-C G s
P O L I T E C H N I K A L Ą S K A
W I N C E N T E G O P S T R O W S K I E G O
1945-1960
G L I W I C E 1 9 6 0
Ł 67
^ b ł8 .3 tH .0 3 lH 1i ^
i*ro w *
K O M I T E T R E D A K C Y J N Y
P r z e w o d n i c z ą c y :
T A D E U S Z L A S K O W S K I
C z ł o n k o w i e :
I R E N A K R Z E C Z E W S K A , J A N S T A N I S Z E W S K I , F R Y D E R Y K S T A U B , T A D E U S Z Z A G A J E W S K I
D o p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł ó w m a t e r i a ł z e b r a l i i o p r a c o w a l i : J O Z E F C Z E R N I , R O M A N D Y K A C Z . A N D R Z E J G R O S S M A N , S T E F A N K A U F M A N , Z Y G M U N T K I E L A R , W I T O L D K W I A T K O W S K I , M I C H A Ł L E W I C K I , K A Z I M I E R Z M A C I E J C Z Y K , J A N M I K U L E C , J A N P A L U C H , S T E F A N P A W L I K O W S K I , J A N I N A R O W I Ń S K A , M A R I A N S T R O M I C H , M I E C Z Y S Ł A W S Z A Ł A J K O , J E R Z Y S Z Y M A Ń S K I , F R A N C I S Z E K S Z Y M I K , T A D E U S Z S W I E R Z , M I E C Z Y S Ł A W W Y
S P I A Ń S K I , M A C I E J Z A R Z Y C K I
D o k o n a l i t ł u m a c z e n i a s t r e s z c z e n i a :
n a j ę z y k r o s y j s k i — B O R Y S S U B B O T I N n a j ę z y k a n g i e l s k i — E D W A R D D E S Z B E R G
P r o j e k t o b w o l u t y : M A R I A N B I E T K O W S K Ii
Z d j ę c i a f o t o g r a f i c z n e :
N r 1, 2, 3 — W . W A W R Z Y N K I E W I C Z , N r 4 — A . B O G U S Z
p o z o s t a ł e :
Z a k ł a d F o t o g r a f i k i D o k u m e n t a r n e j P o l i t e c h n i k i Ś l ą s k i e j
O p r a c o w a n i e t e c h n i c z n e i u k ł a d g r a f i c z n y :
F R Y D E R Y K C Y P T O R i T A D E U S Z M A T U L A
w [ b o
O d d a n o d o w y k o n a n i a 23. V I I . 1960 W - l l N a k ł a d 200C j-33 e g z . A r k u s z y d r u k u 30 P a p i e r i l u s t r a c y j n y k l . I I I 6 l X n6, 90 g Z a m ó w i e n i e N r 1520
Z a k ł a d P r o d u k c j i P o m o c y N a u k o w y c h P o l i t e c h n i k i Ś l ą s k i e j w G l i w i c a c h
W S T Ę P
POWSTANIE POLITECHNIKI ŚLĄ SK IEJ W GLIWICACH, J E J ROZWÓJ I OSIĄGNIĘCIA MAJĄ OBOK ZNACZENIA GOSPODARCZEGO I KULTURALNEGO — DONIOSŁE ZNA
CZENIE POLITYCZNO-SPOŁECZNE, SZCZEGÓLNIE DLA LUDNOŚCI ŚLĄSKA. FAKT TEN JEST JESZCZE JEDNYM DOWODEM STAŁEJ, GŁĘBOKIEJ TROSKI LUDOWEGO PAŃSTWA POLSKIEGO O JA K NAJSZYBSZE USUNIĘCIE SKUTKÓW DYSKRYMINACJI, JA K IE J ZA RZĄDÓW ZABOR
CZYCH PODLEGAŁA LUDNOŚĆ POLSKA NA TERENIE ZIEM ZACHODNICH. TAK POLITYKA PRUS, JA K I P O L I
TYKA HITLERYZMU ZMIERZAŁA DO ODCIĘCIA LUDNOŚCI PO L SK IE J OD OŚWIATY I UCZYNIENIA Z NIEJ ULEGŁEGO WYKONAWCY SWOICH PLANÓW EK SPLOATACJI I GER
MANIZACJI TYCH ZIEM.
POWSTANIE POLITECHNIKI ŚLĄ SK IEJ BYŁO AKTEM WYNAGRODZENIA LUDNOŚCI ŚLĄSKA WIELOWIEKOWEJ KRZYWDY WYRZĄDZONEJ JE J PRZEZ RZĄDY ZABORCZE I ROZWIĄZAŁO PROBLEM DOSTĘPU NA WYZSZE UCZEL
NIE — NA STUDIA TECHNICZNE — MŁODZIEŻY POCHO-' DZENIA RODZIMEGO.
K R O N I K A N I N I E J S Z A O P R A C O W A N A Z O K A Z J I PIĘTNASTOLECIA ISTNIENIA POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ IM. WINCENTEGO PSTROWSKIEGO JEST PRZEGLĄDEM N AJW AŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW Z ŻYCIA UCZELNI, CHARAKTERYZUJĄCYCH J E J ROZWÓJ W TYM OKRESIE.
G E N E R A Ł A L E K S A N D E R Z A W A D Z K I - PR ZE W O D N IC Z Ą C Y RADY PAŃSTWA.
CZ Ł ON E K BIURA P O L IT Y C Z N E G O K C P Z P R - IN IC JA TO R ZAŁ OŻENIA POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ
P O W S T A N I E P O L I T E C H N I K I Ś L Ą S K I E J
Dzieje pierwszego. X V -lecia istnienia P olitech nik i Śląskiej są w y
m ow nym św iad ctw em en tu zjazm u opartego na silnej woli i zapobiegli
wej pracy inicjatoró w i organizatorów Uczelni.
Z m iany polityczne, gospodarcze i socjalne jakie zaszły po zakończeniu działań II w ojny św iatow ej, spow odow ały konieczność utw orzenia wyższej uczelni technicznej na Śląsku.
P a rtia i Rząd p ostanow iły w in teresie klasy robotniczej, w in teresie m łodzieży robotniczo-chłopskiej m ającej tru d n y dostęp w latach m iędzy
w ojennych do w yższych studiów , stw orzyć jej najdogodniejsze w aru n k i kształcenia w łaśnie na Śląsku, w n ajb ard ziej uprzem ysłow ionej- części k raju . U tw orzenie U czelni było także i dlatego ze w'szech m iar konieczne, że zorganizow anie życia gospodarczego na Ś ląsku i jego rozw ój w ym agały istnienia naukow ej placów ki, m ogącej służyć pom ocą w rozw iązyw aniu niezw ykle tru d n y c h problem ów przem ysłow ych.
W lu ty m 1945 r. już w m iesiąc po> w yzw oleniu G órnego Śląska — ówczesny Pełnom ocnik R ządu a obecny Przew odniczący R ady P aństw a gen. A leksander ZAW ADZKI w'ystąpił z in icjaty w ą utw orzenia P o litech niki na Śląsku.
Do p rac zw iązanych z lokalizacją i organizacją U czelni powołano Tym czasow ą K om isję O rganizacyjną P o litech n ik i Śląskiej, w skład k tó rej weszli: inż. St. M ajew ski, ówczesny d y re k to r Szkoły G órniczej w K ato wicach, d r F it' W asilkow ski, b. prof. P o litech n ik i L w ow skiej, d r S tefan K aufm an, ówczesny naczelnik W ydziału K om unikacyjno-feudow lanego w U rzędzie W ojew ódzkim , inż. K azim ierz K u ta rb a , przedstaw iciel p rze
m ysłu oraz inż. Z y g m u n t Ł abęcki, ówczesny d y re k to r Ś ląskich Technicz
nych Zakładów naukow ych w K atow icach.
W w y n ik u ożyw ionej działalności K om isji w dw a tygodnie po k a p i tu lacji h itlero w skich Niem iec, w dniu 24 m aja 1945 r., ukazał się d e k re t Przew odniczącego K rajo w ej R ady N arodow ej, pow ołujący do życia
„P olitech nik ę Śląską w K atow icach z tym czasow ą siedzibą w K rak o w ie” . W tydzień po uchw alen iu d e k re tu pow ołującego do życia Uczelnię, dnia l czerw ca 1945 r., P o litech n ik a Śląska zaczęła sw'oją działalność d y d a k tyczną na 4 w ydziałach: C hem icznym , E lektrycznym , Inży n ierii B udow la
nej, M echanicznym , przy stanie 1200 studentów . U czelnia zaczęła sw oją pracę w K rakow ie, w gm achu A kadem ii G órniczo-H utniczej, nie m ając jeszcze pom ieszczenia na Śląsku.
