Z morza i portów

z

STEFAN GAZE?-l

•

morza

portów

M. I. KOLIN (Publishers) ^LTD

229-231, High Holborn, London, ^W.C.l

•

z

•

STEFAN GAZEL

•

morza

portów

,

M. 1. K o L I N (Publishers) ^{LT D}

229-231, High Holborn, London, ^W.C.l

•

FIRST PUBUSHED DECEMBER, 1942

TO MY

P(?,!}TES\??IARGERY

/rf)1";;n'[I', ^;

\.:?r;,?';;:"

?

6i-go

DRUKARNIA POLSKA

SUPERIOR PRINTERS I,TD. (T.U.), 11/13, ^{NEW ROATl,} LONDON, ^E.1.

Z ATLANTYCKIEGO FRONTU

By zdoby? panowanie ^{ostateczne nad} ?wiatem,

Hitler musi opanowa? ^{morza. Musi} zniszczy? po-

most ^z okr?tów budowany przez Atlantyk, po któ-

rym p?yn? narz?dzia, zapomoc? których ^{on i} jego

zbrodnie zostan? ^{zmiecione z} powierzchni ^ziemi.

(z przemówienia Roosevelta, ^wrzesie? 1942)

Mi?dzy ^wschodniem wybrze?em Ameryki ^a zachodniemi

portami Anglji odleg?o?? wynosi ^{oko?o 3000 mil morskich.}

Trzy tysi?ce mil, ^na których przestrzeni ^statek jest wysta-

wiony ^{na ataki ?odzi} podwodnych, pancerników ^kieszonko-

wych, raiderów, ^{oraz we} wschodniej cz??ci ^{szlaku na ataki}

dalekosi??nych ^bombowców niemieckich.

Trzy tysi?ce mil, ^{to w} obecnych ^warunkach dwutygodnio-

wa podró?, gdzie ka?dy dzie?, ka?da minuta mo?e by? ^ostat-

nia dla tych ^co j? odbywaj?, gdzie ^oficer czy marynarz, k?a-

d?c si? ^na odpoczynek po wyczerpuj?cej s?u?bie, budzony

jest d?wi?kiem gongu alarmowego, ^hukiem wybuchaj?cej

torpedy, bomby ^{lub terkotem karabinów} maszynowych, ⁱ

reszt? ^swego "odpoczynku" sp?dza ^przy dziale, ^karabinie

lub ^... w szalupie ratunkowej ^{- to} jest, je?eli ^ma szcz??cie.

Je?eli _go nie ma ^- biedne, ^{straszone bombami} g??bino-

wemi, ryby maj ? pokarm, ^{a w} prasie mniej wi?cej ^w miesi?c

pó?niej ukazuje si? nekrolog:

Pami?ci ^Paw?a X., ^oficera marynarki handlowej, ,.\

który zgin?? ^na Atlantyku ^{?mierci? marynarza,}

walcz?c ^{o wielko?? i} niepodleg?o?? Ojczyzny.

Tyle ^wie prasa i wi?kszo?? ^jej czytelników. ^{A za} tym ^krót-

kim nekrologiem kryj? si? bohaterstwa i tragedie!

Cztery, pi?? ^ataków lotniczych odpartych ^w ci?gu godzi-

ny! ^{Dnie i noce} sp?dzone ^w zalewanej wod? maszynowni ^nad

napraw? uszkodzonych ^atakami mechanizmów. Pó?niej ^huk

torpedy ^- poszarpane ?elastwo, koledzy ugotowani ?ywcem

w parze rozbitego ^kot?a.

4 Z MORZA I PORTÓW #"

Próby spuszczenia szalupy ^z ton?cego ^{statku w} piekielnym

atlantyckim ^{sztormie -} rozbicie jej ^o burt?, ^uratowanie

drugiej, ⁱ d?ugie, d?ugie ^{dnie i} tygodnie ^w?ród gór wodnych,

piekielne pragnienie ^{i wreszcie} powolne ^{konanie z} wyczerpa-

nia, zimna, g?odu.

