RYNKI FINANSOWE II

(1)

RYNKI FINANSOWE II

DR URSZULA BANASZCZAK – SOROKA

(2)

SYSTEM FINANSOWY

ŹRÓDŁO: A. MATYSEK – JĘDRYCH, SYSTEM FINANSOWY – DEFINICJA I FUNKCJE, BANK I KREDYT, PAŹDZIERNIK 2007, S. 40

1/ ujęcie instytucjonalne - zbiór określonych i przyporządkowanych do konkretnych grup instytucji;

2/ funkcjonalne wąskie –

a/ monetarne - mechanizm zaopatrywania gospodarki realnej w pieniądz,

b/ oparte na pośrednictwie – mechanizm

pośredniczenia pomiędzy podmiotami dysponującymi

kapitałem a podmiotami zgłaszającymi

zapotrzebowanie na pieniądz;

(3)

3/ funkcjonalne szerokie - sieć ryków finansowych, pośredników finansowych oraz innych instytucji, dzięki którym realizowane są wszystkie plany finansowe gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i rządu;

4/ ujęcie systemowe – uporządkowany zbiór komplementarnych i możliwie spójnych podsystemów

SYSTEM FINANSOWY

(4)

SYSTEM FINANSOWY W UJĘCIU PRAWNYM

W ujęciu art. 2 lit. b Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej

Rady ds. Ryzyka Systemowego (Dz. Urz. L 331 z 15 grudnia 2010)

System finansowy oznacza:

-wszystkie instytucje finansowe, -rynki,

-produkty i

-infrastruktury rynkowe (akty prawne, organizacja oraz

zarządzania ryzykiem)

(5)

OGNIWA SYSTEMU FINANSOWEGO – UJĘCIE EKONOMICZNE

- rynki,

- instytucje

- instrumenty (produkty)

- infrastruktura systemu finansowego (regulacje

prawne formalne i nieformalne, organizacja

zasady zarzadzania, zarządzanie ryzykiem i inne)

(6)

RYNEK FINANSOWY DEFINICJA

Rynki finansowe - istnieją zawsze tam gdzie dokonuje się

zawarcie transakcji, kupna lub sprzedaży, specyficznego

towaru, jakim jest instrument finansowy. W wyniku tej

czynności zmieniają się uczestnicy kontraktu wchodząc

we wzajemnie rozbudowane, choć często

nieuświadamiane zależności .

(7)

PODSTAWOWY PODZIAŁ RYNKU FINANSOWEGO

- rynek kasowy

- rynek terminowy

kryterium podziału

czas upływający pomiędzy zawarciem umowy a

dostarczeniem towaru i zapłatą

(8)

PODSTAWOWY PODZIAŁ RYNKU KASOWEGO

- ^pieniężny

- kapitałowy

kryteria podziału -

czas trwania instrumentu finansowego oraz cel, jaki ma być zrealizowany przez wykorzystanie zawartości instrumentu

finansowego

(9)

INNE KRYTERIA PODZIAŁU RYNKU

1. Skala transakcji : detaliczny i hurtowy;

2. Waluta transakcji : waluta obca, waluta krajowa;

3. Liczba nabywców: klient indywidualny, klient masowy;

4. Obszar geograficzny: rynek krajowy , rynek międzynarodowy;

5. Przedmiot transakcji: papier wartościowy, waluta, kredyt,

lokaty międzybankowe, instrumenty pochodne, weksel i

inne.

(10)

FUNKCJE RYNKÓW FINANSOWYCH

- mobilność i mobilizacja kapitału,

- alokacja kapitału,

- transformacja kapitału,

- wycena wartości firmy i kapitału,

(11)

DEFINICJA INSTRUMENTU FINANSOWEGO

Instrument finansowy

to kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego lub instrumentu

kapitałowego u drugiej ze stron, pod warunkiem, że z kontraktu wynikają

jednoznacznie skutki gospodarcze ^.

• (Ustawa o rachunkowości )

(12)

PODSTAWOWY PODZIAŁ INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH:

- instrumenty transferu kapitału (instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego) oraz

- instrumenty transferu ryzyka

(instrumenty rynku terminowego).

