METODY BADAŃ PISMA RĘCZNEGO Metoda - „świadomie stosowany sposób postępowania mający

METODY BADAŃ PISMA RĘCZNEGO

1. Metody identyfikujące mające na celu określenie cech psycho-fizycznych wykonawcy zapisu lub wskazanie okoliczności sporządzenia zapisu.

(metody grafologiczne, metoda ustalania płci wykonawcy zapisu, metoda ustalania prawo i leworęczności, metody ustalania chorób psychicznych człowieka, metoda ustalania maskowania pisma, metody ustalania faktu i rodzaju pomocy przy sporządzaniu zapisu i inne).

Grafologia wg SJP PWN

1. Metoda analizy pisma ręcznego.

2. Określanie cech psychicznych człowieka na podstawie charakterystycznych cech jego pisma ręcznego.

Grafologia w piśmiennictwie

Wieloznaczność terminu grafologia.

1. Grafologia jako sztuka określania charakteru , zdolności i upodobań piszącego na podstawie grafizmu (jako metoda).

2. Grafologia jako wszelkie badania pismoznawcze ,

- badania identyfikujące ( metody grafologiczne, metoda ustalania płci, lewo lub praworęczności , zawodu, stanu pod wpływem alkoholu,

narkotyków, zaburzeń psychicznych i inne)- nie dają możliwości pewnego wnioskowania;

- badania porównawcze.

Grafologia w ujęciu klasycznym (jako określanie charakteru człowieka na podstawie pisma)

1. Podstawowe założenie: pismo jest odzwierciedleniem psychofizjologicznych właściwości piszącego. Ale: brak badań, które pozwoliłyby na naukowe

ustalenie zgodności cech psychofizycznych z grafizmem.

Brak wskazań na badania empiryczne, które uzasadniałyby proponowaną interpretację cech.

3. Rola intuicji w grafologii.

4. Pewność wniosków grafologicznych.

5. Wnioskowanie na temat właściwości charakteru człowieka tylko w oparciu o pismo.

6. Eksperyment wskazujący na wartość badań grafologicznych.

W nauce psychologii pismo jest jednym ze środków poznania, nie

jedynym, jest symptomem świadczącym o predyspozycjach, np. motorycznych, emocjonalnych, czasami o zaburzeniach organicznych lub funkcjonalnych osoby badanej.

Wykorzystywane jest w różnych dziedzinach, np.:

- do diagnozowania tzw. specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu,

- do określania predyspozycji zawodowych i innych (Hiszpania, Francja, Włochy),

- do diagnostyki psychiatrycznej i neurologicznej (kontrola przebiegu leczenia i rehabilitacji).

Pismo może być dla biegłego ostrożnym źródłem diagnozy o jego wykonawcy. Może być podstawą do:

- oceny jakości materiału badawczego,

- do zebrania adekwatnego materiału porównawczego,

- zasięgnięcia dodatkowych informacji o osobie, której grafizm jest przedmiotem badań pismoznawczych,

- w przypadku stwierdzenia zmian patologicznych pisma, może być podstawą do zarządzenia przez organ procesowy badań lekarskich wykonawcy zapisu lub fachowej analizy dokumentacji medycznej, a wyniki tych ustaleń mogą mieć wpływ na określenie ważności dokumentu (np. testamentu).

Materiał

zakwestionowany

Przeprowadzenie ekspertyzy pismoznawczej mającej na celu identyfikację wykonawcy zapisu wymaga

zgromadzenia odpowiedniego materiału badawczego.

np. testament, umowa kupna - sprzedaży, inne zapisy

- notatki, formularze, ankiety i inne zapisy

sporządzone w życiu codziennym, - zapisy sporządzone dla

Metoda kaligraficzna

1. Założenie metody: nauka pisania i indywidualizacja pisma powoduje, że piszący buduje litery w sposób indywidualny, niepowtarzalny u innych osób.

