0 1 5 !TQ1
iii '
E l
SPRAWOZDANIE ADMINISTRACYJNE
WYDZIAŁU POWIATOWEGO
W STAROGARDZIE
za czas od 29. stycznia 1920 r. do 31. grudnia 1922 r.
'****> X Ii.;__
• ::
. .
V
SPRAWOZDANIE ADMINISTRACYJNE
WYDZIAŁU POWIATOWEGO
W STAROGARDZIE
za czas od 29. stycznia 1920 r. do 31. grudnia 1922 r.
w myśl ustępu 2-go § 127 ordynacji powiatowej z dnia 13-go grudnia 1872 roku.
Starogard
Czcionkami „Drukarni Polskiej*', T. z o. p.
1923
045 $<ń
m »
&
a
1. Statystyka.
Powiat starogardzki przejęty został w całości przez władze polskie dnia 29 stycznia 1920 r.
Granice powiatu pozostały dotychczas niezmienione i obejmują po jednej enklawie powiatu gniewskiego i tczewskiego.
Powierzchnia powiatu wynosi 105 332 970,7 ha.
Powiat liczy w 77 gminach wiejskich, 41 obszarach dworskich i 1 mieście według powszech
nego spisu ludności z dnia 30 września 1921 roku 62 994 mieszkańców; z tego przypada na miasto Starogard 10406, na gminy wiejskie 41598 a na obszary dworskie 10990 dusz. Do narodowości pol
skiej przyznało się 56230 mieszkańców, co stanowi 89 ° '0 ogółu ludności powiatu.
W porównaniu z spisem ludności w roku 1910 zmniejszyła się liczba ludności o 2 426 osób.
Dnia 30 września 1921 roku naliczono: 8 381 koni, 19 968 sztuk bydła rogatego, 14974 owiec i 27 060 sztuk trzody chlewnej.
2. Starosta i deputowani powiatu.
Od dnia przejęcia powiatu przez Polskę aż do 18 kwietnia 1921 był komisarycznym Starostą p. C z e s ł a w N a g ó r s k i , znany przemysłowiec ze Starogardu, który jeszcze za czasów niemieckich był przewodniczącym Rady Ludowej i delegatem Rządu Polskiego przy landracie.
Dnia 19 kwietnia 1921 roku stanął na czele administracji powiatowej Starosta powiatu dział
dowskiego p. Dr. D o m in ik B o g o c z , pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego.
D e p u to w a n y m i z ramienia Tymczasowej Rady Powiatowej byli: p. W acław Rudowski, obywatel ziemski w Klonówce i p. Franciszek Wiirtz, obywatel ziemski w Kokoszkach.
1 iei wszy polski Sejmik 1 owiatowy w ybrał dnia 7 grudnia 1921 r. deputowanymi powiatowymi na okres czteroletni: p. Czesława Nagórskiego, b. Starostę ze Starogardu i p. Bronisława Pińskiego, obywatela ziemskiego z W ysokiej; jako tacy zatwierdzeni zostali dekretem Pana Wojewody Pomor
skiego z dnia 8 kwietnia 1922 r., 1. dz. IV b 926/22.
3. Tymczasowa Rada Powiatowa.
Sejmik i W ydział Powiatowy, w ybrane za czasów niemieckich, zostały rozporządzeniem Mini
stra b. dz. pr. z dnia 8 stycznia 1920 r. rozwiązane a w ich miejsce powołał do życia Pan Wojewoda Pomorski dekretem z dnia 13 marca 1920 r., 1. dz. 15 186/20 Tym czasową Radę Powiatową, w skład której weszli z nominacji Panow ie:
1. Narcyz Getka, cieśla w Starogardzie,
2. Józel Hassę, obywatel ziemski w Nowejcerkwi,
3. Bogdan Jacobson, adwokat i notarjusz w Starogardzie, 4. Kazimierz Czapiewski, kupiec w Zblewie,
5. W acław Rudowski, obywatel ziemski w Klonówce, 6. Franciszek Wiirtz, obywatel ziemski w Kokoszkach.
Śp. Józef Hassę umarł 29, VIII, 1920 r. Cześć jego pamięci!
Pismem z dnia 13 kwietnia 1921 r., 1. dz. IV b 2338/21, rozszerzył Pan Wojewoda Pomorski dotychczasową Tymczasową Radę Powiatową przez powołanie 13 nowych członków a mianowicie:
1. p. Józefa Brejskiego, rolnika w R ąb arg u ; 2. p. Aleksandra Frosta, rolnika w B arłóżnie;
3. p. Antoniego Mielewskiego, rolnika w Osielcu;
4. p. Czesława Nagórskiego, b. .Starostę w Starogardzie;
5. p. Jana Piilara, budowniczego w Starogardzie;
6. p. Bronisława Pińskiego, rolnika w W ysokiej;
7. p. Czesława Łukowskiego, nacz. sekret. Magistratu w Starogardzie;
8. p. Ignacego Jaroszyńskiego, robotnika w Starogardzie;
9. p. Józefa Serockiego, robotnika w Starogardzie ; 10. ]). Antoniego Hoppego, robotnika w S tarogardzie;
11. p. Hieronima Ossowskiego, kołodzieja w Kaliskach ; 12. p. Franciszka Nowaka, robotnika w N ow ejw si;
13. p. Michała Oberlanda, sekretarza Z. Z. P. w Mirotkach.
