Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa I Kinetyka chemiczna
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
1
Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (IV etap edukacyjny)
Temat Kinetyka chemiczna.
Cele Uczeń:
1. Definiuje termin: szybkość reakcji. (4.1)
2. Szkicuje wykres zmian stężeń reagentów i szybkości reakcji w funkcji czasu. (4.2)
3. Stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian. (4.3) 4. Przewiduje wpływ stężenia substratów i obecności katalizatora na
szybkość reakcji. (4.5)
Wykaz nabywanych umiejętności
1. Umiejętność napisania wzoru opisującego szybkość reakcji chemicznej.
2. Umiejętność podania jednostek szybkości reakcji chemicznej.
3. Umiejętność graficznego opisania zmian stężeń substratów i produktów reakcji chemicznej.
4. Umiejętność wyjaśnienia diagramu energetycznego reakcji endoenergetycznej i egzoenergetycznej.
5. Umiejętność wymienienia czynników wpływających na szybkość reakcji chemicznej.
Metody 1. Metoda pokazu (animacja, ilustracja).
2. Metody podające (wyjaśnianie).
3. Metoda praktyczna (ćwiczenie).
Formy 1. Praca z całą grupą.
2. Praca indywidualna.
3. Praca w grupach.
Środki dydaktyczne 1. Ilustracja „Szybkość reakcji – wzór”.
2. Karta pracy „Szybkość reakcji – wzór”.
3. Animacja „Szybkość reakcji chemicznej”.
4. Ilustracja „Diagram energetyczny reakcji egzoenergetycznej”.
5. Ilustracja „Diagram energetyczny reakcji endoenergetycznej”.
6. Karta pracy pt. „Diagram energetyczny reakcji egzoenergetycznej i endoenergetycznej”.
7. Ćwiczenie interaktywne „Kinetyka chemiczna”.
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa I Kinetyka chemiczna
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
2
8. Karta pracy „Kinetyka chemiczna” – do wydruku.
Proponowany czas zajęć
45 minut
Opis sposobu realizacji
1. Czynności wstępne. Nauczyciel sprawdza obecność i poleca uczniom przygotowanie materiałów do lekcji.
2. Krótkie powtórzenie materiału. Nauczyciel pyta uczniów o różnicę między przemianą fizyczną a przemianą chemiczną.
3. Nauczyciel przedstawia krótkie wprowadzenie.
Opowiada, że pewne reakcje zachodzą bardzo szybko (gwałtownie), np. wybuch trotylu, podczas gdy inne reakcje zachodzą powoli, np. powstawanie stalaktytów i stalagmitów w jaskiniach.
4. Ilustracja „Szybkość reakcji – wzór”.
Nauczyciel przedstawia uczniom na tablicy interaktywnej ilustrację ze wzorem opisującym szybkość reakcji i jednostkami szybkości reakcji.
5. Nauczyciel podaje definicję szybkości reakcji chemicznej i prosi uczniów o zapisanie jej wraz ze wzorem
w notatkach:
„Szybkość reakcji to zmniejszanie się stężenia substratów lub przyrost stężenia produktów w określonej jednostce czasu.”
6. Animacja „Szybkość reakcji chemicznej”.
Nauczyciel prosi uczniów o obejrzenie animacji na temat graficznej interpretacji szybkości reakcji.
Indywidualizacja nauczania uwzględniająca specjalne potrzeby edukacyjne
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo wydrukowaną wersję ilustracji (karta pracy
„Szybkość reakcji – wzór”).
Uczniom z trudnościami
słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się można wręczyć wydrukowaną transkrypcję narracji animacji lub filmu, tak aby w trakcie
wyświetlania materiału mogli w razie potrzeby jednocześnie śledzić tekst. Jeśli nauczyciel uzna to za zasadne, materiał można wyświetlić dwukrotnie.
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa I Kinetyka chemiczna
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
3 7. Krótkie powtórzenie materiału. Praca w grupach.
Nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy: jedna przypomina, czym są reakcje egzoenergetyczne, a druga, czym są reakcje endoenergetyczne. Uczniowie prezentują swoje ustalenia.
8. Ilustracja „Diagram energetyczny reakcji egzoenergetycznej”.
Nauczyciel przedstawia uczniom na tablicy
interaktywnej ilustrację z diagramem energetycznym dla reakcji egzoenergetycznej.
9. Nauczyciel omawia diagram, zwracając uwagę na energię produktów i substratów oraz energię aktywacji.
10. Nauczyciel prosi uczniów o umieszczenie diagramu w notatkach.
11. Ilustracja „Diagram energetyczny reakcji endoenergetycznej”.
Nauczyciel przedstawia uczniom na tablicy
interaktywnej ilustrację z diagramem energetycznym dla reakcji endoenergetycznej.
12. Nauczyciel omawia diagram, zwracając uwagę na energię produktów i substratów oraz energię aktywacji.
13. Nauczyciel prosi uczniów o umieszczenie diagramu w notatkach.
14. Nauczyciel zwraca uwagę, że podstawowym czynnikiem wpływającym na szybkość reakcji chemicznej jest energia aktywacji. Podaje (zapisując na tablicy) kolejne czynniki wpływające na szybkość reakcji:
rodzaj i stan skupienia reagentów,
drogi przemiany substratów w produkty,
stężenia reagentów (lub ciśnienia w wypadku reagentów gazowych),
temperatura,
obecności katalizatora,
czynniki mechaniczne, takie jak mieszanie, rozdrabnianie.
Dzieląc uczniów na grupy, należy pamiętać, aby liczna osób w jednej grupie nie przekraczała 3–4.
W innym wypadku uczniowie będą mieli utrudniony udział
w rozwiązywaniu zadania.
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo wydrukowaną wersję ilustracji (karta pracy
„Diagram energetyczny reakcji egzoenergetycznej
i endoenergetycznej”).
Chemia, poziom edukacyjny IV, klasa I Kinetyka chemiczna
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
4
15. Nauczyciel prosi o zanotowanie wymiennych czynników.
16. Praca w grupach. Uczniowie w grupach wyszukują w Internecie lub w podręczniku wyjaśnienia znaczenia pojęcia: kinetyka chemiczna. Prezentują wyniki swoich poszukiwań.
17. Ćwiczenie interaktywne „Kinetyka chemiczna”.
Nauczyciel uruchamia ćwiczenie interaktywne, w którym to uczniowie muszą uzupełnić tekst odpowiednimi wyrazami. Wybrani uczniowie podchodzą i rozwiązują poszczególne przykłady ćwiczenia.
18. Nauczyciel podsumowuje materiał przedstawiony na lekcji.
Tak jak w poprzednim przypadku, dzieląc uczniów na grupy, należy pamiętać, aby liczna osób w jednej grupie nie przekraczała 3–4.
W innym wypadku uczniowie będą mieli utrudniony udział
w rozwiązywaniu zadania.
Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się chemii dostają dodatkowo kartę pracy z przykładami użytymi
w ćwiczeniu interaktywnym (karta pracy „Kinetyka chemiczna”.
