"Tmutarakanskij kamen", A. A. Medyncewa, Moskwa 1979 : [recenzja]

Stembrowicz, Kazimierz

"Tmutarakanskij kamen", A. A.

Medyncewa, Moskwa 1979 : [recenzja]

1980

Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,

gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych

i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie

w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,

powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego

i kulturalnego.

Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki

wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach

dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.

410 Z A P IS K I

A. A. M e d y n c e w a, Tm utarakanskij kamen, Izdałielstwo „Na-

iuka”, Moskwa 11979, s. 56.

W starannie w ydanej Iksiążce autorka przedstaw ia dzieje odkrycia i badań słynnego K am ienia Tm utorokańskiego znajdującego się obecnie w Erm itażu. W yryty n a pochodzącej z czasów starożytnych m arm urow ej płycie napis in fo rm u ­ jący o tym , że w 1068 r. dokonano pom iaru szerokości cieśniny m orskiej pomiędzy T m utorokaniem i K erczem sta ł się przedm iotem sporów iw nauce. Do dzisiaj n ie ­ którzy uczeni uw ażają igo za falsyfikat. Dyskusja trw a już blisko dwieście lat. A utorka brotni autentyczności znakomitego zabytku epigrafiki staroruskiej. W oparciu o św iadectw a staroruskiej k u ltu ry piśm ienniczej przeprow adziła an a­ lizę paleograficzną inskrypcji, dowodząc, że tek st w y ry ty jest w piśmie epigraficz- nym charakterystycznym d la X I—X II wieiku.

Książka zaopatrzona jest w liczne fotografie, rysuntoi oraz bibliografię. K. S.

Pomorze Zachodnie w żywotach Ottona, przetłum aczył, wstęp i ko­

m entarz opracował J a n W i k a r j a k, [przedmową opatrzył G erard L a ­ b u d a , Państw ow e W ydawnictwo Naukowe, W arszawa 1979, s. 195. K olejna pozycja iz serii przekładów zabytków historiograficznych zaw iera pierwszą polskojęzyczną edycję trzech żywotów hiskupa bamberskiego O ttona (zm. 1139), znanego przede rwszystkim ze iswojej działalności m isyjnej n a Pomorzu Zachodnim. S ą to: 1. żywot z Prüfening, najw cześniejszy (z la t 1140—1146) i n a j­ cenniejszy, praw dopodobnie pióra Wolfgeira, bibliotekarza opactw a w Prüfening; 2. biografia O ttona pióra Ebona, m nicha klasztoru benedyktynów w M ichelsbergu koło Bambergi, n apisana na początku drugiej połowy X II w., oraz 3. dialog H er- borda, rów nież m nicha klasztoru w M ichelsbergu, pow stały w latach 1158—1159. Żywot z P rüfening przełożony został w całości, z dw óch pozostałych żywotów przetłum aczono —· niestety — tylko w ybrane fragm enty. Zarzucono tym sam ym zwyczaj se rii publikow ania tłum aczeń in extenso.

Pomieszczone w w ydaw nictw ie teksty m ają w iele cech wspólnych. Pow stały w niew ielkim odstępie czasu, ich autorzy należeli do tego samego środowiska związanego z Bam bergą. Żywoty spisano tylko częściowo w oparciu o te same źródła. Dzięki tem u tek sty uzupełniają isię wzajem nie, a czytelnik żywotów ma możność dokonyw ania ich w zajem nej kontroli. Żywoty O ttona s ą przy tym cie­ kaw ym pom nikiem średniowiecznej twórczości hagiograficznej i, co dla nas ma szczególne znaczenie, znakom itym źródłem do wczesnych dziejów Pomorza Za­ chodniego.

Tekst żywotów poprzedził J a n W i k a r j а к w stępem , gdzie scharakteryzow ał je jako źródło historyczne, omówił okoliczności i czas ich powstania, osoby autorów i źródła ich inform acji, a talkże przekazy rękopiśm ienne żywotów i ich dotychczasowe w ydania. O praw ę edytorską książki wzbogaca przedm owa G erarda L a b u d y . C zytelnik zmajdzie tam zwięzłe przedstaw ienie okoliczności, w których doszło do dw ukrotnej {lata 1124, 1128) m isji O ttona na Pom orzu Zachodnim.

U łatw iają le k tu rę żywotów obszerne objaśnienia oraz indeksy: osobowy, geo­ graficzny i rzeczowy, a uprzyjem niają — liczne ilustracje.