką wodną.
Przyjm ując proponowane uproszczenie bierze się 5 ml przesączu
i 20 ml mieszaniny reagującej, a więc ilości o połowę mniejsze. TJzyskuje
się dzięki temu oszczędność odczynników bez zmniejszenia dokładności
analiz.
PORÓWNANIE UZYSKANYCH WYNIKÓW
W celu sprawdzenia proponowanych zmian w dotychczas stosowanej
metodzie przeprowadzono porównawcze oznaczenia zawartości przysw a
jalnego magnezu w 300 próbkach glebowych obu sposobami. Zestawione
w tabeli 1 w yniki badań potwierdzają, że zmniejszenie ilości przesączu
glebowego o połowę (z 10 do 5 ml) i traktow anie go o połowę mniejszą
ilością roztw oru reagującego (z 40 do 20 ml) nie wpłynęło na obniżenie
czy podwyższenie wyników w stosunku do oryginalnego przepisu
Schachtschabela.
Wśród 300 zbadanych próbek gleb różniących się pod względem
składu mechanicznego i zawartości przysw ajalnego magnezu największe
różnice między porów nywanym i sposobami wynosiły ± 0,3 mg Mg na
100 g gleby i to u stosunkowo niewielkiej liczby próbek (3%). Wyników
zgodnych jest 63%, różniących się o ± 0,1 mg jest 23,7%, różniących się
zaś o ± 0,2 mg Mg na 100 g gleby — 10,3%. Uzyskane wyniki w ykazują
508 S. Sadowski
Zawartość magnezu w g le b ie oznaczona o r y g in a ln ą /А / i up roszczoną / В / metodą S c h a c h tschabela Magnesium c o n te n t i n s o i l determ ined by o r i g i n a l /А / and s im p l i f i e d / В / method o f Sch ach tsch abe l
Nr próbki Sample No irupa me chaniczna g le b y Mechanical mg Mg/100 g g le b y Nr J p róbki Sample 1 No łrupa me chaniczna g le b y dechanicsL. mg Mg/100 g g le b y mg o f Mg/100 g o f s o i l mg o f И[g/100 g ojС s o i l group of-, с / s o i l ' Bb / В - A group o f s o i l 0' k*S в * / В - А 1. 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 I 4 ,5 4 ,5 0 47 I I 2 ,3 2 ,3 0 2 I 4 ,3 4 ,3 0 48 I I 2 ,3 2 ,3 0 3 I 4 ,2 4 ,2 0 49 I I 2 ,1 2 ,1 0 4 I 1 ,8 1 ,8 0 50 I I 2 , 4 2 , 4 0 5 I 2 ,1 2 ,1 0 51 I I 3 ,3 3 ,3 0 6 I 2 ,2 2 ,2 0 52 i i 2 ,8 2 ,8 0 7 I 1 ,8 1 ,0 0 . 