Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez

produkt niebezpieczny

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

• Przepisy art. 449¹–449¹⁰ KC 

• dostosowywanie polskiego prawa do rozwiązań unijnych w

zakresie ochrony praw konsumentów (zwłaszcza- dyrektywy Rady 85/374/EWG z 25.7.1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów

ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe (Dz.Urz. WE L 210, s. 29 ze zm.)

• Tytuł VI¹ księgi trzeciej wprowadzono do KC ustawą z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o

odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1225 ze zm.).

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

• usytuowanie przepisów art. 449

–449

KC pomiędzy normami o odpowiedzialności deliktowej a przepisami określającymi wykonanie zobowiązań i skutki ich

niewykonania 

• odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny wykazuje swoiste cechy

• reżim bezumownej odpowiedzialności

odszkodowawczej, konstruowanej w oparciu o zasadę ryzyka, występującą zarówno w odpowiedzialności

kontraktowej, jak i deliktowej

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

• Szczególna postać odpowiedzialności deliktowej 

• w sposób odmienny od reguł ogólnych odpowiedzialności deliktowej określają:

• zakres szkody, za którą ponosi

odpowiedzialność podmiot wprowadzający produkt do obrotu (art. 449

i 449

KC),

• termin przedawnienia (art. 449

KC)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

• Art. 449¹ [Ryzyko producenta]

§ 1. Kto wytwarza w zakresie swojej działalności gospodarczej (producent) PRODUKT NIEBEZPIECZNY, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt.

§ 2. Przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną.

§ 3. Niebezpieczny jest produkt niezapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane

konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za niezapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, że później

wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, ponoszący odpowiedzialność-

• producent- wytwórca wyrobu,

• podmiot, który wytworzył produkt w zakresie swojej działalności

gospodarczej, nie ma tu znaczenia rozmiar działalności ani jej zgodność z prawem, w szczególności czy producent ma wymagane zezwolenia, itp.,

• art. 449⁴ KC przyjmuje się domniemanie, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta,

• art. 449⁵ KC - wprowadzającym do obrotu produkt niebezpieczny może być też importer, a na równi z producentem odpowiada też wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu, a takżeten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny oraz kto podaje się za producenta przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku

towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego,

• warunkiem odpowiedzialności za produkt jest jego wprowadzenie do obrotu.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, ponoszący odpowiedzialność-

• Art. 449⁵ [Podmioty odpowiedzialne]

§ 1. Wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu odpowiada tak jak producent, chyba że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki producenta.

§ 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego podaje się za producenta, odpowiada jak producent. Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do obrotu krajowego w zakresie swojej działalności gospodarczej (importer).

§ 3. Producent oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzających odpowiadają solidarnie.

§ 4. Jeżeli nie wiadomo, kto jest producentem lub osobą określoną w § 2, odpowiada ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny, chyba że w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu osobę i adres producenta lub

osoby określonej w § 2 zdanie pierwsze, a w wypadku towaru importowanego - osobę i adres importera.

§ 5. Jeżeli zbywca produktu nie może wskazać producenta ani osób określonych w § 4, zwalnia go od odpowiedzialności wskazanie osoby, od której sam nabył produkt.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, ponoszący odpowiedzialność- Odpowiedzialność wytwórcy materiału,

surowca albo części składowej produktu

Zwolnienie się od odpowie- dzialności

wykazanie, że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki

producenta

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, ponoszący odpowiedzialność-

• Odpowiedzialność tego, kto nie jest

producentem, ale się za niego podaje przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego (quasi-producent)

• Odpowiedzialność importera

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, ponoszący odpowiedzialność-

• Odpowiedzialność podmiotu, który w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny (dystrybutor),

odpowiada wtedy, kiedy nie wiadomo, kto jest producentem, quasi-producentem lub importerem

• Ponosi odpowiedzialność, chyba że w ciągu miesiąca (termin zawity) od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże

poszkodowanemu osobę i adres producenta lub wytwórcy

materiału, surowca albo części składowej produktu, a w wypadku towaru importowanego - osobę i adres importera.

