Podsystem logistyki
Podsystem logistyki
• Współczesne przedsiębiorstwa produkcyjne funkcjonują w otoczeniu
rynkowym. Realizacja działalności gospodarczej wymaga utrzymania przez nie stałych kontaktów zarówno z dostawcami, jak i klientami. Prawidłowe planowanie produkcji przeznaczonej dla określonych odbiorców rynkowych nie może się odbywać bez uwzględnienia otoczenia, w którym
przedsiębiorstwo działa, a szczególnie jego źródeł zaopatrzenia i zbytu.
• Termin „logistyka” oznacza kwaterowanie, transportowanie i zaopatrzenie pododdziałów i po raz pierwszy zastał użyty przez szwajcarskiego generała H. Jominiego w 1830 r.
• W 1962 r powstało Towarzystwo Logistyczne. Jego członkowie zdefiniowali logistykę jako proces planowania, sterowania, kontroli kosztów,
przepływu i magazynowania oraz informacji – od źródeł wydobycia surowca aż do miejsca konsumpcji produktu, zgodnie z życzeniami klienta. Na początku lat dziewięćdziesiątych rozszerzono definicję logistyki charakteryzując ją jako proces planowania, wykonywania, kontroli i
sprawnego przepływu oraz magazynowania surowców, półfabrykatów
i wyrobów gotowych, a także usług i stosownych informacji, od źródeł
wydobycia surowców do klienta zgodnie z jego oczekiwaniami.
Logistyka – podstawowe koncepcje
• Logistykę tworzą procesy fizycznego przepływu dóbr materialnych – surowców, materiałów, półfabrykatów, wyrobów gotowych - w
przedsiębiorstwie, a także miedzy przedsiębiorstwami oraz przepływy strumieni informacyjnych odzwierciedlające procesy rzeczowe i
wykorzystywane w sterowaniu tymi procesami.
• Logistyka to pewna koncepcja, filozofia zarządzania procesami realnymi (przepływem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym
ujmowaniu tych procesów.
• Logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej badająca prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr i informacji o ogniwach.
• Przepływ informacji ma swój początek przy określaniu zapotrzebowania rynku i zapotrzebowania produkcyjnego na materiały. Obejmuje ona
zamówienia, kontrolę i realizację zleceń. W przedsiębiorstwie produkcyjnym dotyczy to m.in. przygotowania danych na potrzeby wewnątrzzakładowego sterowania dopływem materiałów do stanowisk pracy, planowania
operatywnego produkcji, realizacji zadań inwestycyjnych i konstrukcyjnych
oraz planowania gospodarki finansowej.
System logistyczny
• System logistyczny w ujęciu dynamicznym to celowo
zorganizowane i zintegrowane przepływy materiałów i produktów oraz odpowiadających im informacji, umożliwiających optymalizację w zarządzaniu łańcuchem dostaw (m.in. poprzez automatyczną
identyfikację towarów, symulację komputerową, controlling, elektroniczną wymianę danych oraz komputerowy rachunek kosztów).
• W ujęciu statycznym wymienia się takie elementy jak:
– Zorganizowane w stosownych komórkach służby decyzyjne
zarządzające zapasami, transportem, magazynowaniem i realizacją zamówień
– Środki techniczne umożliwiające przemieszczanie, przeładunek, i magazynowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych
– Podsystem zintegrowanego komputerowego wspomagania zarządzania
procesami logistycznymi.
System logistyczny
• System logistyczny to celowo zorganizowany i zintegrowany zbiór elementów (ludzi, majątku
trwałego i obrotowego, działań, norm regulacyjnych) wraz z występującymi między nimi związkami, które są zaangażowane w zachodzące w przedsiębiorstwie procesy przepływu surowców, zapasów produkcyjnych i wyrobów gotowych oraz związanej z tym przepływem informacji.
• W systemie logistycznym przedsiębiorstwa można wyróżnić:
– Sferę przepływu dóbr fizycznych
– Sferę regulacji, której głównym elementem jest system
przepływu informacji zwany planowaniem, realizacją i kontrolą
procesów przepływu dóbr fizycznych.
