1 / 48
Narz ˛edzia informatyczne. Wprowadzenie do systemu L A TEX
Aleksander Denisiuk
Uniwersytet Warmi ´nsko-Mazurski Olsztyn, ul. Słoneczna 54
denisjuk@matman.uwm.edu.pl
Wprowadzenie do systemu L A TEX
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
2 / 48
Najnowsza wersja tego dokumentu dost ˛ena jest pod adresem
http://wmii.uwm.edu.pl/~denisjuk/uwm
Publikacja tekstów
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
3 / 48
Zagadnienie publikacji
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
4 / 48
● Głównym zadaniem słowa pisanego jest przekaz my´sli, informacji lub wiedzy.
● Nadanie zapisowi odpowiedniej struktury pomaga czytelnikowi lepiej rozumie´c przekazywane tre´sci.
● Skład typograficzny mo˙ze t ˛e struktur ˛e logiczn ˛ a
i semantyczn ˛ a tekstu przybli˙zy´c czytelnikowi.
Pracownicy
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
5 / 48
● Autor
● Zecer
Struktura tekstu i j ˛ezyka
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
6 / 48
● Akapit
✦ najwa˙zniejsza „jednostka podziału”
✦ tre´s´c akapitu powinna by´c po´swi ˛econa jednej spójnej my´sli lub poj ˛eciu
● Rozdziały, podrozdziały, punkty, podpunkty, etc
✦ pomaga czytelnikom lepiej orientowa´c si ˛e w tek´scie
✦ nagłówków podziałów dokumentu u˙zywa si ˛e do
przygotowania spisu tre´sci
Przedkomputerowe układanie tekstów
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
7 / 48
Komputerowe systemy przygotowania publikacji
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
8 / 48
● Docbook
● WYSIWYG
● L A TEX 2ε
Docbook — znaczniki
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG LATEX
Podstawowe fakty
9 / 48
Ib2+iBQM=IiBiH2=aivH2 MQMBKQr2IfiBiH2=
IT`=S`xv xKBMB2 7Q`KiQrMB +x+B i2Fbim xQbiD2 mirQ`xQMv bivH
I2KT?bBb=MQMBKQrvXIf2KT?bBb=
IfT`=
IQ`/2`2/HBbi=
IHBbiBi2K=IT`=*x2Km MH2v mMBFÄ mv+B bivHr MQMBKQrv+?\
IfT`=IfHBbiBi2K=
IfQ`/2`2/HBbi=
Ifb2+iBQM=
WYSIWYG — formatowanie wizualne
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG
LATEX
Podstawowe fakty
10 / 48
WYSIWYG — oznakowanie tekstu
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG
LATEX
Podstawowe fakty
11 / 48
WYSIWYG — style
Publikacja tekstów
❖Zagadnienie publikacji
❖Docbook
❖WYSIWYG
LATEX
Podstawowe fakty
12 / 48
L A TEX
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
13 / 48
TEX
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
14 / 48
● τ εχ
● TeX
● Donald Knuth
✦ 1977, drugie wydanie „Sztuki programowania”
✦ pocz ˛ atki pracy nad TEXem
✦ 1979, pierwsza wersja
✦ 1982, TEX82
✦ 1989, wersja 3.0
✦ 2008, wersja 3.1415926
Artykuł z 1987 roku oraz TEX wersja
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
15 / 48
Theorem A. Let K ∈ R and E(r, p) ∈ C
n−1[K, ∞)
2, E(r, r 6= 0) for all r > K. Let H ∈ C
n−1[K, ∞) satisfy
H (K) = H
′(K) = · · · = H
(n−1)(K) = 0. Then the generalized Volterra equation of the first kind
H(r) = Z
rK
E(r, p)(r − p)
n−2G(p) dp
Publikacja dokumentu
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
16 / 48
ekran drukarka
tex //
**
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯ ❯
❯
■ $$■
■ ■
■ ■
■ ■
■ dvi //
OO 88 q q q q q q q q q q
&&▼
▼ ▼
▼ ▼
▼ ▼
▼ ▼
▼
ps
html pdf
Alternatywne silniki
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
17 / 48
● pdfTeX
● XeTeX
● LuaTeX
● Omega
● New Typesetting System (NTS)
● e-TeX
Dystrybucje
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
18 / 48
● TeXLive
● MikTeX
Edytory
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
19 / 48
● Kile
● TeXnicCenter
● LyX
● AUCTeX
● Eclipse
● Emacs
● Vim
L A TEX
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
20 / 48
● 1984, Leslie Lamport
● L A TEX 2ε
Przykład. Preambuła
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
21 / 48
\documentclass[11pt,a4paper]{article}
\usepackage{polski}
\usepackage[utf8]{inputenc}
% by u˙ zy´ c polskich znaków
% we wszystkich systemach
% u˙ zywamy kodowania "utf8"
\title{\LaTeX}
\author{Jan Wikipedysta}
\date{}
Przykład. Pocz ˛ atek
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
22 / 48
$#2;BM&/Q+mK2Mi'
$KF2iBiH2
$#2;BM&#bi`+i'
.QFmK2Mi i2M T`2x2MimD2 FBHF xb/ bF/m i2Fbim rbvbi2KB2 $Gh2sX
$2M/&#bi`+i'
Przykład. Pierwszy Rozdział
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
23 / 48
W TB2`rbx b2F+D
$b2+iBQM &h2Fbi'$H#2H&b2+,i2Fbi'
$Gh2s$ mirB miQ`QrB i2Fbim x`x/xMB2
MmK2`QrMB2K b2F+DB- rvTmMFiQrMBKB Q`x Q/rQMBKB /Q i#2H- `vbmMFr BBMMv+? 2H2K2MirX qirv bTQb#
KQ2Kv bB Q/rQÄ /Q rxQ`m $`27 &2[M,rxQ`R'X
Przykład. Drugi rozdział
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
24 / 48
W /`m; b2F+D
$b2+iBQM &Ji2KivF'$H#2H&b2+,Ki2KivF'
SQMBbxv rx` T`2x2MimD2 KQHBrQ+B $Gh2s$ rxF`2bB2 bF/m 7Q`Km Ki2Kiv+xMv+?X qxQ`v b MmK2`QrM2
miQKiv+xMB2- TQ/Q#MB2 DF BMM2 2H2K2Miv QFi`v+?
