EKSPERYMENT MASOWEGO UWIĘZIENIA?
CZY KARA WYKONYWANA NA WOLNOŚCI?
DR HAB. TOMASZ KALISZ, PROF. UWR DR HAB. ADAM KWIECIŃSKI
CELE KARY KRYMINALNEJ
• SPRAWIEDLIWA ODPŁATA,
• PREWENCJA OGÓLNA,
• PREWENCJA SZCZEGÓLNA,
• CELE KOMPENSACYJNE.
https://media.wplm.pl/thumbs/ODI1L3VfMS9jY19jNjJkOC9wLzIwMTgvMDMvMDUvODI1LzM2M C81NzZmMzYwOTU2OWQ0ZjZlYmRhMTU2MjQ1OTExMzU4Ni5qcGVn.jpeg
ZAKŁAD KARNY – INSTYTUCJA TOTALNA, NIEBEZPIECZEŃSTWA PROCESU IZOLACJI
• ORZECZONA I WYKONYWANA KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI JEST SANKCJĄ, KTÓRA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB DOTYKA SKAZANEGO I JEGO NAJBLIŻSZYCH.
• DOLEGLIWOŚĆ TA MOŻE DOPROWADZIĆ DO DEPRYWACJI NAJWAŻNIEJSZYCH POTRZEB CZŁOWIEKA.
• KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI W DOTKLIWY SPOSÓB DOŚWIADCZA RODZINY SKAZANYCH, WIĄŻE SIĘ TO Z PRZERWANIEM NORMALNYCH, CODZIENNYCH KONTAKTÓW ORAZ NIEMOŻNOŚCIĄ UCZESTNICZENIA W ŻYCIU OSÓB NAJBLIŻSZYCH.
(TZW. POSTULAT ULTIMA RATIO W ZAKRESIE STOSOWANIA KAR
IZOLACYJNYCH)
• NISKA EFEKTYWNOŚĆ,
• WYSOKIE KOSZTY SPOŁECZNE I EKONOMICZNE,
• NEGATYWNE NASTĘPSTWA W SFERZE INDYWIDUALNEJ,
• SCHEMAT ORGANIZACYJNY WIĘZIENIA, JAKO ORGANIZACJI KTÓRA STWARZA RODZAJ ODRĘBNEGO ŚWIATA, RZĄDZĄCEGO SIĘ WŁASNYMI PRAWAMI I
ODSEPAROWANEGO OD RESZTY SPOŁECZEŃSTWA,
• W PRAKTYCE MAMY DO CZYNIENIA Z WYRAŹNYM PARADOKSEM, POLEGAJĄCYM NA STWORZENIU INSTYTUCJI REPRESYJNEJ W SWYM RZECZYWISTYM
CHARAKTERZE I RESOCJALIZACYJNEJ W PRZESTRZENI OCZEKIWAŃ (ZWIĄZANEJ Z OCZEKIWANIEM NA PEŁNĄ SPOŁECZNĄ READAPTACJĘ SKAZANEGO).
MIT RESOCJALIZACYJNEJ ZDOLNOŚCI DO PRZEOBRAŻENIA KAŻDEGO PRZESTĘPCY
• WYOBRAŻENIE WIĘZIENIA SPRAWIEDLIWEGO I BUDZĄCEGO POWSZECHNY LĘK, A JEDNOCZEŚNIE WYRAŻAJĄCEGO POSZANOWANIE DLA WARTOŚCI
CHRONIONYCH PRAWEM I KSZTAŁTUJĄCEGO NAWYK ZGODNEGO Z TYM PRAWEM POSTĘPOWANIA, NIGDY NIE MIAŁO NIC WSPÓLNEGO Z
RZECZYWISTOŚCIĄ.
• TAKIE ZAŁOŻENIE JEST ZAPEWNE ATRAKCYJNE W PRZESTRZENI POPULISTYCZNYCH STRATEGII WALKI Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ.
• TEN KIERUNEK MYŚLENIA O KARZE POZBAWIENIA WOLNOŚCI TO JEDEN Z GŁÓWNYCH CZYNNIKÓW ROZCZAROWANIA EFEKTYWNOŚCIĄ KARY
POZBAWIENIA WOLNOŚCI I ŹRÓDŁO WADLIWEGO POSTRZEGANIA TEJ SANKCJI.