Nie zawsze gi.n?. ^Czasami ratuj? si? ^{po ... 72 dniach w}

otwartej szalupie, zdanej ^na ?ask? wiatrów, ^{sztormów i fali.}

Ratuje si? ^{dwóch ludzi} spo?ród trzydziestu ^{kilku. Fala}

wyrzuca szalup? ^{z dwoma} ?ywemi ko?ciotrupami ^na brzeg,

gdzie znajduj? ^ich mieszka?cy. ^{Podobno nawet} ?yj?.

*

\ Tak, ^most przez Atlantyk si? trzyma. Utrzymane s? i b?---

cl? ^równie? wszystkie ?ywotne ^morskie linje komunikacyjne.

tak konieczne w normalnych, pokojowych czasach, ^{có? do-}

piero ^{w czasie} wojny, gdy arrnje sprzymierzonych ^na

wszystkich kontynentach, zaopatrzone musz? by? ^we wszyst-

ko, pocz?wszy od worków na piasek ^a sko?czywszy ^{na ben-}

zynie lotniczej.

Most _przez Atlantyk b?dzie utrzymany, ^lecz utrzymanie

jego op?acane jest ^codziennie ?mierci? tych którzy "go ^down

to the sea in ships."

W operacjach ^{i walkach} armij l?dowych bywaj? tygodnie,

miesi?ce ^ca?e sp?dzane ^na przygotowaniu si? ^do dalszych

akcyj, ?wiczeniach, wyk?adach ⁱ odpoczynku. Lotnik, powró-

ciwszy ^ze swego niebezpiecznego ^lotu bojowego, ^ma jednak

jeden czy kilka dni spokoju, ^{VI czasie których mo?e "i?? na}

l?d", sp?dzi? je ^w innej atmosferze, ^bez ci?g?ego napi?cia ^..

Na ^morzu jest inaczej. ^{Tam dzie? i} noc, tygodnie ^{i mie-}

si?ce ^{---. lata} ju?, marynarze trwaj? ^w tej pierwszej ^linji

okopów.

Tam niema urlopów ^co trzy miesi?ce ^lub parodniowyc?1

przepustek. ^{Tam od chwili} wyj?cia ^z portu, przez dwa trzy

tygodnie, ^{oficer i} marynarz ?yje ^w ci?g?em napi?ciu, ^{tak na}

s?u?bie jak ⁱ poza s?u?b?, gotów ^na ka?dy d?wi?k gongu

alarmowego. ^A bywaj? ^{dnie kiedy gong odzywa si?} wiele,

wiele razy. •

Po przyj?ciu ^do portu ^{nie dla} wszystkich ^rozpoczyna si?

?wi?to. ^{?adowanie dniem i noc?, remonty, malowanie i}

Z ATLANTYCKIEGO FRONTU 5

.

czyszczenie ^- pr?dko, pr?dko, ^bo pojutrze wyjazd ^{w morze}

i znów ta sama historja ^od pocz?tku.

Dla urozmaicenia tych obrazów, ^t?o bywa ^ró?ne.

Zimowy ^sztorm atlantycki, kiedy ^fala zrywa nadbudówki,

wyrzuca ?pi?cych ^z koi, ^sól znajduje si? ^w zupie, ^{chlebie i}

nosie, ^{a w} kabinie, zalanej fal?, ^{trzeba chodzi? w} wysokich

butach gumowych, ^islandzkie wiatry podbiegunowe przy

kilkunastostopniowym mrozie, ^lub podzwrotnikowe upa?y,

gdzie jak ^to jeden ^z wymownych pisarzy napisa?, maszty gn?

si? ^od gor?ca, ^a kucharze, chc?c ugotowa? jajko ^na twardo,

wystawiaj? je ^{na s?o?ce.}

VV bitwie ^o Atlantyk ^{i w walce na} Siedmiu Morzach, ^w?ród

wielu marynarek ^o wielowiekowej tradycji, ^bierze wybitny

udzia? najm?odsza ^{z nich} wszystkich, polska marynarka

handlowa.

Cho? ma?a tonna?em, ^{w niczem nie} ust?puje innym.

Pod Narvikiem, Dunkierk?, ^przy ewakuacji Krety, wsz?-

dzie by?y ^{nasze statki.}

Gdyby?my ^w tej ^chwili roz?o?yli map? ?wiata i znaj?c po-

zycje wszystkich naszych statków, ^w miejscach tych ^{wbili •}

ma?? banderk? ^- okaza?oby si?, ^?e znajduj? si? wsz?dzie.