53 i i 2 ,9 2 ,9 0 8 I 2 ,7 2 ,7 0 54 i i 2 ,7 2 ,7 0 9 I 1 ,3 1 ,3 0 55 i i 2 ,2 2 ,2 0 10 I 1 ,7 1 ,7 0 56 i l 2 ,1 2 ,1 0 11 I 1 ,9 1 ,9 0 57 I I 2 ,6 2 ,6 0 12 I 1 ,8 1 ,8 0 58 I I 1 ,5 1 ,5 0 13 I 1 ,7 1 ,7 0 59 I I 2 ,3 2 ,3 0 14 I 1 ,7 1 ,7 0 60 I I 1 ,8 1 ,8 0 15 I 1 ,4 1 ,4 0 61 I I 2 ,0 2 ,0 0 16 I 3 ,6 3 ,8 0 62 I I 2 ,8 2 ,8 0 17 2 ,7 2 ,7 0 63 i i 2 ,3 2 ,3 0 18 I 1 ,5 1 ,5 0 64 i i 2 ,3 2 ,3 0 19 I 2 ,0 2 ,0 0 65 i i 2 ,3 2 ,3 0 20 I 2 ,8 2 ,8 0 66 i i 1 ,8 1 ,8 0 21 I 2 ,1 2 ,1 0 67 I I 2 ,2 2 ,2 0 22 I 1 ,9 1 .9 0 68 i i 2 ,0 2 ,0 0 23 I 1 ,5 1 ,5 0 69 i i 2 ,9 2 ,9 0 24 I 1 ,4 1 ,4 0 70 i i 3 ,8 3 ,8 0 25 I 1 ,6 1 ,6 0 71 i i 3 ,1 3 ,1 0 26 2 ,2 2 ,2 0 72 i i 1 ,8 1 ,8 0 27 I 2 ,1 2 ,1 0 73 i i 1 ,9 1 ,9 0 28 I 1 ,5 1 .5 0 74 i l 1 ,9 1 ,9 0 29 I 1 ,4 1 .4 0 75 i i 1 ,9 1 ,9 0 30 I 4 ,7 4 ,7 0 76 i i 1 ,8 1 ,8 0 31 3 ,3 3 ,3 0 77 i i 2 ,2 2 .2 0 32 I 3 ,2 3 ,2 0 78 i i 2 ,6 2 ,6 0 33 I 3 ,1 3 ,1 0 79 i i 2 ,2 2 ,2 0 34 I 1 ,5 1 ,5 0 80 i i 2 ,4 2 , 4 0 33 I 3 ,2 3 ,2 0 81 i i 3 ,2 3 ,2 0 36 4 ,1 4 ,1 0 82 i i 2 ,6 2 ,6 0 37 I 2 ,5 2 ,5 0 83 i i 3 ,5 3 ,5 0 38 I 3 ,1 3 ,0 - 0 , 1 84 i i 2 ,6 2 ,6 0 39 I 2 ,0 2 ,1 + 0 ,1 85 i i 2 ,4 2 ,4 0 40 I 1 ,5 1 ,6 + 0 ,1 86 i i 2 ,9 2 ,9 0 41 I 1 ,9 1 ,8 - 0 , 1 87 I I 3 ,2 3 ,2 0 42 1 ,8 1 ,9 + 0 ,1 88 i i 2 ,9 2 ,9 0 43 I 4 ,1 4 ,0 - 0 , 1 89 i i 4 ,1 4 ,1 0 44 I 4 ,0 3 ,9 - 0 , 1 90 i i 2 ,2 2 ,2 0 45 I 5 ,1 5 ,0 - 0 , 1 91 i i 1 ,7 1 ,7 р 46 I 4 ,5 4 , 4 - 0 , 1 92 i i 1 ,5 1 ,5 0
Pew ne uproszczenie metody Schachtschabela 509 c .d . t a b e l i 1 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 93 11 1 .3 1 ,3 0 147 11 4 ,6 4 ,5 -0 ,1 94 11 1 ,3 1 ,3 0 148 I I 3 ,9 3 ,8 -0 ,1 95 I I 2 ,3 2 ,3 0 149 XI 1 ,7 1,8 +0 ,1 96 I I 6 ,8 6 ,8 0 150 I I 2 ,0 1 ,9 -0 ,1 97 I I 6 ,3 6 ,3 0 151 I I 1 ,9 2 ,0 +0 ,1 98 I I 6 ,7 6 ,7 0 152 I I 2 ,1 2 ,0 -0 ,1 99 I I 8 ,1 8 ,1 0 153 I I 2 ,8 2 ,7 -0 ,1 100 I I 3 ,5 3 ,5 0 154 I I 2 ,7 2 ,6 -0 ,1 101 I I 3 ,8 3 ,8 0 155 11 2 ,7 2 ,6 -0 ,1 102 I I 3 ,0 3 ,0 0 156 I I 2 ,0 1 ,9 -0 ,1 103 I I 6 ,2 6 ,2 0 157 I I 2 ,0 1 ,9 -0 ,1 104 I I 4 ,5 4 ,5 0 158 I I 3 ,0 