W dniu 28 m aja 1945 r. prof. W. K uczew ski m ianow any został org ani
zatorem P olitech n ik i Śląskiej i od tego dnia do 30 w rześnia 1951 r.
piastow ał godność R ektora, pośw ięcając Uczelni sw oje siły i w ielki ta le n t organizatorski.
Pom yślny rozw ój P o litechniki w1 n a jtru d n iejszy ch latach pow ojen
nych wiąże się z niezm ordow aną pracą zespołu pracow ników naukow ych, działających pod k ieru nk iem rek to ra W. Kuczewskiego.
U roczysta in au g u racja pierw szego roku akadem ickiego P olitechniki Śląskiej odbyła się w dniu 5. VI. 1945 r. w auli A kadem ii G órniczo-H ut
niczej w K rakow ie.
W połowie czerw ca 1945 r. na konferencji przedstaw icieli P olitechniki Śląskiej w M inisterstw ie O św iaty W W arszawie zapadła decyzja zlokali
zowania Uczelni w G liw icach i przeniesienia z K rakow a w ydziałów obję
ty ch aktem erekcyjnym .
Ekipa kw aterm istrzow ska .pod kierow nictw em m gr T. Niżankowr- skiego, ówczesnego d y rek to ra ad m inistracyjnego Uczelni, udała się na Śląsk dla przygotow ania w G liw icach pomieszczeń zarów no dla Uczelni (sale w ykładow e, ćwiczeniowe, laboratoria, adm inistracja), jak i dla za
kw aterow ania studen tó w i pracow ników Uczelni. P olitechn ika uzyskała jako pierw sze trzy b u d yn ki przy ul. M. Strzody, w k tó ry ch obecnie mieści się W ydział Chem iczny. Dwa z nich b yły w stan ie w ielkiego zniszczenia i w ym agały k apitalnych rem ontów , trzeci zaś naw et odbu
dowy ściany frontow ej.
N ajw ażniejsze prace rem ontow e w tych budyn kach zorganizow ała i w ykonała młodzież. U tw orzona równocześnie M ilicja A kadem icka czu
w ała w dzień i w nocy nad m ieniem Uczelni. M łodzież porządkow ała gm achy, kom pletow ała m eble i sprzęt techniczny, urządzała dom y ak a
dem ickie i stołówki, up rzątała gruzy. Pow stanie P o litechn iki Śląskiej jest dowodem ofiarności i uporu naszegćT m łodego pokolenia w dążeniu do zdobycia wiedzy. Dzięki w ysiłkom m łodzieży m ożna było in au g u ro wać now y rok akadem icki dnia 1 października 1945 r. już w G liwicach.
Studia w tym roku akadem ickim odbyw ało 3450 słuchaczy na czterech w ydziałach liczących razem 54 k a te d ry . Równocześnie z utw orzeniem Uczelni powołana została do życia B iblioteka G łów na P olitechniki, a jej -dyrektorem został b. dyr. B iblioteki P olitechniki Lw ow śkiej m g r inż. T y
tu s Laskiewicz. ty
W pracach przygotow aw czych .zdołano też zorganizow ać i uruchom ić am b u lato riu m lekarskie, gabinet d enty styczn y i izbę chorych na 14 łóżek, przygotow ano k ilkaset m ieszkań, uruchom iono 5 stołów ek akadem ickich i 5 domów studenckich. /Był0 to osiągnięcia bardzo duże i tru d n e w w a
ru n k ach pow ojennych brakó w i z n is z c z e j jakim uległy ziem ie polskie.
Uczelnia zawdzięcza inicjatyw ie i trosce P a rtii i organizacjom m łodzie
żowym AZWM Życie, ZNMS i ZMW, aktyw istom spośród pracow ników naukow ych i studentów , k ieru jąc y m działalnością polityczną i spo
łeczną — swój dum ny przydom ek, nadany jej od pierw szej chw ili przez społeczeństw o polskie — C zerw onej Politechniki.
Nasza pow stająca P o litech n ik a cieszyła się zawsze szczególną opieką ówczesnego W łodarza Ziemi Śląskiej, obecnie Przew odniczącego Rady P ań stw a A leksandra Zawadzkiego, poparciem w ładz i in stytu cji, a całe społeczeństw o Śląskie od pierw szej chw ili udzielało jej ja k 'n a jc h ę tn ie j wszelkiej pomocy.
R O Z W Ó J P O L I T E C H N I K I W L A T A C H 1945-1960
W zrastające potrzeby przem ysłu i całej gospodarki narodow'ej zm u
siły nas w krótce do poczynienia daleko idących zm ian organizacyjnych, w Uczelni, cztery bowiem istniejące w ydziały nie zaspakajały już potrzeb górnośląskiego ośrodka przem ysłow ego. Z ty ch względów w prow adzono dalsze specjalizacje. Na W ydziale C hem icznym : koksochem ii, technologii związków azotow ych oraz elektrochem ii, na W ydziale E lektrycznym : elektrow ni, sieci elektrycznych, m aszyn elektrycznych, na W ydziale Me
chanicznym : en erg ety k i cieplnej, m etaloznaw stw a, odlew nictw a, p rze
róbki plastycznej, spaw alnictw a, ciężkich m aszyn roboczych.
Te sam e potrzeby n arzuciły również konieczność tw orzenia now ych wydziałów. N ajw ażniejszym w ydarzeniem , które w sposób decydujący w płynęło na c h a ra k te r Uczelni i jej związek z rejonem Górnegoi Śląska było utw orzenie w 1950 r. W ydziału Górniczego. Ju ż w 1954 r. pierw szych 314 inżynierów górników objęło stanow iska w1 kopalniach i innych d zia
łach reso rtu , jako specjaliści z dziedziny eksploatacji, e le k try fik a c ji i m e
chanizacji kopalń oraz przeróbki mecha*nicznej węgla.
N astępnie w 1953 r. pow stał W ydział M echaniczno-E nergetyczny w yłoniony z W ydziału M echanicznego. W ydział ten kształci inżynierów w zakresie gospodarki cieplnej zakładów przem ysłow ych, a także w za
kresie p rojektow ania urządzeń i a p a ra tu ry przem ysłu chem icznego. Ko
nieczność dalszego dostosow ania Uczelni do rosnących potrzeb przem y słu spowodowała pow ołanie O ddziału S anitarnego w ram ach W ydziału Inży
nieryjno-B udow lanego. W roku 1955 Oddział te n został przekształcony w sam odzielny W ydział Inżynierii S an itarnej. W ydział ten kształci specjalistów z dziedziny gospodarki w odnej i kom u naln ej jak: urządzenia cieplne i zdrow otne, technologia wody i ścieków, zaopatrzenie w wodę oraz inżynieria kom unalna. U tw orzenie tych specjalności m a w ielkie zna
czenie dla Górnego Śląska, gdzie problem zaopatrzenia w wodę stał się szczególnie ważny.
W roku 1952 przem ianowanoi W ydział Inżynieryjn o-B ud ow lan y na W ydział B udow nictw a Przem ysłow ego. Z chw‘ilą pow ołania W ydziału Inżynierii S an itarn ej k ieru n k i specjalizacyjne z zakresu budow nictw a lą
dowego zostały złączone z W ydziałem B udow nictw a Przem ysłow ego, tw orząc w roku 1955 nowy W ydział B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogól
nego ze specjalnościam i: k o n stru k cje budow lane, m osty i budow le pod
ziemne, technologia m ateriałó w i elem entów budow lanych oraz od roku ak. 1957/58 — budow nictw o naziem ne górnicze.
E D W A R D G I E R E K
C Z Ł O N E K B I U R A P O L I T Y C Z N E G O K C PZPR I S E K R E T A R Z KW PZPR W K A T O W I C A C H
R Y S Z A R D N I E S Z P O R E K - PRZ EW ODN IC ZĄC Y PREZYDIUM WRN W K A TO W IC A C H
Po litech nik a Śląska w prow adziła ponadto od roku 1954 kształcenie specjalistów z zakresu elek tro au to m aty k i i telem echaniki przem ysłow ej na W ydziale E lektrycznym . Na W ydziale M echaniczno-Energetycznym od r. 1958 istnieje specjalność en ergetyka jądrow a. W roku ak. 1959/60 utw orzono na W ydziale Chem icznym specjalizację z zakresu technologii pow łok ochronnych, k tó rych prod ukcja m a duże znaczenie dla całego przem ysłu.
