w diagnostyce mikrobiologicznej.

(1)

Błędy przedlaboratoryjne i metody stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej.

Aneta Guzek

Kierownik Pracowni Mikrobiologii Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej

(2)

Badanie mikrobiologiczne

 CEL

Izolacja i identyfikacja czynnika etiologicznego wywołującego zakażenie oraz oznaczenie wrażliwości na antybiotyki/antymykotyki

 ZNACZENIE

Badanie diagnostyczne pomagające klinicyście w rozpoznaniu choroby i ustaleniu prawidłowego procesu leczenia

(3)

Badanie mikrobiologiczne

 TOK BADANIA MIKROBIOLOGICZNEGO

• Pobranie materiału i jego transport do laboratorium mikrobiologicznego

• Badanie materiału:

• Metody klasyczne

 Badanie mikroskopowe

 Hodowla i identyfikacja drobnoustrojów na podstawie cech biochemicznych

 Oznaczenie wrażliwości wyhodowanych drobnoustrojów na antybiotyki/antymykotyki

 Metody immunologiczne

• Metody biologii molekularnej

(4)

Pobranie materiału i jego transport (1)

Właściwe pobranie materiału, jego zabezpieczenie i szybkość

przekazania do laboratorium mikrobiologicznego wpływa na uzyskanie prawidłowego wyniku

Materiał do badania musi być:

• pobrany z zachowaniem zasad aseptyki, zapobiegający kontaminacji próbki przez drobnoustroje z otoczenia

• pobrany przed zastosowaniem leczenia przeciwdrobnoustrojowego (w przypadku braku takiej możliwości dołączyć informację o lekach

podawanych pacjentowi)

• adekwatny do toczącego się procesu chorobowego

• pobrany w odpowiedniej ilości, wystarczającej do przeprowadzenia badania

• dostarczony szybko do laboratorium z zachowaniem zasad prawidłowego transportu (gdy to niemożliwe odpowiednio zabezpieczony)

(5)

Pobranie materiału i jego transport (2)

• Pobrany na odpowiednie rodzaje podłóż transportowych i jałowych

pojemników dostosowanych do rodzaju materiału i kierunku badania oraz wykorzystywanych metod badawczych

(6)

Badanie mikroskopowe

• Metoda klasyczna, szybka, tania

• Krótki czas od momentu otrzymania materiału do uzyskania wstępnego, pomocnego klinicyście wyniku orientacyjnego

• Pozwala na stwierdzenie obecności bakterii w badanym materiale

• Dostarcza informacji o morfologii komórki bakteryjnej (ziarniaki, pałeczki), a tym samym ukierunkowuje antybiotykoterapię empiryczną

• Stanowi pierwszy, wstępny etap identyfikacji drobnoustroju

• Ukierunkowuje dalsze etapy badania mikrobiologicznego

• Umożliwia weryfikacje materiału: diagnostyczny, nie diagnostyczny (plwocina)

• PMR – szybkie wdrożenie odpowiedniej antybiotykoterapii (N.meningitidis)

(7)

Badanie mikroskopowe

• Mikroskop świetlny- podstawowy mikroskop w laboratorium mikrobiologicznym do oglądania preparatów barwionych jak i przyżyciowych

• Metoda Grama – podstawowe barwienie, umożliwia różnicowanie bakterii na Gram (+) i Gram (-), obserwację kształtu, wielkości oraz ułożenia

komórek bakteryjnych. Zasada tej metody opiera się na wykorzystaniu różnic w budowie ściany komórkowej bakterii Gram (+) i Gram (-).

Bakterie G (+) mają grubą warstwę peptydoglikanu, a G (-) cienką warstwę peptydoglikanu otoczoną lipidową błoną zewnętrzną.