Na Atlantyku, ^{w obu} Amerykach, Afryce, ^{morzu ?ród-}

ziemnem, Czerwonem, ^oceanie Indyjskim ⁱ Pacyfiku ^-

wsz?dzie gdzie krzy?uj? si? ^{odwieczne szlaki morskie, zna-}

le?? mo?na polskie ^statki.

Dniem i _noc?, w pogodzie czy sztormie, upale ^czy mrozie,

p?yn? ^{nasi marynarze,} my?l?c ^w spokojniejszych ^chwilach

o Gdyni, Gda?sku, Królewcu, Ko?obrzegu ^- nowej ^Polsce

morskiej.

Widz? dziesi?ciokrotnie powi?kszon? marynark?, ^która

kursami swemi poprzecina wszystkie ^{morza. Nowe} porty ⁱ

stocznie, ^handel morski, przemys? rybny ^- wszystko ^{to co}

sprowadza dobrobyt ^dla kraju.

Wiedz?, ^?e jeszcze ^wiele tysi?cy ^{mil morskich} przyjdzie

im przep?yn??, ^{?e wielu z nich} "zginie ?mierci? marynarza",

zanim b?d? ^{mogli zmieni? kurs na} Ba?tyk ⁱ min?wszy ^tra-

wers Helu, zakotwiczy? ^u stóp Kamiennej Góry.

I

6 Z MORZA I PORTóW

Wiedz?, ^{?e czeka ich tam} wysi?ek, ^{wiele lat} ci??kiej pracy

nad rozbudow? marynarki, ^lecz licz? ^na zrozumienie _{i pomoc}

spo?ecze?stwa, spo?ecze?stwa, ^{które zrozumia?o} ju? ^znacze-

nie morza.

Maj? ^te? cichutk? nadziej?, ^{?e ich wk?ad w nasz} wysi?ek

narodowy ^nie b?dzie oceniony wed?ug starego angielskiego

czterowiersza:

In time of war, but not before,

God and the sai?or we adore;

The dangers past, ^{and ills} requited, God is forgotten ^{and the sailor} slighted.

Na pok?adzie m/s ^{... na} Atlomtsilcu, ^io grudniu ^{19.41 1'.}

11l1Ó,J STATEK

Wracaj?c którego? ^{dnia z} l?du ^w jednym ^z angielskich

portów, ^nie moglem ^znale?? swego statku, gdy? ^w czasie n10-

jej nieobecno?ci przeholowano go do innego ^basenu. Kr?ci-

?em si? ^to tu, ^to tam, pytaj?c ⁱ szukaj?c, ^a? nagle ^zza maga-

zynu, tu? nad moj? g?ow? ^ukaza? si? jego dziób, przedni po-

k?ad, ^mostek i ca?a jego sylwetka. ^Na dziobie p?yty i stewa

odrapane ^z farby ^?a?cuchami kotwicznemi, po burtach krwa-

we plamy ^w miejscach gdzie wystukano m?otkami rdz? ^{i po-}

malowano minj ?, mostek niegdy? lakierowany ^{- dzi?} po-

kryty warstw? zasch?ej ^soli pozosta?ej po niedawnym ^sztor-

mie ^- górowa? ^nad pok?adem, gdzie kilkudziesi?ciu ^robot-

ników z krzykiem, przekle?stwami ⁱ j?kiem ^wind wy?ado-

wuje towary, amunicj?, ^bro?.

Zm?czony szukaniem, ^{usiad?em na} polerze (na którym

za?o?one by?y liny dziobowe) ⁱ zacz??em przygl?da? si? ^stat-

kowi. P?ywa?em ^{na nim} ju? niejeden ^rok.

By? ^w?a?nie przyp?yw, który nape?ni? basen, ^{uniós? statek}

do góry, nadaj?c ^mu olbrzymie rozmiary, podwajaj?c ^ton-

na?. Gdy windy wyci?ga?y ^z _wn?trza wi?ksze brzemi? ^?a-

dunku, ^maszt lekko drga?, ^bum wychyla? si? ^za burt?, ^odda-

wa? ci??ar ^{i wraca? lekko na} ?adowni? by ^zabra? nast?pny.