ROZMIARY POPULACJI OSÓB KARNIE IZOLOWANYCH NA CAŁYM ŚWIECIE
• SZACOWANA POPULACJA SKAZANYCH NA ŚWIECIE OSCYLUJE W GRANICACH 10 MILIONÓW 350 TYSIĘCY OSÓB.
• NAJWIĘKSZE SYSTEMY PENITENCJARNE NA ŚWIECIE TO LICZĄCE: 2,2 ML USA, 1,65 ML CHINY, 640.000 ROSJA, 607.000 BRAZYLIA, 418.000 INDIE, 311.000 TAJLANDIA, MEKSYK 250.000, IRAN 225.000, TURCJA 172.000 ORAZ RPA 159.000.
• POPULACJA CAŁEJ PLANETY W RELACJI DO ROKU 2000 WZROSŁA O 18% - POPULACJA SKAZANYCH W TYM SAMYM OKRESIE UROSŁA AŻ O 20%.
• BARDZO ZNAMIENNY JEST WZROST W RAMACH TEJ POPULACJI KOBIET, KTÓRY OSIĄGA WARTOŚĆ 50%. W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH OZNACZA TO, IŻ AKTUALNIE W
INSTYTUCJACH IZOLACYJNYCH NA CAŁYM ŚWIECIE PRZEBYWA OK. 700.000 KOBIET.
Populacja osadzonych (dane na 2015 r.)
Populacja mieszkańców w poszczególnych
państwach (dane na 2015 r.)
Współczynnik pryzonizacji (dane na
2015 r.)
Wyszczególnienie w latach
Populacja osadzonych
Współczynnik pryzonizacji
U.S.A.
2,217,000
317.76ml
698
2000 2005 2010
1,937,482 2,195,471 2,270,142
683 739 731
Meksyk
255,138
120.20ml
212
2000 2005 2010
154,765 205,821 219,027
156 195 194
Brazylia 607,731 202.03ml 301
2000 2005 2010
232,755 361,402 496,251
133 193 253
Anglia i Walia
85,843
58.02ml
148
2000 2005 2010
64,602 75,979 84,725
124 142 153
Francja
60,896
64.39ml
95
2000 2005 2010
48,049 55,302 61,430
82 91 98
Niemcy
63,628
81.29ml
78
2000 2005 2010
70,252 78,664 69,385
85 95 85
Polska
72,609
37.99ml
191
2000 2005 2010
70,544 82,955 80,728
184 217 210
Rosja
642,470
144.4ml
445
2000 2005 2010
1,060,404 763,115 864,197
729 532 609
IX 2009 IX 2015 VIII 2017 VII 2018
Orzeczenia oczekujące na
wykonanie
42.356 50.603 55.939 54.568
Osoby, których orzeczenia
dotyczą
36.287 40.777 44.311 43.914
Osoby, które nie stawiły się do
odbycia kary pomimo upływu
terminu
32.536 36.365 40.162
39.590
KOSZTY WIĘZIENNICTWA
• NOWOCZESNE SYSTEMY PENITENCJARNE NA CAŁYM ŚWIECIE W PRAKTYCE BARDZO DUŻO KOSZTUJĄ I JAK SIĘ WYDAJE TRUDNO
SPODZIEWAĆ SIĘ JAKIŚ REDUKCJI W ZAKRESIE TYCH WYDATKÓW.
Wyszczególnienie Ogółem (w tys. zł.)
Średni stan osadzonych w
roku
Wydatki na utrzymanie 1 osadzonego w zł.
dzienny miesięczny roczny
wydatki ogółem poniesione
w 2008 r. 2 393 958,00 85 920 76,13 2 321,89 27 862,64
wydatki ogółem poniesione
w 20014r. 2 719 671,00 78 987 94,00 2 869, 00 34 432,00
wydatki ogółem poniesione
w 2016 r. 2 774 506,00 71 456 106,00 3 236,00 38 828,00
w tym szacunkowo wydatki bieżące pozapłacowe
497 582,00 xxx 15,82 482,60 5 791,22
EUROPA I USA
• ŚREDNI KOSZT IZOLACJI PENITENCJARNEJ DLA EUROPY, WYNOSIŁ W 2014 R. 102,61 € NA DZIEŃ, MEDIANA KSZTAŁTOWAŁA SIĘ NA POZIOMIE 59,72 €.