(8)

Badanie mikroskopowe

Bakterie Gram (+)

Bakterie Gram (-)

(9)

Badanie mikroskopowe

Mycobacterium tuberculosis (metoda Ziehl-Neelsena)

Neisseria meningitidis z osadu PMR

Cryptococcus neoformans z PMR, tusz chiński

Klebsiella pneumoniae – otoczki, metoda Manevela

Corynebacterium diphteriae, ziarnistości wolutynowe, metoda Neissera

Bacillus subtilis, przetrwalniki

(10)

Badanie mikroskopowe

• Mikroskop fluorescencyjny

• Mikroskop kontrastowo – fazowy

• Mikroskop elektronowy

Treponema pallidum

Candida spp.

Escherichia coli

(11)

Hodowla bakterii - złoty standard

• Hodowla – próba wyhodowania bakterii, które odpowiedzialne są za zakażenie

• Pozwala na izolację drobnoustrojów z materiałów klinicznych pobranych od pacjentów, ich identyfikację oraz jest podstawą do określenia

lekowrażliwości

• Posiew – podstawowa metoda diagnostyki mikrobiologicznej polegająca na przeniesieniu pobranego materiału biologicznego pobranego od

pacjenta na odpowiednie podłoża mikrobiologiczne, umożliwiające wzrost drobnoustroju

• Stosowane są podłoża płynne i stałe

• Hodowle prowadzone są w warunkach najbardziej odpowiednich dla poszukiwanych drobnoustrojów

• Hodowlę należy prowadzić przez określony czas, dla większości patogenów 18-24 h, dla beztlenowców i grzybów 48 h, dla prątka gruźlicy do

kilkunastu dni

(12)

Hodowla bakterii –wymagania wzrostowe

• Zapotrzebowanie na tlen

• Tlenowe - 0₂

• Beztlenowe – mniej niż 1- 0,5% 0₂

• Mikroaerofilne – mieszanina 5% 0_2, 10% CO_2, 85% N₂

• Źródło węgla

• Autotrofy - CO₂

• Heterotrofy – aminokwasy, cukry, lipidy

• Inne związki niezbędne do wzrostu

• Sole mineralne

• witaminy

(13)

Hodowla bakterii –czynniki fizykochemiczne

• Temperatura

• Psychrofile – optimum 0 – 10 °C

• Mezofile - optimum 20 – 40 °C

• Termofile - optimum 50 – 60 °C

• pH

• większość bakterii preferuje naturalne wartości pH ok 7,0

• Ciśnienie osmotyczne

• Większość preferuje a_w ok 0,99

(14)

Hodowla bakterii - złoty standard

Wzrost bakterii w podłożu płynnym

(15)

Hodowla bakterii - złoty standard

Wzrost bakterii na podłożach stałych (wstępna identyfikacja):

Podłoża agarowe z krwią

Podłoża wybiórcze, wybiórczo-różnicujące

MacConkey agar Chapman agar

(16)

Hodowla bakterii - złoty standard

Wzrost bakterii na podłożach stałych (wstępna identyfikacja):

Podłoża chromogenne

Podłoża specjalne

BCYE Legionella Corynebacterium diphteriae

(17)

Hodowla bakterii - złoty standard

Wzrost bakterii na podłożach stałych, chromogennych ( wstępne wykrycie mechanizmów oporności na antybiotyki)

VRE MRSA ESBL

OXA/CARBA

(18)

Identyfikacja bakterii

Identyfikacja drobnoustrojów na podstawie aktywności biochemicznej, zdolności do metabolizowania różnych substancji np. węglowodanów lub wytwarzania określonych enzymów np. katalazy, oksydazy, ureazy

Metody manualne

Szereg biochemiczny, probówkowy

Gotowe testy identyfikacyjne

(19)

Identyfikacja, lekowrażliwość bakterii

Metody automatyczne

• System do identyfikacji i oznaczenia lekowrażliwości wyhodowanych wcześniej drobnoustrojów na podłożach stałych

Bactec BD Diag-Med Vitek 2 bioMerieux

(20)

Identyfikacja bakterii

Metody automatyczne

• System do hodowli i detekcji drobnoustrojów z krwi, płynów ustrojowych

Bactec BD Diag-Med BactAlert bioMerieux

(21)