(13)

INSTRUMENTY RYNKU KASOWEGO - PIENIĘŻNEGO

- papiery wartościowe:

• a/ o charakterze dłużnym (bony – skarbowe, korporacyjne, pieniężne)

• b/ krótkoterminowe obligacje municypalne i korporacyjne

• c/ weksle i czeki

• d/ bankowe papiery wartościowe (np. certyfikaty depozytowe)

- inne instrumenty finansowe

• a/ pożyczki i kredyty krótkoterminowe

• b/ kredyty międzybankowe

• c/ kredyty średnioterminowe

(14)

INSTRUMENTY RYNKU KASOWEGO - KAPITAŁOWEGO

- papiery wartościowe o charakterze dłużnym

(obligacje, certyfikaty inwestycyjne, listy zastawne)

- papiery wartościowe o charakterze majątkowym (akcja, prawo do akcji, prawo poboru, kwit

depozytowy)

- długoterminowe kredyty i lokaty

(15)

FUNKCJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W OBROCIE GOSPODARCZYM

- ^kredytowa - ^obiegowa - ^płatnicza

- gwarancyjna

- legitymacyjna

(16)

INSTRUMENTY POCHODNE (DERYWATY) DEFINICJA

Instrument finansowy, który uzależniony jest od instrumentu bazowego. Cechą charakterystyczną instrumentów

pochodnych jest to, że dotyczą przyszłej daty i przyszłej ceny, ponieważ zawierane są wcześniej.

Instrumentem bazowym mogą być: akcje , obligacje i inne papiery wartościowe, wysokość stopy procentowej, wartość

indeksu giełdowego, oraz takie wskaźniki jak: liczba dni

słonecznych, liczba dni z deszczem, zdrowie prezydenta, itd.. I

(17)

INSTRUMENTY POCHODNE (FINANSOWE) ZWIĄZANE

- z rynkiem pieniężnym -niewystandaryzowane , na zamówienie, negocjowane ( forward

,opcje,swap),

- z rynkiem papierów wartościowych – wystandaryzowane

(futures, opcje, swap)

(18)

FUNKCJE INSTRUMENTÓW POCHODNYCH

- ^asekuracja

- ^spekulacja

- ^arbitraż

(19)

INSTYTUCJE RYNKU PIENIĘŻNEGO

Bank Centralny –

Narodowy Bank Polski

Pośrednicy (instytucje pośredniczące):+

a/ rynek bankowy (banki)

b/ rynek pozabankowy (firmy pożyczkowe, Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe,

instytucje pieniądza elektronicznego, firmy

leasingowe i inne)

(20)

INSTYTUCJE RYNKU PIENIĘŻNEGO

Gwarancyjne –

Bankowy Fundusz Gwarancyjny Wspomagające –

Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej, Krajowy Rejestr Długów,

Generalny Inspektor Informacji Finansowej

(21)

INSTYTUCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO Pośredniczące firmy inwestycyjne Organizujące obrót giełdy (GPW i BondSpot)

Wspomagające

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Gwarancyjne

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

(22)

PODMIOTY ZBIOROWEGO INWESTOWANIA

• Fundusze Inwestycyjne

• Otwarte Fundusze Emerytalne

• Zakłady Ubezpieczeń

PODMIOTY NADZORUJĄCE

(organ państwowy) – Komisja Nadzoru Finansowego

(23)

RYS. 1 AKTYWA INSTYTUCJI FINANSOWYCH W MLD ZŁ W LATACH 2000 – 2017 ( OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH NBP I KNF )

0 500 1000 1500 2000 2500 3000

zakłady ubezpiecz

domy mak- lerskie

fundusze emerytal

fundusze inwesty SKOK

banki

spółdzielcze banki

komercyjne

(24)

STATYSTYKA

1. aktywa instytucji finansowych ogółem wzrost z kwoty 480,8 mld zł (2000 r.) do 2 350 mld zł ( 2017 r.) – wzrost blisko pięciokrotny

2. aktywa banków komercyjnych analogicznie z 410,4 mld zł do 1 606,7 mld zł – wzrost blisko 4- krotny

