Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
w w w. o p e r o n . p l 1
Modele odpowiedzi do arkusza próbnej matury z OPERONEM Biologia
Poziom podstawowy
Grudzieƒ 2007
Nr
zadania Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania
Maks.
punktacja za zadanie 1. Za podanie czterech elementów – 2 pkt
Za podanie trzech lub dwóch elementów – 1 pkt
a – b∏ona wewn´trzna, b – rybosomy, c – b∏ona zewn´trzna, d – DNA
2
2. Za poprawne podanie ka˝dej nazwy – 1 pkt
A – tkanka mi´Êniowa poprzecznie prà˝kowana serca, B – tkanka mi´Êniowa poprzecznie prà˝- kowana szkieletowa
Za prawid∏owe wype∏nienie kolumn tabeli dotyczàcych konkretnych w∏ókien – po 1 pkt
3
3. Za poprawne podanie nazw stawów wraz z przyk∏adami – po 1 pkt 2
4. Za prawid∏owà odpowiedê – 1 pkt
Dieta bogata w t∏uszcze zwierz´ce, zawierajàce cholesterol i nasycone kwasy t∏uszczowe, zwi´ksza poziom cholesterolu we krwi, a tym samym wp∏ywa mi´dzy innymi na rozwój mia˝- d˝ycy i innych chorób uk∏adu krà˝enia.
1
5. Za prawid∏owà odpowiedê – 1 pkt a)
1
6. Za prawid∏owe podanie trzech numerów produktów lub ich nazw – 1 pkt 2, 7, 8, 10
Za poprawne podanie argumentu – 1 pkt
Potrawy te zawierajà niezb´dne sk∏adniki od˝ywcze, natomiast ma∏o w´glowodanów i t∏usz- czów.
2
7. Za prawid∏owe podanie nazw narzàdów – po 1 pkt a – Êlinianki, b – trzustka
2
8. Za podanie nazwy enzymu wytwarzanego przez narzàd a – 1 pkt amylaza Êlinowa/ptialina
Za podanie produktu dzia∏ania amylazy – 1 pkt dekstryny lub maltoza/dekstryny i maltoza
2
9. Za poprawne podanie nazwy ka˝dego z elementów wraz z cechà budowy – po 1 pkt 3 Kryterium W∏ókna mi´Êniowe A W∏ókna mi´Êniowe B
Liczba jàder
w jednym w∏óknie jedno lub dwa dziesiàtki
U∏o˝enie w∏ókien wzgl´dem siebie
widlasto rozga∏´zione, tworzà przestrzennà sieç
u∏o˝one równolegle do siebie
Symbol Nazwa stawu Przyk∏ad wyst´powania
A zawiasowy staw ramienno-∏okciowy, stawy palców ràk i stóp B siode∏kowy staw nadgarstkowo-Êródr´czny kciuka
Symbol Nazwa elementu morfotycznego
Charakterystyczna cecha budowy elementu morfotycznego
A trombocyty ró˝nokszta∏tne fragmenty cytoplazmy komórek szpi- kowych
B leukocyty ró˝ny kszta∏t, posiadajà jàdra komórkowe
C erytrocyty okràg∏e i dwuwkl´s∏e, bezjàdrzaste, zawierajà hemo- globin´
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
w w w. o p e r o n . p l 2
Nr
polecenia Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania
Maks.
punktacja za zadanie 10. Za sporzàdzenie tabeli – 2 pkt, w tym:
– za opisanie g∏ów tabeli (˝y∏a, t´tnica oraz gruboÊç Êcian, zastawki) – 1 pkt – za uzupe∏nienie tabeli – 1 pkt
2
11. Za prawid∏owe uzupe∏nienie zdania – 1 pkt wy˝sze
1
12. Za ustalenie, ˝e jest to reakcja swoista – 1 pkt Za podanie argumentu – 1 pkt
Jest to reakcja swoista, poniewa˝ przeciwcia∏a sà produkowane i uwalniane przez uczulone limfocyty B w odpowiedzi na pojawienie si´ w organizmie antygenu pochodzàcego ze szcze- pionki.
2
13. Za prawid∏owe uzupe∏nienie tabeli – 1 pkt 1
14. Za prawid∏owe wyjaÊnienie – 1 pkt
Odruchy bezwarunkowe umo˝liwiajà szybkie reagowanie na bodêce.
W ich wytworzeniu nie bierze udzia∏u ÊwiadomoÊç. Majà du˝e znaczenie obronne, jak na przy- k∏ad odruch wykrztuÊny.
1
15. Za podanie czterech elementów – 2 pkt
Za podanie dwóch lub trzech elementów – 1 pkt
a – receptor, b – neuron czuciowy, c – neuron poÊredniczàcy, d – efektor
2
16. Za ka˝dà poprawnà odpowiedê – po 1 pkt 2
17. Za prawid∏owe uzupe∏nienie schematu – 1 pkt
ma∏˝owina uszna→przewód s∏uchowy zewn´trzny→b∏ona b´benkowa→m∏oteczek→kowa- de∏ko→strzemiàczko→okienko owalne→Êlimak→nerw s∏uchowy
Za okreÊlenie roli kosteczek s∏uchowych – 1 pkt
Kosteczki s∏uchowe wzmacniajà drgania przenoszone przez b∏on´ b´benkowà wywo∏ane fala- mi akustycznymi.
