In s ty tu t B io lo g ii U M C S Z ak ład S y ste m a ty k i R oślin
A N N A L E Ś
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K L O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A
VOL. XLIX, 9 SECTIO C 1994
D o m in ik F I J A Ł K O W S K I , M a r i a W A W E R
Roślinność rezerwatu Kacze Błoto w województwie tarnobrzeskim
Yegetation of Kacze Błoto Reservation in the Tarnobrzeg Voivodeship
WSTĘP
Rezerwat Kacze Błoto został utworzony w r. 1988. Znajduje się on na terenie Janowskiego Parku Krajobrazowego, ok. 10 km na południowy zachód od FYampola (ryc. 1).
Podstawowy cel utworzenia tego rezerwatu to utrzymanie rzadkich zespołów roślin
nych oraz flory torfowisk przejściowych i wysokich, gdyż uznano, że stan ich zachowania jest godny biocenotycznej ochrony. Lokalne bezodpływowe obniżenie terenu pokrywają zbiorowiska z klas Scheuchzerio-Caricetea fuscae i Oxycocco-Sphagnetea, które są oto
czone borami z klasy Vaccinio-Piceetea. Łączna powierzchnia rezerwatu wynosi 167,85 ha (oddz. 144-146, 163, 164, 182, 183), w tym powierzchnia lasów — 153,17 ha, powierzchnia nieleśna — 14,68 ha.
Szata roślinna rezerwatu nie była dotąd badana. Wzmianki o roślinności tego terenu i obszarów sąsiednich można znaleźć w pracach F ij a łk o w s k ie g o (4), K a r c z m a r z a i K r z a c z k a (13) oraz K r z a c z k a (16-20).
STOSUNKI PRZYRODNICZE
Rezerwat Kacze Błoto należy do grupy rezerwatów torfowiskowych. Po
łożony jest w pobliżu przejścia Roztocza w Kotlinę Sandomierską (2), gdzie teren opada z wysokości ok. 270 m n.p.m. do 220 m n.p.m. Towarzyszy temu zanikanie utworów kredowych i trzeciorzędowych Roztocza na korzyść holoceóskich. W rezerwacie osiągają one miąższość kilku metrów, a potem przechodzą w nierozpuszczalne iły krakowieckie, na których spoczywa obni
żenie Kaczego Błota.
120 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
Ryc. 1 Położenie rezerwatu Kacze Błoto The localization of the Kacze błoto reservation
G le b y . Środkową, zabagnioną część rezerwatu zajmują gleby torfowe (3). W najbardziej podtopionych miejscach są one wytworzone z torfów torfowisk przejściowych. Charakteryzują się zabarwieniem słomkowożółtym, strukturą kłaczkowatą i są słabo rozłożone (rozkład 10-20%). Wykształcają się na nich zespoły z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae. W miejscach sła
biej podtopionych wytwarzają się gleby torfowe wytworzone z torfów tor
fowisk wysokich. Torf jest brunatny i jasnobrunatny o strukturze kłaczko- watej, rozłożony w 20-30%. Gleby te zajmują zespoły torfowisk wysokich
— Ledo-Sphagnetum i Eriophoro-Sphagnetum. Na piaszczystych wzniesie
niach otaczających obniżenie Kaczego Błota występują gleby bielicowe wy
tworzone z piasków luźnych. Przy obrzeżu torfowiska, gdzie poziom wód gruntowych obniża się stopniowo, wykształcają się one z warstwą butwiny.
W miejscach położonych wyżej kwaśna butwina zanika, odsłaniając pia
ski luźne charakteryzujące się wyraźnym zróżnicowaniem na poziomy gene
tyczne. Gleby te są siedliskiem zespołów borowych. Zróżnicowanie gleb za
leży ściśle od ukształtowania się stosunków wodnych. Cały teren rezerwatu jest dobrze uwilgocony, mimo przeprowadzonych przed kilku laty meliora
cji. Były one powodem zanikania niezwykle wartościowych dla biocenozy
Roślinność rezerwatu Kacze Błoto... 121 tego terenu bagienek i oczek wodnych. Na te miejsca wkracza karłowata sosna.
Klimat badanego terenu należy do Biłgorajsko-Janowskiej Dziedziny Kli
matycznej. Średnia roczna temperatura powietrza utrzymuje się na poziomie 8,6°C, w okresie wegetacyjym 14,6°C. Opady atmosferyczne wynoszą wiosną 110 mm, latem — 210 mm, jesienią — 120 mm, zimą — 90 mm. W okresie wegetacyjnym, trwającym 217 dni, suma opadów osiąga 380 mm, a w ciągu roku — 540 mm (24).
METODA PRACY
Charakterystykę fitosocjologiczną i ekologiczną zbiorowisk roślinnych rezerwatu Kacze Błoto oparto na badaniach terenowych przeprowadzonych w sezonach wegetycyjnych w latach 1987-1989. Wykonano 49 zdjęć fitosocjologicznych metodą B r a u n - B la n q u e - t a (1), które zakwalifikowano do 13 zespołów roślinnych (tab. 1 i 2), zgodnie z systemem M a t u s z k i e w ie ż a (23) i F ija łk o w s k ie g o ( 6 ) . Poszczególne zespoły roślinne opisano pod względem ich składu florystycznego i warunków siedliskowych. Charakterystykę siedlisk podano według ogólnych spostrzeżeń zanotowanych w czasie badań terenowych.
Nazewnictwo roślin naczyniowych przyjęto za J a s ie w ic z e m (12).