SYSTEM LOGISTYCZNY PRZEDSIĘBIORSTWA System przepływu informacji
Transmisja i przetwarzanie zamówień
Dostawcy
System przepływu produktów
Przepływ odpadów i opakowań zwrotnych Przepływ surowców,
materiałów i części
Przepływ wyrobów gotowych
Monitorowanie i kontrola
Wspomaganie decyzji logistycznych
Koordynacja wewnętrzna
Odbiorcy
System przepływu produktów i informacji w systemie logistycznym przedsiębiorstwa
Kryteria podziału
• Systemy logistyczne dzielone są według dwóch podstawowych kryteriów:
– Funkcjonalnego, tj. według sfery działania przedsiębiorstwa i w skali łańcucha logistycznego (zakresu i rodzaju rozpatrywanych funkcji systemu)
– Instytucjonalnego, tj. według liczby i rodzaju instytucji składających się na strukturę systemu
• Kryterium funkcjonalne wiąże się z wyodrębnieniem i przyporządkowaniem procesów logistycznych
poszczególnym sferom działania przedsiębiorstwa, z
uwzględnieniem różnych faz przepływu dóbr fizycznych i przyporządkowanych im informacji płynących z rynku
zaopatrzenia, poprzez przedsiębiorstwo produkcyjne na
rynki zbytu.
SYSTEM LOGISTYCZNY PRZEDSIĘBIORSTWA
Logistyka marketingowa
Logistyka materiałowa
Rynek
zaopatrzenia
Logistyka utylizacji
Magazyn zaopatrz.
Magazyn odbiorczy
Proces produkcji magazyn przejściowy
Logistyka zaopatrzenia Logistyka produkcji Logistyka dystrybucji
Surowce wtórne, opakowania zwrotne, odpady, zwroty materiałów
System logistycznym przedsiębiorstwa przemysłowego według podziału funkcjonalnego
Rynek zbytu Magazyn
wyrob. got.
Magazyn wydawczy
Podstawowe podsystemy logistyczne
• W sferze zaopatrzenia – podsystem przepływu surowców, materiałów, części zamiennych od dostawców do magazynów
zaopatrzeniowych lub magazynów przyjęcia w przedsiębiorstwie lub bezpośrednio do procesu produkcji.
• W sferze produkcji – podsystem przepływu surowców, materiałów, części zamiennych, półfabrykatów i wyrobów gotowych między
magazynami zaopatrzeniowymi i magazynami wyrobów gotowych (magazynami zbytu).
• W sferze dystrybucji (zbytu) – podsystem wyrobów gotowych między magazynami zbytu i klientami na rynku zbytu, jak również bezpośrednio z produkcji do klienta.
• W sferze zwrotów towarów, pustych opakowań w kierunku
odwrotnym tj. od klientów do dostawców – podsystem utylizacji.
Rodzaje systemów wg kryterium funkcjonalnego
• System logistyczny pojedynczego przedsiębiorstwa
• System logistyczny pojedynczego przedsiębiorstwa i jego bezpośrednich partnerów (dostawców, odbiorców i kooperantów)
• System logistyczny pojedynczego przedsiębiorstwa i wszelkich partnerów biorących udział w pozyskaniu surowców, ich przetworzeniu w wyroby gotowe oraz dostarczeniu do odbiorców końcowych
• System logistyczny wszystkich współpracujących
przedsiębiorstw na rynku danego produktu
Magazyn surowców
Proces
produkcji Rynek
zbytu Magazyn wyrobów
gotowych Rynek
zaopatrzenia
System logistyczny przedsiębiorstwa
System logistyczny pojedynczego przedsiębiorstwa może mieć strukturę bardzo prostą i składać się z zaledwie trzech węzłów, tj. magazynu
surowców, wydziału produkcji i magazynu wyrobów gotowych
Rys. Przykład prostego systemu logistycznego pojedynczego
przedsiębiorstwa
Wydziały produkcyjne
MS MP
R yn ek z ao pa trz en ia R yn ek z by tu MS MP
System logistyczny przedsiębiorstwa
Wydziały produkcyjne Zakład produkcyjny nr 1
Zakład produkcyjny nr 2
W przypadku jednostki o złożonej strukturze organizacyjnej, np.
rozproszonego terytorialnie przedsiębiorstwa wielooddziałowego
(posiadającego wiele fabryk) struktura systemu logistycznego może
obejmować wiele węzłów w postaci magazynów surowców, wydziałów
produkcyjnych i magazynów wyrobów gotowych.
R yn ek z ao pa trz en ia d os ta w có w be zp oś re dn ic h R yn ek z by tu o db io rc ów be zp oś re dn ic h
System logistyczny przedsiębiorstwa i jego bezpośrednich partnerów
kooperanci
Rzadko kiedy przedsiębiorstwo zaopatruje się tylko u jednego dostawcy i sprzedaje wytworzone produkty tylko jednemu klientowi. Zdarza się, że niektóre operacje występujące w procesie technologicznym są
wykonywane przez kooperantów, poza przedsiębiorstwem.