3. banki spółdzielcze analogicznie 18 mld zł do 130,3 mld zł – wzrost ponad 7 - krotny

4. SKOK adekwatnie z 1,2 mld zł do 10,2 mld zł – wzrost ponad 8 – krotny

5. fundusze inwestycyjne z 9,5 mld zł do 318,2 mld zł – wzrost 33 – krotny

6. OFE – z 9,9 mld zł do 181,5 mld zł – wzrost 18 – krotny 7. Zakłady ubezpieczeń wzrost z 37,9 mld zł do 196,6 mld zł – wzrost ponad 5 – krotny

8. Firmy inwestycyjne wzrost z 3,9 mld zł do 6,8 mld zł

wzrost o 1,7 raza

(25)

STRUKTURA AKTYWÓW INSTYTUCJI FINANSOWYCH (W % ).

OPRACOWANIE NA PODSTAWIE DANYCH Z RYS. 1

20 00

20 02

20 04

20 06

20 08

20 10

20 12

20 14

20 16 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

zakłady ubezpiecz domy mak- lerskie

fundusze emerytal fundusze inwesty SKOK banki

spółdzielcze banki

komercyjne

(26)

STATYSTYKA

W strukturze aktywów dominują banki.

Ich udział w sumie bilansowej instytucji finansowych stanowił w roku 2000 r. – 87,3 % (w tym banki komercyjne – 83%) aby w 2017 r. zmniejszyć się do

71% ( w tym banki komercyjne 65,5%)

(27)

POLSKA NA TLE KRAJÓW UE

Monetarne i Niemonetarne Instytucje Finansowe Wykaz instytucji zaliczanych do grupy

monetarnej lub niemonetarnej został

wprowadzony na potrzeby Europejskiego Banku Centralnego i określony w

Rozporządzeniu Europejskiego Banku Centralnego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie bilansu

skonsolidowanego sektora monetarnych instytucji finansowych, EBC/2008/32

Wykaz monetarnych instytucji finansowych wskazuje

http://www.nbp.pl/statystyka/sprawozdawczosc/

MIF_28ix2018.pdf

(28)

MONETARNE INSTYTUCJE FINANSOWE TO :

Narodowy Bank Polski

banki (komercyjne, spółdzielcze, oddziały instytucji kredytowych, banki zagraniczne),

SKOK

krajowe fundusze inwestycyjne rynku pieniężnego

oraz instytucje pieniądza elektronicznego.

(29)

STATYSTYKI

NA KONIEC GRUDNIA DZIAŁAŁO W UE 7217 MIF (OKOŁO 10% W POLSCE)

Aktywa MIF w UE w mln euro

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 0

5,000,000 10,000,000 15,000,000 20,000,000 25,000,000 30,000,000 35,000,000 40,000,000 45,000,000 50,000,000

EU28

PL

(30)

AKTYWA MIF W UE

Wzrost aktywów z 19,5 bln euro do 44 bln euro (wzrost o 226%)

Udział Polski w 2001 r. (223 mld euro) – 1,15% a w roku 2016 r. ( 496 mld euro) – 1,12 %. ( 15 miejsce, pierwsze miejsce wśród krajów „nowej UE”)

Największy udział w 2016 r.

a/ Wielka Brytania 12,5 bln euro ( 28,4%) b/ Niemcy 8,5 bln euro (19,3%)

c/ Francja 6,4 bln euro ( 14,5%) c/ Holandia 2,7 bln euro (6,1%) d/ Szwecja 1,1 bln euro ( 2,5%)

e/ Luksemburg 1,1 bln euro (2,5%)

f/ Dania 0,81 bln euro ( 1,84)

RYNKI FINANSOWE II

RYNKI FINANSOWE II

DR URSZULA BANASZCZAK – SOROKA

SYSTEM FINANSOWY

1/ ujęcie instytucjonalne - zbiór określonych i przyporządkowanych do konkretnych grup instytucji;

