Julian Kałowski
"Prawno-teologiczne elementy
charyzmatu Zgromadzenia Misji
Wincentyńskiej do powstania
pierwszych "Reguł Wspólnych"
(1617-1655)", Wiesław Wenz,
Wrocław 1999 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 42/3-4, 249-251
R
E
C
E
N
Z
J
E
Prawo Kanoniczne 4 2 (1 9 9 9 ) nr 3-4
Ks. Wiesław W e n z, Prawno-teologiczne elementy charyzm atu Zgromadzenia Misji W incentyńskiej do powstania pierwszych «Reguł W spólnych» (1617-1655), W rocław 1999.
Od w czesn ych chw il chrześcijaństwa istniały w K ościele katolickim różne formy życia pośw ięconego Bogu, czyli - w edług term inologii Kodeksu Prawa Kanoniczne g o z 1983 roku - instytuty życia konsekrowanego i stow arzyszenia życia apostolskie go. Niektóre z nich staw iały sobie za cel całkow ite odsun ięcie się od świata (środow i ska), zajęć zewnętrznych, a przede w szystkim jakiegokolw iek duszpasterstwa. Wy łącznym zajęciem ich członków było i jest naśladowanie Chrystusa m odlącego się na pustyni. Inne instytuty z kolei oddawały i oddają się różnego rodzaju pracom zewnętrz nym, w tym przede w szystkim - o czym św iad czy historia K ościoła - dziełom chary tatywnym, takim jak opieka nad biednymi, chorym i, uzależnionym i od narkotyków, sierotami, prowadzenie szkół zarówno niższych, jak i w yższych etc. etc.
Powstaw anie now ych instytutów w iązało się zw ykle z konkretnymi potrzebami społecznym i, które w ym agały zaspokojenia. Instytuty ż ycia konsekrowanego i stow a rzyszenia życia apostolskiego spełniały w ięc i spełniają w ażn ą rolę, ale pod warun kiem , że wykonują to, do czeg o zostały pow ołane przez założyciela i zatwierdzone przez kompetentną w ładzę K ościoła katolickiego.
Jednym z takich instytutów działających do dzisiaj - i to skutecznie - jest Zgroma dzenie K sięży M isjonarzy św iętego W incentego a Paulo. Z ałożyciel tego instytutu, który żył w latach 1581-1660, odznaczał się w ybitną inteligencją, zapobiegliw ością oraz bezgraniczną bezinteresow nością. U m iał łączyć divina cum humanis. Zajmował się on nie tylko o żyw ioną działalnością charytatyw ną ale także zakładał szkoły. W pro wadzonej przez niego w Paryżu szk ole otrzym ało przygotow anie do różnych zaw o dów kilka tysięcy chłopców , co w ow ych czasach u chodziło za fenom en.
Założony przez św iętego W incentego a Paulo instytut męski prowadził również seminaria duchowne, w których uczono i form ow ano przede w szystkim duchow ień stw o diecezjalne. C złonkow ie instytutu żeńskiego natomiast, tj. Siostry M iłosierdzia św. W incentego a Paulo (Szarytki), podejm ow ały prace pielęgniarskie w zakładach przeznaczonych dla chorych.
Dobrze się stało, że Autor, ks. W iesław W e n z - za co należy mu się pochw ała - podjął trud opracowania praw no-teologicznych elem en tów charyzmatu Zgromadzenia M isji W incentyńskiej do powstania pierw szych Reguł Wspólnych (1617-1655). Tema tyka dysertacji jest nie tylko bardzo ważna, ale również zaw sze aktualna, o czym świad
2 5 0 REC E N Z JE
[2]
czy fakt, że także po promulgacji Kodeksu Prawa K anonicznego z 1983 roku często przytacza się w ytyczn e m ów iące o konieczności zachow yw ania dziedzictw a instytutu. W kanonie 578 K odeksu z 1983 roku czytamy: „ W szyscy pow inni w iernie zachow y w ać m yśl i zamierzenia z ałożycieli, zatw ierdzone przez kom petentną w ładzę kościel ną, dotyczące natury, celu, ducha i charakteru instytutu, jak rów nież zdrowych jego tradycji, co stanowi dziedzictw o tegoż instytutu”.
Rozprawa ks. W iesław a W e n z a składa się z czterech rozdziałów poprzedzonych spisem treści, wykazem skrótów oraz wstępem. Zamyka jązakończenie, w którym Autor w sposób wyczerpujący i naukow o poprawny dokonał podsum owania sw oich badań.
R ozdział pierw szy został p ośw ięcony analizie sytuacji prawnej oraz faktycznej du chow ieństw a i zakonów po Soborze Trydenckim, przy czym szczególn ą uw agę zwró cono na życie zakonne. Autor w ykazał istniejącą w ów czas konieczność dokonania reformy dyscypliny zakonnej - reformy, która polegała na pow rocie do w iernego za chow yw ania pierw otnych zamiarów założycieli i przestrzegania w ytycznych najw yż szej w ładzy kościelnej. W sposób syntetyczny, ale jed n ocześn ie w yczerpujący scha rakteryzowano w ytyczn e Soboru Trydenckiego dotyczące naprawienia podupadłej dyscypliny zakonnej.