WYKAZ ZESPOŁÓW ROŚLINNYCH
W przedstawionym niżej wykazie podano nomenklaturę zespołów roślin
nych według F i j a ł k o w s k i e g o (6) i M a t u s z k i e w i c z a (23). Podana numeracja zespołów odpowiada zastosowanej w tab. 1-2:
Klasa: Oiycocco-Sphagnetea B r.-B I. et R. T x. 1943
Rząd: Sphagnetalia magellanici ( P a w i. 1928) M o o re 1968
Związek: Sphagnion magellanici K a s t n e r et F ló s s n e r 1933 em. D ie r s s 1975 1. Zespół: Ledo-Sphagnetum magellanici S u k o p p 1959 em. N e u h a u s l 1969 2. Zespół: Eriophoro-Sphagnetum recurui H u e c k 1929
Klasa: Scheuchzerio-Caricetea fuscae (N o r d h . 1937) R. T x. 1937 Rząd: Scheuchzerietalia palustris N o rd h . 1937
Związek: Rhynchosporion albae K o c h 1926 3. Zespół: Rhynchosporetum albae K o c h 1926 Rząd: Caricetalia fuscae K o c h 1926
Związek: Caricion fuscae K o c h 1926 em. K l i k a 1934 4. Zespół: Carici-Agrostietum caninae R. Tx. 1937
5. Zespół: Sphagno-Caricetum rostratae ( S t e f f e n 1931) Śm. 1947
6. Zespół: Junco effusi-Sphagnetum recurui P a ł c z y ń s k i 1964, P a s s . 1964 Klasa: Nardo-Callunetea P rs g . 1949
Rząd: Nardetalia P rs g . 1949
Związek: Nardo-Galion saiatilis P rs g . 1949
7. Zespół: Nardo-Juncetum N o rd h . 1920 B uk. 1942 8. Zespół: Calluno-Nardetum strictae H ry n c . 1959
122 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
Ryc. 2. Stanowiska zdjęć fitosocjologicznych w rezerwacie Kacze Błoto; 1 - granice rezerwatu, 2 - drogi leśne, 3 — ścieżka dydaktyczna, 4 — miejsce wykonania zdjęć
fitosocjologicznych
The sites of phytosociological records in the Kacze Błoto reserve; 1 — reservation borders, 2 — forest road, 3 - didactic path, 4 — place where the phytosociological records were
madę Klasa: Vaccinio-Piceetea B r.- B 1. 1939
Rząd: Vaccinio-Piceetalia B r.-B I. 1939 Związek: Dicrano-Pinion L ib b . 1933
9. Zespół: Vaccinio uliginosi-Pinetum K l e i s t 1929 10. Zespół: Molinio-Pinetum M at. 1982
11. Zespół: Leucobryo-Pinetum M at. (1962) 1973 12. Zespół: Festuco ouinae-Pinetum K o b e n d z a l9 3 0
13. Zespół: Yaccinio vitis-idaeae-Pinetum F i j a ł k o w s k i 1990
CHARAKTERYSTYKA FLORYSTYCZNA I EKOLOGICZNA ZESPOŁÓW
1. Ledo-Sphagnetum magellanici tab. 1, zdj. 1-4
Płaty torfowiska wysokiego, tworzące zespół Ledo-Sphagnetum, poro
śnięte są karłowatą sosną (zwarcie do 70%) nie przekraczającą 10 m wy
sokości. Bujnie rozwiniętą warstwę krzewinek tworzy Ledum palustre (po
krycie 70%) z udziałem głównie Vaccinium uliginosum (pokrycie do 30%) i V. oxycoccos (pokrycie 20%). Domieszkę stanowią Andromeda polifolia, Calluna uulgaris, Yaccinium myrtillus i V. uitis-idaea. Stałym składnikiem
Roślinność rezerwatu Kacze Błoto... 123
Ryc. 3. Rozmieszczenie ważniejszych zbiorowisk roślinnych w rezerwacie Kacze Błoto; 1 — granice rezerwatu, 2 — numery oddziałów, 3 — zbiorowiska:
Distribution of major communities in Kacze Błoto reserve; 1 — reservation borders, 2 — No. of. sections, 3 — communities:
a — Vaccinio vitis-idaeae-Pinetum, Festuco ovinae-Pinetum, b — Leucobryo-Pinetum, c — Molinio-Pinetum, d — Vaccinio uliginosi-Pinetum, e — Ledo-Sphagnetum, f — Eriophoro-
- Sphagnetum, g — Scheuchzerio-Caricetea fuscae
zespołu są także: Eriophorum uaginatum, Drosera rotundifolia i Carex nigra.
Wśród dominującej roślinności wysokotorfowiskowej występują pojedynczo niektóre gatunki torfowisk przejściowych. W zwartym kobiercu mszaków dominują torfowce: Sphagnum magellanicum, S. cuspidatum i S. nemoreum oraz Polytrichum strictum. Łącznie klasę Oxycocco-Sphagnetea reprezentuje 10 gatunków, a klasę Scheuchzerio-Caricetea fuscae — 5 gatunków o niskim pokryciu.
Na badanym terenie jest to najbardziej rozpowszechniony zespół tor
fowiskowy. Zajmuje stale podtopione gleby torfowe wytworzone z torfów torfowisk wysokich o odczynie kwaśnym, pH=3,0-4,0. Przy niskich stanach poziom wód gruntowych obniża się do ok. 0,5 m poniżej powierzchni torfo
wiska. Pod nazwą Sphagnetum medii pinetosum był często opisywany z Lu
belszczyzny (np. 5, 7, 9, 15).