• Jeżeli zbywca produktu nie może wskazać producenta ani osób określonych powyżej, zwalnia go od odpowiedzialności wskazanie osoby, od której sam nabył produkt.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- podmiot, któremu przysługuje ochrona-

• naprawienia szkody domagać się może nie tylko konsument, ale każdy kto został poszkodowany przez produkt niebezpieczny,

• ochrona obejmuje nie tylko nabywców produktu, ale wszystkich, którzy w celach niegospodarczych i

niezawodowych korzystali z produktu (wyr. SA w

Krakowie z 9.6.2015 r., I ACa 1469/14, Legalis),

nawet tych, którzy przypadkiem znaleźli się w

obszarze szkodliwego oddziaływania takiego

produktu

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-pojęcie „produkt niebezpieczny”-

• przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z inną rzeczą

• produktem są także zwierzęta i energia elektryczna

• Produkt musi mieć charakter niebezpieczny, nie zapewniać bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu.

• Niebezpieczeństwo produktu wynikać może z jego

naturalnych cech (np. materiały wybuchowe) lub jego nieodpowiedniej jakości, (wady konstrukcyjne,

produkcyjne, instrukcyjne, nieodpowiednia prezentacja, reklama, instrukcje użytkowania i konserwacji)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-pojęcie „produkt niebezpieczny”-

• normalne użycie - używanie produktu zgodne z przeznaczeniem, ale także takie jego

wykorzystanie, które nie odpowiada

typowemu przeznaczeniu rzeczy, ale może być przewidziane przez producenta, importera lub sprzedawcę w związku ze sposobem jego

używania lub też cechami osób, które rzeczy tej używają (np. fakt, że małe dzieci będą

wsadzać zabawki do ust),

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-pojęcie „produkt niebezpieczny”-

• Obiektywne kryteria oceny bezpieczeństwa produktu – ocena dokonywana być musi co do zasady z punktu widzenia typowego konsumenta

• O bezpieczeństwie produktu decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu,

• Produkt nie może być uznany za niebezpieczny

jedynie dlatego, że później wprowadzono do

obrotu podobny do niego produkt ulepszony.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- ograniczenie odpowiedzialności-

• Art. 449

[Szkoda na mieniu]

Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do

osobistego użytku i w taki przede wszystkim

sposób korzystał z niej poszkodowany.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- ograniczenie odpowiedzialności-

• Producent odpowiada tylko za szkodę na mieniu, kiedy uszkodzeniu lub zniszczeniu przez produkt niebezpieczny ulegnie rzecz zwykle przeznaczana do osobistego użytku, z której w taki sposób przede wszystkim korzystała osoba poszkodowana,

• rzecz przeznaczana do osobistego użytku – co do zasady nie służy do wykonywania zawodu lub prowadzenia

działalności gospodarczej,

• Ograniczenie z art. 449² KC nie odnosi się do szkody na osobie – podlega ona naprawieniu w pełnym zakresie, (art. 444 i nast. KC)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- ograniczenie odpowiedzialności-

• Art. 449

[Zakres odszkodowania]

§ 1. Odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani

korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem.

§ 2. Odszkodowanie na podstawie art. 449

nie

przysługuje, gdy szkoda na mieniu nie przekracza

kwoty będącej równowartością 500 euro.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- ograniczenie odpowiedzialności-

• Art. 449⁷ Odnosi się tylko do szkody na mieniu; szkoda na osobie podlega naprawieniu w pełnym zakresie

• Odpowiedzialność nie obejmuje szkód w samym produkcie niebezpiecznym ani utraconych korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z używaniem tego produktu  odpowiedzialność kontraktowa lub deliktowa na zasadach ogólnych

• odpowiedzialności za produkt niebezpieczny nie obejmuje także szkód, których wartość nie przekracza 500 euro

• jeśli jednak szkoda przekracza równowartość 500 euro, podlega naprawieniu w całości, a nie tylko co do nadwyżki ponad tę

wartość

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-zasada ryzyka-

• Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oparta została na

zasadzie ryzyka  uwolnienie od tej odpowiedzialności wymaga wykazania

okoliczności egzoneracyjnych ( art. 449

KC)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- okoliczności egzoneracyjne-

• Art. 449³ [Okoliczności zwalniające]

§ 1. Producent nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, jeżeli produktu nie wprowadził do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej.

§ 2. Producent nie odpowiada również wtedy, gdy właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do

obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie można było

przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

- okoliczności egzoneracyjne-

• zwolnienie od odpowiedzialności następuje przez wykazanie, że:

• 1) producent nie wprowadził produktu do obrotu

• 2) uczynił to poza zakresem swej działalności gospodarczej,

• 3) ujawnienie się właściwości niebezpiecznych produktu nastąpiło dopiero po wprowadzeniu go do obrotu,

• 4) kiedy niebezpieczne właściwości produktu były nie do

przewidzenia przy uwzględnieniu stanu nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu,

• 5) gdy wynikały one z zastosowania przepisów prawa.

