Mirosław Przyłęcki
Włodzimierz Strasburger (1905-1984)
Ochrona Zabytków 37/3 (146), 211-212
KRONIKA
WSPOMNIENIE POŚMIERTNE
Włodzimierz Strasburger (1905—1984)
P ie rw s z e g o lu te g o 1984 r. z m a rł w e W ro c ła w iu W ło d zim ierz S tr a s b u r g e r . C z ło w ie k n ie z a p o m n ia n y . D łu g o le tn i, ż a rliw y , p e łe n p o św ię c e n ia i e n tu z ja z m u d z ia ła c z , o r g a n iz a to r i a n im a to r sp o łe c z n e j o p ie k i n a d z a b y tk a m i n a D o ln y m Ś lą s k u . C z ło w ie k p e łe n ży czliw o ści d la w s z y s tk ic h , a sz czeg ó ln ie d la ty c h , k tó r y m d ro g a b y ła id e a z a c h o w a n ia n aszeg o d z ie d z ic tw a k u ltu r a ln e g o i p a m ią te k p rzeszło ści. P e łe n so b ie ty lk o w ła śc iw e g o p o c z u c ia h u m o ru , d u c h o w e j n ie z a le ż n o śc i, p e łe n o p ty m iz m u w k a ż d e j, n a w e t tr u d n e j — a m ia ł ic h w sw o im ży ciu n ie m a ło — s y tu a c ji.
U ro d ził się 30 s ty c z n ia 1905 r. w L u b in o w ie n ie d a le k o M o sk w y . W 1917 r. ro d z i n a S tr a s b u r g e r ó w p rz y w ę d ro w a ła do P o ls k i, a W ło d ek k o n ty n u o w a ł n a u k ę w je d n y m z g im n a z jó w k ra k o w s k ic h . P ó ź n ie j s tu d io w a ł w A k a d e m ii N a u k P o lity c z n y c h i w K o n s e rw a to riu m w W a rsz a w ie . S tu d ió w ty c h je d n a k n ie d a n e M u b y ło u k o ń czyć. W y b u c h ła d ru g a w o jn a ś w ia to w a i k o m p le tn ie p o k rz y ż o w a ła M u ży c io w e p la n y . W czasie o k u p a c ji W ło d z im ie rz z a jm o w a ł się k o lp o r ta ż e m t a j n e j p r a s y A rm ii K ra jo w e j. P o z a k o ń c z e n iu d z ia ła ń w o je n n y c h zg ło sił się do p ra c y w a d m i n is tr a c ji p a ń s tw o w e j i w 1946 r. s k ie ro w a n y z o s ta ł p rz e z M in is te rs tw o Z ie m O d z y s k a n y c h do W ro c ła w ia , g d zie w k o m p le tn ie z ru jn o w a n y m i g ło d n y m m ie śc ie — n ie d a w n e j F e s tu n g B re s la u — z a ją ł się d ru k o w a n ie m k a r t e k ż y w n o śc io w y c h . P ó ź n ie j — s z u k a ją c sw o je j z a g u b io n e j w la ta c h w o jn y d ro g i ży cio w ej, p rz e z k r ó t k i o k re s b y ł d y r e k to r e m C e n tr a li O g ro d n ic z e j w e W ro cław iu .
W n ie s ła w n y c h la ta c h ro z r a c h u n k ó w z d z ia ła c z a m i n ie le w ic o w e g o p o d z ie m ia , w 1948 r . z o sta ł a re s z to w a n y . P o z a k o ń c z e n iu d o c h o d z e ń z n a la z ł p r a c ę w W y d z ia le K u ltu r y i S z tu k i. Z w ią z a ł się z U rz ę d e m K o n s e rw a to rs k im , k tó r e to z w ią z k i m ia ły M u d ać n a jw ię k s z ą ży cio w ą s a ty s fa k c ję . W ło d z im ie rz zaczął o d k ry w a ć s w o ją ż y c io w ą p a s ję — z a b y tk i p rz e sz ło śc i i lu d z i te z a b y tk i r a tu ją c y c h . W tr u d n y c h la ta c h o rg a n iz a c ji u rz ę d o w e j i sp o łe c z n e j o p ie k i n a d d o p ie ro ro z p o z n a w a n y m i lic z n y m i i c e n n y m i z a b y tk a m i d o ln o ś lą s k im i, W ło d z im ie rz s ta ł się m o c n y m i t r w a ły m f ila re m b a rd z o n ie w ie lk ie g o w ó w c z a s zesp o łu k o n s e rw a to rs k ie g o . Z a jm o w a ł się p r a w ie w s z y s tk im — a d m in is tr a c ją , k się g o w o śc ią , in s p e k c ja m i, o rg a n iz a c ją p r a c e w id e n c y jn y c h ; ja k tr z e b a b yło, p is a ł n a m a sz y n ie . B ez W ło d k a n ie w y sz ło b y ż a d n e w y d a w n ic tw o K o n s e rw a to ra W o jew ó d zk ieg o , n ie u d a łb y się ż a d e n z ja z d k o n s e r w a to rs k i. W r o k u 1954 z a ją ł się o rg a n iz a c ją tzw . B ry g a d y W y k o n a w c z e j R o b ó t K o n s e rw a to rs k ic h ; p rz e z ja k iś czas b y ł n a w e t p.o. n a c z e ln e g o in ż y n ie r a te j b r y g ady.