2. Eriophoro-Sphagnetum recurui tab. 1, zdj. 5-8
W miejscach opanowanych przez fitocenzy tego zespołu spotyka się nie
liczne karłowate sosny (średnie zwarcie ok. 40%). Spłaszczone kępy tego
124 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
torfowiska wysokiego porośnięte są przez Eriophorum uaginatum (pokrycie 70%), której niekiedy towarzyszy E. angustifolium (zdj. 7 i 8). Warstwę mszystą tworzy zwarty kożuch torfowców, wśród których dominuje Spha
gnum magellanicum, S. cuspidatum i S. nemoreum, mniej licznie występuje S. palustre. Udział krzewinek, w odróżnieniu od Ledo-Sphagnetum, jest sto
sunkowo mały (łączne pokrycie wynosi ok. 30%). Są to głównie Andromeda polifolia, Vaccinium oxycoccos i V. uliginosum. Występują także niektóre gatunki z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae, mające małe pokrycie, ale dość dużą stałość, np. Garex lasiocarpa, C. nigra, C. limosa, Drosera rotun- difolia i Scheuchzeria palustris.
Zespół wykształca się w bardziej podtopionych miejscach torfowisk wy
sokich, gdzie woda stagnuje niemal stale przy powierzchni. Ma to miejsce głównie przy obrzeżach torfowiska, rzadziej w jego części środkowej. Wystę
puje na glebach torfowych wytworzonych z torfów torfowisk wysokich, słabo rozłożonych (20%), o odczynie kwaśnym, p # = 3 ,0-4,0. Na terenie omawia
nego rezerwatu zespół zajmuje ok. 20% ogólnej jego powierzchni i wykazuje duże podobieństwo fłorystyczne ze zbiorowiskami z klasy Scheuchzerio-Ca
ricetea fuscae. Opisany został z terenu sąsiadującego z rezerwatem (10), a także z Lubelszczyzny (np. 7, 22).
3. Rhynchosporetum albae tab. 1, zdj. 9-12
W rezerwacie Kacze Błoto zespół występuje na małych płatach po
wierzchni, nie przekraczających łącznie kilkunastu arów. Porasta je niekiedy karłowata sosna i brzozy (Betula pendula i B. pubescenś). W luźnej war
stwie zielnej dominują Rhynchospora alba (pokrycie ok. 50%) i krzewinki:
Andromeda polifolia, Vaccinium oxycoccos, rzadziej V. uliginosum. Zwarty kobierzec mszaków tworzą: Sphagnum cuspidatum, S. nemoreum i S. palu
stre, rzadziej S. magellanicum, a także Polytrichum strictum i Drepanocladus aduncus.
Zespół związany jest z glebami torfowymi dobrze rozłożonymi, wytwo
rzonymi z torfów torfowisk przejściowych, z dużą domieszką składników mineralnych. Pod warstwą torfu występuje piasek luźny. Odczyn gleb jest kwaśny, pH =3,0-4,0, a poziom wód gruntowych znajduje się zwykle przy powierzchni. Znacznie zmniejszył się obszar występowania zespołu (w po
równaniu do informacji z lat sześćdziesiątych), ponieważ w celu osuszenia podłoża wykopano głębokie rowy melioracyjne. Na osuszone miejsca wkra
cza sosna. Jako Rhynchosporetum albae typicum został opisany z tego terenu przez K r z a c z k a (19).
Roślinność rezerwatu Kacze Błoto... 125 4. Carici-Agrostietum caninae
tab. 1, zdj. 13 i 14
W rezerwacie fitocenozy tego zespołu rozwijają się w postaci małych, kil- kuarowych płatów, zwykle na obrzeżach torfowiska wysokiego, porośniętych niekiedy karłowatą sosną. Tworzą go niskie turzyce (Carex nigra, C. echi- nata, C. canescenś) i trawy (Agrostis canina, Poa pratensis). Znaczny udział w niektórych płatach mają rośliny siedlisk kwaśnych: Eriophorum uagina- tum, E. angustifolium, Drosera rotundifolia i Potentilla palustris. Zwarty kobierzec tworzą mszaki: Drepanocladus fluitans, Sphagnum palustre, S. ne
moreum i S. squarrosum.
Zespół wykształca się na glebach torfowych wytworzonych z torfów tor
fowisk niskich i przejściowych oraz mułowo-torfowych, dobrze rozłożonych, p.ff=4,0-5,0. Występuje tu stałe i duże nawodnienie terenu, głównie wodą wysiękową. Poziom wód gruntowych znajduje się przy powierzchni torfo
wiska, ale w okresach suchszych opada do 50 cm poniżej. Z Lubelszczyzny podawany jest dość często (np. 5, 7, 8, 9, 15, 21).
5. Sphagno-Caricetum rostratae tab. 1, zdj. 15 i 16
W płatach zespołu torfowcowo-turzycowego Sphagno-Caricetum rostra
tae warstwę zielną tworzy głównie Carex rostrata (pokrycie 40%). Obok niej licznie występują gatunki z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae, a także niektóre z klasy Oxycocco-Sphagnetea. Charakterystyczną cechą zespołu jest bujnie rozwinięta warstwa mszysta (pokrycie do 90%), złożona głównie z tor
fowców: Sphagnum squarrosum, S. palustre, S. nemoreum i S. cuspidatum.
Zespół występuje na małych płatach powierzchni w strefie peryferyjnej torfowiska wysokiego, nawodnionej ruchomą wodą. Podłoże tworzą silnie przewodnione gleby torfowe wytworzone z torfów torfowisk przejściowych o rozkładzie ok. 30%. Odczyn gleby jest kwaśny, pH=3,5-4,5. Z Lubelszczy
zny został opisany między innymi w pracach F i j a ł k o w s k i e g o (5, 11), K o z a k a (15), K a r c z m a r z a i S o k o ło w s k ie g o (14).