Identyfikacja bakterii

Spektrometria masowa MALDI-TOF (ang. Matrix Assisted Laser Desorption/Ionization Time of Flight)

• „Rewolucja” w mikrobiologii klinicznej

• Zasadą spektrometrii polega na jonizowaniu składników chemicznych celem uzyskania naładowanych cząstek, a następnie detekcji liczby jonów w funkcji ich stosunku masy do ładunku

• Metoda MALDI-TOF oparta jest na analizie białek np. białka rybosomalne pozwala na bezpośrednią identyfikację wyhodowanych drobnoustrojów (bakterii, grzybów drożdżopodobnych, strzępkowych) w ciągu 2-3 min dla pojedynczej próbki

• Identyfikacja odbywa się na podstawie uzyskanych widm dzięki technologii MALDI-TOF. Szczyty widm są porównywane do charakterystycznych wzorców określonych dla danego gatunku, rodzaju lub rodziny drobnoustrojów, co prowadzi do identyfikacji badanej próbki

• Unikatowy profil białkowy drobnoustroju czyli „odcisk palca”

(22)

Identyfikacja bakterii

Spektrometria masowa MALDI-TOF

Vitek MS bioMérieux Maldi BioTyper Bruker

(23)

Spektrometria masowa MALDI-TOF

(24)

Lekowrażliwość bakterii

Metody jakościowe – metoda dyfuzyjno- krążkowa

Metody ilościowe– metoda seryjnych rozcieńczeń w podłożu płynnym lub stałym

(25)

Lekowrażliwość bakterii

Metody automatyczne - określenie wartości MIC w tzw. punktach granicznych (breakpoint)

(26)

Lekowrażliwość bakterii

• Paski z gradientem stężeń antybiotyku np. Etest (metoda dyfuzyjno- rozcieńczeniowa) - metoda dokładnego określenia wartości MIC (ang.

Minimal Inhibitory Concentration); minimalne stężenie hamujące antybiotyku wyrażone w µg/ml, hamujące wzrost drobnoustrojów

Teicoplanina, MIC=0,125 µg/ml

(27)

Mechanizmy oporności bakterii

• ESBL (ang. extended-spectrum β-lactamase) Enterobacteriaceae

• MBL (ang. metallo-β-lactamase) Pseudomonas spp., Acinetobacter spp., Enterobacteriaceae

(28)

Mechanizmy oporności bakterii

• Oporność na karbapenemy - KPC (ang. Klebsiella pneumoniae carbapenemase), NDM-1 (ang. New Delhi metallo-β-lactamase), OXA-48 (ang. Oxacylinase)

• MRSA (ang. methicyllin-resistant Staphylococcus aureus)

• VRE (ang. Vancomycin-Resistant Enterococcus)

(29)

Metody immunologiczne

• Wykorzystują reakcję antygenów bakteryjnych z przeciwciałami skierowanymi przeciwko tym antygenom

• Pozwalają wykryć bakterie w materiale pobranym od pacjenta lub pomagają w identyfikacji wyhodowanych bakterii

• Stosowane są gotowe testy manualne (np. lateksowe, ELISA, immunofluorescencyjne) lub automatyczne np. system VIDAS

VIDAS

Aglutynacja lateksowa

(30)

Metody molekularne

• Metody bezpośredniego wykrywania kwasów nukleinowych patogenów

• Uważane obecnie za najczulsze metody diagnostyczne

• Pozwalają na zwiększenie czułości i specyficzności wykonywanych oznaczeń

• Umożliwią wykrycie rozmaitych wariantów genetycznych patogenów oraz wykrycie genów warunkujących oporność na antybiotyki

• Umożliwią uzyskanie wyniku w stosunkowo krótkim czasie

• Zastosowanie w dochodzeniu epidemiologicznym

• Stosowane głównie metody oparte o reakcje PCR lub real-time PCR

• Dostępne różne gotowe testy komercyjne np. do wykrywania bakterii Mycobacterium tuberculosis, identyfikacji ważnych epidemiologicznie bakterii np. MRSA, KPC lub wykrycia toksyn bakteryjnych