Tymczasowa Rada Powiatowa odbyła :
, w roku 1920 ... 6 posiedzeń, w roku 1 9 2 1 ...9 posiedzeń i załatwiła na nich :
w roku 1920 w roku 192 1
166 spraw, 225 spraw.
4. Sejmik Powiatowy.
Na podstawie rozporządzenia Ministra b. dz. i r. z dnia 12. VIII. 1(>21 r. przeprowadzone zostały wybory do Sejmiku Powiatowego a mianowicie: dnia 26. XI. 1621 r. w mieście Stargardzie, dnia 22.
XI. 1921 r. w gminie Skórczu, dnia 27. XI. 1921 r. w gminach wiejskich i obszarach dworskich.
W ybrani zostali następujący Panowie :
1. W ładysław Krause, sołtys i wójt w Lubichowie:
2. Adam Machuta, rolnik w Żelgoszczy;
3. Bolesław Raszeja, rektor w Starogardzie;
4. W incenty W róblewski, rolnik w W ilczychbł tach ; 5. Franciszek Beling, robotnik w Lubichowie;
6. Teodor Kwaśniewski, robotnik w Ocyplu ; 7. W incenty Bolt, rolnik w B arłóżnie;
8. Ks. W ładysław K rpiński, proboszcz w Osieku ; 9. Izydor Dunajski, rolnik w Barłóżnie;
10. Jakób Pawłowski, rolnik w Wielkim Bukowcu;
11. Józef W ojtaś, robotnik w Nowejcerkwi;
12. Józef Hassę i), rolnik w Nowejcerkwi;
13. Franciszek Kuchta, robotnik w C zarnym lesie;
14. Bogusław Wachowski, rolnik w Olszach;
15. Leon Piaskowski, robotnik w Rzeżęczynie;
16. Franciszek Hildebrandt, rolnik w R zeżęczynie;
17. Jan Osowicki, rolnik w Osówku;
18. A nastazy Babiński, rolnik w Osiecznem;
19. Stanisław Pankowski, stolarz w Kasparusie;
20. Jan Głodek, rolnik w K ręgu;
21. Józef Mikołajski, robotnik w Jabłów ku;
22. Ignacy Delewski, rolnik w Dąbrówce ; 23. Bronisław Piński, rolnik w W ysokiej;
24. Franciszek Bukowski, rolnik w Okolu;
25. Franciszek Czarnecki, kowal w R yw ałdzie;
26. Franciszek Zblewski, kowal w Kolińczu;
27. Franciszek Kusz, robotnik w Szpęgaw sku;
28. Ludwik Brandt, kołodziej w Zblewie ;
29. W ładysław Szwedowski 2), rolnik w Zblewie;
30. Franciszek Burczyk3), agent procesowy w Zblewie;
31. Marjan Piontek, maszynista w Z blew ie;
32. Józef W róblewski, rolnik w Pinczynie;
33. Jan Borzeszkowski. rolnik w Kaliskach;
34. Hieronim Osowski, kołodziej w Kaliskach ; 35. Ks. Dr. Konstantyn Kreft, proboszcz w Zblewie ;
36. Franciszek Szelbracikowski, oberżysta w C zarnejw odzie;
37. Jan Buchholz, burmistrz w Starogardzie;
38. Augustyn Kamrowski, dyrektor poczty w S tarogardzie;
39. Teodor Maciejewski, mistrz szewski w S tarogardzie;
40. Bogdan Jacobson, adwokat i notarjusz w Starogardzie;
41. Antoni Hoppe, sekretarz Z. Z. P. w Starogardzie;
42. Józef Serocki, robotnik w Starogardzie;
43. Maksymiljan W iśniewski, mistrz dekarski w Starogardzie ; 44. Stanisław Odya. kupiec w Starogardzie;
45. Jerzy Pater, b. sołtys w Skórczu;
46. Jan SpradaB , rolnik w «Skórczu;
47. Franciszek Litewski, przemysłowiec w Skórczu.
Pierw sze posiedzenie Sejmiku Powiatowego odbyło się dnia 7 grudnia 1(,21 i. w obecności p. Starosty D-ra Bogocza jako przewodniczącego i 45 posłów. Dokonano na niem wyboru 3 posłów do Sejmiku Wojewódzkiego w Toruniu, 6 członków W ydziału Powiatowego, 2 Deputowanych powiatu, komisji sejmikowych, sędziów rozjemczych i uchwalono preliminarz budżetowy za czas od 1 kwietnia 1921 r. do 31 marca 1922 roku.
i) Wstąpił w miejsce śp Józefa Brejskiego, rolnika z Rąbargu, który umarł 3. XI. 1922 r. Cześć jego pamięci!