6. Junco effusi-Sphagnetum recurui tab. 1, zdj. 17 i 18
Zespół występuje na małych płatach powierzchni na obrzeżach torfowi
ska wysokiego, kontaktując się z innymi zespołami z klasy Scheuchzerio- -Caricetea fuscae. Wyróżnia się dużym pokryciem (do 60%) Juncus effusus
126 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
ze stałym udziałem Potentilla palustris, Agrostis canina, Carex canescens, C. nigra i Calamagrostis canescens. Warstwę mszystą tworzy zwarty kożuch torfowców: Sphagnum palustre, S. nemoreum, S. sąuarrosum i S. fallax. Pod
łoże stanowi torf brunatny o rozkładzie ok. 30%. Odczyn gleby jest kwaśny, p7J=4,0-5,0. Przy najniższych stanach poziom wód gruntowych nie obniża się bardziej niż do 50 cm. Zespół opisany był także z terenów sąsiednich (10, 11).
7. Nardo-Juncetum tab. 1, zdj. 19 i 20
Zespół charakteryzuje zwarta murawa Nardus stricta (pokrycie 50%) i Juncus sąuarrosus (pokrycie do 40%). W domieszce zaznacza się udział traw: Agrostis tenuis, Anthoianthum odoratum i Danthonia decumbens, a także innych gatunków z klasy Vaccinio-Piceetea.
Zespół najczęściej występuje przy wylocie z torfowiska słabo uczęszcza
nych dróg. Tworzy tam małe płaty wielkości zaledwie od kilku do kilkuna
stu metrów kwadratowych. Podłożem są mokre bielice wytworzone z pia
sków luźnych i słabogliniastych. Często w wierzchnich warstwach tworzy się butwina. Poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości 0,5-1,0 m.
Odczyn gleby jest kwaśny, p //= 4 ,0-5,0. Opisywany był z Lubelszczyzny i terenów sąsiednich (7, 9).
8. Calluno-Nardetum strictae tab. 1, zdj. 21 i 22
Zespół występuje na podobnych siedliskach, ale na miejscach nieco suchszych niż opisany poprzednio, zarówno na terenach bezdrzewnych, jak i częściowo pod okapem sosny. Zwartą murawę buduje Nardus stricta (pokrycie do 60%) i Calluna uulgaris (pokrycie do 30%). W domieszce liczniej występują Danthonia decumbens i gatunki z klasy Vaccinio-Piceetea.
Warstwę mszystą tworzy głównie Pleurozium schreberi.
Zespół wykształca się na mokrych piaskach luźnych, często z warstwą butwiny. Poziom wody gruntowej kształtuje się na głębokości ok. 1 m.
Opisywany był także z pobliskich terenów (8, 9).
Z e s p o ły b o r o w e z k la s y Vaccinio-Piceetea
Strefę ochronną rezerwatu stanowią bory. Wykształcają się na obrzeżu torfowiska, w strefie przejścia w podłoże mineralno-torfowe i mineralne. Roz
Roślinność rezerwatu Kacze Błoto... 127 mieszczenie zespołów leśnych uzależnione jest od zróżnicowania stosunków wodnych, troficznych i składu mechanicznego gleby.
9. Vaccinio uliginosi-Pinetum tab. 2, zdj. 23-30
Zespół boru bagiennego charakteryzuje stosunkowo niski (do 20 m wy
sokości) drzewostan sosnowy (zwarcie ok. 80%). Domieszkę stanowią poje
dynczo rosnące Betula pendula i Picea abies. W podszyciu nielicznie wy
stępuje Prangula alnus i Saliz aurita. W runie dominują krzewinki (łączne pokrycie ok. 50%): Ledum palustre, Vaccinium uliginosum, V. ozycoccos i V. uitis-idaea. Zaznacza się wyraźnie grupa gatunków przechodząca z tor
fowisk wysokich, np. Eriophorum uaginatum (zdj. 25 i 27) czy Vaccinium ozycoccos. Duży udział w zespole mają mszaki: Pleurozium schreberi, Poly
trichum commune, Aulacomnium palustre i Sphagnum nemoreum.
Bór bagienny wykształca się na obrzeżach torfowiska wysokiego. Zaj
muje płytkie gleby torfowe zalegające na mokrych piaskach luźnych, stale podtopione i silnie zakwaszone (pH =3,5-5,0). Poziom wód gruntowych nie opada zwykle poniżej 1 m. Zespół jest rozpowszechniony na tym terenie i na terenach sąsiednich (8-11).
10. Molinio-Pinetum tab. 2, zdj. 31-36
Zespół tworzy wysokopienny drzewostan sosnowy (zwarcie 80%) z udzia
łem Betula pendula, niekiedy Picea abies i sporadycznie Abies alba. Ostatnie dwa gatunki występują prawie wyłącznie w niższej warstwie drzew. W pod
szyciu nielicznie (zwarcie 10%) rośnie Frangula alnus. W runie duży udział ma Molinia coerulea (pokrycie do 80%), której towarzyszą Vaccinium myrtil- lus, V. uitis-idaea. W warunkach silniejszego uwilgotnienia zespół wykazuje powiązania z borami bagiennymi ( Vaccinio uliginosi-Pinetum). Pojawiają się wówczas Vaccinium uliginosum i Ledum palustre. Na siedliskach such
szych nawiązuje do borów świeżych (Leucobryo-Pinetum). Warstwa mszy- stajest dobrze wykształcona, tworzą ją: Pleurozium schreberi, Hylocomnium splendens, Polytrichum juniperinum, Dicranum polysetum, niekiedy Spha
gnum nemoreum.
Zespół wykształca się na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych, p77=4,0-5,0. Na powierzchni gleby niekiedy występuje butwina.
Poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości 1,0-1,5 m. Zespół występuje także na terenach sąsiednich (8-11).