(31)

Metody molekularne

PCR – Polymerase Chain Reaction

• Najpowszechniej stosowana obecnie metoda diagnostyki molekularnej

• Oparta o zasadę sztucznej replikacji materiału genetycznego in vitro

• Etapy:

• przygotowanie próbki (izolacja, oczyszczenie DNA/RNA, przepisanie RNA na komplementarne DNA(cDNA)

• amplifikacja DNA

• wizualizacja produktu (barwienie DNA i elektroforeza w żelu, hybrydyzacja produktu ze znakowanymi sondami)

(32)

Metody molekularne

PCR – Polymerase Chain Reaction

6 0 1 8 / 9 9 6 7 5 8 / 9 9 A T C C 4 3 3 0 0 A T C C 2 9 2 1 3 R u l e r 1 0 0 R u l e r 1 0 0

DNA

mecA ok. 550 kb

mecA - MRSA

(33)

Metody molekularne

Real – time PCR

• umożliwia jednoczesne namnażanie DNA oraz monitorowanie ilości produktów powstających podczas kolejnych cykli

• Dzięki zjawisku fluorescencji Real- time PCR pozwala śledzić proces namnażania się DNA w czasie rzeczywistym i tym samym oznaczyć ilości produktu w fazie jego

wykładniczego wzrostu. Jego wartość bezwzględną określa się dzięki sporządzeniu tzw. krzywej standardowej dla danego genu, to znaczy serii rozcieńczeń znanej ilości cząsteczek, służących za matryce w reakcji PCR

(34)

Metody molekularne

GeneXpert Cepheid – szybkie testy molekularne

(35)

35

„Jakość opieki zdrowotnej nie jest ślepym trafem lecz wynikiem świadomego zbiorowego wysiłku

wszystkich osób zaangażowanych w proces leczenia”.

J. Ruskin

(36)

Wynik badania mikrobiologicznego

 Często niezależne, ważne źródło informacji w procesie diagnozowania pacjenta

 To nie tylko przedstawienie identyfikacji i wrażliwości na antybiotyki/antymykotyki wyhodowanego czynnika

etiologicznego z materiału pobranego od pacjenta

 Forma dialogu z lekarzem poprzez komentarze ułatwiające interpretację wyniku badania

36

(37)

Etapy procesu badania mikrobiologicznego

 Przedlaboratoryjny

 Laboratoryjny

 Polaboratoryjny

37

(38)

Etapy analizy materiału biologicznego

38

Zlecenie badania

Przygotowanie pacjenta

Przygotowanie i opisanie

próbek

Wynik Analiza próbek

Transport próbek do laboratorium

Pobranie materiału biologicznego

Interpretacja wyniku

(39)

Rodzaje błędów na poszczególnych etapach

39

Nieprawidłowe pobranie próbki

Nieprawidłowa

identyfikacja pacjenta

Nieprawidłowy transport próbki

Niedostateczna ilość

materiału biologicznego w próbce

Pomieszanie próbek

Braki w wyposażeniu laboratorium

Nieprawidłowe dane wyjściowe

Nieprawidłowa

interpretacja wyniku

Etap

przedlaboratoryjny (32-75%)

Etap laboratoryjny (7-13%)

Etap

polaboratoryjny (10-18%)

(40)

Błędy przedlaboratoryjne

Przyczyny

• Nieprzestrzeganie procedur pobierania, przechowywania, transportu materiału biologicznego

• Nieprawidłowe przygotowanie pacjenta

Skutki

• Niewiarygodność wyniku

• Zaburzony proces diagnostyczny

• Wydłużony czas diagnostyki

• Zwiększenie kosztów badania mikrobiologicznego

₄₀

(41)

Etapy analizy materiału biologicznego

41

Zlecenie badania

Przygotowanie pacjenta

Przygotowanie i opisanie

próbek

Wynik Analiza próbek

Transport próbek do laboratorium

Pobranie materiału biologicznego

Interpretacja wyniku

(42)