System logistyczny przedsiębiorstwa
Magazyn surowców
Proces
produkcji
Magazyn wyr. Got.Dostawcy bezpośredni
Odbiorcy
bezpośredni
Zastosowanie koncepcji logistycznych – dziedziny:
• W procesie produkcji do zapewnienia jej ciągłości i zgodności z harmonogramem
• W obrocie towarowym do tworzenia
łańcuchów transportowo-magazynowych, dzięki którym usprawnione zostają
transport, przeładunek i przechowywanie
dóbr
Zakres zadań logistyki
• Podstawowy zakres zadań logistyki obejmuje:
– przyjmowanie zamówień i ich koordynację
– zaopatrzenie w materiały niezbędne do produkcji – kontakty z dostawcami i prowadzenie negocjacji – realizowanie zakupów
– organizację dostaw – transport
– gospodarkę magazynową – optymalizowanie stanów – administrowanie bazami produktów
– nadzorowanie dostawy produktów do klientów.
• Uwaga: w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa można dostrzec sprzężony ciąg procesów – od zamówienia na produkty przez planowanie ich wytworzenia i zakupy niezbędnych materiałów aż po dystrybucję. Realizacja tych
procesów powinna zapewnić odpowiednią ilość dóbr we właściwym miejscu i czasie, przy zaangażowaniu minimalnych środków.
• Podstawowym zadaniem logistyki jest koordynacja zaopatrzenia
materiałowego, produkcji i zbytu, aby w możliwie najkrótszym czasie przy
minimalnym nakładzie środków osiągnąć dostosowanie do zmieniających
się warunków rynkowych.
Struktura podsystemu
• Funkcje logistyczne realizują:
– Planowanie potrzeb materiałowych
– Transakcje strumienia materiałowego
– Zakupy materiałowe i kooperacja bierna
– Planowanie zasobów dystrybucji
Podsystem logistyki Podsystem
logistyki
zarządzanie materiałami zarządzanie materiałami
sprzedaż i dystrybucja sprzedaż i dystrybucja
utrzymanie ruchu utrzymanie ruchu
zarządzanie jakością
zarządzanie jakością
Funkcje podstawowe
• Wspomaganie decyzji w zarządzaniu logistycznym dotyczą głównie operacyjnej funkcji zarządzania . Na funkcję tę składają się działania związane z
przemieszczaniem produktu logistycznego w jego
fizycznej postaci. Podstawowym obszarem decyzyjnym w logistyce jest koordynacja przepływów rzeczowych pomiędzy ogniwami łańcucha logistycznego,
sprowadzająca się do planowania zapotrzebowania surowcowego przed przystąpieniem do produkcji oraz planowania dystrybucji gotowych produktów po jej
zakończeniu.
Moduł zarządzanie materiałami
• Ma za zadanie zabezpieczenie terminowych i zgodnych z zapotrzebowaniem dostaw materiałów na cele eksploatacyjne, remontowe, inwestycyjne oraz cele zasilania produkcji. W procesie zakupu surowców i materiałów obsługiwanym przez ten moduł wykonywane są następujące działania:
– Ustalenie zapotrzebowania na surowce i materiały – na podstawie danych o normatywnym zużyciu materiałów na wytworzenie każdego elementu składowego wyrobu końcowego oraz planu produkcji.
– Tworzenie wewnętrznego polecenia zakupu realizowane przez dział planowania albo przez dział produkcji.
– Określenie możliwych dostawców – w przedsiębiorstwach stosujących podejście just in time (JiT) procedura oceny dostawców jest przeprowadzana raz na rok lub
rzadziej. Przedsiębiorstwo decyduje się na kilku kontrahentów, z którymi zawierane są długookresowe umowy ramowe.
– Wybór dostawcy
– Wystawienie zlecenia zakupu – dane wprowadzone z umowy ramowej umożliwiają sporządzenie zlecenia zakupu, które wysyła się do dostawcy
– Kontrola transportu – dostawca wysyła towary do przedsiębiorstwa, które złożyło zamówienie i zawiadamia go o tym. Firma transportowa powinna zapewniać
możliwość śledzenia drogi przesyłki.
– Odbiór towarów – po dostarczeniu towarów na miejsce przeznaczenia są one
przenoszone do magazynu lub przekazywane bezpośrednio do produkcji. Wcześniej
Moduł sprzedaży i dystrybucja
• Wykonuje następujące funkcje:
– Wspomaganie procesu sprzedaży przez odpowiednie zapytania i przygotowanie ofert
– Przygotowanie umów
– Tworzenie zlecenia sprzedaży
– Tworzenie noty dostawy – nota dostawy inicjuje proces
przygotowania wysyłki zawiera m.in.: specyfikację wyrobów, które zostaną wysłane, harmonogram i specyfikację drogi transportu
– Spedycja towarów
– Tworzenie faktury – system R/3 umożliwia wystawianie faktur, rachunków uproszczonych, faktur korygujących oraz kontrolę naliczanych podatków
– Ściąganie należności – potwierdzenie o dokonaniu zapłaty powinno zostać wysyłane do odbiorcy, a następnie
zweryfikowane przez bank.