9 Wstąpił w miejsce p. Stanisława Radomskiego, rolnika ze Staregolasu, który przeniósł się do Bydgoszczy.
3) Wstąpił w miejsce p Teodora Gdańca, robotnika ze Zblewa.
4) Wsląpił w miejsce p Józefa Griffkowskiego, rzemieślnika ze Skórczu, który przeniósł się do Tczewa.
5
Do Sejmiku Wojewódzkiego wybrani zostali Panowie:
1. Dr. Dominik Bogocz, S taro sta;
2. Antoni Hoppe, sekretarz Z. Z. P. w Starogardzie;
3. Jan Głodek, rolnik w Kręgu.
Dalsze posiedzenia Sejmiku Powiatowego odbyły się dnia 22 grudnia 1021, 24 lutego, 11 kwietnia, 20 lipna i 22 listopada 1022 r., na których załatwiono 68 spraw.
5. Wydział Powiatowy.
Przewodniczącym z urzędu jest p. Starosta Dr. Bogocz.
Członkami W ydziału Powiatowego wybrani zostali Panowie : 1. Czesław Nagórski, b. starosta ze Starogardu ;
2. Bronisław Piński, rolnik i wicepatron Kółek rolniczych z W ysokiej;
3. Bogdan Jacobson, adwokat i notarjusz ze Starogardu ; 4. Ignacy Belewski, rolnik z Dąbrówki;
5. Hieronim Osowski, kołodziej z Kalisk ;
6. Franciszek Litewski '), przemysłowiec ze Skórcza.
Zastępcami członków W ydziału Powiatowego wybrani zostali Panowie :
1. Dr. Stanisław Kryzan, dyrektor Zakładu psychjatrycznego w Kocborowie ; 2. W incenty Bolt, rolnik w Barłóżnie ;
3. W incenty W róblewski, rolnik w Wilczychbłotach ; 4. Antoni Hoppe, sekretarz Z. Z. P. w Starogardzie ; 5. Ludwik Brandt, kołodziej w Zblewie.
Tymczasowa Rada Powiatowa, spełniająca równocześnie funkcje Sejmiku i W ydziału Powia
towego. ustąpiła z dniem wyboru nowego W ydziału Powiatowego, t. j. 7 grudnia 1921 r.
W ydział Powiatowy odbył 12 posiedzeń, na których załatwiono 303 spraw
G. Urzędnicy Wydziału Powiatowego.
A. Właściwe biura W. P.
1. Naczelny sekretarz W. P. Józef Chm ielecki;
2. I. sekretarz W. P. Jan W u lff;
3. I. asystent W . P. Jan K uligow ski;
4. II. asystent W. P. Ludwik Ż a lik ; 5. registrator W. P. Józef W iśniew ski;
6. 6 sił pomocniczych.
B. Powiatowy Urząd Budowlany.
1. Budowniczy Powiatowy W ładysław Hamerski ; 2. Drogomistrz Bolesław D yw elski;
3. „ Izydor P iw eck i;
4. „ Paw eł K arp iń sk i;
5. „ Jan Rogowski;
6. 3 urzędników kontraktowych.
C. Powiatowa Kasa Główna i Powiatowa Kasa Oszczędności.
1. Skarbnik Klemens L ied k a;
2. Kontroler Maksymiljan B łę d zk i;
3. trzy siły kontraktowe.
Ś. p. skarbnik Maksymiljan Majewski, który był dobrym urzędnikiem, umarł po ciężkiej chorobie dnia 3. VI. 1922 roku. Cześć jego pam ięci!
D. Wdowy i sieroty.
1. W dowa i sierota po ś. p. skarbniku Majewskim ; 2. W dowa i sieroty po ś. p. drogomistrzu Kleinie.
7. Majątek powiatowy.
1. Dom powiatowy w Starogardzie przy ul. Gdańskiej 6, zabezpieczony na 70 423 260 m arek;
2. budynek powiatowy w Lubichowie, zabezpieczony na 4 224 960 m arek;
3. budynek powiatowy w Lipinkach, zabezpieczony na 2 918 900 marek ;
•
') Wstąpił w miejsce p. Griffkowskiego, który przeniósł się do Tcze r a.
4. dwa budynki powiatowe w Bobowie, zabezpieczone na 4629 840 marek i 16 morgów ziemi wartości około 0/2 miljona marek;
5. 29 morgów ziemi przy ul. Gdańskiej i Dworcowej wartości około 5 miijonów m arek ; 6. plac składow y p rz y vulicy Pelplińskiej w Starogardzie z szopą składową, wartości około
800 000 marek ;
7. ruchomości w domu powiatowym w Starogardzie, zabezpieczone na 11 627 120 marek ; 8. okrągło 191 km szos powiatowych z drzewkami owocowemi i alejowemi, 8 walce konno
narzędzia potrzebne do utrzym yw ania s z o s ;
9. samochód osobowy i4/40 P. S. wartości około 12 miijonów marek.