Błędy przedlaboratoryjne

Etap przygotowania pacjenta

• Często brak poinformowania pacjenta o zaleceniach związanych z samodzielnym przygotowaniem się i pobraniem materiału do

określonych badań np. mocz na posiew, pobranie plwociny

• Nie usunięcie protezy poprzedniego wieczoru przed pobraniem plwociny

• Brak oczyszczenia rany przed pobraniem materiału z pozostałości stosowanych poprzednio preparatów np. maści

42

(43)

Błędy przedlaboratoryjne

Etap przygotowania i opisania próbek pacjenta

• Brak sprawdzenia jakości podłóż (podłoża wyschnięte, oderwane od płytki np. Uromedium), daty ważności, pozostawienie przez dłuższy czas otwartych pojemników, co może spowodować przypadkowemu

zanieczyszczeniu np. przez zarodniki grzybów w powietrzu

• Nieprawidłowe oznakowanie próbek: opis musi zawierać imię i

nazwisko, rodzaj materiału, datę i godzinę pobrania materiału, nazwę kliniki

43

(44)

Błędy przelaboratoryjne

Etap przygotowania i opisania próbek pacjenta cd.

• Opisy wykonywane w nieodpowiednich miejscach np. butelki do krwi, wymazówki, Uromedium

• Oklejanie butelek (plastry, „kapturki” na korku) może spowodować

uszkodzenie kodów kreskowych używanych przy wstawianiu butelek do analizatora

• Błędy identyfikacyjne związane z opisem próbek (należy wykonywać opisy przed pobraniem, gdyż przy kilku miejscach pobrania łatwo o pomyłkę)

44

(45)

Błędy przedlaboratoryjne

45

(46)

Błędy przedlaboratoryjne

46

(47)

Błędy przedlaboratoryjne

Błędy związane z nieprawidłowym wypełnieniem skierowania oraz jego zanieczyszczenie

Prawidłowo wypełnione skierowanie zawiera:

• Imię i nazwisko pacjenta

• Pesel

• Rodzaj materiału

• Pieczątka oddziału

• Numer ośrodka kosztowego danego oddziału

• Data i godzina pobrania

• Rozpoznanie kliniczne

• Stosowane leczenie

• Informacja o założonym u chorego: cewniku, drenu, stałej linii naczyniowej

• Pieczątka i podpis lekarza prowadzącego

• Rodzaj badania: diagnostyczne, kontrolne, ukierunkowane

47

(48)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – KREW

• Pobranie na przeterminowane butelki do posiewu krwi (należy wyrzucić butelki przeterminowane z oznakami zmętnienia, uszkodzenia, nadmierną ilością gazu)

• Pobranie na schłodzone butelki ( butelki należy przechowywać w temp.

pokojowej)

48

(49)

Błędy przedlaboratoryjne

• Pobranie na niewłaściwy zestaw butelek

 Dla pacjenta w trakcie antybiotykoterapii

 Dla pacjenta bez antybiotykoterapii

Poprawny zestaw

49

Poprawny zestaw

(50)

Błędy przedlaboratoryjne

• Nieodpowiednia objętość pobranej krwi posianej do podłoża

• Krew należy pobrać w objętości odpowiedniej do rodzaju podłoży stosowanych do badania, zgodnie z zaleceniami producenta

• Należy zachować stosunek 1:10 lub 1:20 objętości materiału do objętości podłoża

Najczęściej:

dorośli do 10 ml/butelkę (zawsze w zestawie); dzieci 1-3ml/butelkę.