W pierw szym dziesięcioleciu istnienia P o litechn iki Śląskiej im. W.
Pstrow skiego głów ny w ysiłek skierow ano na organizację Uczelni, dosto
sowanie jej s tru k tu ry do potrzeb przem ysłu Górnego Śląska, do a k tu a l
nych zadań gospodarki narodow ej. W idom ą oznaką ty ch przem ian było tw orzenie now ych w ydziałów i specjalizacji. Równocześnie przygotow y
w ano bazę m aterialn ą dla działalności dydakty cznej i naukow ej Uczelni, przez dalsze opracow anie p lan u rozbudow y pom ieszczeń szkolnych a także socjalno-bytow ych. Te zadania b yły stałą troską kierow nictw a uczelni za k adencji rek to ró w prof. d ra W. K uczew skiego (1945 — 1951), prof. dra M. Sm iałow skiego (1951 — 1952), prof. inż. G. K niaginina (1952 — 1954), prof. dra inż. Z. Jasickiego (1954 — 1956), prof. d ra inż. St. Ochęduszki
(1956 — 1959) i obecnego re k to ra prof. d ra inż. T. Laskowskiego.
W ty m okresie U czelnia zdołała naw iązać w spółpracę z reso rtam i gospodarczym i przede w szystkim z M inisterstw em G órnictw a i Energe
tyki, M inisterstw em P rzem y słu Chem icznego i M inisterstw em H utnictw a, co um ożliw iło dalszą rozbudow ę gm achu W ydziału Górniczego, rozpoczę
cie budow y paw ilonu W ydziału E lektrycznego, budow y h a li technolo
gicznej W ydziału E nergetycznego oraz paw ilonu au d y to ry jn eg o W ydziałp M echanicznego. P race te w ykonano z k red y tó w przyznanych przez w y
m ienione M inisterstw a.
M łodej, rozw ijającej się U czelni spieszyło też z pomocą Prezyd ium W ojewódzkiej R ady N arodow ej w K atow icach, k tó re udzieliło środków um ożliw iających budow'ę dom u m ieszkalnego dla pracow ników Uczelni, przebudow ę Studenckiego Dom u K u ltu ry itd. Zarów no Przew odniczący W ojewódzkiej Rady N arodow ej Ob. R. N ieszporek jak i I Zastępca P rz e wodniczącego J. Ziętek okazyw ali nieu stan n ą pomoc P olitechnice w każ
dej jej potrzebie. N ależy tu podkreślić, że P olitechnika korzysta rów nież stale w szerokim zakresie z poparcia K o m itetu W ojew ódzkiego Polskiej Zjednoczonej P a rtii R obotniczej, a szczególną życzliwością darzy P oli
technikę członek B iura Politycznego i I S ek retarz KW PZ P R tow.
E. G ierek.
Także M iejska R ada N arodow a w G liw icach oraz K om itet M iejski PZ P R z całą gotowością spieszą z pomocą Politechnice. Sym bolem więzi, jaka łączy społeczeństwoi Gliwic z P olitech nik ą Śląską było ufundow anie przez m iasto insygniów dla R ek tora i członków Senatu. Czyn te n zado
ku m entow ał nie ty lk o powagę U czelni ale i jej znaczenie dla m iasta.
Insygnia .zostały uroczyście w ręczone Senatow i P o litech n ik i Śląskiej na in au g u racji roku akadem ickiego 1958/59 przez przew odniczącego P re zy
dium M iejskiej R ady N arodow ej Ja n a Suchonia.
P ew ną ew olucję przeszedł rów nież prog ram i tok nauczania. P ro w a dzone początkowo 4-letnie studia m agisterskie uległy m odyfikacji, pole
gającej na w prow adzeniu w roku 1949 dw ustopniow ego szkolenia, a m ia
nowicie: na 3-letnich k u rsach inżynierskich dla ogółu stu d en tó w (studia I stopnia) oraz na 2-letnich studiach m agisterskich (II stopnia) dla n a j
zdolniejszych absolw entów I-gO i stopnia. N astępnie przedłużono studia inżynierskie do 4-ch lat, przy zachow aniu dw ustopniow ości studiów (kurs m agistersk i trw ał 3 sem estry), a w reszcie u staliły się w r. ak. 1954/1955 jedno lite 5-letnie stu d ia m agisterskie.
W skaźnikiem rozw oju Uczelni i jej znaczenia dla kształcenia k a d r inżynierskich są ilości stu den tów oraz w ydanych przez P olitechnikę dyplom ów , przedstaw ione w tabeli 1 i 2. Dane dotyczące ew blucji ilości k a te d r i w ielkości składu osobowego pracow ników naukow ych przed sta
w ia tab ela 3.
Podniesiono poziom kształcenia studentów , poprzez sta ra n n ą selekcję p rzy egzam inach w stępnych, podwyższenie w ym agań egzam inacyjnych, ścisłą koordynację pro g ram u poszczególnych w ykładów oraz zwrócenie uwagi na właściwe opracow anie dydaktyczne zajęć. Rów nocześnie starano się zwiększyć dyscyplinę studiów , oczywiście nie form alną, lecz m ery to ryczną.
M ając na względzie doskonalenie d y d ak ty k i Politechnika Śląska, przy w spółudziale W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atow icach, zorganizow ała w roku ak. 1958/59 k u rs pedagogiczno-dydaktyczny dla pracow ników
naukow ych naszej Uczelni. K urs ten ukończyło 75 osób.
W pierw szych latach swego istnienia P olitechnika położyła głów ny nacisk na zagadnienia dydaktyczne. Takie bowiem zadania w ynikały z potrzeb k ra ju , którego odbudow a i zapoczątkow ane a rozw ijające się w bardzo szybkim tem pie socjalistyczne uprzem ysłow ienie w ym agało licznych k a d r inżynieryjnych. Poza tym , dy dak ty k a w ym agała dużego nakładu pracy ze względu na niew ystarczający w w ielu przypadkach, a ponadto n iejednolity stopień przygotow ania przychodzących na Poli
technikę kandy dató w na wyższe studia.
Ta niezm iernie w ażna działalność dydaktyczno-w ychow aw cza nie m ogła przesłonić potrzeby rozw oju pracy naukow ej, zarów no teo retycz
nej jak i dośw iadczalnej, opartej na intensyw nej w spółpracy z p rze
m ysłem . W ielką przeszkodą w rozw inięciu prac naukow o-badaw czych był w ty m czasie zupełny b rak odpow iednich laboratoriów . N auki techniczne, z n a tu ry rzeczy w ym agają najnow ocześniejszego w yposażenia lab o ra to ryjnego. P olitechnikę Śląską w G liwicach budow ano zupełnie od podstaw , bez jakiejkolw iek istniejącej przed tym bazy. Stąd też zarów no R ek to r W. K uczew ski jak i kierow nicy k a te d r już od początku czynili usilne starania, aby uzyskać w yposażenie laboratoriów i odpow iednie pom iesz
czenia. W ypada tu w yrazić wdzięczność gen. A. Zaw adzkiem u, ówczes
nem u wojewńdzie Śląsko-D ąbrow skiem u, k tó ry nie tylk o zabiegał o po
zytyw ne załatw ienie spraw P olitechniki w M inisterstw ie O św iaty i Mi
n isterstw ie Finansów , lecz też sam w listopadzie 1947 r. w ystąpił
Ilość studentów i wydanychdyplomóww okresie 15-lecia
<D
-Q Pi
co
¿io
Pi
TJ3
: M . 9 ; u 0 p n ; s o s o j i
a cou
: Męuiojd^p
q o X u e p ^ M o s o j i
) Absolwenci,którzyotrzymalidyplomyobu stopni (I i II) sąujęci tylkow liczbiedyplomów II stopnia.
Ilość dyplomów w ydanych przez poszczególne W ydziały w okresie od 1. VI. 1945 do 30. VI. 1960
W ydział:
B u d o w n ictw a P rzem y s
ło w eg o i O gólnego
C he
m icz
ny
E lek trycz
ny
G ór
n iczy
Inży
n ierii S a n i
tarnej
M echa
n iczn y
M echa
niczno E n erg e
tyczn y
R azem
D yplom ów *)
I stopnia 882 880 1125 1366 154 1946 215 6569
D yp lom ów
II stopnia 850 1282 840 535 166 1338 252 5263
R a z e m 1732 2162 1965 1901 320 3284 468 11832
*) A b so lw en ci, którzy otrzym ali d yp lom y obu stopni (1 i II) są u jęci tylko w lic z b ie dyp lom ów II stopnia.