W ty m o k re s ie ja k o z a p a lo n y tu r y s ta z e tk n ą ł się z p ie rw s z y m i sp o łe c z n y m i o p ie k u n a m i z a b y tk ó w g ro m a d z ą c y m i się p rz y P o ls k im T o w a rz y s tw ie T u r y s ty c z n o - K r a jo zn aw czy m . O d p o c z ą tk u p o św ię c ił się c a łk o w ic ie id e i sp o łe c z n e j o p ie k i n a d z a b y tk a m i. J e j o rg a n iz a c ja i d o sk o n a le n ie s ta ły się J e g o w ie lk ą ży c io w ą p a s ją , J e g o s z la c h e tn y m h o b b y , J e g o p o d s ta w o w y m z a ję c ie m w U rz ę d z ie K o n s e rw a to rs k im . W p o c z ą tk a c h la t sz e ś ć d z ie sią ty c h z o sta ł te ż w y b r a n y p re z e s e m D o ln o ś lą s k ie j K o m is ji O p ie k i n a d Z a b y tk a m i. J a k o p re z e s s ta ł się n ie d o ś c ig n io n y m w z o re m . P r a c u ją c zaw o d o w o w zesp o le W o jew ó d zk ieg o K o n s e rw a to ra Z a b y tk ó w w e W ro c ła w iu p o d b e z p o ś re d n im k ie r o w n ic tw e m K o n s e r w a to r a Z a b y tk ó w A rc h e o lo g ic z n y c h , w so b ie ty lk o w ła ś c iw y sp o só b p o łą c z y ł p r a c ę z a w o d o w ą z p r a c ą sp o łe c z n ą . M a ją c lic z n y c h p rz y ja c ió ł — d łu g o le tn ic h fa c h o w c ó w — k o n s e r w a to ró w , sw o ic h r ó w ie ś n ik ó w , a p rz e d e w s z y s tk im m ło d zież, k tó r y c h z je d n y w a ł so b ie n ie p o w ta r z a ln y m i c e c h a m i c h a r a k te r u , S tr a s b u r g e r d o c ie ra ł d o sło w n ie w szęd zie. W tr u d n y c h m o m e n ta c h ty lk o O n p o tr a f ił r a to w a ć w s p ó łp ra c ę b a rd z o w ra ż liw y c h i z n ie c h ę c o n y c h n ie p o w o d z e n ia m i d z ia ła c z y sp o łe c z n y c h z p r z e d s ta w ic ie la m i w ła d z lo k a ln y c h . Z a r z u ty , cięg i i s w a r y b r a ł „ n a s ie b ie ”. R o b ił to z t a k ą pog o d ą, że p o tr a f ił ro z ła d o w a ć n a jb a r d z ie j z a p ie k łe n iech ę ci. R an o , w p o łu d n ie , w ie c z o re m , c z a s e m n o c ą o rg a n iz o w a ł, n a m a w ia ł, zach ęcał. R e z u lta ty p rz y s z ły szybko. K o m is ja D o ln o ś lą s k a , lic z ą c a w la ta c h p ię ć d z ie sią ty c h o koło p ię ć d z ie się c iu sp o łe c z n y c h o p ie k u n ó w , w p o ło w ie l a t sz e ś ć d z ie sią ty c h m ia ła ju ż p r a w ie o ś m iu s e t d z iałaczy . O p ie k u n o w ie o tr z y m y w a li r e g u la r n ie w y d a w n ic tw a , p rz e w o d n ik i, fo ld e ry . P re z e s — r a z e m z p r a c o w n ik a m i W o je w ó d z k ie g o K o n s e rw a to ra Z a b y tk ó w — o rg a n iz o w a ł n a r a d y , s z k o le n ia , s p o tk a n ia . B y ł d u s z ą i se rc e m n ie z a p o m n ia n y c h d o ro c z n y c h z ja z d ó w d o ln o ś lą s k ic h o p ie k u n ó w sp o łeczn y ch . B ez W ło d k a n a p e w n o n ie p rz e p r o w a d z o n o b y n ig d y ty lu z o rg a n iz o w a n y c h p ra c sp o łe c z n y c h , n ie u d a ło b y się z m o n to w a ć t a k
sp r a w n ie p rz e z w ie le l a t d z ia ła ją c e g o n a D o ln y m Ś lą s k u s y s te m u sp o łe c z n e j o p ie k i n a d z a b y tk a m i. K o m is ja D o ln o ślą sk a p rz e z w ie le l a t (p r z y n a jm n ie j do 1973 r.) u w a ż a n a b y ła za n a jle p ie j d z ia ła ją c ą w k r a ju . W ło d ek b y ł d u m n y i szczęśliw y . Z b ie ra ł lic z n e i za słu ż o n e w y ra z y p o d z iw u i u z n a n ia . S ta ł się z n a n y m w c a łe j P o lsce d z ia ła c z e m P T T K , c e n io n y m d o ra d c ą Z a rz ą d u G łó w n e g o P T T K w s p r a w a c h sp o łe c z n e j o p ie k i n a d z a b y tk a m i. Z a rz ą d G łó w n y n a d a ł M u w u z n a n iu z a słu g ty tu ł „H o n o ro w e g o C z ło n k a P T T K ”.