Obrazek, jaki ^widzia?em dziesi?tki, ^setki razy; dzi? jednak

patrz?c na?, ogarn??o ^{mnie co?} jak gdyby wzruszenie, jakie •

si? czuje ^{na widok} mi?ej, ^dawno nie widzianej osoby, ^domu

w którym si? ^{mieszka?o wiele} lat, ^{wioski lub miasta} gdzie si?

sp?dzi?o ^m?odo??.

Szara sylwetka ^{statku s?abo} odbija?a si? ^od zaoliwionej

powierzchni basenu; poszarpane ?ciany magazynu, ^z wypa-

lonem górnem pi?trem, ^nie stanowi?y pomy?lnego t?a, ^{a roz-}

rzucone na pok?adzie przykrywy ^{?adowni i} cz??ci ^uszkodzo-

nego przy silnej ^{fali ?adunku nie} dodawa?y ^mu pi?kna, ^lecz

ja ^w tej ^chwili patrza?em ^na niego wzrokiem, który ^widzia?

-

8 Z MORZA I PORTóW

tylko jego ja?niejsze strony, gubi?c ^te gorsze ^w dymie, jaki

wiatr niós? w moim kierunku z s?siedniego parowca.

Wy, ?yj?cy ^na l?dzie, macie miasta swoich marze? lub

miejscowo?ci, gdzie sp?dzili?cie lub chcieliby?cie sp?dzi? ^wie-

le lat _swego ?ycia, ^{i te} _{wynosicie ponad wszystkie inne.} My,

dla których ^morze i utarczki z niem _s? chlebem codziennym ⁱ

nas?em ?yciem, ^{a statek} _naszym domem, ^{miastem i} krajem,

mamy ^swe statki, ^które si? ^{lubi cho?} _cz?sto klnie, wspomina

jak przyjaciela gdy si? jest ^ode? daleko, ^a gdy ^{zatonie lub}

gdy ska?y poszarpi? ^mu burty, czyni?c ^{ze? wrak} bezsilny-

op?akuje si? jak drog? ^sercu osob?.

Dzi? ^szara sylwetka mego statku wiele wywo?a?a WSpOlTI-

nie?. Siedz?c ^na polerze wyczuwa?em nog? ka?de drgni?cie"

statku _przez liny biegn?ce ^{z dziobu ku} mnie; trzyma?em jak

gdyby r?k? ^na jego pulsie, ^{a w} pami?ci przesuwa?y si? ty-

godnie, miesi?ce ^{i lata} sp?dzone ^na jego pok?adzie. Troski

i rado?ci, piekielne sztormy, okresy ciszy ⁱ s?o?ca ^...

Setki tysi?cy ^mil przebytych po ró?nych ^{morzach ... Cie?-}

niny, przyl?dki, ^zatoki... .

Port za portem, kraje ^{obce i} kontynenty ^... Dziesi?tki ras,

narzeczy i przekle?stw ^... wszystko ^to widzia?em patrz?c ^dzi?

innem ni? zwykle okiem.

Gdyby ^{mnie w} owej ^chwili kto? zapyta? ^{co mi} si? ^{w nim}

podoba ^{i co} wi??e ^{z mym} statkiem, by?bym ^w k?opocie ^co

odpowiedzie?. ^{Bo to} jest ^co? bli?ej nieokre?lonego ^{i da} si?

chyba porówna? tylko ^{ze stosunkiem do} kobiety. ^Zna si? ^ich

tyle, ró?nych ^odcieni skóry, ^{ciekawe i} nudne, pi?kne ⁱ brzyd-

kie ^{- a} przywi?zuje si? ^do jednej, ^{cho? nie} b?dzie ^{?adna i}

cho? mniej b?dzie ^{zalet mia?a ni? inne.}

Tak by?o ^{i z} mym statkiem. Nie by? pierwszy ^{- siedem}

innych przedtem ^{zna?em i na nich} p?ywa?em. Nie by? naj?ad-

niejszy ^{- znam luksusowe} p?ywaj?ce hotele; ^lecz jest naj-

milszy.

Dlaczego? ^Nie potrafi? ^{na to dobrze} odpowiedzie?.