T a b e l a 3
Ilość wydziałów, kated r i pracow ników naukow ych
Rok naukow y: 1945/46 1950/51 1955/56 1959/60
Ilość w y d zia łó w 4 5 7 7
„ katedr 62 81 79 84
„ p rofesorów zw ycz. 15 14 12 16
„ „ n adzw ycz. 34 37 34 29
„ d o cen tów — — 35 40
„ zast. p rofesorów 4 18 59 74
„ pom ocniczych prac. nauki 205 353 454 446
z inicjatywą zorganizowania Komitetu Pomocy dla Politechniki Śląskiej.
Na organizatora Komitetu powołany został ówczesny generalny dyrektor Centralnego Zarządu Przem ysłu Węglowego, inż. F. Topolski. Komitet ten powiązał ściśle Uczelnię ze społeczeństwem, władzami wojewódzkimi i komunalnymi, z przemysłem, partiami politycznym i i związkami za
wodowym i. Pomoc K om itetu — poza spopularyzowaniem Politechniki i jej potrzeb — przejawiała się między innym i w postaci licznych mate
rialnych świadczeń dla Uczelni, środków finansowych, jak również ma
szyn, urządzeń, przyrządów i książek.
Już w roku 1945 zaczęto uruchamiać laboratoria: chemii, fizyki, w y
trzymałości materiałów, materiałów budowlanych, metaloznawstwa, ba
dania drgań i statyki doświadczalnej i inne.
W miarę jak rozbudowywały się laboratoria, zaczęły ukazywać się w coraz szerszym zakresie prace naukowe, których przedmiotem były rozwiązania zagadnień teoretycznych i praktycznych. Początkowo były cne publikowane najczęściej na łamach czasopism technicznych, później coraz liczniej ukazywały się w formie książkowej. Prace naukowo-ba
dawcze inicjowane były głównie przez kierowników katedr, którzy przy
kładali wielką wagę do tych zagadnień i starali się o wychowanie młodej kadry naukowej. Niektóre katedry zaczynają tworzyć szkoły, skupiające wybitnych, coraz szerzej znanych specjalistów.
Prace m iały najczęściej charakter teoretycznych rozwiązań pewnych zagadnień dla przemysłu, opartych na badaniach naukowych prowadzo
nych w laboratoriach Politechniki i w laboratoriach przemysłowych.
Ogólny dorobek naukowy Uczelni w okresie 15-lecia w zakresie publikacji wyraża się liczbą 3500 prac. O działalności naukowej Uczelni mówią też Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, których wydawanie zainicjowano w 1954 r. Wówczas też ukazały się dw‘a pierwsze Zeszyty:
Elektryka Nr 1 oraz Mechanika Nr 1.
W latach następnych oprócz kolejnych dalszych numerów o wym ie
nionych kierunkach, wydawanie Zeszytów Naukowych podjęły i inne wydziały. Do kwietnia 1960 r. opublikowano albo przyjęto do druku na
stępujące Zeszyty Naukowe:
Budow-nictwTo Nr 1, 2, 3 (Nr 4 w- druku), Chemia Nr 1, 2, 3 (Nr 4 w druku).
Elektryka Nr 1, 2, 3, 4, 5 (Nr 6 w druku), Górnictwo Nr 1, 2,
Mechanika Nr 1. 2, 3. 4, 5 (Nr 6 w druku).
Energetyka Nr 1, 2, 3 (Nr 4 w druku).
Oprócz Zeszytów Naukowych w bieżącym roku ukaże się ..Infor
mator Politechniki Śląskiej” przeznaczony głównie dla przemysłu. Ma on za zadanie zorientowanie zainteresowanych zakładów przemysłowych w rodzaju pomocy naukowej jakiej może udzielić Uczelnia oraz ułatwie
nie nawiązania kontaktów z naszą Politechniką.
Wyrazem pracy naukowej i rozwoju młodej kadry są doktoraty i ha
bilitacje.
W ro k u akadem ickim , w 1945/6 pierw szym rok u swego istnienia — Politechnika w ydała 3 dyplom y doktora nauk technicznych i przep ro w a
dziła 4 przew ody hab ilitacyjne. W roku następnym 1946/47 w ydano 2 d y plom y doktora n auk technicznych. W dalszych latach przeprow adzono następujące ilości przew odów:
1947/48 — 1 d o k to rat i 1 habilitację,
1948/49 — 2 d o k to raty i 1 habilitację, 1949/50 — 4 dok to raty,
1950/51 — 6 doktoratów', 1951/52 — 4 dokto raty .
Były to ostatnie do k to raty daw nego typu, bowiem z dniem 15 g ru d nia 1951 r. weszła w życie nowa ustaw a o szkolnictw ie wyższym , w pro
w adzająca stopnie: k and y d ata nauk technicznych oraz doktora (nowego typu) n au k technicznych.
W roku 1954 odbyła się pierw sza obrona pracy kandydackiej. W la
tach następnych przeprow adzono następu jące ilości przew odów kan d y dackich i doktorskich:
1954/55 — 4 przew ody kandydackie, 1955/56 — 4 przew ody kandydackie, 1956/57 — 5 przewodów' kandydackich, 1957/58 — 7 przew odów kandydackich,
1958/59 — 16 przew odów kandydackich i doktorskich, 1959/60 (do czerw ca 1960 r.) — 16 przew odów doktorskich.
Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że po w ydaniu nowej ustaw y akadem ickiej ilość prac doktorskich coraz to bardziej w zrasta.
Obecnie jest w toku 244 przew odów doktorskich i 17 h ab ilitacyjny ch . T rudności w y stęp u ją głównie z powodów n a tu ry finansow ej i konieczne jest udzielenie doktorantom w iększej ilości stypendiów naukow ych oraz jak najszybsze uruchom ienie funduszów na zakup dalszych urządzeń la
b o rato ry jn y ch i a p a ra tu ry , a także zapew nienie odpow iedniej pomocy technicznej.
Duże znaczenie dla przem ysłu m iało w ykonanie szeregu prac nauk o
w ych zw iązanych z norm alizacją. O pracow anie norm użyteczności, udział w pracach poszczególnych podkom isji P. K. N. to znaczny w kład pracy Politechniki.
W spółpracę m iędzy naukow cam i a robotnikam i — racjo n alizato ram i u trzym yw ała, założona z inicjatyw y „T rybuny R obotniczej”, organu KW PZPR w K atowicach, Poradnia R acjonalizatorska prow adzona pod kie
run k iem prof. F. Stauba i z. prof. T. M achnika. Rozwinęła ona energiczną działalność, otaczając opieką wiele klubów racjonalizatorskich, organizo
w ała akcję odczytow o-szkoleniową oraz opiniow ała wnioski racjo n aliza
torskie, przyczyniając się do rozw oju wynalazczości.
K ierow nictw o Politechniki czyni dalsze staran ia aby rozszerzyć i za
cieśnić k o n tak ty z przem ysłem . D ziałając w cen tru m p rzem ysłu k ra jo wego Uczelnia m a wśzelkie dane po tem u, aby w spółpraca kształtow ała się jak n ajlepiej. W zw iązku z realizacją w ytycznych IV P len u m
KC PZPR, dotyczących postępu technicznego, odbyła się 22 kw ietnia 1960 r. n arada z czołow ym i rep rezen tan tam i p rzem ysłu śląskiego. W yka
zała ona obustronną zupełną zgodność poglądów na konieczność dalszego zacieśniania w spółpracy Uczelni z przem ysłem . W ysunięto szereg dezy
deratów i powołano K om itet W spółpracy, w skład którego weszły osoby o dużym dośw iadczeniu. Dodać należy, że w ielu sam odzielnych i pomoc
niczych pracow ników naukow ych p racuje w przem yśle, in sty tu ta c h re
sortow ych, b iurach projektow ych, a także jako konsultanci, członkowie rad naukow ych i zarządów .
Do w ielostronnej działalności P olitech nik i należy rów nież w spółpraca z zagranicznym i ośrodkam i naukow ym i.
W spółpraca ta p rzejaw ia się m. i. w form ie w yjazdów naszych n a u kowców do placów ek naukow ych zagranicą oraz przyjm ow aniu zagra
nicznych pracow ników n auki u siebie. W ym iana doświadczeń z zakresu w iedzy technicznej przyczynia się do osiągnięcia jak najlepszych w yni
ków pracy naukow ej.