50

(51)

Błędy przedlaboratoryjne

51

Postać kliniczna Wymagana liczba próbek krwi

Sepsa i gorączka o domniemanym tle infekcyjnym- ostry przebieg (zapalenie opon MR, zapalenie płuc, zapalenie kości i szpiku)

2 próbki z różnych wkłuć bezpośrednio po sobie

Gorączka o nieustalonej etiologii 2 próbki z 2 różnych wkłuć w ciągu 1 godz., powtórzyć badanie po 24 i 48 h

Ostre, podostre zapalenie wsierdzia 3 próbki z różnych wkłuć w ciągu doby Zakażenie odcewnikowe 1 próbka z wkłucia obwodowego

1 próbka krwi pobrana z cewnika wymaz z miejsca wkłucia

końcówka cewnika w jałowej probówce

(52)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego - KREW

• Nieodpowiednie przygotowanie miejsca wkłucia (po dezynfekcji miejsca wkłucia należy koniecznie odczekać do czasu wyschnięcia preparatu, nie należy nadmiaru środka dezynfekcyjnego wycierać gazikiem)

52

(53)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego - KREW

• Brak odkażania gumowego korka w butelce z podłożem przed nakłuciem (korek należy traktować tak samo jak skórę pacjenta)

• Należy:

53

(54)

Błędy przedlaboratoryjne

• Niewłaściwa kolejność podczas „wstrzyknięcia” pobranej krwi do butelek

W przypadku pobrania krwi :

zamkniętym systemem (metoda zalecana)- należy w pierwszej

kolejności posiać na butelkę tlenową następnie beztlenową aby zapobiec przedostaniu się powietrza do butelki beztlenowej

 strzykawką - w pierwszej kolejności na butelkę beztlenową a następnie tlenową celem uniknięcia przedostania się do niej

powietrza

54

(55)

Błędy przedlaboratoryjne

• Pobieranie krwi na „szczycie” gorączki

• Jeden posiew krwi

• Posiew krwi pobrany o przypadkowym czasie, bez związku z obrazem choroby

• Nie przestrzeganie procedury pobierania krwi zleconego przez lekarza

(zamiast pobrania np.: o 16, 17 i 18, pobranie rano w południe i wieczorem

• Nie dostarczanie butelek do laboratorium bezpośrednio po posianiu

55

(56)

Błędy przelaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY

• brak obowiązkowego pobrania płynu na pełny zestaw: butelka BactAlert PF (3 - 4 ml)+ jałowa probówka (1,5-2 ml) + krew na posiew (2 posiewy krwi: 2 butelki tlenowe + 2 beztlenowe z dwóch rożnych anatomicznie miejsc

bezpośrednio z naczyń żylnych)

• Właściwe pobranie!

56

lub

Zabezpieczyć 200 µl PMR na PCR

(57)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY

• Brak odkażenia korka od butelki BactAlert PF i odczekania do wyschnięcia preparatu dezynfekcyjnego

• Pobranie płynu MR do jałowej probówki poza godzinami pracy Pracowni Mikrobiologii

• Brak poinformowania Pracowni Mikrobiologii o pobraniu płynu MR w celu przygotowania w pracowni odpowiednich odczynników

• Niedostarczenie płynu MR do 15 minut od pobrania !

• Nieodpowiedni transport płynu MR (ręce salowych, kieszenie fartucha, koszyczek!)

57

(58)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – górne drogi oddechowe

Wymaz z jamy ustnej, gardła, nosa, ucha, jamy nosowo-gardłowej

• pobieranie wymazów suchą wymazówką (należy przed wykonaniem wymazów zwilżyć wymazówkę solą fizjologiczną a następnie pobrać materiał)

• podczas pobierania wymazu z gardła dotykanie języka, podniebienia

• brak zdezynfekowania przewodu zewnętrznego ucha podczas pobierania wymazu z ucha

58

(59)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – dolne drogi oddechowe

PLWOCINA

• Brak poinformowania pacjenta o zasadach pobrania plwociny

• Ślina zamiast plwociny (plwocina musi pochodzić z głębokiego odkrztuszenia!)