Jest to taki sobie stateczek o paru tysi?cach ^{tonn, jakich}

wiele p?ywa po wszystkich morzach. Gdy go par? lat temu

pozna?em, ^mia? burt? pomalowan? ^na czarno, nadbudówki

?wieci?y bia?? farb?, massty ⁱ bumy ^- kremowo-?ó?t?, ^mos-

tek l?ni? si? ^zawsze lakierem, ^{a s?o?ce} przegl?da?o si? ^{w mo-}

si??nych ^{okuciach. Dzi?} wojna ^kaza?a wszystko ^to poci?g-

MóJ STATEK 9

n?? szaro-ziemist? pow?ok?. ^vViele r?eczy zniesiono, ^wiele

przerobiono ^lub dobudowano, sylwetka si? zmieni?a, ^lecz

statek pozosta? ^{ten sam. Tak samo} jak dawniej ^wdziera si?

na fal? ^w sztormie, rozbija ^dziobem mniejszych przeciwni-

ków i tylko ^mo?e d?u?ej ⁱ g?o?niej j?knie gdy zaskoczony

znienacka fal?, dygoce ca?y ^z wysi?ku by si? ^z niej wydoby?.

Pozatem nie wida? ^na nim wieku. Dusza pozosta?a ^{w nim}

m?oda.

Ile? to mórz i portów poznali?my ^{razem... Ile sztormów}

przebyli?my pomagaj?c ^sobie nawzajem ^{... Ile? to} razy piek-

li?my si? ^{w s?o?cu Po?udnia lub marzli w lodach} Pó?nocy ^...

Casablanca, Algier, ra??ce ^{w oczy} bia?o?ci? nadbrze?nych

budynków ^{zau?ki arabskie w} Aleksandrji, piramidy ^{w Kairze}

i barki na Nilu, Tel-Aviv, siedz?cy ^{tu? nad} morzem, i Haifa,

skryta ^za gór? ^{Karmelu. Tam ko?o} placu, gdzie zatrzymy-

wa?y si? ^liZadkie ju? ^dzi? karawany wielb??dów, by?a knajpa-

kabaret-kawiarnia; ^tam pij?c kaw?, ^stara?em si? ^znale??

ró?nic? mi?dzy jedn? ^a drug? melodj? arabsk?, ?piewan? ^a

raczej wyj?kiwan? ^z jednoczesnym ^ta?cem brzucha, przez

stare- i m?ode tancerki. Tam wieczorem ta?czy?a ^Zeria.

Oczy ^- najczarniejszy w?giel, dzika, cyniczna, ^{nie mia?a}

jeszcze ^{czternastu lat.}

'V Konstantynopolu kotwiczyli?my ^w Z?otym Rogu ^na-

przeciwko Seraju. ^Wieczorem gdy ^{s?o?ce chowa?o} si? ^za

wzgórza, ^{na czerwenem tle nieba} wyrasta?o najpierw ^sze??

minaretów meczetu ?w. Zofji, pó?niej Sulimana, ^a pó?niej

dziesi?tki, ^setki innych. ^{Miasto minaretów !}

Siadywa?em ^{wówczas na} górnym pok?adzie ⁱ my?la?em

o tych, ^które jeszcze ^{nie tak dawno} zamieszkiwa?y seraj;

ile spo?ród ^nich by?o ^brankami dalekiej Pó?nocy, ^ile niepo-

s?usznych sp?yn??o ^{kana?ami do wód} Z?otego Rogu ^{... Ilu na-}

szych ^dziadów wzi?tych ^w jasyr ^{ciosa?o tu kamienie i budo-}

wa?o filary mostu, który ^wieczorem przechodz?, by powa??-

sa? si? po zau?kach, zje?? szasz?yk ^{po turecku i wróci?} zm?-

czony ^na statek.

Stamt?d p?yn?li?my najcz??ciej ^do Grecji, noc? przebywa-

j?c ^morze Marmara, by ^oko?o po?udnia nast?pnego ^dnia po-

k?oni? si? Akropolowi ^{z zatoki} falere?skiej. ^{Do Aten} jecha?o

si? kolejk? elektryczn? ^z Pireusu, by napi? si? dobrego wina,

odwiedzi? znajomych ⁱ zata?czy? ^{u Fitilisa.}

10 Z MORZA I PORTóW

A Palerrno, Katanja, Neapol... Wycieczki ^na Capri, ^do

Pompei ^{i na} \Vezuwjusz, pochodni? ?wiec?cy ^nad zatok? ^{... ,.}

Malta ze swemi podziemnemi ?pichlerzami, prze?liczn? ^mo-

zaik? ^{w katedrze i} pi?knemi kobietami, chroni?cerui si? ^za.

swe peleryno-parasole ^...