3 ,1 +0 ,1 105 I I 6 ,7 6 ,7 0 159 I I 3 ,2 3 ,3 +0 ,1 106 I I 6 ,5 6 ,5 0 160 I I 3 ,6 3 ,7 +0 ,1 107 I I 8 ,2 8 ,2 0 161 II 3 ,8 3 ,9 +0 ,1 108 I I 4 ,9 4 ,9 0 162 I I 6 ,6 6 ,5 -0 ,1 109 11 5 ,0 5 ,0 0 163 I I 9 ,0 8 ,9 -0 ,1 110 I I 6 ,7 6 ,7 0 164 I I 8 ,8 8 ,7 -0 ,1 111 I I 6 ,5 6 ,5 0 165 I I 8 ,4 8 ,5 +0 ,1 112 11 3 ,8 3 ,8 0 166 I I 4 ,7 4 ,6 -0 ,1 113 I I 6 ,4 6 ,4 0 167 I I 5 ,0 5 ,1 +0 ,1 114 I I 6 ,3 6 ,3 0 168 I I 3 ,5 3 ,6 +0 ,1 115 I I 2 ,4 2 ,4 0 169 I I 4 ,8 4 ,7 -0 ,1 116 I I 2 ,7 2 ,7 0 170 I I 4 ,6 4 ,7 +0 ,1 117 I I 5 ,2 5 ,2 0 171 I I 5 ,0 5 ,1 +0 ,1 118 I I 3 ,1 3 ,1 0 172 I I 7 ,2 7 ,3 +0 ,1 119 I I 6 ,4 6 ,4
0
173 I I 6 ,3 6 ,2 -0 ,1 120 I I 3 ,5 3 ,50
174 I I 7 ,9 8 ,0 +0,1 121 I I 4 ,2 4 ,2 0 175 I I 2,2 2 ,0 -0 ,2 122 I I 5 ,2 5 ,2 0 176 I I 2 ,8 2 ,6 -0 ,2 123 I I 5 ,1 5 ,1 0 177 I I 2 ,2 2 ,0 -0 ,2 124 11 4 ,1 4 ,1 0 178 I I 2 , 4 2 ,2 -0 ,2 125 11 4 ,2 4 , 2 0 179 I I 2 ,0 1 ,8 -0 ,2 126 I I 5 ,5 5 ,5 0 180 I I 2 ,9 2 ,7 -0 ,2 127 11 3 ,1 3 ,1 0 181 11 3 ,3 3 ,1 -0 ,2 128 I I 3 ,2 3 ,2 0 182 I I 3 ,6 5 ,4 -0 ,2 129 I I 3 ,1 3 ,1 0 183 I I 3 ,4 3 ,2 -0 ,2 130 I I 2 ,5 2 ,5 0 184 I I 2 ,8 2 ,6 -0 ,2 131 I I 3 ,6 3 ,6 0 185 I I 3 ,0 3 ,2 +0 ,2 132 I I 6 ,2 8 ,2 0 186 I I 0 ,9 l i i +0 ,2 133 I I 4 ,6 4 , 6 0 187 I I 6,1 5 ,9 -0,2 134 I I 2 ,2 2 ,1 -0,1 188 I I 6 ,1 6 ,3 +0 ,2 135 I I 2 ,1 2 ,0 -0 ,1 189 I I 2 , 4 2 ,1 -0 ,3 136 I I 2 ,3 2 ,2 - 0 , 1 190 I I 2 ,3 2 ,0 - 0 , 3 137 I I 2 ,3 2 ,4 + 0,1 191 I I 2 ,2 1 ,9 -0 ,3 138 I I 2 ,9 2 ,8 - 0 , 1 192 I I 2 ,6 2 ,3 -0 ,3 139 I I 2 ,9 2 ,8 - 0 , 1 193 I I 1 ,4 1 ,7 +0 ,3 140 I I 2 ,1 2 ,2 ■*•0,1 194 I I 4 ,8 5»1 + 0 ,3 141 I I 2 ,2 2 ,3 + 0 ,1 195 I I I 1 ,3 0 142 I I 1 ,9 2 ,0 + 0 ,1 196 I I I 1 6 ,9 1 6 ,9 0 143 I I 1 ,7 1 ,8 + 0 ,1 197 I I I 1 0 ,2 1 0 ,2 0 144 11 2 ,4 2 ,3 - 0 , 1 198 I I I 9 ,8 9 ,8 0 145 I I 2 ,2 2 ,3 + 0 ,1 199 I I I 8 ,2 8 ,2 0 146 I I 4 ,0 3 ,9 - 0 , 1 200 I I I 9 ,4 9 ,4 0с.d. tabeli 1 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 201 I Î I 1 5 ,4 1 5 i4 0 251 I I I 6 ,2 6 ,2 0 202 I I I 6 ,2 6 ,2 0 252 I I I 5 ,1 5 ,1 0 205 I I I 6 ,7 6 ,7 0 253 I I I 6 ,5 6 ,5 0 204 I I I 1 3 ,2 1 3 ,2 0 254 I I I 8 ,5 8 ,5 0 205 I I I 1 2 ,3 1 2 ,3 0 255 I I I 3 ,2 3 ,2 0 206 I I I 9 ,6 9 ,6 0 256 I I I 5 ,5 5 ,5 0 207 I I I 9 ,7 9 ,7 . a 257 I I I 5 ,4 5 ,4 0 208 I I I 6 ,6 6 ,6 0 258 I I I 3 ,7 3 ,7 0 209 I I I 1 1 ,6 1 1 ,6 0 259 I I I 7 ,8 7 ,8 0 210 I I I 8 ,8 8 ,8 0 260 I I I 1 1 ,6 1 1 ,7 + 0 ,1 211 I I I 3 ,9 3 ,9 0 261 I I I 1 4 ,8 1 4 ,7 - 0 , 1 212 I I I 8 ,1 8 ,1 0 262 I I I 1 1 ,6 1 1 ,5 - 0 , 1 215 I I I 1 2 ,0 1 2 ,0 0 263 I I I 2 2 ,8 2 2 ,9 + 0 ,1 214 I I I 1 1 ,5 1 1 ,5 0 264 I I I 10,3 1 0 ,2 -0 ,1 215 I I I 1 3 ,9 1 3 ,9 0 265 I I I 9 ,9 9 ,8 -0 ,1 216 I I I 1 5 ,9 1 5 ,9 0 266 I I I 1 1 ,2 1 1 ,1 - 0 , 1 217 I I I 1 8 ,8 1 8 ,8 0 267 I I I 1 3 ,5 1 3 ,6 + 0 ,1 218 I I I 1 9 ,2 1 9 ,2 0 268 I I I 1 3 ,1 1 3 ,2 + 0 ,1 219 I I I 1 7 ,2 1 7 ,2 0 269 I I I 1 6 ,2 1 6 ,3 + 0 ,1 220 I I I 8 ,1 8 ,1 0 270 I I I 1 6 ,5 1 6 ,4 - 0 , 1 221 I I I 1 0 ,4 1 0 ,4 0 271 I I I 1 2 ,5 1 2 ,4 - 0 , 1 222 I I I 7 ,5 7 ,5 0 272
111
1 1 ,5 1 1 ,6 + 0 ,1 223 I I I 1 1 ,3 1 1 ,3 0 273 I I I 7 ,7 7 ,8 + 0 ,1 224 I I I 1 0 ,3 10,3 0 274 I I I 3 ,3 3 ,1 - 0 ,2 225 I I I 1 0 ,9 1 0 ,9 0 275 I I I 6 ,5 6 ,4 - 0 , 1 226 I I I 10,3 1 0 ,3 0 276 I I I 7 ,2 7 ,3 + 0 ,1 227 I I I 1 3 ,8 13,°^ 0 277 I I I 8 ,4 8 ,5 + 0,1 228 I I I 1 5 ,7 1 5 ,7 0 278 I I I 7 ,8 7 ,9 + 0 ,1 229 I I I 1 0 ,7 10 ,7 0 279 I I I 8 ,2 8 ,1 - 0 , 1 230 I I I 1 0 ,1 1 0 ,1 0 280 I I I 6 ,1 6 ,2 + 0 ,1 231 I I I 1 1 ,4 1 1 ,4 0 281 I I I 1 ,4 1 ,1 1 0 Vn 232 I I I 1 6 ,0 1 6 ,0 0 282 I I I 1 ,3 1 ,1 - 0 , 2 233 I I I 6 ,0 6 ,0 0 283 I I I 9 ,4 9 ,2 - 0 , 2 234 I I I 5 ,5 5 ,5 0 284 I I I 1 3 ,5 1 3 ,2 - 0 , 3 235 I I I 6 ,7 6 ,7 0 285 I I I 2 ,4 2 ,6 + 0 ,2 236 I I I 1 7 ,2 1 7 ,2 0 286 I I I 6 ,9 7 ,1 + 0 ,2 237 I I I 2 4 ,3 2 4 ,3 0 287 I I I 1 3 ,5 1 3 ,3 - 0 , 2 238 I I I 2 2 ,1 2 2 ,1 0 288 I I I 1 7 ,3 1 7 ,1 - 0 , 2 239 I I I 3 0 ,0 3 0 ,0 0 289 I I I 1 8 ,9 1 9 ,1 + 0 ,2 240 I I I 3 0 ,0 30,0 0 290 I I I 1 7 ,4 1 7 ,2 - 0 , 2 241 I I