OKE JAWORZNO
CKE
GEOGRAFIA
POZIOM ROZSZERZONY
PRZYK àADOWY ZESTAW ZADAē
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron (zadania
1 – 36) oraz barwną mapĊ. Ewentualny brak zgáoĞ
przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem / atramentem.
4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z oáówka i gumki (wyáącznie do rysunków) oraz linijki, lupy i kalkulatora.
ĩyczymy powodzenia!
MARZEC ROK 2008
Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ
moĪna otrzymaü áącznie 60 punktów
Wypeánia zdający przed rozpoczĊciem pracy
PESEL ZDAJĄCEGO KOD
ZDAJĄCEGO
Miejsce
na naklejk Ċ
z kodem szko áy
RoĪnowskie”.
Zadanie 1. (1 pkt)
W polu C4 mapy:
- najwiĊksza wartoĞü poziomicy wynosi ... m n.p.m.
- najmniejsza wartoĞü poziomicy wynosi ... m n.p.m.
Zadanie 2. (2 pkt)
Temperatura powietrza na brzegu Jeziora RoĪnowskiego (273 m n.p.m.) wynosiáa 21oC.
Oblicz temperaturĊ powietrza w tym samym czasie na szczycie Ostrej Góry (pole D3).
Do obliczeĔ przyjmij Ğrednią zmianĊ temperatury powietrza 0,6°C/100 m. Zapisz obliczenia. Wynik podaj z przybliĪeniem do 0,1°C.
Miejsce na obliczenia :
Temperatura powietrza na Ostrej Górze ...
Zadanie 3. (2 pkt)
Podaj po dwa argumenty potwierdzające, Īe Las Majdan (pole F2) i Gródek nad Dunajcem (pola F3 i F4) mają korzystne warunki dla lokalizacji oĞrodka wczasowego.
Las Majdan
1. ...
...
2. ...
...
Gródek nad Dunajcem
1. ...
...
2. ...
...
Zadanie 4. (2 pkt)
Na podstawie analizy obszaru przedstawionego na mapie w polach D1 i E1 wykaĪ, podając dwa argumenty, wpáyw Dunajca i jego doliny na sieü osadniczą lub sieü komunikacyjną.
1. …...
...
...
2. ...
...
...
Zadanie 5. (2 pkt)
Powierzchnia Jeziora RoĪnowskiego wynosi 16 km2.
Oblicz powierzchniĊ tego zbiornika na mapie w skali 1:50 000. Zapisz wykonywane obliczenia. Wynik podaj w cm2.
Miejsce na obliczenia:
Powierzchnia Jeziora RoĪnowskiego na mapie ... .
Zadanie 6. (2 pkt)
Jezioro RoĪnowskie jest przykáadem sztucznego zbiornika wodnego na rzece górskiej, który peáni kilka funkcji.
WymieĔ trzy funkcje peánione przez sztuczne zbiorniki wodne na rzekach górskich w Polsce.
1. …...
2. …...
3. …...
W tabeli przedstawiono pojemnoĞü Jeziora RoĪnowskiego w latach 1942, 1980 i 1993.
Rok 1942 1980 1993
Caákowita pojemnoĞü zbiornika
(w mln m3) 228 174 169
PojemnoĞü Jeziora RoĪnowskiego zmienia siĊ z przyczyn naturalnych.
Korzystając z danych w tabeli i wáasnej wiedzy, podaj przyczynĊ zmiany pojemnoĞci Jeziora RoĪnowskiego.
…...
…...
Zadanie 8. (1 pkt)
Obszar przedstawiony na mapie jest zbudowany z osadów fliszowych, które byáy faádowane w paleogenie i neogenie.
Podaj nazwĊ orogenezy i nazwĊ ery geologicznej, w czasie której zostaáy sfaádowane osady fliszowe obszaru przedstawionego na mapie.
Orogeneza: …... Era geologiczna: …...
Zadanie 9. (2 pkt)
Na rysunkach przedstawiono widome drogi SáoĔca nad horyzontem w róĪnych szerokoĞciach geograficznych w dniach równonocy lub przesileĔ.
A B C
SzerokoĞü
geogr. ... SzerokoĞü
geogr. ... SzerokoĞü
geogr. ...
Data ... Data ... Data ...
Przyporządkuj rysunkom odpowiednie szerokoĞci geograficzne i daty, wybrane z podanych poniĪej.
SzerokoĞü geograficzna: 0º, 23º27’N, 66º33’N, 90ºN.
Data: 21 III, 22 VI, 22 XII.
Zadanie 10. (2 pkt)
Na mapie przedstawiono strefy czasowe na Ziemi.