Dzi? tam wsz?dzie jest wojna. Spichlerze ^{zamieniono na}

schrony, ^{katedra rozbita} bombami niemieckiemi, ^a Maltanki;

zamiast peleryn, nosz? he?my. ^Ciekaw jestem czy Cariloso,

który ^{nas zawsze} przewozi? sw? ?odzi? wy?o?on? dywanami,

podp?ynie jeszcze pod burt? gdy ^tam kiedy? zakotwiczymy?

P?y?my ^{ze statkiem we} wspomnieniach gdzieindziej ^{... do}

Afryki Zachodniej, ^{do Sierra} Leone, ^na wybrze?e ^{Ko?ci S?o-}

niowej, Wybrze?e ^{Z?ote ... Do} Libcrji, Nigerji, Kamerunu,'"

gdzie s?o?ce zostawia trwa?e ?lady ^na skórze, malarja ze?re

ka?dy s?abszy organizm, ^a ma?py ^z papugami przedrze?niaj?

bia?ego, wa??saj?cego si? po d?ungli ^{cz?owieka. Tam stalo-}

we burty ^{statku i} rozpalony s?onecznym ?arem pok?ad topi?.

gurnowe obcasy butów, ^a my czuli?my si? jak w?gorze ^na

patelni.

M?tne, ^szeroko rozlane wody ^La PIaty ^z miljardami ^uto-

pionej szara?czy ^{i Buenos} Aires, ^ten Nowy ^Jork Ameryki

Po?udniowej. Chodzili?my ^{tam do} ogrodu ró?, by opi? si?

ich zapachu, który przylega? ^na tygodnie ^{ca?e do} munduru,

w morzu jeszcze przypominaj?c ^{bia?o ubrane} sefiority.

Montevideo, ^Rio Grand?, ^{Santos z} kopcami kawy ^{... Rio de}

Janeiro zanurzone w zatoce ^- tam jeszcze wojna ^nie dosz?a.

Lecz zniesiono ju? iluminacj? pos?gu Chrystusa ^{na Cor-}

covado. A szkoda, ^bo gdy si? ^wieczorem wp?ywa?o ^do zatoki,

ju? ^zdaleka posta? ^ta b?ogos?awi?a wchodz?cym ^statkom.

Nieraz, gdy ^chmurki otoczy?y szczyt, wymazuj?c ^{z obrazu}

ziele?, ^oczom ukazywa? si? tylko Chrystus ^{i ze} stopami

ukrytemi gdzie? ^w chmurze, zdawa? si? ^z mi?o?ci? spogl?da?

na le??ce ^{w dolinie miasto i} ?wiat.

Gdy wp?ywaj?c ^do portu mijali?my G?ow? Cukru, ^statek

mój ^mala? nieprawdopodobnie, wydawa? si? zabawk? ^ch?o-

pi?c? w?o?on? ^do balji, ^{i cho?} rycza? ^syren? przera?liwie ^-

niewiele mu to pomog?o.

A nasze podró?e wojenne ^{... ataki ?odzi} podwodnych, ^samo-

lotów ... Nieraz _noc?, gdy ^statkiem wstrz?sa?y _wybuchy ^bomb

g??binowych ⁱ torped trafiaj?cych ^{w s?siednie statki, czeka-}

MóJ STATEK. 11

?em na chwil? kiedy przeznaczona dla nas wbije si? ^{w kad-}

?ub, wyrwie wn?trzno?ci ^{lub rozerwie na dwie} po?owy ⁱ po?le

nas na dno, ^{- wówczas} wyda ^wa?o si? ^to nieuniknione, ^{- a}

jednak wychodzili?my ^ca?o.

\V chwilach takich ?al mi by?o ^nie tylko swego ?ycia, ^lecz

i statku, ^na którym sp?dzi?em pó? swego morskiego ?ycia ^{i z}

którym tyle wi?za?o ^rnnie wspomnie?.