KQr rb2F+DB $`27 &b2+,i2Fbi'X
Przykład. Równanie i ko ´ncówka
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
25 / 48
$#2;BM&2[miBQM' 1 4 K+k-
$H#2H&2[M,rxQ`R'
$2M/&2[miBQM'
;/xB2
$#2;BM&2[miBQM'
K 4 $7`+&Kny'&$b[`i&R@$7`+&pk'&+k'''X
$2M/&2[miBQM'
$2M/&/Q+mK2Mi'
Przykład. Wynik
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
26 / 48
L A TEX
Jan Wikipedysta
Streszczenie
Dokument ten prezentuje kilka zasad składu tekstu w systemie LATEX.
1 Tekst
L
ATEX ułatwia autorowi tekstu zarządzanie numerowaniem sekcji, wypunkto- waniami oraz odwołaniami do tabel, rysunków i innych elementów. W łatwy sposób możemy się odwołać do wzoru 1.
2 Matematyka
Poniższy wzór prezentuje możliwości L
ATEX w zakresie składu formuł mate- matycznych. Wzory są numerowane automatycznie, podobnie jak inne ele- menty o których mowa w sekcji 1.
E = mc
2, (1)
gdzie
m = m
0q
1 −
vc22. (2)
1
Przykład. Wynik spolonizowany
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
27 / 48
Jan Wikipedysta
L A TEX
Streszczenie
Dokument ten prezentuje kilka zasad składu tekstu w systemie LATEX.
1. Tekst
L
ATEX ułatwia autorowi tekstu zarządzanie numerowaniem sekcji, wy- punktowaniami oraz odwołaniami do tabel, rysunków i innych elementów.
W łatwy sposób możemy się odwołać do wzoru 1.
2. Matematyka
Poniższy wzór prezentuje możliwości L
ATEX w zakresie składu formuł matematycznych. Wzory są numerowane automatycznie, podobnie jak inne elementy o których mowa w sekcji 1.
E
= mc
2,(1)
gdzie
m
=
m0q
1 −
vc22.
(2)
1
CTAN
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
28 / 48
● CTAN
● TUG
● GUST
● L A TEX Stack Exchange
Podr ˛ecznik
Publikacja tekstów LATEX
❖TEX
❖Alternatywne silniki
❖Dystrybucje
❖Edytory
❖LATEX
❖CTAN
❖Podr ˛ecznik Podstawowe fakty
29 / 48
● Nie za krótkie wprowadzenie do systemu L A TEX 2ε
● Wikibook L A TEX
Podstawowe fakty
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
30 / 48
Spacje
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
31 / 48
● Białe znaki s ˛ a traktowane jako odst ˛ep
● Kilka odst ˛epów pod rz ˛ ad — jeden odst ˛ep
● Pusta linia — koniec akapitu
● Kilka ko ´nców akapitu — jeden koniec akapitu
Znaki specjalne
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
32 / 48
● $ & % # _ { } ˜ ˆ \
$0 $ $W $O $n $& $' $&' $&' 0$#+FbHb?0
Polecenia TEXa
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
33 / 48
● Polecenie-słowo
✦ po takich poleceniach ignorowane s ˛ a białe znaki
■
SQH2+2MB $h2s
Lxr $Gh2s$ TQ+?Q/xB
$G &'mFbB2rB+x MQiiBQM
● Polecenie-symbol (jeden)
✦ po takich poleceniach białe znaki nie s ˛ a ignorowane
● argumenty polecenia
✦ jeden symbol
✦ grupa w nawisie klamrowym
\" o \emph{text}
● ö text
Komentarze
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
34 / 48
● Od znaku % do ko ´nca linii
JQ xK` W bT`r/xBÄ5
rRNd8 `QFmX
Cudzysłowy
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
35 / 48
● “Please press the ‘x’ key.”