8. Długi powiatowe.
Pożyczka w markach niemieckich z czasów niemieckich.
---- ——— - pierwotnie 1 kwietnia 1919
M j ej jH> j ę5
1 3 l/2 % Pożyczka w „Preussische Zentralbodenkredit-Aktiengesell-
300000; —
— 138 735; 17
113 52062
— 57 391,06
16126483 56 12956
2. 4 °/0 pożyczka w „Preuss. Rentenversicherungsanstalt“ w Berlinie 289 000 — 196 88665 3. 3,6 o/u pożyczka w „Schles. Bodenkreditaktienbank“ w W rocławiu 238 400:— 181500 49 4. 31-'2 "/o pożyczka w „Stadtsparkasse“ D r o s s e n ... I ■ 75 000 —) 63 077 18
5 3 , 6 °/o pożyczka w „ S c h l e s . Bodenkreditaktienbank“ w W rocławiu 250 000 —
1/ 205 260 27
i
6. 35,8 /„ pożyczka w „Deutsche H ypothekenbank“ w Berlinie . . 40 000 — 34 117 50 i 7 4 «,o pożyczka w „Preussische H ypothekenaktienbank“ w Berlinie 100000 — 78 989 31
1 8. 4 % pożyczka w „Preussische H ypothekenakiienbank“ w Berlinie
9. 41 4 pożyczka w „Stadt. Sparkasse“ we Frankenstein . . . .
100000 — 86 17865 510 000|— 468 060 i8 I 176366483 I 388 200 42
t Łączna suma pożyczek niemieckich wynosiła z dniem 1 kwietnia 1919 roku 1388 200,42 marek niemieckich.
Pożyczek tych za czasów polskich nie amortyzowano i nie oprocentowywano, wiono odpowiednie kwoty do budżetu.
W ostatnim czasie poczyniono kroki, aby te pożyczki spłacić.
W roku 1922 spłacono w Powiatowej Kasie Oszczędności w Starogardzie dwie wiatowe w łącznej sumie 170 391,15 mk.
tylko wsta-
pożyczki po- X
9. Powiatowa Kasa Główna.
A. Zamknięcie kasow e na rok 1919/1920
obejmuje w d o c h o d a c h ... 883 463,2.1 mk.
w w y d a tk a c h ... 832 838,12 mk.
pozostała n a d w y ż k a ... 50 625,1 I mk.
K. Zamknięcie kasow e na rok 1920/1921 obejmuje w d o c h o d a c h ... 1515 671,<8 mk.
w w y d a t k a c h ... 3 973 985,4 l mk.
pozostał niedobór ... 2 458 313,63 mk.
C. Zamknięcie obejmuje w dochodach
w wydatkach pozostała nadwyżka która przeniesioną zostanie do
kasow e na rok 1921,1922.
... 26 925 316,79 mk.
... 25 599 154,82 mk.
... "7 1 326 161,97 mk.
preliminarza budżetowego na rok 1923. *
D o c h o d y : M ó
reszta
M é
Tytuł I. Remanent z r. 1919
V II.’ Dotacje państwowe ... • ... 650780 24
V III. Dotacje prowincjonalne . . . . • ...
y IV. Zwrot pensji z Powiat. Kasy Oszcz... 157 500 —
y V. Zysk urzędów gospodarczych ... 9608075 69
y VI. Koszta utrzym ania chorych u b o g i c h ... 59387521 72 928 64 y VII. Koszta postępowania sporno-admin... 3691 — 180 — w VIII. Czynsz dzierżawny S ta ro s ty ... 7 500 — w IX. P- K. 0... 2 500 —