W yjazdy odbyw ają się zarów no do ZSRR, k rajó w D em okracji Dudo- wej jak też i do k rajó w zachodnich i m ają c h a ra k te r szkolenia długo lub krótkoterm inowego:, bran ia udziału w zjazdach, sesjach naukow ych itp. W izyty gości zagranicznych w naszej Uczelni odbyw ają się na analo
gicznych zasadach. Oprócz naukow ców krajów' wyżej w ym ienionych P oli
technika gościła ostatnio naukow ców z Chin oraz Indii.
O statnio naw iązano ściślejsze stosunki z B ergakadem ie we F reibergu oraz z U n iw ersy tetem w Vesprem .
15
WYDZIAŁ B U D O W N IC TW A PRZEM Y SŁO W EG O i O G Ó L N E G O
D ekretem P rezy d en ta KRN z dnia 24 m aja 1945 r. został utw orzony W ydział In żynieryjno-B udow lany na Politechnice Śląskiej w Gliwicach.
W skład tego w ydziału wchodziło początkowo 14 K ated r prow adzących jedn o lity p rogram studiów m agisterskich w zakresie stosunkow ó szero
kiego w achlarza specjalności: ko n stru k cji budow lanych, mostów, arch i
te k tu ry i urbanisty ki.
Obsadę K ated r stanow ili przew ażnie pracow nicy naukow i P olitech
niki Lw owskiej i dokooptow ani w y b itn i fachow cy z przem ysłu.
W ydział Inżynieryjno-B udow lany m ieścił się początkowo w kilk u salach b u d y nk u przy ul. Strzody, w r. 1951 został przeniesiony do nowego gm achu przy ul. K atow ickiej 5. W gm achu tym znalazły w ygodne po
m ieszczenie w szystkie K ated ry W ydziału w raz z zakładam i, sale w y k ła
dowe i rysunkow e; planow ana budow a paw ilonu labo rato ryjn eg o nie do
szła dotychczas do sku tk u .
W ynikiem stałych dążeń R ady W ydziału do przystosow ania p ro g ra m u studiów do rosnących potrzeb przem ysłu śląskiego i szybkiego roz
w oju now ych dziedzin budow nictw a, były k ilkak ro tnie przeprow adzane reorganizacje W ydziału.
W r. 1948 zorganizow ano K atedrę B udow nictw a Przem ysłow ego, w r. 1951 powołano K ated rę O rganizacji i M echanizacji Budow y oraz K a
ted rę Technologii Wody i Ścieków a w r. 1952 K ated rę K o n stru k cji P r e fabrykow anych.
W latach 1949 — 1953 na W ydziale Inżynieryjno-B udow lanym był czynny Oddział A rch itek tu ry , kształcący inżynierów architektów .
W r. 1953 W ydział Inżynieryjno-B udow lany posiadał dw a oddziały — B udow nictw a Lądowego i Inżynierii S anitarnej z 5 K atedram i, obok nowo pow stałego W ydziału Budow nictw a Przem ysłow ego, liczącego wówczas
10 K atedr.
W r. 1955 W ydziały Budow nictw a zostały ponow nie zreorganizow ane, do stan u obecnego, przez przem ianow anie W ydziału B udow nictw a P rz e m ysłowego na W ydział Budow nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego, zaś W y
działu Inżynieryjno Budowlanego na W ydział Inżynierii S an itarn ej.
Zm iany profilu i organizacji W ydziału były połączone z licznym i zm ianam i ilości K ated r, ich nazw i zakresu tem atyki.
O becny W ydział BPiO obejm uje oprócz stu d iu m dziennego studium wieczorowe w K atow icach, dla stu d entów pracujących w przem yśle, oraz stu diu m zaoczne w Gliwicach. W latach 1957 — 1960 przy W ydziale BPiO był zorganizow any jednorazow o w spólnie z P olitech nik ą K rakow ską, 2,5-letni k u rs m agisterski dla arch itektów a obecnie w latach 1959/60 czynny jest m ag istersk i k u rs wieczorowy dla pracujących. Na W ydziale B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego czynne są gru p y specjalizacyjne a m ianow icie: K o n stru k cji B udow lanych, Budow li Podziem nych i Mostów, Budowli Górniczych oraz Technologii M ateriałów Budow lanych.
P ro g ram studiów obejm uje całokształt zagadnień, potrzebny ch do p rojektow ania i w ykonaw stw a zakładów przem ysłow ych i innych obiek
tów inżynierskich, ze specjalnym uw zględnieniem charaktery sty czneg o dla Śląska, budow nictw a górniczego. P ro g ram Studiów , jest stale a k tu a li
zow any i uw zględnia w szelkie św iatow e, krajow e i w łasne osiągnięcia w zakresie teorii, projekto w an ia i w ykonaw stw a now oczesnych kon
s tru k c ji budow lanych. Stałe uzupełnianie pro g ram u w ykładów , ćwiczeń i prac dyplom ow ych najnow szym i zdobyczam i nauki i techniki budow la
nej stanow i podstaw ę do przygotow ania absolw entów W ydziału do pracy zawódowej, jak rów nież do prow adzenia prac naukow ych teoretycznych i dośw iadczalnych oraz stałego w drażania postępu -technicznego w b u dow nictw ie przem ysłow ym .
O dczuw any na Śląsku b rak inżynierów a rc h ite k tu ry przem ysłow ej skłonił W ydział do czynienia, sta ra ń o reaktyw ow anie O ddziału A rchi
te k tu ry Przem ysłow ej na W ydziale BPiO. .
Oprócz zajęć dydakty czn y ch prow adzone są liczne prace naukow e w ram ach w szystkich K a te d r W ydziału BPiO. W większości są to prace teoretyczne, stanow iące podstawkowe rozw iązania problem ów obliczania i projektow ania now oczesnych ustro jów budow lanych jak i postępow ej ich realizacji. W n iek tó rych p rzypadkach prace teoretyczne w yprzedzają p rak tyczne ich zastosow ania w terenie, inne zaś stanow ią naukow ą pod
budow ę i teoretyczne uzasadnienie dla rozw iązań już w p rak ty ce stoso
w anych. W ąski stosunkow o zakres naukow ych prac ekspery m entalnych w ynika z b rak u potrzebnego Wyposażenia zakładów kated raln y ch . Pod
kreślić należy, że rozw ój ek sp ery m en taln y ch p rac naukow o-badaw czych, nieodzow nych dla postępu technicznego w budow nictw ie w ym aga u rzą dzenia ośrodka badaw czego budow nictw a przy W ydziale BPiO, którego u tw orzenie jest przedm iotem ciągłych s ta ra ń R ady W ydziału.
Na specjalną uwagę zasługują prace naukow o-badaw cze prow adzone przez grupę k a te d r k o n stru k cy jn y ch W ydziału, posiadają one bowiem p rak ty czne znaczenie dla budow ńictw a. W ym ienić tu należy prace z za
k resu m odelow ych badań k o n stru k cji, bad ań now ych m ateriałó w b u dow lanych, k o n stru k c ji sprężonych, nieniszczących m etod badania w y
trzym ałości betonu, bad ań dw ukierun kow ej w ytrzym ałości betonu, b u dow nictw a na terenach podległych w pływ om odbudow y górniczej, badań k o n stru k c ji m ostow ych, teo rii i p rojek tow an ie specjalnych budow li prze-
m yślow ych ja k np. chłodni pow łokow ych i innych, zagadnień w pływ ów term icznych na k o n stru k cje budow lane, zagadnień z m echaniki g ru n tó w np. ultradźw iękow ej m etody badania grun tów spoistych, now ych m etod fundam entow ania budow li przem ysłow ych jak np. fundam entow an ia r u row ego i w ielu innych.
W yniki prac naukow ych poszczególnych K a te d r są przedm iotem licz
nych p u b lik acji w czasopism ach technicznych k rajo w ych i zagranicznych, książkach technicznych oraz w Zeszytach N aukow ych P olitechniki.
W zakresie tem aty k i W ydziału zorganizow ano w 1955 pierw szą Sesję N aukow ą z okazji 10-lecia Uczelni, obecnie zaś w r. 1960 odbędzie się drug a Sesja N aukow a W ydziału na tem a t „B udow nictw o na teren ach górniczych”. Na sesjach tych dokonuje się przeglądu dorobku naukow ego W ydziału i zaznajam ia się z nim zapraszany na sesje szeroki a k ty w b u dow lany Śląska.
W yrazem osiągnięć W ydziału może być liczba 16 stopni doktorskich i kandydackich, n adanych na przestrzeni ostatn ich 15-tu la t oraz liczba dalszych 13 przew odów doktorskich prow adzonych na W ydziale.