2/ funkcjonalne wąskie –

a/ monetarne - mechanizm zaopatrywania gospodarki realnej w pieniądz,

b/ oparte na pośrednictwie – mechanizm

pośredniczenia pomiędzy podmiotami dysponującymi

kapitałem a podmiotami zgłaszającymi

zapotrzebowanie na pieniądz;

3/ funkcjonalne szerokie - sieć ryków finansowych, pośredników finansowych oraz innych instytucji, dzięki którym realizowane są wszystkie plany finansowe gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i rządu;

4/ ujęcie systemowe – uporządkowany zbiór komplementarnych i możliwie spójnych podsystemów

SYSTEM FINANSOWY

SYSTEM FINANSOWY W UJĘCIU PRAWNYM

W ujęciu art. 2 lit. b Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 w sprawie unijnego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej

Rady ds. Ryzyka Systemowego (Dz. Urz. L 331 z 15 grudnia 2010)

System finansowy oznacza:

-wszystkie instytucje finansowe, -rynki,

-produkty i

-infrastruktury rynkowe (akty prawne, organizacja oraz

zarządzania ryzykiem)

OGNIWA SYSTEMU FINANSOWEGO – UJĘCIE EKONOMICZNE

- rynki,

- instytucje

- instrumenty (produkty)

- infrastruktura systemu finansowego (regulacje

prawne formalne i nieformalne, organizacja

zasady zarzadzania, zarządzanie ryzykiem i inne)

RYNEK FINANSOWY DEFINICJA

Rynki finansowe - istnieją zawsze tam gdzie dokonuje się

zawarcie transakcji, kupna lub sprzedaży, specyficznego

towaru, jakim jest instrument finansowy. W wyniku tej

czynności zmieniają się uczestnicy kontraktu wchodząc

we wzajemnie rozbudowane, choć często

nieuświadamiane zależności .

PODSTAWOWY PODZIAŁ RYNKU FINANSOWEGO

- rynek kasowy

- rynek terminowy

kryterium podziału

czas upływający pomiędzy zawarciem umowy a

dostarczeniem towaru i zapłatą

PODSTAWOWY PODZIAŁ RYNKU KASOWEGO

- pieniężny

- kapitałowy

kryteria podziału -

czas trwania instrumentu finansowego oraz cel, jaki ma być zrealizowany przez wykorzystanie zawartości instrumentu

finansowego

INNE KRYTERIA PODZIAŁU RYNKU

1. Skala transakcji : detaliczny i hurtowy;

2. Waluta transakcji : waluta obca, waluta krajowa;

3. Liczba nabywców: klient indywidualny, klient masowy;

4. Obszar geograficzny: rynek krajowy , rynek międzynarodowy;

5. Przedmiot transakcji: papier wartościowy, waluta, kredyt,

lokaty międzybankowe, instrumenty pochodne, weksel i

inne.

FUNKCJE RYNKÓW FINANSOWYCH

- mobilność i mobilizacja kapitału,

- alokacja kapitału,

- transformacja kapitału,

- wycena wartości firmy i kapitału,

DEFINICJA INSTRUMENTU FINANSOWEGO

Instrument finansowy

to kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego lub instrumentu

kapitałowego u drugiej ze stron, pod warunkiem, że z kontraktu wynikają

jednoznacznie skutki gospodarcze .

• (Ustawa o rachunkowości )

PODSTAWOWY PODZIAŁ INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH:

- instrumenty transferu kapitału (instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego) oraz

- instrumenty transferu ryzyka

(instrumenty rynku terminowego).

INSTRUMENTY RYNKU KASOWEGO - PIENIĘŻNEGO

- papiery wartościowe:

• a/ o charakterze dłużnym (bony – skarbowe, korporacyjne, pieniężne)

• b/ krótkoterminowe obligacje municypalne i korporacyjne

• c/ weksle i czeki

• d/ bankowe papiery wartościowe (np. certyfikaty depozytowe)

- inne instrumenty finansowe

• a/ pożyczki i kredyty krótkoterminowe

• b/ kredyty międzybankowe

- ^pieniężny

jednoznacznie skutki gospodarcze ^.

- ^kredytowa - ^obiegowa - ^płatnicza

- ^asekuracja

- ^spekulacja

- ^arbitraż