• Pobranie plwociny do niejałowego pojemnika

• Pobranie jako plwociny wymazu z rurek intubacyjnych lub tracheostomijnych

• Zbyt późny transport plwociny do laboratorium (należy dostarczyć materiał do 2 godz. od pobrania)

• Pobranie poza godzinami pracy Pracowni Mikrobiologii

59

(60)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – dolne drogi oddechowe

• Wydzieliny oskrzelowe, bronchoaspiraty, BAL- zbyt późny transport do Pracowni Mikrobiologii

• Pobranie płynu opłucnowego do niejałowej probówki oraz zbyt późny transport

60

(61)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – mocz

• 50% moczy na posiew to mocze źle pobrane!

• Brak poinformowania pacjenta o zasadach pobrania moczu

• Przeterminowane podłoża do pobrania moczu

• Zbyt późny transport moczu pobranego do jałowego pojemnika do Pracowni Mikrobiologii (zalecany czas to 2 godz. od pobrania)

61

(62)

Błędy przedlaboratoryjne

Pobranie materiału biologicznego – kał

• Pobranie wymazu z odbytu w kierunku wykrycia toksyn Clostridium difficile na wymazówkę ( materiałem musi być świeży kał pobrany do pojemnika a nie wymaz z odbytu!)

• Nieodpowiednia ilość materiału ( należy pobrać próbkę kału wielkości orzecha laskowego!)

62

(63)

Błędy przedlaboratoryjne

• Zbyt późne dostarczenie pobranej próbki do laboratorium, toksyna A i B Clostridium difficile ulega rozkładowi w temp. pokojowej i może być

niemożliwa do wykrycia po 2 godz. od momentu pobrania!

• Pobranie wymazu z odbytu w kierunku wykrycia antygenów: Norowirusów, Adenowirusów, Rotawirusów, Astrowirusów oraz w kierunku bakterii

Campylobacter (materiałem musi być świeży kał wielkości orzecha laskowego a nie na wymaz z odbytu!)

63

(64)

Błędy przedlaboratoryjne

• Źle pobrany wymaz z odbytu (wymaz z okolicy odbytu, nie wprowadzenie wymazówki poza zwieracz odbytu, na wymazówce musi być ślad kału!)

64

(65)

Błędy przedlaboratoryjne

Transport materiału biologicznego

• Transport butelek z krwią, płynem mózgowym w nieodpowiednim pojemniku transportowym (uniemożliwienie wyhodowania

drobnoustrojów wrażliwych na wahania temperatury (S. pneumoniae, N.meningitidis, H.influenzae)

• Nieodpowiedni (zbyt późny) czas dostarczenia materiału od momentu jego pobrania (pobrany materiał musi być niezwłocznie przekazany do

laboratorium)

65

(66)

Błędy przedlaboratoryjne

66

Zasady transportu

• Pobrane materiały do badań muszą być transportowane w zamkniętym, sztywnym, trwałym, zaciemnionym, łatwym do umycia i dezynfekcji

pojemniku zbiorczym oznakowanym znakiem „biohazard - materiał zakaźny”

• Pojemnik zbiorczy powinien być doposażony w wyjmowane statywy do transportu probówek, które należy transportować w pozycji stojącej

• Pojemnik zbiorczy powinien być z rączką, pokrywą, wyłożony materiałem absorpcyjnym wilgoć i płyny

(67)

Pojemniki do transportu materiału

67

(68)

Błędy przedlaboratoryjne

68

• Standaryzacja postępowania dotycząca wszystkich

przedlaboratoryjnych etapów powstawania wyniku badania, czyli rygorystyczne stosowanie się do wymogów i zaleceń będących elementem dobrej praktyki laboratoryjnej, mogą błędy ograniczyć do minimum lub wyeliminować

• Odpowiedni kontakt diagnosty laboratoryjnego z pielęgniarką i lekarzem, budowanie wzajemnego zrozumienia pomiędzy nimi, dzielenie się spostrzeżeniami natury medycznej oraz wiedzą na temat chorób,

wydaje się być najlepszym sposobem na wyeliminowanie wielu błędów przedanalitycznych.

(69)

Dziękuję za uwagę

69