1.
2. System Linux
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
1. zna rodzaje dystrybucji systemu Linux,
2. wie, w jaki sposób zainstalować system Linux, 3. zna różnice pomiędzy systemem Linux a Windows
4. zna zastosowanie poszczególnych dystrybucji w różnych dziedzinach życia, 5. wie jakie są darmowe zamienniki komercyjnych programów,
6. zna sposób udostępniania plików w mieszanych sieciach Linux / Windows,
7. wie jakie konsekwencje grożą w wyniku korzystania z nielegalnego oprogramowania.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
1. potrafi wymienić najpopularniejsze dystrybucje systemu Linux 2. umie uruchomić lub zainstalować system Linux,
3. potrafi dokonać wyboru dystrybucji pod kątem określonych zastosowań, 4. umie porównać system Linux z systemem Windows,
5. potrafi wymienić i opisać darmowe zamienniki komercyjnych aplikacji,
6. umie wyjaśnić w jaki sposób udostępniać pliki w mieszanych sieciach Linux / Windows korzystając z serwera plików Samba
7. umie opisać skutki korzystania z nielegalnego oprogramowania.
b. 2. Metoda i forma pracy
Burza mózgów, dyskusja, ćwiczenie, praca grupowa.
c. 3. Środki dydaktyczne
Komputer
Dowolna dystrybucja systemu Linux w wersji LiveCD Karta pracy
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Prosi o włącznie komputerów. Przed zajęciami nauczyciel wycina kartki z zadaniami zawartymi w karcie pracy (załącznik 1).
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w pary, rozdaje płyty z dystrybucją systemu Linux oraz Karty Pracy (załącznik 1).
2. Następnie nauczyciel opisuje system Linux podając jego charakterystyczne cechy. Jednocześnie omawia najpopularniejsze dystrybucje systemu wraz z ich zastosowaniem desktop lub server.
Opisuje również różnice pomiędzy systemem Linux a Windows.
3. Po podaniu opisu systemu nauczyciel prosi uczniów o uruchomienie komputerów i włożenie płyt do napędu CD.
4. Podczas uruchamiania dystrybucji LiveCD nauczyciel opisuje kolejne etapy uruchamiania systemu.
5. Po uruchomieniu systemu nauczyciel omawia poszczególne programy zaimplementowane wraz z systemem. Podczas omawiania poszczególnych programów uczniowie notują swoje
spostrzeżenia na Kartach Pracy zgodnie z poleceniami na niej zawartymi.
6. Następnie nauczyciel opisuje zasadę współdzielenia plików korzystając z linuksowego serwera plików Samba.
7. Po opisie korzystania z serwera Samba uczniowie dzielą się na dwie grupy: grupę I
zwolenników wolnego oprogramowania i Linux’a oraz grupę II użytkowników oprogramowania komercyjnego i systemu Windows. Nauczyciel daje grupom 15 minut na wypisanie argumentów przemawiających za korzystaniem z preferowanego przez siebie oprogramowania.
8. Po upływie 15 minut nauczyciel prosi po jednym z uczniów z każdej grupy o przedstawienie swoich argumentów na forum klasy. Pozwala również na swobodną wymianę zdań pomiędzy obiema grupami.
9. W trakcie zajęć nauczyciel rozwija dyskusję na temat korzystania z legalnego oprogramowania.
10. Na zakończenie zajęć nauczyciel prosi uczniów o refleksję nad skutkami korzystania z nielegalnego oprogramowania i prosi o weryfikację oprogramowania zainstalowanego na ich własnych komputera pod kątem ich legalności.
iii. c) Faza podsumowująca
1. Uczniowie nabierają wiedzy o alternatywnym systemie operacyjnym Linux.
2. Uczniowie wiedzą w jaki sposób można zdobyć legalne oprogramowanie bez dużych nakładów finansowych.
3. Uczniowie uświadamiają sobie jakie mogą być skutki korzystania z nielegalnego oprogramowania.
4. Uwagi dla nauczyciela:
• Jeżeli nie ma możliwości zainstalowania systemu na dysku twardym komputerów znajdujących się w pracowni komputerowej należy użyć tylko i wyłącznie wersji LiveCD systemu Linux.