Samolot z Warszawy do Nowego Jorku wystartowaá o godz. 6.40 czasu strefowego. Lot trwaá 12 godzin.
Oblicz, o której godzinie tamtejszego czasu strefowego samolot wylądowaá w Nowym Jorku. Zapisz obliczenia.
Miejsce na obliczenia:
Samolot wylądowaá w Nowym Jorku o godzinie …... tamtejszego czasu strefowego.
Zadanie 11. (2 pkt)
Przyporządkuj krainie geograficznej charakterystyczną dla niej formĊ rzeĨby terenu oraz czynnik i proces, w wyniku których powstaáa ta forma.
Terminy: akumulacja, erozja, rzeka, morze, woda opadowa, lodowiec górski, wody fluwioglacjalne, sandr, wąwóz lessowy, klif, dolina U-ksztaátna.
Kraina geograficzna Forma rzeĨby terenu Czynnik
rzeĨbotwórczy Proces rzeĨbotwórczy PobrzeĪe SáowiĔskie
Tatry
Pojezierze Pomorskie WyĪyna Lubelska
Na schemacie przedstawiono budowĊ wnĊtrza Ziemi.
a) Podaj nazwy warstw oznaczonych na schemacie literami A, B, C.
Oznaczenie literowe
warstwy na schemacie Nazwa warstwy
A B C
b) Podaj nazwĊ powierzchni nieciągáoĞci, która znajduje siĊ miĊdzy skorupą ziemską, a warstwą oznaczoną na rysunku literą A.
…...
Zadanie 13. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono przekrój geologiczny.
Na podstawie analizy przekroju geologicznego wykonaj polecenia a, b, c.
a) Podaj nazwĊ skaáy, która tworzy najmáodszą warstwĊ na przekroju oraz nazwĊ okresu geologicznego, w którym ta warstwa powstaáa.
Nazwa skaáy …... Nazwa okresu geologicznego ...
b) Podaj nazwĊ okresu geologicznego, w którym powstaáy skaáy bezpoĞrednio leĪące na najstarszej powierzchni zrównania.
...
c) OkreĞl wiek wzglĊdny warstwy skalnej, oznaczonej na przekroju literą A.
...
...
...
Na klimatogramie przedstawiono roczny przebieg Ğrednich miesiĊcznych wartoĞci temperatury powietrza i miesiĊcznych sum opadów atmosferycznych.
0 5 10 15 20 25 30
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
oC
0 50 100 150 200 250 300 mm
Opady atmosferyczne Temperatura powietrza
PodkreĞl poprawną odpowiedĨ.
MiejscowoĞü, z której pochodzą dane klimatyczne przedstawione na klimatogramie, znajduje siĊ w strefie klimatów
A. umiarkowanych.
B. podzwrotnikowych.
C. zwrotnikowych.
D. równikowych.
Zadanie 15. (1 pkt)
PodkreĞl dwie przyczyny wystĊpowania niskich rocznych sum opadów atmosferycznych na zachodnim wybrzeĪu Afryki, poáoĪonym pomiĊdzy 20°S a 25°S.
A. wstĊpujące ruchy mas powietrza w troposferze B. zstĊpujące ruchy mas powietrza w troposferze C. oddziaáywanie ciepáego prądu morskiego D. oddziaáywanie zimnego prądu morskiego
Zadanie 16. (2 pkt)
Morze Baátyckie i Morze Czerwone są morzami Ğródziemnymi, róĪniącymi siĊ wartoĞcią Ğredniego zasolenia wód.
Podaj dwie przyczyny wiĊkszego Ğredniego zasolenia wód Morza Czerwonego od Ğredniego zasolenia wód Morza Baátyckiego.
1. ...
...
2. ...
...
Zadanie 17. (2 pkt)
Na przekroju przedstawiono rozkáad zasolenia wód Morza Baátyckiego (w ‰) miĊdzy cieĞninami duĔskimi a Zatoką FiĔską.
Na podstawie analizy przekroju podaj wnioski dotyczące zróĪnicowania zasolenia:
a) wód Morza Baátyckiego w ukáadzie pionowym,
...
...
b) wód przypowierzchniowych Morza Baátyckiego od cieĞnin duĔskich do Zatoki FiĔskiej.
...
...
Zadanie 18. (2 pkt)
Na schematycznym rysunku A przedstawiono wzajemne poáoĪenie Ziemi, KsiĊĪyca i SáoĔca, które sprzyja wystĊpowaniu najwiĊkszych przypáywów.