128 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer 11. Leucobryo-Pinetum
tab. 2, zdj. 37-42
Drzewostan w borze świeżym reprezentowany jest przez zwarty (80%) las sosnowy z niewielką domieszką Betula pendula i Picea abies. W podszy
ciu nielicznie rośnie kruszyna (zwarcie do 20%) oraz podrost drzew. Runo tworzą gatunki typowo borowe, a zwłaszcza Vaccinium myrtillus (pokrycie 70%) z domieszką Oxalis acetosella, Calluna uulgaris, Melampyrum pra- tense, Trientalis europaea, Luzula pilosa i innych. Dobrze rozwinięta jest warstwa mszaków (pokrycie do 90%), w której dominuje Pleurozium schre- beri. Zespół wykształca się na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych i słabogliniastych, p if =4,5-6,0. Poziom wód gruntowych kształtuje się zwykle poniżej 2 m. Występuje na obrzeżach torfowiska i na omawianym terenie jest znacznie przekształcony w wyniku zrębowego systemu pozyski
wania drzew. Występuje także na terenach sąsiadujących z rezerwatem (8, 9, U ).
12. Festuco ouinae-Pinetum tab. 2, zdj. 43 i 44
Bór z kostrzewą owczą tworzy sosna (zwarcie 60%) z domieszką Picea abies. W podszyciu występuje podrost drzew i Frangula alnus. W runie do
minuje Festuca ovina (pokrycie 50%), a w domieszce rosną przede wszyst
kim gatunki borowe reprezentujące siedliska suchsze: Vaccinium vitis-idaea, Melampyrum pratense, Danthonia decumbens. Warstwę mszystą (pokrycie 60%) tworzą głównie Pleurozium schreberi i Polytrichum piliferum.
Zespół wykształca się w wyżej położonych miejscach rezerwatu, na szczytowych częściach wzniesień otaczających torfowisko. Występuje na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych i słabogliniastych, p/7=4,5-5,5. Poziom wód gruntowych kształtuje się zwykle na głębokości 3 m. Opisywany był także z terenów sąsiednich (8-11).
13. Vaccinio vitis-idaeae-Pinetum tab. 2, zdj. 45-49
Jest to mezofilny bór sosnowy (zwarcie 80%). W podszyciu występuje podrost sosny oraz Betula pendula, Frangula alnus i Juniperus communis.
Runo tworzą Vaccinium vitis-idaea (pokrycie 30%) i Calluna uulgaris naj
częściej z domieszką Melampyrum pratense, Vaccinium myrtillus i Agrostis tenuis. Warstwa mszysta jest dobrze rozwinięta (pokrycie 50%). Tworzy ją
Tab. 1. Skład florystyczny zespołów z klas Oiycocco-Sphagnetea, Scheuch- zerio-Caricetea fuscae i Nardo-Callunetea
Floristic composition of associations of Oiycocco-Sphagnetea, Scheuchze- rio-Caricetea fuscae and Nardo-Callunetea
N a z w a z e s p o ł u H a m e o f a s s o c i a t i o n
N u m e r z e s p o ł u N o . o f a s s o c i a t i o n
<u (0
a E
E U 3
□ ♦ • E ♦ *
♦ • m is a
o o — ♦» —
u e u v. v fcł
E I E O 3 3 E U R
3 0 3 a ♦ * E 3 c 2
+-* U ♦* m O 1 3 * - -W 3 1
<u o c o i •<-< o ♦J <u o o o
C O C O ♦» C t t C l C
1 C C C o o U U) O U O G O 3
o a > o m c m o m —t o m "O
X5 G •-< C > 3 U< b C. Ul C C. U
o a u a O >-• m r a o . m 3 a . r n ro
_ i tn u j tn cc m o < t n u o m z . o
—< cm -e i a f " ra
Z w a r c i e w a r s t w y d r z e w a w C o v e r o f t r e e - l a y e r a i n \
Z w a r c i e w a r s t w y k r z e w ó w b w % C o v e r o f s h r u b - l a y e r b i n %
P o k r y c i e w a r s t w y r u n a c w % C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n %
P o k r y c i e w a r s t w y m s z a k ó w d w h C o v e r o f m o s s - l a y e r d i n h
P o z i o m w ó d g r u n t o w y c h w cm H o r i z o n o f g r o u n d w a t e r i n c m
N u m e r z d j ę c i a N o . o f r e c o r d
i i i i i i i i i i i i i i ' i i i i i i i c r -
G O C OO O OO O I 1 I C C C I 1 1 O 1 C C.
—scm <m N
O C OO OO OG OO GG GOG OO OG OO O
g GC \ r » r - o o G o c < C G« A c * r » G o o r » r » o s o
O O O OO OO OO OC O OOG OO OO OO O
o o o o o o a o o a o c o o o o o o o o a o
D r z e w a i k r z e w y : T r e e s a n d s h r u b s :
A b i e s a l b a b ... ♦ ...
A l n u s g l u t l n o s a a ... ♦ 1 ...
A l n u s g l u t l n o s a b ...i ♦ B e t u l a p e n d u l a a ... 1 B e t u l a p e n d u l a b ♦ ♦ ♦ ... ♦ . 3 ...1 1 B e t u l a p u b o s c e n s b ... ♦
F r a n g u l a a l n u s b ...
F r a n g u l a a l n u s c ...
D u e r c u s p e t r a e a a ...
D u e r c u s r o b u r a ...
P i n u s s y l v c s t r i s a ... 6
P l n u s s y l v e s t r i s b 7 6 7 7 7 2 3 3 3 . . + 2 1 1 . + . 2 . . .