• RÓWNIE WYSOKIE SĄ KOSZTY WYKONANIA KARY W USA, W 2015 R.
• WYDATKI NA JEDNEGO OSADZONEGO WYNIOSŁY ŚREDNIO 33.274 USD W SKALI ROKU.
• NAJMNIEJ KOSZTOWAŁ PODATNIKÓW SKAZANY W ALABAMIE – 14.780 USD.
• NAJWYŻSZE KOSZTY ZANOTOWANO W NOWYM JORKU, GDZIE W CIĄGU ROKU NA JEDNEGO OSADZONEGO NALEŻAŁO WYDAĆ AŻ 63.355 USD. ALASKA, KALIFORNIA, CONNECTICUT, MASSACHUSETTS, NEW JERSEY, NEW YORK, RHODE ISLAND I VERMONT – W TYCH STANACH WYDATKI NA JEDNEGO WIĘŹNIA PRZEKRACZAŁY 50 TYS. USD.
• W OSIEMNASTU STANACH, GŁÓWNIE POŁUDNIOWYCH, KOSZTY TE NIE PRZEKRACZAŁY 25 TYS. USD. W POZOSTAŁYCH STANACH KOSZTY UTRZYMANIA JEDNEGO OSADZONEGO W SKALI ROKU OSCYLOWAŁY W PRZEDZIALE OD 25 TYS. USD DO 50 TYS. USD.
Wydatki na utrzymanie
jednego osadzonego
(średnia wartość w przeliczeniu na jeden dzień w €)
Wydatki na
utrzymanie jednego osadzonego
(średnia wartość w przeliczeniu na
jeden dzień €)
Austria 112,97 Rosja 22,51
Belgia 137,28 Hiszpania 59,72
Bułgaria 13,68 Szwecja 354,00
Czechy 45,00 Turcja 21,72
Dania 191,00 Słowacja 39,39
Finlandia 175,00 San Marino 480,81
Francja 102,67 Portugalia 41,22
Niemcy 129,35 Gruzja 5,66
Grecja 28,16 Serbia 19,38
Węgry 26,57 Anglia i Walia 115,76
Irlandia 189,00 Północna Irlandia 112,20
Włochy 141,76 Szkocja 125,00
Litwa 16,05 Średnia 102,61€
Holandia 273,00 Mediana 59,72 €
Norwegia 348,00 Minimalna wartość 5,66 €
Polska 22,50 Maksymalna wartość 480,81 €
(RISK-NEED-RESPONSIVITY) – J. BONTA, D.A. ANDREWS, R.D.HOGE
TZW. WIELKA CZWÓRKA, CZYLI CZYNNIKI BARDZO MOCNO WPŁYWAJĄCE NA ZACHOWANIA KRYMINALNE, DO KTÓRYCH ZALICZAMY:
• ANTYSPOŁECZNE ZACHOWANIA W PRZESZŁOŚCI (ZATRZYMANIA,
ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA ZASADACH PRZEWIDZIANYCH DLA NIELETNICH, NIEUDANA
PROBACJA ORAZ ŁAMANIE WARUNKÓW PODCZAS ZWOLNIEŃ Z ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH I ZAKŁADÓW KARNYCH),
• ANTYSPOŁECZNA OSOBOWOŚĆ (SKŁONNOŚĆ DO ZACHOWAŃ IMPULSYWNYCH, AGRESJA I PRZEMOC W RELACJI ZE ŚWIATEM ZEWNĘTRZNYM, POTRZEBA MOCNYCH WRAŻEŃ,
WYPRACOWANE TECHNIKI MANIPULACJI),
• ANTYSPOŁECZNA POSTAWA (INTERNALIZACJA WARTOŚCI, ZASAD, REGUŁ ZWIĄZANYCH ZE ŚWIATEM PRZESTĘPCZYM, ROZBUDOWANY SYSTEM RACJONALIZACJI UZASADNIAJĄCY PRZESTĘPCZY STYL ŻYCIA, IDENTYFIKACJA ZE ŚWIATEM PRZESTĘPCZYM),
• ORAZ ANTYSPOŁECZNA GRUPA ODNIESIENIA (POWIĄZANIE I SILNA IDENTYFIKACJA ZE ŚRODOWISKIEM PRZESTĘPCZYM, ZAKOTWICZENIE W PODKULTURZE, BRAKU MOŻLIWOŚCI LUB POTRZEBY ZERWANIA KONTAKTÓW ZE ŚRODOWISKAMI PATOLOGICZNYMI).