X. Odsetki od 30000 mk. niem. poż. p a ń s t w . ...
y XI. Udział powiatu tczew sk ieg o ... 7 178 16 r XII. Odsetki od funduszu na budowę s z p ita la ... 4312 90
w XIII. Podatki p o w ia to w e ... 14601919 71 6422 137 18 w XIV. Budowa koleji Szlachta-Skórcz ... 8250 -
w XV. Fundusze dróg p o w i a t o w y c h ... 542 7 17 67 * w XVI. Dom powiatowy w L u b ic h o w ie ... • • 3 800 —
y XVII. Domy powiatowe w B o b o w ie ... .... 4 376 — w XVIII. Grunt powiatowy przy ul. D w o r c o w e j ... 38 870_
y XIX. Grunt powiatowy przy ul. Gdańskiej ... 18545—
XX. Nieprzewidziane d o c h o d y ... 67892521 31 435 25 ogólna suma budżetu 26925316 79 6 534 18407
reszta
W y d a t k i : jlb 4 dis 4
Ą tuł I. Pensje, em erytury, zapomogi urzędników powiat. . . . 6 10481654
W II. Administracja W ydziału P o w ia to w e g o ... 4 558 063 31 3 810
y III. Cele s a n i t a r n e ... 142 566 65 75—
V IV. Cele g o s p o d a rc z e ... 120000—
V V. Podatki p ro w in c jo n a ln e ... 1986800 — ł> VI. Koszta Urzędów stanu cywilnego ... 6 125 — y VII. Cele d o b ro czy n n e... j • • • • 355 320 —
y VIII. Koszta utrzym ania chorych u b o g i c h ... 1 963.567 30
y IX. Zakłady chorych ... • 210000— 75 000 —
y X. Zapomogi dla uczniów szkół wyższych ... 13000 y XI. Utrzymanie domów p o w ia to w y c h ... 22 775 90
y XII. Odsetki i amortyzacja długów p o w ia to w y c h ... 432 806 87 100 794 70 y XIII. W eterynarz p o w ia to w y ...
y XIV. Odsetki od niem. pożyczki z r. 1895 ...
y XV. Fundusz na budowę d r ó g ... 7 01862610
y . XVI. Nieprzewidziane w y d a t k i ... • • • 2677 607 15
ogólna suma budżetu |
25 599 154 82 192679 70
— -
co Oi 'J IC - no C/i CO IC
o>
CLO' c3 CL 3¡>3 N
g N N C£
O)N CD
crq 31 3 CD
3 Na>
3
rDN
rD
O 'o o 3 g
rd £
oN p r o CLCT3 rD
io
*<
p r o73 N
Oo
rD73 o 3rD
3n
crc 3 p r 3
(73PT ffi C£
CC* 3 O
ST PT
p r 3 (73
3
g . * CN-
rDN- r&
O
3
33
O<y3‘
o o w j3
oc r
F t o
t o * Ol 4^ On co
4 - On r o t o d —1 ON ro o NO ON NO
!* #1 Oi ON TO ^1 ON r t o Oi Oi t o
O ^1 IC DO ON CO _i. i - H co LO —*■ CO 4-* —>*
O CO Oi Oi o o NO 4*- tr> LO w to
t o LO 4^ Oi On t o
ro 4^ CO t o Ol 03 nD t o ih _k +> s —k —*. O Oi o
CO On 03 4^ ^1 r o CO co Oi O —*■ —*
.ci co CO 4^ t o
f a 1 ON Ol Oi Oi to i - 1 o ON 03
co o 3Ń Ol Oi 4^ o 03 o ^1 o co o Ol “ t o o
w P? P I 0
<—r-
—t O CL
3 N* 73 73
rt- 3 N G
o> ct-
3 r-t- P£
£ 3
TC 5 “
<-t
-t 3*
5*
3O 3* rt- c r
-t c
p r 3 2 ”.Sd* r 3N-
o 3
Cl 73 rD
3N a3
oCL
«
<4
0)
tf
OCO tO
i
CL37) NON PT
p r-h*
3
rD PT
CL G
"3 3O O 3 rD
C/3 3 3O
O i CO
$ CnLO
Oi^1 t ot o
4-*- O i
no ^ 1 ON
4-*
t o nC
-^1 CO
© O l
-C l
c o wL
'nC Oi nC 4L.
o 'O - 1 __ —■
- 1 1 1 t o
0 3 1 1 O l 4 ^ 4 ^
(J)rt
H
P)rt
a NrD
o
* 0 1
<T>
3 NrD
3
ifj
w —*
3r^- 7» c
N N
3 O
o n r O
*-t N O ' 3 -
Oc r 3 3*
CL o l
c 3
PT •1
O -1
p r O
c r Cl O
p r
a>‘ r c —» c
N* NO
73* t o NO
o 3 o t o
rD 3 o
0Q 'C
<TT
3 CL 7?
pr o
3 ^
— r . N
\C n
rTDCL
TO
Oo _
rD 2- N
(nO 3
3N
rD 3
C/3'o
Q
ON 4^ O - * ON - J - 1 t o CN nO co co co O OD ON 4^
- 1 IO CO CN Oi G Ol —*
IO O ’. ON t o Oi ON
OlNC
-1 o 4^
IO
3
IOIO ^1 03 C' j
-J IO Ol
s S 1
IO Oi NO
co to NO NO —*
to cc
On TO 8 s +- 03 TO CJI —- On Olco TO 50 -0
10. PowiatowaKasaOszczędności.A. Rokrachunkowy1920.
Pretensje3-IE34.lss.Xti.3. Obowiązki
. Rokrachunkowy1921. I.IBIlariS. Obowiązki.