P l c e a a b l c s b ...1 ... i 5 a l i x a u r i t a b . . 1 ...♦ . ♦
G a t u n k i c h a r a k t e r y s t y c z n e 1 w y r ó ż n i a j ą c e j e d n o s t k i f i t o s o c j o l o g i c z n e z k l a s y O x y c o c c o - S p h a g n e t e a :
C h a r a c t e r i s t i c s p e c i e s a n d d i s t i n g u l s h i n g p h y t o s o c i o l o g i c a l u n i t s f r o m c l a s s O x y c o c c o - S p h a n n e t e a :
1 . L e d u m p a l u s t r e 2 . E r i o p h o r u m v a g i n a t u m A u l a c o m i u m p a l u s t r e D r o s e r a r o t u n d i f o l i a A n d r o m e d a p o l i f o l i a P o l y t r i c h u m s t r i c t u n V a c c i n i u m o x y c o c c o s S p h a g n u m m a g e l 1 a n i c u m S p h a g n u m c u s p i d a t u m S p h a g n u m p a l u s t r e S p h a g n u m n e m o r c u m S p h a g n u m s g u a r r o s u m
7 6 A 4 2 . . . 1 1 1 ♦ ♦ 5 6 7 3 . ...1 ♦ ♦ ♦ . ♦ . ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 1 1 1 2
1 1 1 ♦ 1 2 ♦ ♦ 2 2 1 1 2 2 3 2 1 2 2 2 1 3 1 5 1 2 .
2 3 3 2 3 2 2 3 4
1 ...1 + 3
5 2 3 5 2 3 3 5 2
. . ♦ . 1
♦ . 2 . 2
♦ . ♦ . . 1 2 ♦ . ♦
1 2 2 i i i ♦
4 2 1 1 . 1 1 *
3 4 3 5 3 6 1 2 2 2 4 2 1 1 1 2
. . . . 1 3 2 1
G a t u n k i c h a r a k t e r y s t y c z n e i w y r ó ż n i a j ą c e j e d n o s t k i f i t o s o c j o l o g i c z n e z k l a s y S c h n u c h z e r i o - C a r i c e t e a f u s c a e :
C h a r a c t e r i s t i c s p e c i e s a n d d i s t i n g u l s h i n g p h y t o s o c i o l o g i c a l u n i t s f r o m c l a s s S c h e u c h z e r i n - C a r i c e t e a f u s c a e :
3 . R h y n c h o s p o r a a l b a R h y n c h o s p o r i o n a l b a e : D r o s e r a i n t e r m e d i a S c h e u c h z e r i a p a l u s t r i s C a r e x l i m o s a
... ♦ . 5 4 4 3 . ...
...4 ...
... ♦ ♦ 1 ♦ 1 ♦ 1 ...
... ♦ . ♦ ♦ ♦ ♦ ...
S c h e u c h z e r i e t a l i a p a l u s t r i s :
P o t e n t i l l a p a l u s t r i s ... 1 . + . + + + 1 1 1 + + . . . .
C a r e x l a s i o c a r p a ... ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ . ♦ . ♦ ♦ . . ♦ . . .
C a r e x d i a n d r a ...♦ . ♦ ...
C a r e x c h o r d o r r h i z a ... ♦ . ♦ ...
4 . A g r o s t i s c a n l n a ... ♦ . ♦ ♦ ♦ 2 1 1 2 2 3 + + + ^
4 . C a r e x c a n e s c e n s ♦ ... 3 1 1 + 1 + 1 + + . . . . 4 . C a r e x e c h i n a t a ... ♦ ♦ 2 ...
5 . C a r e x r o s t r a t a . .. ♦ . . ♦ ... + . 4 3 + ...
6 . J u n c u s e f f u s u s . . ♦ ... ♦ ♦ . 5 6 . . .. 6 . S p h a g n u m f a l l a x ... 1 1 . . .. C a r i c e t a l i a f u s c a e :
C a l a m a g r o s t i s s t r l c t a C a r e x n i g r a
E p i l o b i u m p a l u s t r e R a n u n c u l u s f l a m m u l a V i o l a p a l u s t r i s
. . , . . . ♦ . . . ♦ ♦ ...
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 1 1 * 1 1 2 2 3 2 + + 1 ^ + .
...♦ ♦ ♦ . ♦ . ♦ ...
... ♦ 1 ♦ ♦ ♦ ...
... ♦ ! . ♦ . . . . S c h e u c h z e r l o - C a r i c e t e a f u s c a e :
C a l l i o r g o n c u s p i d a t u m ... ♦ . ♦ ♦ ...
E r i o p h o r u m a n g u s t i f o l i u m . . . . . .3 2 . ♦ . . ♦ + ♦ ♦ . ♦ . . . .
O r e p a n o c l a d u s f l u l t a n s ... 1 1 . ♦ . ♦ ♦ ...
J u n c u s a r t l c u l a t u s ... ♦ . ♦ . . . ♦ . . . P e d i c u l a r i s p a l u s t r i s ... ♦ ♦ . ♦ ...
G a t u n k i c h a r a k t e r y s t y c z n e i w y r ó ż n i a j ą c e j e d n o s t k i f i t o s o c j o l o g i c z n e z k l a s y N a r d o - C a l l u n e t e a :
C h a r a c t e r i s t i c s p o c i o s a n d d i s t i n g u l s h i n g p h y t o s o c i o l o g i c a l u n i t s f r o m c l a s s l i a r d o - C a l l u n e t e a :
7 . J u n c u s s g u a r r o s u s 7 . N a r d u s s t r l c t a B . D a n t h o n i a d e c u m b c n s 0 . V i o l a c a n i n a 0 . C a l l u n a v u l g a r i s L u z u l a m u l t i f l o r a H y p e r i c u m m n e u l a t u m C a r e x p i l u l i f e r a A g r o s t i s t e n u i s H y p n u m c u p r e s s i f o r m ę
2 5
♦ 6 2 5 1
♦
♦ ♦ 1 ♦ .. ♦ . . ♦ . 1 . . ♦ . . 3 + 2 ♦ 3 1
♦ ♦ ♦
♦ ♦
♦ ♦
♦
♦
♦
♦ 1
1 V a c c i n i o - P i c e e t e a :
V a c c i n i u m u l i g i n o s u m V a c c i n i u m m y r t i l l u s V a c c l n i u m v i t i s - i d a e a M e l a m p y r u m p r a t e n s e P o l y t r i c h u m c o m m u n e M o l i n i a c o e r u l e a P l e u r o z i u m s c h r e b o r i D r y o p t e r i s d i l a t a t a
G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p e c i e s ) e u r o p a e a 1 9 / + , 2 1 / ^ , S o l i d a g o v i r g a - a u r e a 2 0 / - * - c o b r y u n g l a u c u n 2 0 / 2 , 2 2 / + .