● „Przechod´z tylko po «zebrach»”.
$#2;BM&Bi2KBx2'
$Bi2K <<SH2b2 T`2bb i?2 <t^ F2vX^^
$Bi2K --S`x2+?Q/| ivHFQ TQ IIx2#`+?==^^X
$2M/&Bi2KBx2'
Niełamliwy odst ˛ep
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
36 / 48
● Polskie zasady typograficzne nie pozwalaj ˛ a przy łamaniu akapitu pozostawia´c na ko ´ncu wierszy jednoliterowych spójników lub przyimków.
✦ Jan Kochanowski urodził si ˛e w Czernolesie
● Odst ˛epy, na których nie wolno złama´c wiersza, zaznacza
si ˛e w pliku tyld ˛ a (˜)
Przykłady
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
37 / 48
;Q/xXRdXyyc Q/R8 /Q 9yQb#c M bi`Xk MTBbMQc `Qx/xXkc k`Qx/xBvc TXCM LQrFc
TXCXLQrFc A+xÄ AsavK7QMBBX
Pauzy i my ´slniki
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
38 / 48
● W składzie drukarskim wyst ˛epuj ˛ a a˙z cztery rodzaje kresek poziomych:
✦ ł ˛ acznik (-)
✦ my´slnik (—)
✦ półpauza (–)
✦ minus (−)
Ł ˛ acznik
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
39 / 48
● Stosuje si ˛e go przy ł ˛ aczeniu wyrazów wieloczłonowych (np. „niebiesko-czarny”).
✦ niebiesko-czarny
● Znaku ł ˛ acznika u˙zywa si ˛e równie˙z do przenoszenia
wyrazów
Ł ˛ acznik a przenoszenie wyrazów
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
40 / 48
● Je˙zeli algorytm przenosi jaki´s wyraz nieprawidłowo, to nale˙zy zada´c prawidłowe miejsca przenoszenia.
✦ „´cwier´c-li-trówka” mo˙zna podzieli´c tylko w dwóch zaznaczonych miejscach
✦ „szczypce” nie mo˙zna przenie´s´c w ogóle.
$?vT?2MiBQM&bx+xvT+2 ÄrB2`Ä@HB@i`rF'
ÄrB2`Ä$@HB$@i`rF
Ł ˛ acznik a przenoszenie wyrazów
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
41 / 48
nie- niebie- niebiesko-
biesko-czarny sko-czarny -czarny
MB2#B2bFQ&$/vrBx'+x`Mv
My ´slnik ---
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
42 / 48
● Dłu˙zsza kreska u˙zywana jako znak przestankowy
● Przed oraz po my´slniku w j ˛ezyku polskim dodajemy odst ˛ep
✦ w angielskim nie dodajemy odst ˛epów Musiało to by´ c~--- o~ile dobrze pami˛ etam~--- w~roku~1970.
Musiało to by´c — o ile dobrze pami ˛etam — w roku 1970.
Półpauza --
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
43 / 48
● Kreska o połow˛e krótsza od my´slnika
● Przy pisaniu zakresów liczbowych
✦ str. 11–13, w latach 1960–1963
● Przed i po półpauzie nie dodaje si ˛e odst ˛epów
✦ Odst ˛epy takie musz ˛ a si ˛e pojawi´c w sytuacjach takich jak: „11 pa´zdziernika – 13 listopada”
● Czasami półpauzy u˙zywa si ˛e tak˙ze w roli my´slnika.
Znak minusa
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
44 / 48
● Znaku minusa u˙zywa si ˛e we wzorach matematycznych.
✦ −2 ◦ C
0@k$-&$+B`+'$Ki?`K&*'0
Wielokropek
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
45 / 48
● Wielokropek (trzy kropki) uzyskujemy inaczej Nie tak ..., tylko raczej tak:\\
Nowy Jork, Tokio, Budapeszt, \dots Nie tak ..., tylko raczej tak:
Nowy Jork, Tokio, Budapeszt, . . .
Znaki Walut
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
46 / 48
● e
● $
● £
● U
● PLN
Ligatury
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
47 / 48
● Znaki graficzne, w których poł ˛ aczono dwie lub trzy litery
● Wi ˛ekszo´s´c ligatur tworzy si ˛e ze wzgl ˛edów estetycznych lub zwyczajowych
✦ œ w j ˛ezyku francuskim
●
Æzamiast
ff fi fl ffi fflJak lepiej: geograi zy geografii?
Jak lepiej: geografii czy geograf{}ii?
Kerning
Publikacja tekstów LATEX
Podstawowe fakty
❖Plik ´zródłowy
❖Cudzysłowy
❖Spacja
nierozdzialaj ˛aca
❖Kreski
❖Wielokropek
❖Symbole
48 / 48
● Regulowanie odległo´sci pomi ˛edzy konkretnymi parami znaków w danym kroju pisma i jego odmianie
WARMIA I MAZURY
WARMIA I MAZURY
WARMIA I MAZURY
WARMIA I MAZURY
WARMIA I MAZURY
WARMIA I MAZURY