(RI SK-N EE D-R ES PON SIV ITY ) – J. BO NTA , D .A. AND REW S , R. D.H OGE
DRUGA CZWÓRKA CZYNNIKÓW NAZYWANA JEST UMIARKOWANĄ I ZALICZAMY DO NIEJ:
• TRUDNĄ SYTUACJĘ RODZINNĄ (CHARAKTER ZWIĄZKU PARTNERSKIEGO, POZIOM I CZĘSTOTLIWOŚĆ KONFLIKTÓW, STRUKTURA RODZINY, ZJAWISKA PATOLOGICZNE, NP.
PRZEMOC, ZNĘCANIE, BRAK NALEŻYTEJ OPIEKI NAD MAŁOLETNIMI),
• ŚRODOWISKO SZKOLNE I ZAWODOWE (RELEGOWANIE ZE SZKOŁY, PORZUCENIE SZKOŁY, NISKI POZIOM WYKSZTAŁCENIA I KWALIFIKACJI, OKRESY BEZROBOCIA, BRAK MOTYWACJI DO PRACY),
• NIEUMIEJĘTNOŚĆ ZAGOSPODAROWANIA CZASU (BRAK ZAINTERESOWAŃ, BRAK POTRZEBY KORZYSTANIA Z ISTNIEJĄCYCH W DANEJ SPOŁECZNOŚCI INSTYTUCJI KULTURY I AKTYWNEGO WYPOCZYNKU),
• ORAZ UŻYWANIE WZGLĘDNIE UZALEŻNIENIE OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
https://encrypted-tbn0m/images?
q=tbn:ANd9GcRoHQGbW6HU3zVcJj30vHSG3RL47QiLAvMM0rYG.gstatic.coG9GZanMQbWuA4A
https://cdn.oem.com.mx/tribunadesanluis/2017/04/tent.jpg
http://sfbayview.com/wp-content/uploads/2017/08/Joe-Arpaios-Tent-City-prisoners-in-pink-undershorts-must-stroll-yard-hand-in-hand-humiliating-to-purify-by-Paul-ONeil-AP.jpg
http://media.oregonlive.com/politics_impact/photo/deerridgeoct72011jpg-f366e484fb59f559.jpg
https://static01.nyt.com/images/2007/04/29/us/29jail.xlarge1.jpg
https://i.iplsc.com/w-polskich-wiezieniach-przebywa-85-488-osob-fot-w-tolyz/000220QZF325H1PJ-C122-F4.jpg
http://bi.gazeta.pl/im/5d/85/13/z20470877IE,Cela-wiezienna.jpg
https://www.wroclaw.pl/files/cmsdocuments/7628836/IMG_0042.JPG
https://m.gadzetomania.pl/6a35ff9b50564a6975bd214a-98ccae9,750,470,0,0.jpg https://static.polityka.pl/_resource/res/path/a6/ec/a6ec9feb-8692-4758-959c-
20755d13a69a_600x
https://i.iplsc.com/jedno-z-pomieszczen-strefy-rekreacyjnej-w-wiezieniu-halden-w/0002KAWOF4A5SLMB-C122-F4.jpg
http://swidnica24.pl/wp-content/uploads/2013/11/wi%C4%99zienie-Norwegia.jpg
http://www.banzaj.pl/pictures/roznosci/odjechane/wiezienie/luksusowe_wiezienie_austria_14.jpg
