Wiadomoœci Parazytologiczne 2009, 55(1), 67–68 Copyright© 2009 Polskie Towarzystwo Parazytologiczne
1
Praca zrealizowana w ramach projektu badawczego nz 2PO6K03927
Badania nad biologią nicieni Elaphostrongylus cervi
i epizootiologią elafostrongylozy
1
Investigations on the biology of nematodes Elaphostrongylus
cervi and epizootiology of elaphostrongylosis
Izabela Kuligowska
Praca doktorska wykonana w Instytucie Parazytologii im. W. Stefańskiego PAN w Warszawie i obroniona w styczniu 2008 r.
Promotor: prof. dr hab. Aleksander W. Demiaszkiewicz Recenzenci: prof. dr hab. Jan Dróżdż
prof. dr hab. Andrzej B. Sadzikowski
ABSTRACT. Elaphostrongylus cervi is a parasite of the family Protostrongylidae, occurring in cervids in Eurasia. This
nematode has hitherto been recorded in some woodland areas in Poland. The current distribution of E. cervi in Poland was studied in the frames of the presently reported thesis. The above-mentioned nematode was found in deer in eight additional voivodeships, and in all thirteen forest management units examined. The prevalence values ranged from 66.7% to 100%. The above facts justify the statement that that E. cervi is a common parasite species in Poland. The dynamics of the larval shedding (L I) by deer was monitored and it turned out that there were two peaks – the first in February and the second in December. The identity of the intermediate hosts – terrestrial snails – has been established, as well as the prevalence and the infection intensity of their natural infections. The intermediate hosts of E. cervi are
Succinea putris, Bradybena fruticum, Perforatella bidens, and Zonitoides nitidus. It was determined that the prevalence
of snails, S. putris, infected with E. cervi larvae maintained a constant level from June to August and it decreased in September and October. Snails, B. fruticum, showed the highest prevalence in July – and it decreased in subsequent months. In the case of P. bidens the prevalence of E. cervi infection was the lowest in August, and than it increased, to reach the highest value in October. The prevalence of spontaneous infections of different snail species ranged from 7.6% to 20.6%. For the first time the highest prevalence of spontaneous infection was found in P. bidens. Till now the most infected species of snail has always been S. putris. The highest intensity of infection – 242 larvae – was found in
B. fruticum, and little lower – 202 in S. putris. In two other species the intensity ranged from 1 to 23 larvae. The most
significant role in spreading of E. cervi in the Białowieża Forest is performed by S. putris and B. fruticum, because of their high abundance and P. bidens, because of their highest infection intensity. Also the penetration of the first stage larvae of E. cervi into the intermediate host and their development there throughout the third infective stage were studied. The first stage larvae of E. cervi enter the body of snail through the muscle of foot. The period of their development to the second stage is 7 to 9 days, and to the third stage is 21 to 28 days. E. cervi is a parasite that under intensive infections is very dangerous for domestic ruminants in which in evokes neurological symptoms or even death. Because huge numbers of E. cervi larvae are shed by dear into the environment, homeothermic vertebrates, birds and wild boars can accidentally infect themselves with infective larvae of this parasite. To explain the course of such infections, fish, chickens, and Vietnamese pigs were experimentally infected. In fish and chickens the infective larvae of E. cervi were not able to cross the intestinal barrier, arrested their development, and were digested. Infected pigs produced no clinical symptoms of the infection. In those animals larvae were retained in mesenteric lymphatic nodes and were not able to cross the mesenteric barrier. None of the experimentally infected animals became paratenic hosts and their meat poses no threat to human health.