—
_ 9
44 05 1 $ 46 co
O vO
r- IOco £ X-CO X-
O I/O CM CN x* I"
ry^ •O CM T— o
iO 00 IO CM NJ
o 00 CM X- O'
0s nc Ol Ol
X- co o
PQ
•4-»
03u- i n
CM IO c o c o
s
T—
On nS t o X- 4“
CO r f U0 ON c o X- '
IOIO 8 l" IO • o CM «
TT n0 X- CC
— CM IO
oi£
N03
'S'71
o n0X
01- >>
01X"
01£ o£
N •N o £u-
01N 71O
01 s ¿a3
(0 01N
01
XI
3
X
01X -XX
3N 01
71N X CO
j* 01 X 71
Ź
X X X
tí N rT N
CM CO IO
(Ô +->M
(0
' 0
Al
(il kN
N
CM
n f o
04
1 39 50
¡B s 63
A l 0
CO
IO CM
On 55
$ $ 42 39 CM
ON s
4— o CO o ON IO 4— 4— ON IO »o r - CM c o 4—
x - l> c o CM
£ Q T—< X i> c o (M IO 4” nO 4--
c o ^t- CO nO ON H CNI O O c o o CO ON IO **“
IO 4^- s
Tt- c o nQ Ol o H CO :o IO c o o r - nC
oo S8 cmo CM
X! Ol
CNI X t> « Ú IOCM CM
O CM ‘/'I
CO
On 4— rł- CO Ol -1 i 4— Ol »o
CM IO o
A l T
.Í-»'TF
-ł->a;
a;
71 XÎ(X
4—1X c/}
0>
Ol
•N
4 -*
CU
71
X2 Ol
<V Źo
’S'71
4-»o Wh X
* UK*'»h aj
’a X a .
a>
£ 071 01a o
O
w
(tfI
H H
Xoi
N
g 8 8 5? 3
CM CO iO o
Tl
>>
Ol N
71 o i
1 ~u->Ol
X" , T_- O £ I o
•N X2 X2 Uh
#aj 4-ł 01
3 01
71 01 N
01
Uh
-C
no o TO
X2 O 01 o
a> 'O N • —H
X 01 Uh 71 X2
1 3 Ł>
i (fi X
X2a
*THb/D
3 N
.Ü X no X
71
>>
X 3 X N • g
N t ó 1 o
— CM CO IO o co
rCu
•Nx
3 X2O
>9
'SO '7 1o
4 - ł
U- X
£ 'C£ &
c•m
£ - ~ J*(fi (C
C .
S
>n 0CC*
•N 4)
13
3 XX X01 X
X2 01N tCJ X n:
O) x^
OlX
x
no£
X
71N O w
^2Ol 0>
£01 X 71
XOl N X
^ 3
X
£ XX X s X N
•NX X3 01N
Uh CU 71
N01
CM »O NO
01
X
£ o
co
11. Podatki Powiatowe.
A. Rok rachunkowy 1920/1921.
W ym iar podatków państwowych będących podstawą do obliczenia dodatków powiatowych wynosił w dniu l stycznia 1919 \ łącznie 477 597 mk. 79 fg. a mianowicie:
a) podatek dochodowy 348 543,10 mk.
b) „ gruntowy 45 401,09 „ c) „ budynkowy 52 614,60 „ d) „ procederowy 28472,— „ e) „ w yszynkow y 2 567,— „
Tytułem dodatków powiatowych do wymienionych podatków państwowych pobrano 150%.
B. Rok rachunkowy 1921/1922.
W ym iar podatków państwowych z 1 stycznia 1920 r. będący podstawą rozdziału podatków powiatowych wynosił łącznie 960093,48 mk. a mianowicie:
a) podatek dochodowy b) „ gruntowy c) „ budynkowy d) „ procederowy e) „ w yszynkow y
754 55 1,60 mk.
45 892,98 „ 53 282,30 „ 103 156,60 „ 3 210,- „
Podatek gruntowy podwyższono 25 razy, procederowy 2 razy a w yszynkow y 50 razy.
Tytułem dodatków powiatowych do wymienionych podatków państwowych pobrano:
a) 740 °./0 b) 18 500 % c) 740%
d) 1480%
e) 37000 °/„
do podatku dochodowego, gruntowego, budynkowego, procederowego, wyszynkowego.
Oprócz dodatków od podatków państwowych pobierano podatek od nabyw ania gruntów w wysokości 5 proc. względnie 7 proc. od ceny kupna, podatek od psów w wysokości 30 mk. wzglę
dnie 500 mk., opłaty za karty myśliwskie w wysokości 500 mk. od sztuki i partycypowano w pań
stwowym podatku obrotowym. W reszcie przygotowano wymiar podatku od przyrostu wartości.
12. Meljoracje.
W powiecie starogardzkim istnieją następujące spółki meljoracyjne:
1. Spółka meljoracyjna Grabowo, 2.
3.
4.
5.
6. 7 .