♦ . ♦ ♦ ♦ 1 1
♦ ♦ ♦
. . 2 ♦ . . . . 2 1 0
♦ ♦ . . ♦ ♦ ♦
H y l o c o m i u n s p l e n d e n s 3 / + , T r i e n t a l i s 2 2 / + , F e s t u c a o v i n a 2 1 / + , L o u -
G a t u n k i t o w a r z y s z ą c e ( A c c o m p a n y i n g s p e c i e s ) :
A n t h o x a n t h u m o d o r a t u m 1 ♦ 1 ♦
C a l a m a g r o s t i s c a n e s c e n s 1 . ♦ ♦
C a r e x p a r a d o x a ♦ 2 . ♦
D i c r a n u m p o l y s e t u m ♦ 1 ♦
J u n c u s b u l b o s u s , ♦ ♦
L y s i m a c h i a v u l g a r i s ♦ . . 1 . ♦ ♦ ♦
P h r a g m i t e s a u s t r a l i s 2 ♦
P o t e n t i l l a e r e o t a 1 ♦ 1 ♦
P o l y t r i c h u m j u n i p e r i n u m ♦ 1 . 2 2 1 ♦
P o l y t r i c h u m p i l i f e r u m 1 . ♦ ♦
P o a p r a t e n s i s . ♦ 1 • , ♦ ♦ ♦ ♦
R u m e x a c e t o s e l l a ♦ ♦ ♦
S c u t e l l a r i a g a l e r i c u l a t a ...♦ . ♦ ♦ ...
G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p e c i e s ) : C i r s i u m p a l u s t r e 1 6 / + , G e n t i a n a p n e u - m o n a n t h e 1 4 / + , 1 6 / + , L y c o p o d i u m a n n o t i n u m 2 2 / + , P o a p a l u s t r i s 1 6 / 2 , P r u n c l l a v u l g a r l s 1 6 / * , 2 1 / * , V a l e r i a n a s i m p l i c i f o l i a 1 6 / * .
1
3 5 2
Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
Annales UMCS, sectio C, vol. XLIX, 9
Tab. 2. Skład florystyczny zespołów z klasy Yaccinio-Piceełea Floristic compositon of associations of Yaccinio-Piceełea
Nazwa z e s p o łu Naae o f a s a o c la t lo n Numer z e s p o łu No. o f a s a o c la t lo n
3 3
2 c a *3
2 2 -5 3 4*3
3 Z* i > ► 3
_ o o
• Sb ó t o e - ł
C 3 «H x i O 3 C •
H S zJ 2 • o •
2 5 d 3 a c o w
► 04 a U IbeO, > ^ |
• • . . .
o* o •- (M c\
Z w arcie warstwy drzew a w % C orer o f t r e e - l a y e r a l n % Zwarcia warstwy krzewów b w % C orer o f a h r u b -la y e r b ln % P o k r y c ie warstwy runa c w % C o re r o f h e r b -la y e r c l n %
Poziom wód gruntowych w co H orlzon o f ground w ater ln cm G łębokość wody w ca
Depth o f w a ter l n ca Numer z d j ę c ia N o. o f reco rd
o * 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 i o
0 0 0 0 * 0 0 1 0 I O OO O O O O O O O O O O O O O O
CU U> — CM — CM — — «r\— — — CM (Q •< — — —
9 9 9 2 .9 2 ° ° 2 o o o o o o o o o o o o o o 0 0 0 0
O t F» 00 W3 CO C> OD t*-* CD © 0 0 CO <D CD CD CD p \ 2 C*3 O * O
S S S S £ £ 8 2 £ g £ g ? 8 8 8 £ S £ 8 S £ £ £ S S S
£ S £ 8 S 8 3 £ £ 8 8 £ 8 £ 8 £ 8 8 g £ £ 8 S 8 8 £ 8
•“ — — — — — — cm — m o in n n r \ r\
t-co o\O — w n 4IA *OMD o\ O —cm e\-4 i a u j k® o* cmcmcmcmcmcmcm o >r\ r \e \ n o n n n r\ •< -w-w- * -w
Drzewa i krzewy:
T ree8 and ahrubs:
A b ie s a lb a b Alnus g lu t in o s a b B e t u ła pendula a B e t u la pendula b B e t u ła pendula c B e t u la pubescens a B e t u la pubescens b B e t u la pubescena e P ie e a a b le a a P ic e a a b le a b P i c e a a b le a e P ln u s a y lw e s t r is a P ln u s a y lv e s t r i a b P ln u s s y lw e a t r ls c Populus tr e a u la a Ouercua robur b Guercua robur c Ouercus p etra ea b Frangu la a ln u s b Frangula a ln u s c J u n lp e ru s communis b S a l l x a u r it a b
• • • • • . . . . . 4 4 4 • • • • • • • •
+ ■ • • • • + . • ♦ . • ♦ • . • • • • • • • 1 1 . 1 * 1 . . . ♦ ♦ 4- 4 4 f I 4 . 4 4 . ♦ 1 . ♦ ♦ .