Streszczenie
Ela pho stron gy lus ce rvi jest wy stę pu ją cym w Eu
ra zji pa so ży tem je le nio wa tych na le żą cym do ro dzi -ny Pro to stron gy li dae. Do tych czas ni cień ten był stwier dza ny w Pol sce w kil ku re jo nach le śnych. Zba da no roz prze strze nie nie ni cie ni E. ce rvi na te re -nie Pol ski. Stwier dzo no wy stę po wa -nie E. ce rvi w ko lej nych ośmiu wo je wódz twach oraz od no to wa no je go wy stę po wa nie we wszyst kich trzy na stu ba -da nych nad le śnic twach o eks ten syw no ści in wa zji od 66,7% do 100%. W związ ku z tym mo żna stwier dzić, że E. ce rvi jest ga tun kiem po wszech nie wy stę -pu ją cym w Pol sce. Zba da no dy na mi kę wy da la nia larw I sta dium E. ce rvi przez je le nie i stwier dzo no wy stę po wa nie dwóch szczy tów. Pierw szy szczyt ob ser wo wa no w lu tym, na stęp nie wy da la nie larw zmniej sza ło się do naj ni ższe go po zio mu w lip cu, po czym wzra sta ło i osią ga ło dru gi szczyt w grud niu. Usta lo no ga tun ki ży wi cie li po śred nich – śli ma -ków lą do wych, eks ten syw ność i in ten syw ność ich za ra że nia w na tu ral nych in wa zjach. Ży wi cie la mi po śred ni mi E. ce rvi są: Suc ci nea pu tris, Bra dy ba
ena fru ti cum, Per fo ra tel la bi dens i Zo ni to ides ni ti dus. Usta lo no, że od czerw ca do sierp nia pro cent śli
ma ków S. pu tris za ra żo nych lar wa mi E. ce rvi utrzy -my wał się na zbli żo nym po zio mie, a we wrze śniu i paź dzier ni ku wy ka zy wał ten den cję spad ko wą. Śli -ma ki B. fru ti cum naj wy ższą eks ten syw ność in wa zji wy ka zy wa ły w lip cu, a w ko lej nych mie sią cach ule ga ły ob ni że niu. W przy pad ku P. bi dens eks ten syw -ność in wa zji lar wa mi E. ce rvi by ła naj ni ższa w sierp niu, na stęp nie wzra sta ła i osią ga ła naj wy ższą war tość w paź dzier ni ku. Eks ten syw ność spon ta nicz ne go za ra że nia po szcze gól nych ga tun ków śli -ma ków lar wa mi E. ce rvi wa ha ła się od 7,6% do 20,6%. Po raz pierw szy stwier dzo no naj wy ższą eks ten syw ność in wa zji śli ma ków P. bi dens, w do tych cza so wych ba da niach za wsze naj sil niej za ra żo na by ła S. pu tris. Naj wy ższą in ten syw ność za ra że
-nia osią ga ją cą 242 lar wy stwier dzo no u śli ma ków
B. fru ti cum a tro chę ni ższą – 202 lar wy u S. pu tris.
In ten syw ność za ra że nia po zo sta łych ga tun ków wa ha ła się od 1 do 23 larw. Naj istot niej szą ro lę w roz prze strze nia niu ni cie ni E. ce rvi w Pusz czy Bia ło -wie skiej od gry wa ją śli ma ki S. pu tris i B. fru ti cum ze wzglę du na naj licz niej sze wy stę po wa nie, oraz P. bi
dens z po wo du naj wy ższej eks ten syw no ści za ra że
nia. Zba da no dro gę wni ka nia larw E. ce rvi do or ga ni zmu ży wi cie la po śred nie go, a na stęp nie prze śle dzo no roz wój larw I sta dium do sta dium in wa zyj ne -go w śli ma ku S. pu tris. Lar wy I sta dium E. ce rvi wni ka ją do or ga ni zmu śli ma ka przez mię sień sto py. Okres roz wo ju larw E. ce rvi do II sta dium wy no sił od 7 do 9 dnia, a do sta dium in wa zyj ne go od 21 do 28 dni. E. ce rvi jest pa so ży tem nie bez piecz nym dla do mo wych prze żu wa czy, a w in ten syw nych in -wa zjach wy wo łu je ob ja wy ner wo we pro -wa dzą ce na wet do śmier ci. W związ ku z tym, że lar wy E. ce
rvi są wy da la ne w ol brzy mich ilo ściach przez je le
-nie do śro do wi ska, krę gow ce zmien no ciepl ne, pta ki i dzi ki mo gą za ra zić się przy pad ko wo lar wa mi in -wa zyj ny mi E. ce rvi. W ce lu wy ja śnie nia, co dzie je się z lar wa mi E. ce rvi w ich or ga ni zmie za ra żo no do świad czal nie ry by, kur czę ta i świn ki wiet nam -skie. Stwier dzo no, że lar wy in wa zyj ne E. ce rvi w prze wo dzie po kar mo wym ryb i kur cząt nie po ko -nu ją ba rie ry je li to wej, nie roz wi ja ją się i ule ga ją stra wie niu. Za ra że nie do świad czal ne świ nek wiet -nam skich lar wa mi in wa zyj ny mi E. ce rvi wy ka za ło brak ob ja wów kli nicz nych u tych zwie rząt. Lar wy pa so ży ta zo sta ły za trzy ma ne na po zio mie wę złów chłon nych i nie prze kra cza ły ba rie ry krez ko wej. U żad ne go z za ra ża nych zwie rząt nie stwier dzo no wy stę po wa nia zja wi ska pa ra te nii, a ich mię so nie po wo du je za gro że nia dla lu dzi.
Wpłynęło 15 stycznia 2009 Zaakceptowano 25 stycznia 2009