• Jeżeli uczniowie wykażą zainteresowanie systemem oraz istnieje taka możliwość wówczas można uczniowi taką dystrybucję przegrać na płytę CD.
• Podczas burzy mózgów i dyskusji nie należy pozwalać na zbyt ostrą wymianę zdań.
e. 5. Bibliografia
1. Koba G., Informatyka dla liceum ogólnokształcącego, Migra, Wrocław 2003.
2. Czarny P., Ubuntu Linux. Ćwiczenia, Helion, Gliwice 2006.
3. Linux w Polsce http://www.linux.pl
f. 6. Załączniki
i. a) Karta pracy ucznia załącznik 1.
Uruchomiłeś / Uruchomiłaś właśnie system operacyjny Linux. Jakie zasadnicze różnice zauważyłeś lub zauważyłaś? Opisz.
System Linux posiada zaimplementowane darmowe zamienniki komercyjnych programów. Podczas ich uruchamiania opisz różnice pomiędzy programem zainstalowanym w systemie Windows a programem znanym ci z systemu Windows.
OpenOffice / Microsoft Office
XMMS / Winamp
Konqueror / Internet Explorer
Kadu / Gadu – Gadu
Mplayer / Vplayer
Który z systemów jest wygodniejszy? W którym lepiej ci się pracuje? Opisz swoje spostrzeżenia.
Wypisz plusy i minusy systemu Linux oraz systemu Windows.
ii. b) Notatki dla nauczyciela
Podstawowe różnice pomiędzy systemem Linux i Windows.
Dział Linux Windows
Cena Darmowy Komercyjny
Szybkość Linux jest bardzo szybkim systemem
niezużywajacym zbyt dużo pamięci RAM, a więc szybko działa. Nie występuje również zjawisko fragmentacji plików przez co system nie działa coraz wolniej.
Uruchamianie programów w systemie odbywa się w miarę szybko, jednak w miarę korzystania z systemu postępująca fragmentacja powoduje coraz wolniejsze działanie systemu. Również duża ilość programów oraz jądro systemu w znacznym stopniu wykorzystuje pamięć RAM co ujemnie wpływa na szybkość działania komputera.
Stabilność System bardzo stabilny. Rzadko zdarzają się sytuacje zmuszające nas do restartu
komputera.
Częste zawieszanie się systemu powodujące konieczność restartu komputera.
Elastyczność System Linux oferuje bardzo dużą elastyczność – w podstawowej wersji nie potrzeba żadnego dodatkowego
oprogramowania celem zmiany wyglądu systemu (duża liczba motywów umieszczona jest na serwerach w Internecie). Jednocześnie system zabezpieczeń jest bardzo
rozbudowany i uniemożliwia na duże modyfikacje w systemie osobom nieuprawnionym.
Pomimo możliwości stosowania profili, zmiany czcionki, ikon, tła pulpitu oraz stosowania kont nie ma możliwości całkowitej personalizacji systemu.
Zabezpieczenia niestety pozwalają na ingerencję
użytkownika w pozostałe konta.
Konfiguracja Pomimo dużej ilości sterowników mogą wystąpić problemy z uruchamianiem
najnowszego sprzętu. Ręczne zainstalowanie sterowników zmusza użytkownika do
posiadania specjalistycznej wiedzy o systemie.
Bardzo prosta instalacja
aplikacji, sterowników. W wielu przypadkach sprzęt zostaje automatycznie wykryty i zainstalowany.
Rozrywka Dziesiątki gier już po zainstalowaniu systemu. Odpowiedniki komercyjnych gier znajdują się w Internecie. Niestety ich liczba jest znacznie mniejsza niż gier napisanych pod system Windows.
Bardzo duży wybór gier.
Bezproblemowa instalacja. Po zainstalowaniu systemu
dostępnych jest tylko kilka gier.
Multimedia Bardzo prosta obsługa programów multimedialnych. Oglądanie DVD oraz słuchanie muzyki dostępne i skonfigurowane zaraz po zainstalowaniu systemu.