Z a d z iw ia ł ży w o tn o śc ią . P o p rz e jś c iu n a z a słu ż o n ą e m e r y tu r ę n ie p r z e s ta ł d z ia ła ć sp o łeczn ie. O rg a n iz o w a ł m .in. ro z le g łą a k c ję o p ie k i n a d z a b y tk o w y m i p a r k a m i i o g ro d a m i, p rz e w o d n ic z y ł n a d a l p ra c o m w ro c ła w s k ie j k o m is ji o p ie k i n a d z a b y tk a m i P T T K ; w c o ra z b a rd z ie j p o g a rs z a ją c y c h się w a r u n k a c h a n im o w a ł p ra c e k o m isji, in s p iro w a ł d z ia ła ln o ś ć o g n iw te re n o w y c h , szkół, o rg a n iz a c ji m ło d zieżo w y ch .
W
U rz ę d z ie K o n s e rw a to rs k im , w B iu rz e S tu d ió w i D o k u m e n ta c ji, w P K Z w ro c ła w s k ic h u w a ż a n o G o za n ie m a l s ta łe g o w s p ó łp r a c o w n ik a b ez e ta tu .P o g a rs z a ją c e się z d ro w ie zm u siło G o w o s ta tn ic h la ta c h do re z y g n a c ji z f u n k c ji p re z e s a , a le n ie do p r z e r w a n ia d z ia ła ln o śc i. W ło d ek do k o ń c a ży c ia p o z o sta ł e n tu z ja s tą w sz e lk ic h fo r m o c h ro n y z a b y tk ó w . S łu ż y ł b a rd z o o w o cn ie sw o im n a s tę p c o m w ie lk im d o św ia d c z e n ie m , z a ra ż a ł ic h sw o im b e z p rz y k ła d n y m z a a n g a ż o w a n ie m . N ig d y n ie o d w o łał s w o je j o b ecn o ści w w a ż n y c h sp o tk a n ia c h , z a w sze g o tó w b y ł p o ś w ię cić sw ó j czas, s w o ją e n e rg ię i sw o je z d ro w ie d la o p ie k u n ó w z a b y tk ó w .
B y ł a u te n ty c z n y m — choć b ez ro z g ło su — p io n ie re m o d ra d z a ją c e g o się po w o jn ie p o lsk ieg o sp o łe c z e ń s tw a w e W ro c ła w iu i n a D o ln y m Ś lą s k u . J a k o u c z e s tn ik o k u p a c y jn e j k o n s p ir a c ji a n ty h itle r o w s k ie j b y ł c z ło n k ie m Z w ią z k u B o jo w n ik ó w o W ol ność i D e m o k ra c ję . B y ł z a p a lo n y m d z ia ła c z e m P o ls k ie g o T o w a r z y s tw a T u ry s ty c z n o -K ra jo z n a w c z e g o i p ra w d z iw y m tu r y s tą , ro z m iło w a n y m w p ię k n ie p o ls k ie j p rz y ro d y i z a b y tk ó w . N ie b y ło c h y b a w k r a j u w a ż n ie js z y c h s z la k ó w g ó rs k ic h , n iz in n y ch , n a d m o r s k ic h , k tó r y c h b y W ło d e k z p le c a k ie m i k ijk ie m n ie p rz e m ie rz y ł. T e r e n y i sz la k i p o łu d n io w o -z a c h o d n ie j P o ls k i p o z n a ł le p ie j, w ią ż ą c z n im i p o n a d p o ło w ę sw o jeg o życia.
D łu g o le tn ią , o fia rn ą , e fe k ty w n ą d z ia ła ln o ś c ią z a p is a ł się w h is to r ii p o w o je n n y c h d z ia ła ń k o n s e r w a to r s k ic h n a D o ln y m Ś lą s k u . P o z o s ta n ie w e w d z ię c z n e j p a m ię c i sw o ich p rz y ja c ió ł, k o leg ó w , w sp ó łp ra c o w n ik ó w . B ęd zie G o n a m b a rd z o b ra k o w a ło .