W r. 1959 W ydział poniósł bolesną stra tę , zm arł bowiem kierow ńik K a te d ry Budow y Mostów, Prof. d r inż. Stanisław Brzozowski, organizator tej K ated ry , poprzednio profesor P olitechniki Lw ow skiej. P rof. d r inż.
Stanisław Brzozowski był wychow aw cą w ielu pokoleń inżynierów , ogólnie cenionym i kochanym , posiadającym w ysokie k w alifikacje zawodowe
i cechy c h a ra k te ru .
D ziekani W ydziału byli kolejno:
w roku akad. 1945/46 — P rof. d r inż. F ranciszek W asilkow ski w latach 1946 — 1952 — P rof. m gr inż. M ichał Paszkiew icz
1953 — 1955 — P rof. d r inż. M arian Janusz 1955 — 1956 — P rof. m gr inż. M ichał Paszkiew icz
1956 — 1958 — Prof. m gr inż. W ładysław Śm iałow ski 1958 — 1960 — P rof. d r inż. S tefan K aufm an
W ydział B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego posiada obecnie dw anaście K atedr, których działalność będzie omówiona poniżej.
KATEDRA MATEMATYKI A
K atedra pow stała w ro ku 1945, jej kierow nikiem był początkow o prof. E. Żyliński. Obecnie kierow ńictw o K a te d ry sp raw u je doc. d r A ntoni W akulicz.
W zakres działalności dydaktycznej K ated ry wchodzą w yk łady i ćwi
czenia z m atem aty k i na W ydziale B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogól
nego, W ydziale Inżynierii S anitarnej oraz na S tudium W ieczorowym i Zaocznym tych W ydziałów. Ogółem K ated ra obsługuje rocznie około 600 studentów .
Z zakresu prow adzonych przez K ated rę w ykładów w ydany został przez jej pracow ników skrypt.
W ram ach pracy naukow ej K ated ra zajm uje się różnym i zagadnie
niam i z teorii liczb, algeb ry wyższej, stereom etrii, rów naniam i różniczko
w ym i zw yczajnym i i cząstkow ym i, a w chw ili obecnej szczególnie no
w ym i m etodam i p rzestrzen i H ilb erta jako bardzo ogólnym i m etodam i współczesnej analizy.
W yniki pracy naukow ej znalazły swój w yraz w k ilk u n astu publi
kacjach oraz rozpoczętych dw u pracach doktorskich z zakresu zagadnień brzegow ych rów nań różniczkow ych cząstkow ych typ u parabolicznego w obszarze nieograniczonym oraz kry terió w ograniczoności i oscylacyj- r.ości pewnego ty p u rów nań różniczkow ych zw yczajnych nieliniow ych.
KATEDRA GEOM ETRII W Y K REŚLN EJ
K atedra ta pow stała w r. 1945 i obecnie organizacyjnie należy do W ydziału B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego, aczkolwiek w zakre
sie d y d ak ty k i je st k ate d rą m iędzyw ydziałow ą, obsługującą w szystkie w y
działy Uczelni (oprócz W ydziału Chemicznego), a także w szystkie w y
działy S tudium W ieczorowego w K atow icach, S tudium Zaoczne w raz z p u nktam i konsultacy jn ym i w Bielsku, Opolu i K ędzierzynie, oraz od roku 1959/60 S tudium W ychowania Technicznego Wyższej Szkoły P ed a
gogicznej w K atow icach. Łączne obciążenie roczne K ated ry wynosi ponad 6000 godzin w ykładów i ćwiczeń dla 1760 studentów .
Pierw szym kierow nikiem K a te d ry był prof. m gr inż. Stanisław Szer
szeń, k tó ry w roku 1958 przeszedł do K ated ry G eom etrii W ykreślnei w Politechnice K rakow skiej. O becnym kierow nikiem K ated ry od 1959 r.
je st doc. m gr A dam Zawadzki.
Jako osiągnięcia K a te d ry należy w ym ienić w ydanie w r. 1946 pierw szego w Politechnice Śląskiej sk ry p tu z geom etrii w ykreśln ej opracow a
nego przez prof. S. Szerszenia. S k ry p t ten stanow ił podstaw ę do trzech dalszych w ydań podręcznika, oraz trzech w ydań sk ry p tu dla S tudium Za
ocznego. Z inicjatyw y prof. Szerszenia i pracowników' K ated ry został zw ołany pierw szy zjazd pracow ników k a te d r geom etrii w yk reślnej w G li
wicach w 1953 r., k tó ry zapoczątkow ał stałe, odbyw ane co dw a lata zjazdy
W poszczególnych ośrodkach politechnicznych. Zjazdy te w yłoniły Re
d akcję Zeszytów G eom etrii W ykreślnej — n akładając na nią obowiązek reprezentow ania krajow ego zespołu pracow ników tej dyscypliny. Dorob
kiem Redakcji, pod przew odnictw em prof. E dw arda O tto z Politechniki W arszaw skiej, je st w ydanie pierw szego Zeszytu w 1959 oraz p rzy goto
w anie do; d ru k u drugiego.
W ynikiem pracy naukow ej K a te d ry jest opublikow anie dw u m ono
grafii, k ilk u n a stu oryginaln y ch prac i będących w toku dw u przew odów doktorskich.
N ależy też nadm ienić, że pierw szy w okresie pow ojennym przew ód d o kto rsk i z geom etrii w y k reślnej odbył się w G liwicach, a m ianow icie d o k to rat prof. m g r inż. K. D yby przy udziale prof. S. Szerszenia, jako promotora.
Obecnie gru p a pracow ników K a te d ry opracow uje cykl uogólnień li
niow ych m etod odw zorow ań dla potrzeb doku m entacji technicznej i n a
ukow ej.
KATEDRA M ECHANIKI I WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW K ated ra M echaniki i W ytrzym ałości M ateriałów prow adzi swą dzia
łalność od r. 1946. Pierw szy m jej kierow nikiem był prof. d r inż. W łodzi
m ierz B urzyński, a obecnie kierow nictw o K a te d ry sp raw uje prof. d r inż.
M arian Janusz.
Oprócz zajęć dydaktycznych z m echaniki ogólnej, w ytrzym ałości m a
teriałów , teorii sprężystości i plastyczności na W ydziałach B udow nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego, Inżynierii S anitarnej i E lektrycznym , K ated ra prow adzi prace naukow o-badaw cze, a w szczególności zajm u je się m echa
niką układów sztyw nych i odkształcalnych. Specjalnością K a te d ry są ba
dania m odelowe układów sprężystych, zwłaszcza statycznie niew yznaczal- nych, p rzy czym kładzie się nacisk w szczególności na m etody pom iarow e.
Dla przeprow adzenia badań m odelow ych posiada K a te d ra oryginaln ą a p a ra tu rę prof. M agnela oraz a p a ra tu rę elastooptyczną, w ykonaną w K a
tedrze w edług p ro je k tu z. prof. d r J. P in d ery .
K a te d ra je st ośrodkiem prac naukow ych z zakresu bad ań m odelo
wych również dla Z akładu W ytrzym ałości M ateriałów przy K ated rze Me
chaniki B udow li na W ydziale Budow nictw a Lądowego P o litech n ik i W ro
cław skiej oraz dla K a te d ry M echaniki Technicznej na W ydziale M echa
nicznym P olitechniki Częstochow skiej. Te trzy jedn o stk i tw orzą jak gdyby jedn ą szkołę badań m odelow ych pod k ieru nk iem prof. Janusza, którego praca teoretyczna jest w ytyczną dla szeregu prac doktorskich, w ykonyw anych w poszczególnych, w spółpracujących ze sobą k ated rach.
P race te o bejm ują m odelowe badania m etodą elastooptyczną układów płaskich i przestrzennych, prętów silnie zakrzyw ionych itp. Obecnie w K a
tedrze prow adzone są 4 prace doktorskie pracow ników K a te d ry oraz p ra cowników innych uczelni.
Dużym osiągnięciem K ated ry M echaniki i W ytrzym ałości M ateriałów w rozw oju prac naukow ych jest ulepszenie a p a ra tu ry M agnela do badań m odelow ych przez w prow adzenie ośw ietlenia elektrycznego m ikroskopów oraz ulepszenie i budowa nowego deform atora pom ysłu d r Turow skiego, a także budow a przez niego nowej a p a ra tu ry elastooptycznej.
