S³owo wstêpne
Trwa³e, komplementarne zaopatrzenie gospodarki narodowej w surowce mineralne jest zasadniczym warunkiem prawid³owoœci jej funkcjonowania.
Andrzej Bolewski, 1990
Rozwój cywilizacji ludzkiej na przestrzeni wieków nierozerwalnie zwi¹zany by³ z wy- korzystywaniem – w rosn¹cej iloœci – surowców niezbêdnych do produkcji maszyn, urz¹- dzeñ, infrastruktury, przedmiotów codziennego u¿ytku. Wiêkszoœæ spoœród u¿ytkowanych surowców stanowi¹ surowce mineralne, pozyskiwane g³ównie dziêki eksploatacji z³ó¿
kopalin, choæ nie mo¿na zapomnieæ o rosn¹cej roli surowców wtórnych i odpadowych.
Pozyskiwanie surowców mineralnych, uwarunkowane eksploatacj¹ z³ó¿ kopalin do ich produkcji, napotyka jednak na coraz powa¿niejsze trudnoœci, bêd¹c postrzegana jako bardzo konfliktowa w stosunku do innych sk³adników œrodowiska, w szczególnoœci jego walorów krajobrazowych i przyrody ¿ywej. St¹d niezbêdna jest realizacja postulatu zrównowa¿onego rozwoju przemys³u wydobywczego, rozumianego jako zapewnienie poda¿y surowców mi- neralnych na poziomie odpowiednim dla potrzeb ludzkoœci, w sposób umo¿liwiaj¹cy akcep- tacjê jego wp³ywu na œrodowisko. Tak nale¿y w dobie wspó³czesnej rozumieæ optymalne gospodarowanie surowcami mineralnymi.
Lepszemu rozumieniu tych zagadnieñ, jak równie¿ kszta³towaniu dotycz¹cych tej te- matyki pogl¹dów i opinii, s³u¿¹ w sposób szczególny konferencje z cyklu „Aktualia i per- spektywy gospodarki surowcami mineralnymi”, której wspó³organizatorami s¹ Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ oraz Komitet Zrównowa¿onej Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk. S¹ one cennym forum wymiany po- gl¹dów i doœwiadczeñ miêdzy uczestnikami, wywodz¹cymi siê z ró¿nych œrodowisk zwi¹- zanych z gospodark¹ surowcami mineralnymi: naukowych i badawczych, rz¹dowych i sa- morz¹dowych, wreszcie gospodarczych i przemys³owych. Stwarza to mo¿liwoœæ wszech- stronnej wymiany doœwiadczeñ, kszta³towania pogl¹dów i formu³owania wniosków zmie- rzaj¹cych do optymalizacji gospodarki surowcami mineralnymi, niezbêdnej w warunkach zrównowa¿onego rozwoju.
Tradycja organizowania konferencji z tego cykli siêga roku 1990, a wiêc zbiega siê z okresem stopniowych, ale znacz¹cych zmian w gospodarce surowcami mineralnymi, które w tym okresie mia³y miejsce w Polsce. Tematyka kolejnych konferencji uzmys³awia, jak z³o¿ona, zró¿nicowana i zmienna w czasie jest problematyka gospodarki surowcami mine- ralnymi.
Tegoroczna konferencja tradycyjnie poœwiêcona jest m.in. uwarunkowaniom formalno- -prawnym funkcjonowania przemys³u surowcowego, co jest w chwili obecnej szczególnie
istotne wobec zaawansowanych prac na nowym prawem geologicznym i górniczym. No- wego znaczenia nabiera potrzeba okreœlenia nowej polityki surowcowej, zarówno na po- ziomie krajowym, jak i Unii Europejskiej, której wa¿nym cz³onkiem – tak¿e z punktu widzenia surowcowego – jest Polska. Nale¿y bowiem w jej ramach uwzglêdniæ potrzebê zabezpieczenia dostaw surowców mineralnych dla gospodarki, a to przez rozwój ich poda¿y ze Ÿróde³ w³asnych, zwiêkszenie efektywnoœci u¿ytkowania zasobów kopalin, zapewnienie stabilnych i zrównowa¿onych dostaw surowców z krajów spoza Unii Europejskiej, czy wreszcie funkcjonowanie odpowiedniej bazy wiedzy o surowcach mineralnych. W kon- tekœcie krajowym wci¹¿ aktualny jest postulat w³aœciwej, komplementarnej oceny posiada- nej bazy zasobowej oraz mo¿liwoœci aktywnej jej ochrony dla zabezpieczenia potrzeb surowcowych kraju. Warto propagowaæ te¿ pozytywny wizerunek bran¿y górniczej jako bran¿y przyczyniaj¹cej siê czêsto do podwy¿szenia, a nie obni¿enia walorów krajobra- zowych i przyrodniczych terenów objêtych eksploatacj¹ kopalin.
Tematyka tegorocznej konferencji – co ju¿ sta³o siê regu³¹ – jest bardzo obszerna, zarówno pod wzglêdem zakresu analizowanych grup surowców mineralnych (od energe- tycznych poprzez metaliczne, chemiczne, ceramiczne po budowlane), jak i poruszanych zagadnieñ – poza wymienionymi ju¿ wy¿ej, tak¿e m.in. struktura i kierunki zagospodaro- wania zasobów kopalin, uwarunkowania geologiczne, techniczno-technologiczne, ekonomi- czne i rynkowe rozwoju produkcji surowców, a tak¿e Ÿród³a zagraniczne surowców dla polskiej gospodarki.
Pragniemy podziêkowaæ Ministrowi Gospodarki oraz G³ównemu Geologowi Kraju za objêcie patronatem obrad Konferencji, a autorom – za ¿ywe zainteresowanie, ró¿norodnoœæ tematyczn¹ i wysoki poziom merytoryczny nades³anych artyku³ów. ¯ycz¹c wszystkim uczestnikom owocnych obrad, wyra¿amy nadziejê, ¿e tegoroczne spotkanie stanie siê in- spiracj¹ do dyskusji, a tak¿e okazj¹ do nawi¹zania interesuj¹cych kontaktów i wymiany doœwiadczeñ, co zachêci jego uczestników do przyjazdu na kolejne spotkania, na które ju¿
dziœ wszystkich serdecznie zapraszamy.
Kraków, listopad 2008
Przewodnicz¹cy Komitetu Przewodnicz¹cy Komitetu Organizacyjnego Zrównowa¿onej Gospodarki XVIII Konferencji „Aktualia i Perspektywy Surowcami Mineralnymi PAN Gospodarki Surowcami Mineralnymi”
Prof. dr hab. in¿. Marek Nieæ Dr in¿. Krzysztof Galos 10