Rysunek A Rysunek B
Z – Ziemia K – KsiĊĪyc S – SáoĔce
a) Korzystając z symboli uĪytych na rysunku A, uzupeánij rysunek B tak, aby przedstawiaá wzajemne poáoĪenie Ziemi, KsiĊĪyca i SáoĔca w czasie najmniejszego przypáywu.
b) PodkreĞl dwie fazy KsiĊĪyca, których wystĊpowanie sprzyja najwiĊkszym przypáywom.
Fazy KsiĊĪyca: nów, peánia, pierwsza kwadra, ostatnia kwadra.
Wpisz do tabeli paĔstwa, pogrupowane wedáug dominującej pod wzglĊdem liczebnym odmiany (rasy) ludzkiej.
PaĔstwa: Angola, Argentyna, Chiny, Kamerun, Korea Póánocna, Maroko, Tajlandia, Ukraina, Zimbabwe.
PaĔstwa, w których dominuje liczebnie odmiana (rasa) ludzka
europeidalna mongoloidalna negroidalna
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zadanie 20. (2 pkt)
WyjaĞnij, dlaczego w obecnym skáadzie rasowym ludnoĞci Brazylii wystĊpują: Indianie, Murzyni, Metysi.
Indianie:
...
...
...
Murzyni:
...
...
...
Metysi:
...
...
...
Na rysunku przedstawiono wspóáczynnik przyrostu naturalnego w 2004 roku w poszczególnych województwach.
Zadanie 21. (1 pkt)
Podaj nazwy czterech województw, w których w 2004 roku byá najwyĪszy wspóáczynnik przyrostu naturalnego.
1. ...
2. ...
3. ...
4. ...
Zadanie 22. (1 pkt)
Podaj nazwĊ metody kartograficznej, zastosowanej do prezentacji wielkoĞci wspóáczynnika przyrostu naturalnego w 2004 roku w poszczególnych województwach.
...
Zadanie 23. (2 pkt)
Podaj trzy przyczyny zmniejszenia siĊ wspóáczynnika dzietnoĞci kobiet w Polsce po 1990 roku.
1. ...
...
2. ...
...
3. ...
...
W tabeli przedstawiono powierzchniĊ upraw, zbiory i plony pszenicy w 2002 r.
Oznaczenia literowe krajów
Powierzchnia upraw w tys. ha
Zbiory w tys. t
Plony z 1 ha w dt
A 582 71,0
B 5 234 38 986 74,5
C 8 897 15 690 17,6
D 3 015 20 818 69,1
E 22 400 50 557 22,6
Zadanie 24. (1 pkt)
Oblicz wielkoĞü zbiorów pszenicy w 2002 r. w kraju oznaczonym w tabeli literą A. Zapisz obliczenia. Wynik podaj w mln ton.
Obliczenia:
Wynik: ...
Zadanie 25. (1 pkt)
Pogrupuj kraje oznaczone literami B, C, D, E wedáug dominującego sposobu uprawy pszenicy. Wpisz do poniĪszej tabeli litery, którymi oznaczono te kraje.
Zadanie 26. (2 pkt)
Podaj gáówny czynnik lokalizacji kaĪdej z wymienionych rafinerii ropy naftowej w Polsce.
Rafineria w GdaĔsku: ...
Rafineria w Páocku: ...
Rafineria w Gorlicach: ...
Uprawa intensywna Uprawa ekstensywna
Zadanie 27. (2 pkt)
Podaj trzy przykáady konsekwencji przyrodniczych lub gospodarczych transportowania na duĪe odlegáoĞci ropy naftowej z obszarów jej wydobycia do rafinerii.
1. ...
...
...
2. ...
...
...
3. ...
...
...
Zadanie 28. (1 pkt)
W tabeli przedstawiono dane dotyczące linii kolejowych w wybranych paĔstwach Ğwiata w 2000 r.
Linie kolejowe eksploatowane w 2000 r. w km
PaĔstwo Powierzchnia paĔstwa
w tys. km 2 ogóáem na 100 km 2
Belgia 30,5 3472 11,4
Chiny* 9597,0 57584 0,6
Hiszpania 506,0 12319 2,4
Luksemburg 2,6 274 10,5
Polska 312,7 22591 7,2
Rosja 17075 86031 0,5
Republika Czeska 78,9 9444 12,1
*) 1998 r.
Na podstawie danych w tabeli sformuáuj wnioski dotyczące zaleĪnoĞci:
a) dáugoĞci linii kolejowych od wielkoĞci powierzchni paĔstw,
...
...
b) gĊstoĞci linii kolejowych od wielkoĞci powierzchni paĔstw.
...
...
Na mapie przedstawiono euroregiony na granicach Polski (stan na 2002 r.).