. . . • 4 . 4 • • • • • • •
* . • . . . . •
1 . . ♦ . • • • • • • •
• . . . * ♦ * • . • • • • • • • •
. . 1 1 . 1 . 1 i I 11 • •4 • • • • • • •
1 • • • • * • * 14 4 . 4 6 . . . . . •
♦ . * a4 • , 4 . . . . . .
7 * 7 8 7 8 6 7 4 7 6 7 7 6 7 7 7 6 7 7 6 3 8 . 7 . +
• 6 1 • • . . 1 1 1 4 4 4 • 2 . . 5 * ♦ ♦ . . . •4 . . 4 . . .
. . . 4 . • . . . .
. . . 4 • , • • • 4 . . . .
. . * 4 4 . . . . . .
* . • 4 « . • 4 . . . . .
• 1 . 2 . 2 . . . 4- 11* 4 2 1 • . 4 ♦ 4 4 . . . .
• • • * • . . . • • • • • • •
• • • • • . . . • 4 4 4 . . . . .
1 1 . + . 2 4 • • • • • • • • • •
G atunki c h a ra k tery sty czn e i w y ró żn ia ją ce je d n o stk i f l t o s o c j o l o g i c z n e z k la a y Y a c c in lo - P ic e e t e a :
C h a r a c t e r ls t le s p e c le s and d la t ln g u ls h in g p h y to a o cio lo g i c a l u n ita f r o a c la s a Y a c c in lo -P ic e e te a :
9 . Ledum p a lu a tr e 9 . V a c cin iu a u llg ln o a u a 9 . Eriophorua waginatun 9 . A ulacoan lu a p a lu a tr e 9 . V a e cin iu a oxycoccos 1 0 . M o lln la c o er u lea 1 0 . P o ly tr lc h u a coamune
1 0 . Sphagnun neaoreun
1 1 . Leucobryua g lau cu a 1 1 . H ylocoaiu a splendena 1 1 . Hypnum c u p r e a sifo r a e 1 2 . F eatu ca owiną
1 3 . Y a ccln lu a w it is - id a e a 13 . D lcranua acop ariu a
D lc ra n o -P ln lo n : P t e r ld lu a a ą u illn t n D lcranua p o ly se tu n Luzula p ll o s a S o lid a g o w lrga-aurea C ladIna a y lw a tle a
2 24 2 . 1 1 . 1 1 3 1
4 5 + + + 3 * 1 3 1 . . 2 2 2
P o ly tr lc h u a p i l l f e r u a R a co m ltriu a caneaeena Peucedanua o r e o s e lln u a Y a c c ln lu a a y r t i l l u a Melampyrua p raten ae P le u r o z lu a a c h r eb er l T r l e n t a lia europaea D r y o p te r ls d l l a t a t a Majanthemua b ifo llu m 0 x a l i a a c e t
S c h e u c h s e r l __
A g r o a tls canlna
Carex n ig r a * 4 . 4 4 4 4 * 1 . . * . . * . * . * ; ; \ \
G atunki sporadyczne /S p o r a d lc s p e c l e s / : Carex cen escen e 2 4 / + / , 0 . e ć h ln e ta / 2 6 / + / I G atunki tow arzyszące /A ccoap anylng s p e c l e s / :
P o l y t r lc h u a ju n ip e r in u a C a llu n a w u lg a rls Andromeda p o l l f o l l a P o ly t r lc h u a a t r l c t u a D anthonia decuabens A g r o s tla w ulgarla C ladIna r a n g lfe r In a Carex e r lc e t o r a a
C la d o n la p y x id a ta • • • I I I I I I I Z I I I Z I * * * * * * ’' * * * * ! Po t e n t l i ł a e r e c ta ... * ...4. + * +
C e t r s r ls le le n d l c a 4 3 / + / , L y s ie ć c h lć ć u i m r t e T o / t / , 8u“ ’ 1 4 2 / + / > 46 / + / , Rubue p l l c a t u e 3 5 / + / , Sp hagnn.
S p h . snuarroaum 3 2 / 2 / , Hleraclum p l l o a e l l a 4 4 /4 /,. P la g io th eciu m la e t u a
2 8 / + / , 2 9 / + / , L e p l d o a l a r e pt a n . 2 8 / + / , 3 0 / + / , P o h lle n S te n . 3 0 / + / . ' t n e c i u . l e e t ™ i c e t e a f u s c a e :
♦ 1 . * . 2 1 2 2 + 1 1 1 2
4 • 4
3 3 4 5 3 6 7 2 2 3 4 4 5 3 4 7 6 4 6 24 2 1 1 14 1 14 4 1 2 2 14 1 4 1 2 1 2 24 14 4 4 14 4 4 4
2 1 2 34 2 4 4 3 3 4 5 5 1 4 5 5 5 4 3 4 3 3 2 3 2 1
• • • •4 4 • • 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
• • • • • • 4 4 • • • 4• • 4 4 4 4 • • • .
• • • • • • • • • • • • • • • 4 • 4 . 4 •
4 4
4 • 4 4
4 . . . . .. . * * 1 1 * 4 4 . 4 4 . 1 4 1 * *
1 1 * 1 4 1I + + 1 + + + + 1 . + . + 4 * 1 4 1 3
4 4 4 4
4 4 4 . * 4
♦ ♦ 1 * 4 2 *
2 2 1 .
2 ♦
• • 2 • • • + 7 3 6 4 3
1 ♦ 2 1 * 2 1
2 2 ♦ 2 * 1 1 * 1 1 2
1 1
5 ♦ 1 •
1 1 1 1
Dominik Fijałkowski, Maria Wawer
Annales UMCS, sectio C, vol. XLIX, 9