Po zainstalowaniu odpowiednich programów oglądanie DVD i słuchanie muzyki odbywa się bardzo łatwo, wręcz intuicyjnie.
Zainstalowane programy automatycznie dowiązywane są do odpowiednich plików.
Podwójne kwiknięcie takiego pliku powoduje automatyczne uruchomienie odpowiedniego programu.
Biuro Darmowe oprogramowanie biurowe zainstalowane zaraz po pierwszym uruchomieniu systemu.
Brak oprogramowania biurowego po zainstalowaniu systemu.
Konieczność kupienia
komercyjnego oprogramowania lub ściągnięcia z Internetu alternatywnego darmowego oprogramowania
Opis serwera Samba
Samba – nazwa oprogramowania, przeznaczonego dla serwera plików oraz drukarek, współpracującego z platformą Windows, przeznaczonego dla platformy Linux/Unix i
rozpowszechnianego na licencji GNU. Protokół transmisji wykorzystywany przez Sambę i systemy Microsoftu to SMB (ang. Server Message Block), przy czym jako protokół transportowy niższej warstwy używany jest TCP/IP. W Windows protokołem transportowym może być również NetBEUI i IPX, ale w nowszych wersjach TCP/IP jest domyślną opcją.
Samba pozwala na tworzenie heterogenicznego (mieszanego) środowiska, w którym nie tylko w
ramach jednej sieci lokalnej mogą działać obok siebie komputery z systemem operacyjnym Unix i Linux oraz Windows, ale także mogą wzajemnie korzystać ze swoich zasobów – plików i drukarek.
Serwer Samby może na przykład systemom Windows udostępniać drukarkę linuksową lub systemom Unix dawać dostęp do plików środowiska Windows NT. Serwer Samby może być wykorzystany także jako darmowy odpowiednik serwera Windows NT.
Instalacja i Samby
(Większość poniższych poleceń należy wywoływać z prawami superużytkownika.)
Najprostszym sposobem instalacji Samby jest skorzystanie z systemu zarządzania pakietami, np. apt lub yum. Przykładowo, w popularnej dystrybucji Fedora Core instalacja Samby odbędzie się po wydaniu komendy:
yum install samba
W dystrybucjach opartych o pakiety RPM (np. Red Hat Linux, Mandrake Linux, SUSE Linux) można skorzystać z programu rpm:
rpm -Uvh wersja-samby.rpm
W dystrybucjach opartych na Debianie należy skorzystać z programu apt-get: apt-get install samba
Możliwa jest też instalacja ze źródeł. Po ściągnięciu archiwum, np. z oficjalnej strony projektu Samba, należy je rozpakować:
tar xfvz wersja-samby.tar.gz i wykonać sekwencję poleceń:
cd source ./configure make make install
Instalowanie serwera Samby ze źródeł daje możliwość zmiany sposobu działania Samby lub zmiany lokalizacji jej plików – przez zmianę odpowiednich parametrów dla skryptu configure. Jeśli żadne parametry nie zostaną zmienione, Samba zainstalowana zostanie w domyślny sposób.
Konfiguracja i uruchamianie Samby:
Aby skonfigurować Sambę należy znaleźć plik smb.conf (na ogół w lokalizacji /etc/samba) i
odpowiednio go zmodyfikować, przede wszystkim zmieniając nazwę grupy roboczej "workgroup" na nazwę grupy, w której pracują pozostałe komputery w sieci.
Należy upewnić się, że firewall nie blokuje działania Samby. Najlepiej samemu odblokować porty 137:udp 138:udp oraz 139:tcp i 445:tcp.
Uruchomienie Samby nastąpi po wydaniu polecenia:
smb start
lub (rzadziej):
samba start
Forma zapisu ścieżek do udziałów SMB:
• \\serwer\\udział – w systemie Windows
• //serwer/udział – w systemie Unix i Linux
• smb://serwer/udział – w notacji URL
g. 7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Duża liczba informacji o systemie Linux znajduje się pod adresami internetowymi:
Forum Ubuntu http://forum.ubuntu.pl Linux w Polsce http://www.linux.pl Linux News http://www.linuxnews.pl