2. Pismo traktowano w sposób statyczny.

3. Metoda ta nie sprawdza się w przypadku pism podobnych, w przypadku naśladownictwa i maskowania pisma.

4. Metoda kaligraficzna nie jest stosowana obecnie.

Metoda sygnalityczna

(fotograficzno- opisowa)

1. Jest rozwinięciem metody kaligraficznej.

2. Pismo traktuje jako twór dynamiczny, analizuje odmiany liter jednobrzmiących, zespoły literowe, wiązanie liter, kąt

nachylenia pisma, szerokość i wysokość pisma,

naciskowość, impuls pisma, odstępy między wyrazami, znakami, wierszami, interpunkcja, ortografia.

3. A. Bertillon zaproponował wykorzystanie fotografii do zobrazowania wyników porównań.

4. Krytyce poddana została jednostronność metody,

Metoda grafometryczna E. Locarda

1. Założenie metody: w piśmie stałe są stosunki

wielkościowe między wymiernymi elementami znaków graficznych.

2. Piszący nie jest w stanie pozbyć się swoich proporcji, nie jest w stanie odtworzyć proporcji pisma innej osoby.

3. Pomiarom poddawano cztery grupy cech:

- wielkości (np. średnia wysokość gramm śródlinijnych, stosunek elementów nadlinijnych i podlinijnych do

śródlinijnych, stosunek wielkich liter do małych i inne), - kąty, np. między osiami gramm a linią podstawową wyrazu,

- przerwy między literami i grammami,

4. Badania przeprowadzano na tekstach ciągłych, na materiale zakwestionowanym i porównawczym. 5. Wyniki przedstawiano na wykresach.

6. Wymóg jednakowo przeprowadzonych pomiarów. 7. Krytyka metody przez Locarda- metoda

grafometryczna nie może być jedyną podstawą

wnioskowania, nie uwzględnia dynamiki pisma, ma charakter jednostronny.

Metoda Matwiejewa (historyczna)

Założenie: pismo człowieka charakteryzuje się jemu tylko właściwym sposobem przesuwania punktu podparcia ręki po podłożu, który może być regularny bądź nieregularny, i amplitudą ruchów pisarskich będącą wyrazem odległości czubka środka pisarskiego od punktu podparcia ręki. Właściwości te można zbadać analizując kąt

pochylenia liter lub gramm w stosunku do linii podstawowej wyrazów lub w stosunku do liniatury. Wyniki pomiarów przedstawiał za pomocą wykresu. U osoby o wyrobionym

piśmie zgodność wykresów jest duża, w piśmie niewyrobionym , a także kreślonym w

nietypowych warunkach brakuje zgodności.

Metody badań podpisów

1. Metoda analizy zmienności. Istotą jej jest liczbowe wyrażanie wybranych cech ogólnych i

szczególnych podpisów i umieszczenie ich w tabeli dla podpisu zakwestionowanego i porównawczego. Stwierdzenie, że większość badanych cech materiału zakwestionowanego nie mieści się w zakresie materiału porównawczego, upoważnia do sformułowania wniosku, że podpisy sporządziły różne osoby (duża zmienność). Stosowana do podpisów zautomatyzowanych, wyrobionych, nie do pisma patologicznego.

2. Metoda systemu linii prostych Duystera stosowana do badania podpisów nieczytelnych. Nie nadaje się do badania podpisów kopiowanych i w przypadku autofałszerstwa. Na podpisie

3. Metoda projekcji geometrycznej Brossona.

Założenie: W przypadku naśladowania podpisów, w podpisie sfałszowanym powstają odchylenia w rozmieszczeniu poszczególnych znaków graficznych w stosunku do podpisów autentycznych.

Na badany materiał nakłada się kalkę, a następnie wyznacza się cztery najbardziej wysunięte na zewnątrz punkty, które się łączy. W ten sposób powstaje czworobok, który można podzielić na trójkąty. W podpisach jednej osoby są one podobne.