I 6 ,8 6 ,8 0 291 I I I 1 1 ,8 1 2 ,0 + 0 ,2 242 I I I ^ ,5 4 ,5 0 292 I I I 1 1 .1 1 0 ,9 - 0 ,2 243 I I I 3 ,8 3 ,8 0 293 I I I 9 ,2 9 ,4 + 0,2 244 I I I 6 ,3 6 ,3 0 294 I I I 1 2 ,0 1 1 ,8 - 0 , 2 245 I I I 3 ,9 3 ,9 0 295 I I I 2 2 ,1 2 2 ,3 + 0 ,2 246 I I I 1 0 ,5 1 0 ,5 0 296 I I I 8 ,7 8 ,9 + 0 ,2 247 I I I 7 ,8 7 ,8 0 297 I I I 7 ,1 6 ,9 - 0 , 2 248 I I I 3 ,5 3 ,5 0 298 I I I 1 ,4 1 ,1 - 0 ,3 249 3 ,9 3 ,9 0 299 I I I 3 ,5 3 ,2 -0 ,3 25O I I I 4 ,4 4 ,4 0 300 I I I 7 ,4 7 ,1 -0 ,3 Ś rednio -0 ,0 1 3 Mean -0 ,0 0 6 2aJ 10 ml p r z esą c zu + 40 ml m ieszan in y - 10 ml o f f i l t r a t e + 40 ml o f m ixture b / 5 ml p r z esą c zu + 20 ml m iesza n in y - 5 ml o f f i l t r a t e + 20 ml o f m ixture
с / I do 10% c z ę ś c i s p ła w ia ln y ch , I I 10-55% c z ę ś c i sp ła w ia ln y c h , I I I powyżej 5 % c z ę ś c i s p ła
wi aln y cb 1
Pew ne uproszczenie metody Schachtschabela 511
T a b e l a 2
Zawartość magnezu w g le b ie oznaczona o r y g in a ln ą i up roszczoną metodą S c h a c h tsc h a b e la Magnesium c o n te n t i n s o i l d eterm in ed by o r i g i n a l and s i m p l i f i e d method o f S ch a ch tsch a b e1 Grupa m echaniczna g le b y M echanical group L iczb a próbek ogółem Zawartość Mg mg/100 g g le b y Wahania od-do
I l o ś ć i p ro cen t wyników uzyskanych porównywanymi metodami
Number and per c en t o f d a ta o b ta in e d by th e methods compared T o ta l number o f Mg c o n te n t i n mg/100 g o f s o i l F lu c t u a t io n s zgodnych agredd r ó żn ią c y ch s i ę w mg/100 g g le b y d if i'e r r in g by mg/100 g o f s o i l o f s o i l sam ples from - t o +i о i—i +1 о CM i+ о
Ч Я I 46 1 ,3 - 5 ,1 /8 0 ,4 % /37 /1 9 ,6 % /9 - -I -I 148 0 ,9 - 9 ,0 /58 ,7 % /87 /2 7 ,7 % /41 /9 ,6 % /14 /4%/6 I I I 106 1 .3 - 3 0 ,0 /61 ,3 % /65 /1 9 ,0 8 5 /21 / 1 6 , w17 /2 ,8 % /3 Razem T o ta l 300 - /63% /189 /2 3 ,7 % /71 /1 0 ,3 % /31 /3%/9 ś r e d n io Mean -0,013 to,0062
zatem dużą zgodność, ponieważ średnia różnica wynosi —0,013 do
± 0,0062 mg Mg na 100 g gleby (tab. 2).