W rozdziale drugim, zatytułowanym Geneza charyzmatu Zgromadzenia Misji Wi- centyńskiej, Autor, posługując się m etodą analityczno-syntetyczną, dokonał z pozy tywnym skutkiem próby przybliżenia czyteln ik ow i okoliczności powstania Zgroma dzenia M isji W incentyńskiej. W celu przybliżenia czytelnikow i postaci św iętego W in centego a Paulo przedstawiono w skrócie je g o życiorys, m otyw y powołania do istnienia Instytutu W incentyńskiego oraz nakreślone przez Z ałożyciela zadania, które powinni realizować członk ow ie Zgromadzenia żyjący na sposób zakonny.
Rozdział trzeci rozprawy p ośw ięcono analizie starań św iętego W incentego a Paulo oraz jeg o następców o uznanie instytutu za k ościeln ą o so b ę prawną i zaliczenie jej do instytutów realizacji rad ew angelicznych. Trzeba zw rócić uw agę na fakt, co też uczy nił Autor dysertacji, że podejm owane starania były bardzo trudne, ale zostały uw ień czone sukcesem . Stolica Apostolska, odstępując od zbyt rygorystycznych przepisów, bullą Salvatoris nostri z 12 stycznia 1632 roku aprobowała instytut założony przez Św iętego W incentego a Paulo, a tym sam ym uznała za pożyteczne je g o cel i zadania.
Poniew aż każda osoba prawna - zarówno kościelna, jak i św iecka - musi się rzą dzić określonym i normami prawnymi, bez których nie m oże istnieć, dlatego też roz dział czwarty, czyli ostatni, pośw ięcono prawodawstwu M isji W incentyńskiej. Takie ustaw ienie problemu wydaje się ze w sze ch miar uzasadnione ze w zględ u na koniecz ność istnienia kodeksu fundamentalnego, nazyw anego konstytucjami. K odeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku m ówi: „Dla lepszej ochrony w łasnego powołania oraz iden tyczności poszczególnych instytutów, kodeks fundamentalny, czyli konstytucje każde g o instytutu, oprócz tego, co nakazuje zachow ać kan. 578, pow inny zawierać także
[3]
R EC E N Z JE251
normy fundamentalne odnośnie do zarządzania instytutem i dyscypliny członków, w łą czania członk ów oraz ich formacji, jak rów nież przedmiotu podejm ow anych św iętych zobow iązań” (kan. 587 § 1).
W rozdziale czwartym - m oim zdaniem najw ażniejszym - Autor w oparciu o św ie żo odnaleziony Codex Sarzana dokonał analizy struktury prawnej instytutu życia kon sekrowanego pow ołanego do istnienia przez św ięteg o W incentego a Paulo, realizacji rad ew angelicznych oraz istotnych zadań postaw ionych instytutowi przez je g o założy ciela.
Oceniając wartość naukow ą pozycji ks. W iesław a W e n z a, n ależy zw rócić uw agę na jej cechy pozytyw ne, które są następujące:
1) L ogiczny i m etod ologiczn ie poprawny układ rozprawy.
2) Wyczerpujący, a naw et m ożna pow ied zieć bogaty zestaw źródeł związanych z om awianym i problemami.
3) Obszerny zestaw pozycji z literatury pom ocniczej, którą Autor nie tylko w yk o rzystał, lecz także - o czym św iad czą przypisy - starał się dobrze zacytować. 4 ) K onsekw entne stosow anie w całej rozprawie m etody analityczno-syntetycznej. 5) Styl na o g ó ł poprawny.
6) D okonanie gruntownej analizy p oczątkow ego etapu istnienia Misji Wincentyń- skiej, jej specyfiki na tle obow iązującego w ów czas prawa k ościeln ego oraz w y tyczonego przez założyciela celu i zadań, które Instytut m iał spełniać.
7) Wyczerpujące i dokładne przeanalizowanie okoliczności i warunków, w których działał św ięty W incenty a Paulo.
Wartość naukową pozycji podnosi szczegółow a analiza odnalezionego w 1957 roku w e W łoszech tekstu Rękopisu z Sarzana. A naliza ta stanowi jednocześn ie wkład do nauki o instytutach życia konsekrowanego i stow arzyszeniach życia apostolskiego.
Ks. Julian Kalowski, MIC
Zenon G ro c h o le w s k i,P o s tu p p r ip r e lo z e n ia odvolanifarara, Vydavatel’stvo Serafin, Bratislava 1999. ss. 94.
Abp Zenon Grocholewski, prefekt N ajw yższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej, ostatnio zaś prefekt K ongregacji W ychowania K atolickiego, autor licznych publikacji z zakresu kanonicznego prawa adm inistracyjnego, m ałżeńskiego i procesow ego, od lat pozostaje zw iązany z ośrodkami prawa kanonicznego w Słow acji, wygłaszając tam corocznie serię w ykładów, uczestnicząc - w charakterze prelegenta - w sym pozjach kanonistycznych, publikując w język u słow ackim sw oje prace naukowe. Nakładem franciszkańskiego W ydaw nictw a Serafin w Bratysław ie ukazała się w łaśnie kolejna