Korzystając wyáącznie z mapy, podaj nazwy piĊciu euroregionów, które zasiĊgiem obejmują terytoria paĔstw obecnie nienaleĪących do Unii Europejskiej.
...
...
Zadanie 30. (1 pkt)
W poniĪszej tabeli przedstawiono wybrane wskaĨniki rozwoju gospodarczego trzech paĔstw.
Lp. PaĔstwo
Produkt krajowy brutto na 1 mieszk.
w dol. USA (2003 r.) wg kursu walut
Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszk. w kWh
(2002 r.)
Pracownicy naukowo-badawczy na 1000 pracujących
(2001 r.)
1. 5 486 3 770 3,8
2. 33 720 7 268 10,2
3. 3 174 1 725 0,6
Wpisz do odpowiednich miejsc w tabeli nazwy paĔstw wybranych z nastĊpujących:
Burkina Faso, Japonia, Meksyk, Polska.
Zadanie 31. (2 pkt)
Na fotografiach przedstawiono obiekty wystĊpujące w Polsce, wpisane na listĊ ĝwiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
Miasto: ...
Miasto: ...
a) Podpisz fotografie nazwami odpowiednich miast, wybranymi spoĞród podanych poniĪej.
Miasta: Kalwaria Zebrzydowska, Kraków, Malbork, Warszawa, ZamoĞü.
b) Podaj nazwĊ parku narodowego w Polsce, który jest wpisany na listĊ ĝwiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
...
Na rysunku przedstawiono trasĊ statku páynącego z Bornholmu do Koáobrzegu.
PodkreĞl dwa obszary morskie, przez które páynie statek z Bornholmu do Koáobrzegu.
A. Polskie morze terytorialne B. Polskie wody wewnĊtrzne
C. Wyáączna strefa ekonomiczna Polski
Zadanie 33. (2 pkt)
Za 20 lat Polska moĪe borykaü siĊ z chronicznym brakiem wody. Zasoby wody w Polsce na jednego mieszkaĔca naleĪą do najniĪszych w Europie. Problemu niedoborów wody nie rozwiąĪe racjonalne wykorzystywanie jej w gospodarstwach domowych.
Podaj trzy sposoby racjonalnego gospodarowania zasobami wody w Polsce, które mogą przyczyniü siĊ do ograniczenia zjawiska niedoboru wody w Polsce.
1. ...
...
...
2. ...
...
...
3. ...
...
...
Zadanie 34. (2 pkt)
Region Jeziora Aralskiego dotknĊáa klĊska ekologiczna.
Utwórz model przyczynowo-skutkowy przedstawiający naruszenie równowagi w Ğrodowisku geograficznym przez dziaáalnoĞü czáowieka. Wykorzystaj odpowiednie sformuáowania wybrane z zapisanych poniĪej. Do schematu wpisz litery, którymi je oznaczono.
A. Wywiewanie soli z odsáoniĊtego dna jeziora, która przedostaje siĊ do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych.
B. Doprowadzanie mniejszej iloĞci wody do Jeziora Aralskiego przez Syr-dariĊ i Amu-dariĊ.
C. WyginiĊcie wielu gatunków flory i fauny w páytkich, nadmiernie zasolonych wodach Jeziora Aralskiego.
D. ObniĪenie poziomu wody w Jeziorze Aralskim.
E. ZaáoĪenie upraw roĞlin cytrusowych na odsáoniĊtych czĊĞciach dna jeziora.
F. Naturalna sukcesja roĞlinnoĞci leĞnej na odsáoniĊtych czĊĞciach dna jeziora.
G. Utrata Ĩródáa utrzymania rybaków i osób związanych z przetwórstwem ryb.
Zadanie 35. (2 pkt)
a) Podaj dwa przykáady dziaáaĔ czáowieka, które przyczyniają siĊ do globalnego ocieplania siĊ klimatu.
1. ...
...
2. ...
...
b) Podaj dwa nastĊpstwa dla Ğrodowiska przyrodniczego globalnego ocieplania siĊ klimatu.
1. ...
...
2. ...
...
Budowa zapór na rzekach wywoáuje zmiany w Ğrodowisku geograficznym.
a) Podaj nazwĊ rzeki, na której ukoĔczono w 2006 roku budowĊ Zapory Trzech Przeáomów, najwiĊkszej inwestycji hydrotechnicznej na Ğwiecie.
...
b) Uzasadnij, podając dwa argumenty, Īe spiĊtrzenie wody i zalanie obszarów poáoĪonych powyĪej zapór na rzekach wpáywa negatywnie na Ğrodowisko geograficzne.
1. ...
...
...
2. ...
...
...