Dzięki zastosowaniu pipet automatycznych do zalewania gleby i prze
sączy oraz zastąpieniu kolbek szklanych butelkami winidurowymi i pro
bówkami zmniejszono znacznie zużycie robocizny na mycie szkła. Po
nadto zastąpienie odpipetowania przesączu bezpośrednim sączeniem wy
ciągu do probówek pozwoliło w sumie zaoszczędzić 3 - 4 godziny pracy
dziennie. Zastosowane uproszczenia pozwoliły zatem na 2,5-krotne
zwiększenie wydajności pracy, umożliwiając wykonanie przez jedną
osobę 5 0 - 70 analiz dziennie więcej niż poprzednio, bez zmniejszania
dokładności tych analiz.
LITERATURA
[1] B o r a t y ń s k i K., R o s z у к o w a S., Z i ę t e с к а М. : Badania nad zaw ar tością m agnezu w glebie. Cz. I. Porów nanie metody chemicznej i biologicznej oznaczania m agnezu w glebie. Zesz. probl. Post. Nauk roi., 40a, 1963.
[2] B o r a t y ń s k i K., R o s z y k o w a S., Z i ę t e c k a M.: Badania nad zaw ar tością magnezu w glebie. Cz. II. Stosunek Ca : Mg oraz zawartość magnezu wymiennego, dostępnego dla A. niger i przyswajalnego według Schachtschabela w glebach lekkich. Zesz. iprobl. Post. Nauk roi., 40a, 1963 r.
[3] S c h a c h t s c h a b e l P., I s e r m e y e r H.: Die Magneziumbestimmung m ittels Ti tangleb. Zeistch. Pflanz. Düng. Bodenkunde, 67 (.112), 1954.
[4] S t r a h l A. : Przystosowanie m etody Schachtschabela do m asowych oznaczeń zawartości magnezu w glebie. Rocz. glebozn., dodatek do t. 13, 1964, s. 273 - 276.
512 S. Sadowski С. С А Д О В С К И ДАЛЬНЕЙШЕЕ УПРОЩЕНИЕ МЕТОДА Ш АХТШАБЕЛЯ ДЛЯ ОПРЕДЕЛЕНИЯ УСВОЯЕМОГО МАГНИЯ ПРИ МАССОВЫХ АНАЛИЗАХ ПОЧВЫ А г р о х и м и ч е с к а я С т а н ц и я г. О п о л е
Р е з ю м е
В исследованиях ставилась задача упростить ряд найболее трудоемких операций в применяемом до сих пор методе Ш ахтшабеля для опредеелния усвояемого магния в почве, чтобы приспособить этот метод для массовых оп ределений, выполняемых агрохимическими станциями. Предлагаемые упрощения состоят в: — замещении легко бьющегося стеклянного снаряжения (конические кол бы), употребляемого при экстрагировании почв, пластмассовыми (винидуровы- ми) бутылями вместимостью около 80 мл. Эти бутыли устойчиво закрепляют на специальном 10-местном штативе из алюминия, снабженном крышкой. После закладки крышки содержимое всех бутылей можно одновременно смешивать (рис. I), — замещение стеклянных колбочек для фильтрации почвы и ее обработки смесью реактивов пробирками калиброванными на две вместимости: 5 и 25 мл, что уменьшает на половину число необходимого стеклянного оборудования. Пробирки калибруют с точностью 0,1 мл. Их прикрепляют на специальном 20-местном штативе из винидура, снабженном крышкой. Это разрешает на одновременное помешивание всех пробирок (рис. 2), — земещении обыкновенных пипеток или цилиндров для введения ж и д кости в почву либо в фильтрат автоматическими пипетками на 50 и 20 мл, замонтированными на многоместных штативах (рис. 3 и 4), — уменьшении на половину объема так почвенных вытяжек (с 10 на 5 мл), как и смеси реактивов (с 40 на 20 см) с сохранением прежней навески почвы (5 г) и соотношения почвы к раствору. Остаются тож е без изменения коли чество употребляемых стандартных растворов и их обрабатывание реакцион ной смесью, аналогично как в применяемой до сих пор рецептуре. Благодаря введению этих упрощений вполне возможно пользоваться при определении магния тем и-ж е рабочими местами (столы для фильтрации), что при определении ф осф ора либо калия. Для контроля предлагаемых изменений в до сих пор применяемом методе были проведены сравнительные определения содержания усвояемого магния в 300 почвенных образцах по обеим способам. Сопоставленные в таблице ре зультаты испытаний подтверждают, что уменьшение на половину объема поч венной вытяжки (10 на 5 мл) и ее обрабатывание на половину меньшим коли чеством реагирующего раствора (20 мл вместо 40 мл) не вызвало ни пониж е ния ни повышения результатов определения, по сравнению с полученными при применени оригинального метода Шахтшабеля. Из 300 исследованных поч венных образцов, различающихся механическим составом