8. 9.
odwodnienia w Królówlesie,
czyszczenia rzeki Czarnejwody w Oso wie, odwodnienia Czarne,
„ Miryce,
„ Lubichowo,
„ Lipinki Szlacheckie,
„ Ze lgoszcz,
„ Okolę.
W szystkie wyżej wymienione spółki rozwijają sie pomyślnie z wyjątkiem spółki meljoracyjnej w Czarnem, która z powodu ogromnych kosztów i trudności technicznych nie w ykonała większej części prac.
Oprócz przytoczonych istnieją jeszcze Spółki wodne, utworzone bezpośrednio przed wojną, które jednakowoż z powodu rozmaitych trudności działalności swojej nie rozpoczęły a mianowicie:
1. Spółka wodna w Piecach,
2. Spółka odwodnienia Kotyże—Płaczew o—Sumin,
3. r \n Sumin—Steklno,
4. w V Skórcz—Miryce,
5. V V Linówek.
W przygotowaniu jest założenie:
1. Spółki odwodnienia w Borzechowie, 2. „ „ w Bitonji—Stary Cis,
3. „ „ w Skórczu—W. Bukowiec-^Wolental, 4. „ regulacji rzeki Czarnejwody,
te Spółki nie mogły być powołane dotychczas do życia głównie z tego powodu, że wszelkie plany i kosztorysy znajdują się jeszcze w Niemczeeh lub w Gdańsku.
13. Położnictwo.
Powiat starogardzki podzielony jest dotychczas na 21 obwodów, w których pracuje 17 aku
szerek obwodowych.
11
Położnictwo regulowane jest dotychczas jeszcze statutem z czasów niemieckich.
W porozumieniu z lekarzem powiatowym p. Dr. Gaszkowskim opracowany został nowy statut regulujący położnictwo w całym powiecie, został przez W ydział i .Sejmik Powiatowy uchwalony i przedłożony właściwym władzom do zatwierdzenia.
14. Wynagradzanie żeńskie] służby domowe] za długoletnią i wierną służbę.
Żeńskiej służbie domowej przyznaw ano na mocy uchwał W ydziału Powiatowego nagrody w w ysokości:
1000 mk. po 4 latach służby, 1500 mk. po 8 latach służby, 2000 mk. po 12 latach służby, 2500 mk. po 16 latach służby,
15. Elektrownia „Ueberlandzentrale Pomorze in Danzig“
w Stockim Młynie.
W myśl oferty umowy z 15. 9. 1910 wzgl. umowy z 3. 10. 1910 zawartej między powiatem starogardzkim a Ueberlandzentrale W estpreussen, G. m. b. H. zu Stocksmiihle bei Pelplin ma powiat starogardzki w czasie do 31. grudnia 1923 roku prawo nabycia za gotówkę równą 25 krotnej w yso
kości ostatniej dywidendy, jednakowoż nie mniej niż koszta założenia plus 10 proc., zakładów elek
trowni w Stockim M łynie ze wszystkiemi ruchomemi i nieruchomemi przynależnościami za trzymie- sięcznem conajmniej zapowiedzeniem w formie listu poleconego.
Sejmik Powiatowy uchwalił na posiedzeniu dnia 29. lipca 1922 r. elektrownię kupić.
Sejmik i W ydział Powiatowy stoją na stanowisku, że należy zapłacić 25 krotną wysokość ostatniej dywidendy, natomiast właściciele elektrowni zażądali tytułem ceny kupna sprzedaży kosz
tów założenia w kwocie 3 238331 marek niemieckich w złocie, co wynosi dzisiaj około 12 miljardów marek niemieckich papierowych.
Pertraktacje trwają dalej.
16. Administracja szos i dróg powiatowych i gminnych.
W administracji tej zatrudniony jest 1 budowniczy, 5 drogomistrzów i przeciętnie 48- dróżników.
I. Szosy i bruki:
Długość szos i dróg powiatowych wynosi łączn ie 19)059,41 m a mianowicie:
146 155,73 m szos walcowanych, 44 641,36 m dróg brukowanych,
153,60 m mostów,
108,72 m w utrzymaniu Koleji Państwowych.
II. Zestawienie nowych nawierzchni wykonanych w latach 1920—1922:
w roku 1920 nawierzchni nie sypano, przebrukowano 1200 m bruku, w roku 1921 wykonano 800 m nawierzchni, przebrukowano 1200 m bruku, w roku 1922 wykonano 4400 m nawierzchni, przebrukowano 4I00 m bruku,
III. Zestawienie utrzymania szos powiatowych:
w roku 1920 w ynosiły koszta 1069048,18 marek, w roku 1921 wynosiły koszta 7 674012,03 marek, w roku 1922 w ynoszą koszta do 1. X. 11 257 440,40 marek.