Metoda projekcji geometrycznej Brossona

4. Metoda badań geometryczno- strukturalnych, podobna do

Metoda badań geometryczno-strukturalnych

5.Metoda wyznaczania wskaźnika podobieństwa kinetyczno- geometrycznego A.

Łuszczuka.

Polega na ustaleniu w wyniku jakich podstawowych ruchów ręki powstał dany zapis. Autor wyróżnił 10 elementarnych ruchów ręki i przyporządkował im wartość liczbową. Po zbadaniu w ten sposób materiału zakwestionowanego i porównawczego oblicza się według wzoru wskaźnik podobieństwa kinetyczno-geometrycznego.

W pkg A/B= Sew/Swe x 100%,

Wpkg- wskaźnik podobieństwa kinetyczno-geometrycznego konstrukcji A i B, Sew- liczba elementów wspólnych, Swe- liczba wszystkich elementów.

Metoda ta pozwala na określenie wartości identyfikacyjnej podpisów. Pozwala już we wstępnej fazie wyeliminować materiał.

Wi= 1/ (10-L)xSwe,

Metody dotyczące tekstu ciągłego

1. Metoda statystycznej weryfikacji materiału badawczego (tekst długi sporządzony w typowy sposób, metoda nie może być stosowana w zapisach zmienionych świadomie lub nieświadomie). Oparta jest na

możliwości wykorzystania danych dotyczących częstotliwości występowania określonych cech pisma w danej populacji. Ekspert wiedząc, jak często dana cecha powtarza się w reprezentatywnej dla całego społeczeństwa danego państwa próbie pisma, przy uwzględnieniu kryterium wieku, płci, wykształcenia, regionalizmów, używanych środków pisarskich, warunków pisania, może obliczyć prawdopodobieństwo powtórzenia się określonego zespołu cech u dwóch osób. Brak danych na temat częstotliwości występowania cech pisma w Polsce uniemożliwia jej stosowanie.

2. Metoda obliczania współczynnika integracji pisma A. Felusia. Poziom

integracji pisma to stosunek liczbowy gramm wzajemnie powiązanych do gramm niepowiązanych.

I= w/nw,

I- poziom integracji pisma, w- suma gramm powiązanych, nw- suma gramm niepowiązanych.

Metody tej nie można stosować do zapisów maskowanych. Wadą jej jest uwzględnienie tylko jednej cechy.

Metoda graficzno-porównawcza

1. W ramach badań ustala się i porównuje najbardziej charakterystyczne cechy pisma (cecha pisma- właściwość warstwy graficznej, językowej, treściowej lub technicznej) w materiale zakwestionowanym i porównawczym w zakresie grup cech: syntetycznych, topograficznych, mierzalnych, motorycznych, konstrukcyjnych.

2. Następnie zestawia się wyniki analiz materiału porównawczego i materiału zakwestionowanego, wyznacza się zbieżności i rozbieżności między nimi, a następnie wartościuje je.

3. Ostatnim etapem badań jest sformułowanie wniosków identyfikacyjnych i sporządzenie opinii.

Z. Czeczot, Badania identyfikacyjne pisma ręcznego, Warszawa 1972. A. Feluś, Odchylenia materialne w piśmie osobniczym, Katowice 1979,

A. Feluś, Podpisy. Studium z pismoznawstwa kryminalistycznego, Katowice 1987, P. Horoszowski: Kryminalistyka. Warszawa 1958,

W. Gutekunst, Kryminalistyka, Warszawa 1974,

Wójcik W., Badania porównawcze pisma ręcznego, Problemy Kryminalistyki 14/ 1958,

E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, Kryminalistyka – czyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008,

T. Wróbel, Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym, W-wa 1985, J. Widacki, Kryminalistyka, C.H. BECK 2016 ,

J. Moszczyński, Subiektywizm w badaniach kryminalistycznych, Olsztyn 2011,

M. Goc, B. Goc- Ryszawa, Nowoczesne metody i techniki badań pismoznawczych, Problemy współczesnej kryminalistyki, Warszawa 2013.