KATEDRA G EODEZJI
K ated ra ta utw orzona w roku 1945 nosiła początkowń nazwę K a
ted ry M iernictw a. K ierow nikiem K ated ry od chw ili jej pow stania jest prof. m gr inż. M ichał Paszkiewicz.
Oprócz zajęć dydaktycznych prow adzonych na W ydziałach Budow^- nictw a Przem ysłow ego i Ogólnego oraz Inżynierii S an itarn ej, K a te d ra Geodezji w y konuje prace naukow o-badaw cze z zakresu badania ruchów
poziom ych i pionow ych pow ierzchni terenów narażonych na w pływ y pod
ziem nej ek sploatacji górniczej, oraz badania odkształceń k o n stru k cji i po
dłoża obiektów przem ysłow ych pod w pływ em działania sił zew nętrznych, prow adzone na teren ach w ielu zakładów przem ysłow ych Śląska.
Oprócz ty ch prac w K ated rze opracow ano now e p rzyrządy do geode
zyjnych badań odkształceń a w szczególności w ykonano nowy przyrząd do obliczeń tachym etrycznych, nom ogram y do obliczenia k u b a tu ry robót ziem nych budow li kom unikacyjnych, opracow ano teorię i zasady k o n
stru k c y jn e in stru m e n tu niw elacyjnego bez libelli głów nej (z au tom atycz
nym układaniem osi celow ej w poziomie), w ykonano p ro je k t nowych przyrządów do pom iarów odkształceń k o n stru k c ji torów suw nicow ych itp.
Pow ażne trudn o ści w realizacji ty ch projektów i dalszych prac bądaw - czych w tym zakresie pow oduje niem ożliwość skonstruow ania prototypów w ym ienionych przyrządów .
W planie rozw oju W ydziału BPiO K ated ra będzie dążyć do zw ięk
szenia roli geodezji w łączności z niezbędnym i k ierun kam i specjalizacji w zakresie geodezji przem ysłow ej.
KATEDRA M ECHANIKI BUDOWLI
Obecna K ated ra M echaniki Budow li prow adziła swą działalność po
czątkowo pod nazwą K a te d ry S taty k i Budowli, od r. 1945. K ierow nictw o K a te d ry spraw ow ał prof. d r inż. E dm und Szczepaniak, do czasu przejścia na Politechnikę W arszaw ską w r. 1959. W r. ak. 1958/59 spraw ow ał funkcje opiekuna K a te d ry doc. d r inż. Z. Budzianow ski a w ykłady pro
wadził ad iu n k t d r inż. J. N iew iadom ski. Od 1. X. 1959 kierow nictw o K a
ted ry objął doc. Z. B udzianow ski.
Równolegle z zajęciam i dydaktyczn ym i K a te d ra M echaniki Budow li prow adzi naukow e prace teoretyczne i dośw iadczalne z dziedziny teorii konstrukcji. W zakres opracow anych problem ów wchodzą zagadnienia z dziedziny teorii powłok, tarcz, dachów wiszących, oraz ustrojów p rę to wych. Są one ro zp atry w an e w aspekcie statyczny m jak też i dynam icz
nym . Osobny problem opracow yw any obecnie w K ated rze stanow ią za
bezpieczenia k o n stru k c ji wznoszonych na terenach górniczych.
U zupełnia się też istniejące p rzy K atedrze laborato rium , które będzie głównie nastaw ione na badania elastooptyczne i dynam iczne.
W roku 1960 naukow y stopień doktora uzyskał a d iu n k t K a te d ry m gr inż. Je rz y N iew iadom ski. W szyscy pracow ńicy przygotow ują prace dok
torskie w zakresie odpow iadającym k ierun ko w i naukow em u K atedry.
KATEDRA BUDOWNICTW A OGÓLNEGO
K a te d ra B udow nictw a Ogólnego prow adzi swą działalność d y d ak tyczną i naukow ą od chw ili utw orzenia na P olitechnice Śląskiej W ydziału Inżynieryjno-B udow lanego. K a te d rę prow adzi od początku prof. m gr inż.
W ładysław Sm iałowski. D ziałalność dydaktyczna K atedry, 0^ uf ^ o ś - około 650 studentów , polega na zapoznaw aniu stu d iu jący ch z wła®c %vy_
ciam i technicznym i m ateriałów budow lanych, oraz z konstrukcja ^ konaw stw em budynków i budow li przem ysłow ych zgodnie z wy111 nowoczesnej techniki budow lanej.
K atedra prow adzi prace naukow e nad w ykorzystaniem p y ^
^
^nicow ych na spoiwó suche, zagadnieniem przepału żużla ^ ° ^ ° Wew vch) kruszyw o do betonu (wspólnie z K ated rą K otłów i Siłowni P aroW^ ^ oraz w ytrzym ałością betonu dw ukierunkow o ściskanego ( w s p ó l n i e z ^ ted rą Budow y Mostów). Oprócz tego w K atedrze w ykonuje się p i aC^
torską z dziedziny technologii i właściwości betonów lekkich.
DWa zakłady p rzy k a ted ra ln e tj. Z akład B udow nictw a Ogólnego i Za kład Technologii M ateriałów B udow lanych, są pierw szym i tego rodzaju na teren ie Śląska. Są one w yposażone w a p a ra tu rę i urządzenia badawcze, zapro jek tow an e i w ykonane w k ra ju a finansow ane z w łasnych środków Zakładów . K ated ra posiada zbiornicę m odeli k o n stru k c ji budow lanych w raz z w zorcow nią m ateriałów , k tó re w przyszłości m ają stanow ić stałą w ystaw ę budow laną. Z akłady p rzy k a ted ra ln e prow adzą szeroką współ
pracę z przem ysłem , rozw iązując n iektó re pro blem y i tem a ty w ym agające badań naukow ych. W ostatnim okresie w ykonano m iędzy inny m i takie prace jak określenie w artości izolacyjnych glin piaszczystych jako prze
gród nieprzepuszczalnych dla wody, w pły w u s tr u k tu ry beto nu na nie- przepuszczalność wody poci ciśnieniem , p ro to ty p ow ą a p a ra tu rę do praso
w ania świeżego b etonu i inne.
KATEDRA BUDOW NICTW A STALOW EGO
K ierow nikiem K a te d ry od jej pow stania w r. 1945 je st prof. d r inż.
F ranciszek W asilkow ski, b y ły profesor K a te d ry S ta ty k i B udow li i B u
dow nictw a Żelaznego P o litech n ik i Lw ow skiej.
Do specjalnych osiągnięć K a te d ry w zakresie p rac n aukow ych należy stw orzenie nowoczesnej teorii zabezpieczeń budow li na tere n ac h górni
czych. ZbioroWe prace z tej dziedziny w ydane przez Polską A kadem ię N auk posiadają duże znaczenie. Z rozw ojem bow iem górnictw a a w szcze
gólności górnictw a węglowego, wiąże się problem racjo nalnego w y b o ru tere n u pod budowę m iast i zakładów przem ysłow ych, jak rów nież bardzo w ażny problem zabezpieczenia istniejących i p ro jek to w an y ch osiedli i obiektów przem ysłow ych przed W pływami eksploatacji górniczej.
P race te stanow iły podstaw ę do odznaczenia ich au tora, prof. d r inż.
Franciszka W asilkowskiego, nagrodą państw ow ą III stopnia.
K atedra w spółpracuje z przem ysłem rozw iązując w ażniejsze p ro blem y techniczne związane z w ykonaw stw em i usuw aniem aw arii róż
nych obiektów budow ńictw a przem ysłow ego.
KATEDRA BUDOWNICTW A ŻELBETOW EGO
K ated ra B udow nictw a Żelbetowego rozpoczęła swą działalność w li
stopadzie 1945 roku pod kierow nictw em prof. d r inż. Stefana K aufm ana.
W zakres działalności K a te d ry wchodzą zadania dydaktyczne obej
m ujące w ykłady i ćwiczenia, projek to w anie i kierow anie pracam i dyplo
m ow ym i w dziedzinach budow nictw a i k o n stru k c ji żelbetow ych, oraz betonu w stępnie sprężonego, prow adzenie prac naukow o-badaw czych w dziale k o nstru kcji żelbetow ych, zagadnień zabezpieczenia budow li na terenach podległych odbudowie górniczej, betonu sprężonego oraz w spół
praca z przem ysłem .
W ciągu m inionego 15-lecia przeprow adzono w K atedrze trzy prze
wody doktorskie, oraz ogłoszono dru k iem szereg prac badaw czych, prze
ważnie z zakresu k o n stru k cji w stępnie sprężonych i żelbetow ych.