Bo to jak ^strata przyjaciela ^{... Bo} pami?tam ^{co czu?em} gdy

raz w sztormie statek zdryfowa? ^z kotwic? ^na ska?y ^{u brze ...}

gów Irlandji, rozrywaj?c ^{sobie dno.} Parni?tam jak bola?o,

gdy wr?gi p?ka?y ^z j?kiem, ^{woda zalewa?a} ?adownie, ^statek

bezw?adnie przechyla? si? ^na burt?, ^{i zdawa?o} si?, ^?e ju? go

nic nie uratuje, ^?e pozostanie ^tam nadziany ^na ska?y przy

odp?ywie, bezu?yteczny, opuszczony wrak, jakie si? ^{widzi u}

wielu wybrze?y.

Nie ^- takiego ^{losu nie chcia?em dla mego statku.}

Gdy ^dni jego b?d? policzone, ^{- bo} ?ycie jego jest ^tak jak

i nasze krótkie, ^{- niech zatonie w walce z morzem i niech}

spocznie ^{na dnie} spokojnie.

Nie na ska?ach, by ^{ci co na nim} kiedy? p?ywali, mijaj?c

zardzewia?y, zniekszta?cony wrak, ^na innym, ^mo?e lepszym,

nowym, lecz obcym statku, ^{nie musieli odwraca?} g?owy by

ukry? ?z? ^{na widok} szkieletu starego przyjaciela.

lV Anglji, ^{w kwietniu 1942 1'.}

•

?AB?DZIE ^{W PORCIE}

Wyszed?szy ^{dzi? rano na} pok?ad, zobaczy?em pi?? majes-

tatycznych ptaków wp?ywaj?cych dostojnie, po zaoliwionej

powierzchni ^do basenu, gdzie zacumowany by? mój statek.

N ie chcia?em oczom wierzy? ^- ?ab?dzie? ^!

Zawsze ??czy?em je ^we wspomnieniach ^z parkami, ^{z kwiet-}

nikami, ^{ze s?o?cem i'} spokojem, ^lecz sk?d?e ^{one tu w brud-}

nym angielskim porcie, gdzie tyle ^ha?asu?

Setki pneumatycznych ^m?otów wystukuje ^swe piekielne

melodje ^na stoczni, ^ze skrzypem ^{bloków i} j?kiem ^wind wy?a-

dowuj? motory, ?ywno?? ⁱ czo?gi ^z polskiego statku, ^elewa-

tor ssie zbo?e z holenderskiego motorowca, ^z s?siedniego

basenu wyp?ywa ^{w morze norweski} transportowiec, ^{a nad}

tem wszystkiem dziesi?tki d?wigów krzy?uje si? ^{na tle} zady-

mionego nieba, ^{raz wraz} wyci?gaj?c ^ramiona by gdzie? ^z

czelu?ci ?adowni statkowej wydoby? ^na powierzchni? ^kilka-

na?cie worków kawy, cz??? samolotu, dzia?o, ^lub jakie? ^inne

narz?dzie wojny.

A w?ród tego wszystkie ^te ptaki? ^!

Przynios?em ^{z kuchni} troch? ^{chleba i} zacz??em ^{rzuca? im}

z rufy. Podp?yn??y ^z powag? i ze spokojem wy?awia?y go ^z

wody. ^Jak gdyby nigdy ^{nic. Jak} gdyby ^to by?o ^{w ?azienkach}

lub Jila Plantach, ^{a nie w tem} zbiorowisku statków spod ^co-

najmniej dziesi?ciu bander, gdzie s?yszy si? ^{dwa razy tyle} j?-

zyków, gdzie ^dziennie prze?adowuje si? dziesi?tki tysi?cy

ton n towarów do magazynów nosz?cych ^{?lady wojny.}

Te ptaki lubi?ce cisz? ^- tutaj?

Wszak tu na 24 godziny ^niema spokojnej.

Tam wchodz? statki, ^które dopiero przep?yn??y Atlantyk,

walcz?c ^z wrogiem ⁱ natur?. ^Tu przeholowuj? inny, który

uko?czywszy wy?adunek, podchodzi ^pod magazyn by ^na-

pe?ni? ^{swe ?adownie czem?} taj ^{emniczem i za} par? dni pop?y-

n?? dok?d? ^w nieznane, ^{a za} jego ruf?, pod opiek? ^holowni-