и содержанием усво яемого магния, найбольшие разницы меж ду сравниваемыми способами опре деления составляли ±0,3 мг на 100 г почвы и то они были обнаружены всего лишь в 3% от общего числа образцов. Полная совпадаемость результатовсос-P ew ne uproszczenie metody Schachtschabela 513 тавила 63%; с отклонением равным ±0,1 мг — 23,7%; с отклонением ±0,2 мг на 100 г почвы — 10,3% образцов. Полученные результаты отличались, следовательно, высокой сходимостью, так как среднее отклонение составляет от —0,012 до 0,0062 мг на 100 г почвы. Применение упрощений позволило в 2,5 раза сократить затрату труда, давая возможность одному аналитику выполнить в сутки на 50 - 70 анализов больше, чем прежде, без уменьшения точности анализа. S. S A D O W S K I
FURTHER SIMPLIFICATION OF THE SCHACHTSCHABEL’S METHOD OF AVAILABLE MAGNESIUM DETERMINATION IN MASSY SOIL ANALYSES
A g r o c h e m ic a l S t a t io n in O p o le
S u m m a r y
The aim of the respective investigations w as a sim plification of the most labour-consum ing actions in the hitherto applied Schachtschabel’s method of availa ble m agnesium determ ination in soil, so as to adapt this method to massy determi nations being carried out by Agrochemical Stations.
The proposed sim plifications consist in:
— replacement of difficult available and easily breakable grass vessels (little conic flasks) used for soil extractioning, by the flasks of hard PVC of about 80 ml in volume. These flasks are steadily fixed in a special 10-place aluminium stand with cover. After putting up the cover all flasks can be sim ultaneously m ixed
(Fig. 1);
— replacement of little flasks for filtration of soil and its treatment with the mixture, by test tubes graduated for two volumes: 5 ml and 25 ml, w hat permits to reduce the number of the required vessels by a half. The test tubes are graduated w ith the exactness up to 0.1 ml. They are fixed in a special 20-place PVC stand w ith cover. It enables simultaneous m ixing of samples (Fig. 2) ;
— replacement of usual pipettes or little cylinders for pouring soil and filtrates by automatic pipettes of 50 m l and 20 m l in volume, fixed in m any-place stands (Figs 3 and 4);
— reduction by a h alf of both soil extraction amount (from 10 to 5 ml) and m ixture (from 40 to 20 ml), keeping unchanged the hitherto w eighed portion of soil (5 g) and the ratio between soil and solution. Also the amounts of taken standard solutions remain unchanged, being treated with the sam e reacting m ixture as in the hitherto prescription.
Owing to introduction of the above sim plifications, it became possible to use to a full extent the same work stands (tables for filtration) at determination of magnesium as of phosphorus and potassium.
To verify the proposed changes in the hitherto method, a comparing determi nations of available magnesium content in 300 soil sam ples by both methods w ere carried out. The investigation results put together in the table, proved that the reduction of soil filtrate by a half (from 10 to 5 ml) and its treatment by 50% less
514 S. Sadowski
amount of reacting solution (from 50 to 20 ml) did not heighten or lower the data in relation to those obtained using the original m ethod of Schachtschabel. Among 300 soil sam ples exam ined, differring with regard to m echanical composition and available magnesium content, the highest differences betw een the methods compared w ere ± 0.3 mg) (100 g of soil, and only in 3% of samples). The agreed data amounted to 63%, the data differring by ± 0.1 mg — to 23.7%, those differring by ± 0.2 mg/100 g of soil — to 10.3%.
Thus the data obtained showed quite good agreement, as the mean difference fluctuated w ithin —0.013- 0.0062 mg/100 g of soil. The sim plifications applied rendered possible to increase labour productivity 2.5 times, enabling carrying out
by 1 worker by 5 0 - 70 analyses per day more than previously, w ithout any harm
for accuracy of the analyses.
Adres Wpłynęło do PTG w marcu 1969 r.
dr Stanisław Sadowski Stacja Chemiczno-Rolnicza Opole, Olyska 107