Prof. d r inż. S tefan K au fm an w ydał oprócz innych prac książkę pt. „M osty sprężone”, a prace te b yły podstaw ą do odznaczenia autora
N agrodą P aństw ow ą zespołową I stopnia.
Pracow nicy K a te d ry przygotow ują dalsze prace naukow o-badaw cze z zakresu k o n stru k cji żelbetow ych i sprężonych a w szczególności z p ro
jektow ania przekrojów sprężonych, projektow ania ustrojó w sprężonych h iperstatycznych, w pływ ów dynam icznych na k o n stru k cje sprężone i inne.
W spółpraca K a te d ry z przem ysłem realizow ana jest w form ie porad lub szczegółowego opracow ania w ażniejszych zagadnień z dziedziny pro
jektow ania, w ykonaw stw a budow li i usuw ania uszkodzeń różnych obiek
tów budow nictw a przem ysłow ego, w szczególności k o n stru k c ji żelbeto
w ych i w stępnie sprężonych.
KATEDRA BUDOWY MOSTÓW
K ated ra Budow y M ostów prow adzi swą działalność dydaktyczno- naukow ą od r. 1945. K ierow nikiem K a te d ry był prof. d r inż. Stanisław Brzozowski. Po śm ierci prof. Brzozowskiego> w r. 1959 obowiązki kierow nika pełni z. prof. m gr inż. Eugeniusz Jam rozik.
K ated ra Budow y M ostów prow adzi prace naukow e z zakresu w ytęże
nia betonu w' k o n stru k cjach p racu jących w złożonych stanach napięcia, dynam iki m ostów stalow ych i m asyw nych oraz budow y m ostów na te re nach górniczych.
W o statnim okresie prow adzone były przez pracow nika K ated ry d r inż. Józefa G łom ba badania nad w y trzym ałością betonu w k o n stru k cjach pow ierzchniow ych. W yniki części tych badań zostały opublikow ane na III K ongresie F IP w B erlinie w 1958 r. i uzyskały bardzo p rzychylną ocenę w technicznej prasie zachodniej.
Oprócz tych prac K a te d ra prow adzi badania m ostów przy w ykorzy
stan iu nowoczesnej a p a ra tu ry i posiada duże osiągnięcia z zakresu zasto
sowania tensom etrii oporow ej do badań m ostów m asyw nych i stalow ych.
KATEDRA BUDOWLI PODZIEM NYCH
K ated ra ta pow stała w r. 1952 przez przem ianow anie K a te d ry Ele
m entów B udow nictw a Przem ysłow ego i jest prow adzona do chw ili obec
nej przez doc. d r inż. Józefa LedWonia. K ated ra obejm uje w swej dzia
łalności dydaktycznej w ykłady, ćwiczenia pro jekto w e i prace dyplom ow e z zakresu specjalnych k o n stru k cji przem ysłow ych takich jak wieże w y ciągowe, chłodnie kom inowe, fu n d am en ty pieców' przem ysłow ych, fu n d a m en ty pod m aszyny, zbiorniki na gazy i ciecze, kom iny fabryczne itp.
Tym obiektom typow ym dla przem ysłu śląskiego, poświęcono dużą uw agę w licznych pracach naukow ych, w ykonanych przez k ated rę w* za
kresie teorii i p rojektow ania a w szczególności w ydano m iędzy innym i dwie m onografie pt. „Wieże wyciągowe, obliczenie i k o n stru k c ja ” oraz
„Pow łokow e chłodnie żelbetow e”, k tórych auto rem je st doc. d r Józef Ledwoń.
P rz y k ate d ra ln y Zakład F undam entow ania, pod kierow nictw em z. prof. d r inż. Ju lia n a P ałki, oprócz zajęć dy daktycznych z zakresu m e
chaniki gruntów 1 i fundam entow ania budow li i m aszyn, prow adzi prace badaw cze z dziedziny dynam iki podłoża gruntow ego i fundam entów , oraz badania właściwości fizycznych i m echanicznych gruntów .
Z. prof. d r inż. Ju lia n P ałk a opracow ał nową m etodę badan ia g ru n tów spoistych przy pomocy ultradźw ięków , k tó re j zastosowanie w p ra k tyce skróci znacznie czas potrzebny na badanie gru ntó w dotychczasow ym i m etodam i; jest on rów nież autorem nowego, opatentow'anego sposobu fundam entow ania budow li, znacznie tańszego od obecnie stosow anych.
W spółpraca K a te d ry z przem ysłem odbyw a się przez udział jej p ra cowników w rozw iązyw aniu technicznych problem ów w zakładach p rze m ysłow ych i poprzez kon sultacje w biurach projektow ych.
KATEDRA ARCHITEKTURY PRZEM YSŁOW EJ
K ated ra A rc h ite k tu ry Przem ysłow ej pow'stała z przem ianow ania K a ted ry Form A rchitektonicznych i P rojektow ania na W ydziale Inżynie
ryjno-B udow lanym , k tóra była czynna przez okres około dziew ięciu lat.
W ty m czasie prace K a te d ry obejm ow ały w spółpracę p rzy ukon stytuow aniu Oddziału A rch itek tu ry (1948), pracę dydaktyczną na W y
dziale Inżynieryjno-B udow lanym i na Oddziale A rch itek tu ry .
Po przem ianow aniu K ated ra prow adziła prace dydaktyczne, obejm u jące w przew ażnej części arch ite k tu rę przem ysłow ą i p ro jekto w anie za
kładów przem ysłow ych.
K ierow nictw o K ated ry spraw uje profesor d r inż. Czesław Thullie.
P race o ch arak terze naukow ym i projektow ym obejm ow ały zagadnienia odbudow y szeregu zabytkow ych m iast śląskich, zniszczonych lu b uszko,- dzonych w okresie w ojennym a w szczególności Gliwic, Opola, Raciborza, Żor, W odzisławia i in. O bjęły one także poszczególne obiekty jak kuźnica rybnicka, zam ek (Muzeum) w Gliwicach, odbudow a okrężna ry n k u opol-
G m a c h W y d z i a ł u B u d o w n i c t w a P r z e m y s ł o w e g o i O g ó l n e g o p r z y u i . K a l o w ń c k i e j
K a t e d r a M e c h a n i k i i W y t r z y m a ł o ś c i M a t e r i a ł ó w a p a r a t u r a d o b a d a ń e l e a s t o o p t y c z n y c h
K a t e d r a G e o d e z j i s p r a w d z a n i e p r z y r z ą d ó w g e o d e z y j n y c h
G m a c h y
W y d z i a ł u C h e m i c z n e g o p r z y u l . M a r c i n a S t r z o d y
K a t e d r a T e c h n o l o g i i C h e m i c z n e j W ę g l a
a p a r a t u r a d o b a d a n i a s m o ł y
skiego (w spółpraca i nagroda zespołowa K. U. A.), odbudow a poszczegól
n ych kam ieniczek w1 Starów ce Gliw ickiej, we W odzisław iu i in.
O statnio zajęto się początkow ym okresem rozw oju a rc h ite k tu ry p rze
m ysłow ej na Śląsku. Inne prace naukow e dotyczyły cech a rc h ite k tu ry i u rb an isty k i na ziem i Śląskiej.
KATEDRA ORGA N IZA CJI I M ECH AN IZA CJI BUDOWLI
K ated ra pow ołana została w 1951 r. pod k ierunkiem z. prof. m gr inż.
Leona Rowińskiego. Głów ny k ieru n ek naukow y K a te d ry stanow i techno
logia i m echanizacja procesów oraz organizacja i ekonom ika produkcji budow lanej.
P race naukow e K a te d ry prow adzone są w przedsiębiorstw ach bu
dow lano-m ontażow ych i ob ejm u ją analizę stosow anej przez te przedsię
biorstw a technologii robót i organizacji budow y oraz opracow anie teo re
tyczne sposobów i m etod u sp raw n ień ich działania. K ated ra zajm u je się również p roblem atyką technologii, organizacji i ekonom iki budow nictw a przem ysłowego.
O publikow ano z tego zakresu szereg prac naukow ych. K ated ra współ
p racuje w form ie doradztw a ze Śląskim Zarządem B udow nictw a P rz e mysłowego., licznym i przedsiębiorstw am i w ykonaw czym i na Śląsku i w W arszawie, w zakresie zaś bezpieczeństw a pracy z In sty tu te m O rgani
zacji i M echanizacji B udow nictw a. W spółpraca K a te d ry z przedsiębior
stw am i budow lano-m ontażow ym i przyczynia się do w drażania w nich postępu technicznego.