• Ciężar dowodu co do tych okoliczności spoczywa na producencie

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-przedawnienie-

• Art. 449

[Przedawnienie roszczenia]

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z

upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej

staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie

obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym

wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat

dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-zakaz wyłączenia odpowiedzialności-

• Art. 449

[Zakaz wyłączeń]

Odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć. 

• Wykluczenie możliwość wyłączenia lub ograniczenia

• Możliwe jest umowne rozszerzenie odpowiedzialności producenta.

( semiimperatywny charakter

art. 449

i n. KC)

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

-zbieg roszczeń-

• Art. 449

[Zbieg roszczeń]

Przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie wyłączają

odpowiedzialności za szkody na zasadach ogólnych, za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego

wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.

• wzmocnienie pozycji osób poszkodowanych

• poszkodowanemu przysługuje wybór pomiędzy

wskazanymi reżimami odpowiedzialności

Kazus 1

• Chryzostom F. kupił w supermarkecie lakier do okien, którym następnie

pomalował okna w swoim mieszkaniu.

Po pięciu latach lakier zaczął wytwarzać duszący zapach. Okazało się, że jest on szkodliwy dla zdrowia, co spowodowało, że Chryzostom musiał

wymienić okna.

W chwili wprowadzenia lakieru do sprzedaży, badania wykazały jego nieszkodliwość, a skład lakieru był zgodny ze wszystkimi normami, ustalonymi dla tego typu produktów. Były jednak także nowe badania przeprowadzone w USA, niedostępne dla producenta (w czasie wprowadzenia lakieru do obrotu wyniki tych badań nie zostały jeszcze opublikowane) z których niezbicie wynikało, że lakier jest szkodliwy. Chryzostom F domaga się od producenta naprawienia szkody spowodowanej koniecznością wymiany okien.

• Czy zasadnie?

Kazus 2

Ignacy Z. jest entuzjastą nowych technologii, dlatego kiedy znana firm produkująca sprzęt elektroniczny, PineApple, wypuściła nowy telefon, AiFone 8, natychmiast go kupił, choć jego cena nie była niska. Kiedy miesiąc potem firma PineApple wprowadziła do

sprzedaży telefon model AiFone 8.5, reklamowany jako ulepszona wersja poprzedniego modelu, Ignacy poczuł się oszukany. Kolega Ignacego, student drugiego roku prawa, podpowiedział mu, że można wykorzystać w zaistniałej sytuacji przepisy, dotyczące odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez produkt

niebezpieczny, bowiem na pewno nowsza wersja telefonu – skoro ulepszona – jest bezpieczniejsza od tej poprzedniej.

Proszę ocenić, czy kolega Ignacego rację.

Kazus 3

Gniewosądka C., chcąc zaimponować swojej bratowej,

Hermenegildzie J., kupiła telewizor najnowszej technologii.

Niestety, podczas pokazu, podczas którego Gniewosądka chciała pochwalić się nowym zakupem, telewizor wybuchł, w wyniku czego spłonął stojący pod nim antyczny stolik oraz ręcznie tkany turecki dywan, a Hermenegilda doznała poparzeń drugiego stopnia.

Kobiety zastanawiają się, czy – skoro to Gniewosądka była nabywcą telewizora – Hermenegilda ma do producenta telewizora roszczenie o naprawienie wyrządzonej jej szkody.

• Proszę ocenić sytuację – czy Hemenegildzie przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny?

• Czy Gniewosądka będzie mogła dochodzić naprawienia

wyrządzonej jej szkody – za które zniszczone przedmioty i w jakiej wysokości?

kazus

Lucyfer G. miał w niedzielę zajęcia na WPAiE, zaplanowane na 8:00 rano. Lucyfer mieszkał w miejscowości oddalonej od Wrocławia o 100 km, a połączenia kolejowe były o niedogodnych dla niego porach, postanowił więc zabrać się ze

swoim prowadzącym samochód kolegą,

Lucjanem F. Niestety, podczas podróży Lucjan

zasnął za kierownicą, przez co Lucyfer doznał

złamania otwartego nogi.