2
18. Za prawid∏owà odpowiedê – 1 pkt D
1
Cechy ˚y∏a T´tnica
GruboÊç Êcian cienkie (cieƒsze) grube
Zastawki wyst´pujà (obecne) brak
Narzàd Cz´Êç wspó∏czulna Cz´Êç przywspó∏czulna
Oko rozszerzenie êrenicy zw´˝enie êrenicy
Serce przyspieszenie akcji zwolnienie akcji
Mi´Ênie jelita zwolnienie perystaltyki przyspieszenie perystaltyki
GLUKAGON pobudza rozk∏ad glikogenu w wàtrobie
TRZUSTKA
obni˝enie st´˝enia glukozy we krwi
INSULINA zwi´ksza wychwytywanie
glukozy z krwi, pobudza syntez´ glikogenu w wàtrobie i mi´Êniach podwy˝szenie
st´˝enia glukozy
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
w w w. o p e r o n . p l 3
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Nr
polecenia Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania
Maks.
punktacja za zadanie 19. Za podanie dwóch, trzech nazw – 1 pkt
a – krtaƒ, b – tchawica, c – oskrzela g∏ówne i p∏atowe Za prawid∏owe podanie funkcji krtani – 1 pkt
Krtaƒ umo˝liwia wydawanie dêwi´ków.
2
20. Za narysowanie diagramu – 2 pkt, w tym:
– za prawid∏owy opis osi – 1 pkt,
– za prawid∏owe naniesienie danych – 1 pkt
2
21. Za prawid∏owo przedstawione graficznie mutacje – po 1 pkt Za poprawne wyjaÊnienie wybranej mutacji – 1 pkt
KWIATKWIATUSZEK – duplikacja, KWIATUSZ – delecja Duplikacja polega na podwojeniu odcinka chromosomu.
Delecja polega na utracie pary nukleotydów lub kilku par.
3
22. Za prawid∏owe podanie genotypów wszystkich cz∏onków rodziny – 2 pkt Za prawid∏owe podanie genotypów dwóch cz∏onków rodziny – 1 pkt Genotyp matki: Aa
Genotyp ojca – Aa Genotyp dziecka – aa
A– barwa bràzowa oczu, a – barwa niebieska oczu
2
23. Za okreÊlenie rodzaju mutacji – 1 pkt mutacja genowa
1
24. Za cztery prawid∏owo uzupe∏nione zapisy – 3 pkt Za trzy prawid∏owo uzupe∏nione zapisy – 2 pkt
Za dwa prawid∏owo uzupe∏nione zapisy w tabeli – 1 pkt
3
25. Za podanie czterech sk∏adowych biocenozy – 2 pkt Za podanie dwóch sk∏adowych biocenozy – 1 pkt Producenci – na przyk∏ad dàb, sosna
Konsumenci I rz´du – na przyk∏ad zajàc, wiewiórka Konsumenci II rz´du – na przyk∏ad wilk, lis Destruenci – borowik, maÊlak, muchomor
2 Nazwa oddzia∏ywania Opis interakcji mi´dzy popu-
lacjami Przyk∏ady
komensalizm populacja A – „+”
populacja B – „0”
szakale ˝ywiàce si´ po˝ywie- niem pozostawionym przez lwy
mutualizm populacja A – „+”
populacja B – „+”
wspó∏˝ycie korzeni drzew i grzybów
paso˝ytnictwo populacja A – „+”
populacja B – „–”
tasiemiec paso˝ytujàcy w jelicie cienkim cz∏owieka
Sk∏ad chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego
zawartoÊç powietrza (% obj´toÊci)
0 10 20 30 40 50 60 70 80
powietrze wdychane powietrze wydychane tlen
dwutlenek w´gla
sk∏adnik powietrza
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
w w w. o p e r o n . p l 4
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Nr
polecenia Przyk∏adowe odpowiedzi i schemat oceniania
Maks.
punktacja za zadanie 26. Za prawid∏owà odpowiedê – 1 pkt
Budowanie zapór wodnych i Êluz uniemo˝liwia w´drówki rybom na tarliska, przez co ryby nie mogà si´ rozmna˝aç.
Zapory wodne i Êluzy utrudniajà równie˝ rybom poszukiwanie partnerów do rozrodu. W re- zultacie dochodzi do krzy˝owania si´ ze sobà osobników spokrewnionych, co mo˝e prowadziç do pojawienia si´ letalnych mutacji powodujàcych ÊmiertelnoÊç ju˝ w stadium zarodkowym.
To zaÊ mo˝e doprowadziç do wygini´cia danego gatunku ryb. Mo˝e te˝ wystàpiç du˝a Êmier- telnoÊç wywo∏ana znacznym zag´szczeniem ryb, które rozmna˝ajà si´ w ograniczonym po- wierzchniowo zbiorniku.
1
27. Za ka˝dà zaznaczonà cech´ – po 1 pkt B, D
2