w
w
IV. Nowe budowle:
W roku 1920 naprawiono I. most w Kręgskim Młynie kosztem 133 898,25 mk, 2. most we W dzie kosztem 90475 mk,
roku 1921 — 1. wykonano na zapadłem miejscu pomiędzy Jabłowem a Jabłówkiem na stacji 1,1 do 1.2 -f- 50 prace ziemne kosztem 199 833,70 mk,
2. zbudowano most w Zimnychzdrojach przez rzekę Czarnąwodę kosztem 1 886 543,15 mk., roku 1922 — 1. wybudowano nową nawierzchnię między Jabłowem a Jabłówkiem na stacji 1,1 do
1.2 -j- 50 kosztem 731180,60 mk. (sumę te włączono do wydatków utrzymania szos powiatowych w roku 1921/1922);
2. wykonano przy nowej szosie Starogard—Ryw ałd 2 km nasypu ziemnego (od Stad- dniny do bruku pod Rywałdem), dotychczasowe wydatki w ynoszą 5 394155,34 mk.;
3. oprócz tego wykonano w roku 1921/1922 bruk na drodze gminnej Kokoszki—Lilio
wiec do cmentarza w Kokoszkach na przestrzeni 326 m kosztem 677 575 marek.
V. Liczba robotników szosowych:
w roku 1920 pracowało przeciętnie 48 robotników szosowych, w roku 1921 pracowało przeciętnie .59 robotników szosowych, w roku 1922 pracowało przeciętnie 48 robotników szosowych, przy budowie nowej szosy Starogard—Ryw ałd zatrudnia się mniejwięcej 14 robotników.
VI. Zarobki robotników szosowych:
w roku 1920 od 40 fenigów do 10 mk. na godzinę;
w roku 1921 „ 13 mk. „ 60 „ „ „ w roku 1922 „ 60 mk. „ 240 „ „ „
VII. Drzewka ow ocow e i alejow e:
w roku 1920 :nasadzono 288 sztuk drzewek owocowych,
w roku 1920 V 780 V V alejowych,
w roku 1921 174 V r> owocowych,
w roku 1921 •n 104 w V alejowych,
w roku 1922 n 309 n v owocowych,
w roku 1922 V 85.5 n V alejowych.
VIII. Ogólne uw agi:
Stan szos i dróg powiecie starogardzkim nie jest świetny.
Za czasów niemieckich od początku wojny nie naprawiano ich z należytą dokładnością a nowe szosy budowano z gorszego materjału i w sposób mniej trw ały. W skutek tego cały ciężar dopro
wadzenia szos i dróg powiatowych do przedwojennej doskonałości spadł na w ładże polskie.
Obecny W ydział Powiatowy dąży z całą usilnośeią do napraw y dróg, ale narażony jest przy tern na wielkie trudności z powodu mniej wyszkolonego personelu drogowego, drożyżny materjału i robocizny i niemożności nabycia m aterjału względnie uzyskania środków przewozowych po cenach umiarkowanych.
Drogi gminne znajdują się w stanie przeważnie złym i opłakanym.
17. Administracja wójtostw.
Obwody wójtowskie w liczbie 24 nie uległy zmianie. Stanowisko wójta wzgl. zastępcy wójta zajmują:
5 5
g -N Obwód wójtowski
Imię, nazwisko i miejsce zamieszkania wójta
Imię, nazwisko i miejsce zamiesz
kania zastępcy wójta
1. Jabłowo W acław Rudowski, Klonówka Franciszek Szczuczko, Klonówka 2. Spęgawsk Robert Kleina, Rywałd Wojciech Ehlert, Brzeźno
3. Kokoszki Franciszek Specht, Liniowiec Augustyn Hillar, Liliowiec
4. Krąg Józef Bukowski, Starogard Narcyz Gettka, Starogard
5. Rokoczyn Józef Brok, Rokoczyn
6. Sumin W ładysław Bąkowski, Kotyże W iktor Jerkiewicz, Kotyże
7. Pinczyn Bronisław Deręgowski, Semlin
8. Zblewo W ładysław Szwedowski, Zblewo Kazimierz Czapiewski, Zblewo
9. Miradowo r> n
10. W irty W ładysław Krause, Lubichowo
11. Lubichowo w
12. Lubichowo
Nadleśn. n
13. Młyńsk Jakób Szwocha, Piece
14. Okonin Franciszek Mechliński, Lubiki 15. Leśna Huta Józef Gwizdała, Wieck 16, Bobowo Bronisław Piński, W ysoka
17. Pączewo Józef Piłat, Pączewo
18. Majewo Franciszek Hildebrandt, Rzeżęczyn 19. Nowacerkiew Franciszek Wojnowski, Nowacerkiew 20. Barłożno W incenty Bolt, Barłożno
21. Skórcz Stanisław Paszkę, Skórcz
22. Drewniaczki W ładysław Duszyński, Zelgoszcz
23. Błędno Dominik Czapiewski, Osiek Konstanty Masiak, Osiek 24. Osieczno Jan Osowicki, Osówek