Moduł utrzymania ruchu
• Realizuje całokształt działań dotyczących zaopatrzenia, zbytu, gospodarki magazynowej oraz wyceny materiałów w przedsiębiorstwie.
• Gospodarstwa magazynowa obejmuje następujące funkcje:
– Zarządzanie zapasami materiałowymi w ujęciu ilościowym i wartościowym – Planowanie, wprowadzanie danych i dokumentowanie wszystkich przesunięć
materiałowych – Inwentaryzację
• W ramach gospodarki magazynowej wspomagane są następujące działania:
– Zarządzanie złożonymi strukturami magazynowymi – Definiowanie i operowanie miejscami składowania
– Zarządzanie różnymi typami magazynów tj. magazyny wysokiego składowania, magazyny blokowe, magazyny o stałych miejscach składowania
– Tworzenie tzw. zleceń przeniesienia (zleceń transferowych) – Monitorowanie wszystkich ważnych przesunięć zapasów
– Przeprowadzanie przyjęć i wydań zapasów z użyciem różnych strategii tj. następne puste miejsce składowania, stałe miejsce składowania, według danych
wprowadzonych przez użytkownika, dodanie do zapasu już znajdującego się w miejscu składowania zgodnie z zasadą FIFO lub LIFO
– Zarządzanie zapasami niebezpiecznymi
Moduł zarządzanie jakością
• Wspomaga wykonywanie takich zadań
jak: kontrola materiałowa, analiza awarii
oraz kontrola terminowości dostaw.
Moduł gospodarki materiałowej
• Gospodarka materiałowa obejmuje dane o każdym materiale, surowcu, produkcie,
towarze, umożliwiając zarządzanie zasobami magazynowymi. Wśród podstawowych jego
funkcji są:
– Planowanie zużycia materiałów, wyliczane na podstawie ilościowego planu produkcji oraz jednostkowej materiałochłonności
– Planowanie zaopatrzenia materiałowego, obliczane na podstawie planu zużycia materiałów, stanów
magazynowych oraz złożonych zamówień
Moduł gospodarki wyrobami gotowymi
• Obsługa sprzedaży oznacza wsparcie obejmujące rejestrację zamówień przez klienta, dokumentację magazynową, wystawienie faktury oraz obsługę zwrotów i reklamacji z wystawieniem faktury
korygującej. Do jego podstawowych funkcji zalicza się:
– Ewidencjonowanie wykonywanej produkcji – aktualizowanie kartoteki wyrobów gotowych następuje na podstawie
dokumentów PZ (przyjęcie wewnętrzne) po stronie przychodów oraz dokumentów WZ (wydanie zewnętrzne) po stronie
rozchodów
– Fakturowanie sprzedaży wyrobów gotowych – wykorzystywana
jest kartoteka odbiorców oraz cennik wyrobów
Moduł gospodarki magazynowej
• Jego główne funkcje określa się następująco:
– Wystawianie dokumentów magazynowych
– Ewidencjonowanie pozycji magazynowych
– Sprawozdawczość magazynowa
Funkcje uzupełniające to:
• Planowanie ogólne działalności łącznie z planowaniem produkcji, zakupów, transportu, potrzeb dystrybucyjnych i kontrolą sieci
dystrybucyjnej
• Zarządzanie bazą danych produkcyjnych – obejmuje bazę danych o materiałach, półproduktach, metodach wytwarzania, stanowiskach roboczych, operacjach i narzędziach, umożliwiając tworzenie i modyfikację specyfikacji materiałowych i procesów technologicznych
• Elektroniczna wymiana danych – dotyczy wymiany danych również z systemami partnerów rynkowych
• Analizy i raporty informacji – oznacza możliwość analiz danych
wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwem (m.in. analiz
sprzedaży, prognozowania popytu) oraz symulację zdarzeń w
czasie rzeczywistym na podstawie bazy danych
Systemy klasy SCM
• Systemy zarządzania łańcuchem dostaw (SCM - supply chain
management ) realizują model danych pozwalający obsługiwać w
czasie rzeczywistym dużą liczbę złożonych transakcji. Stanowi
to istotną różnicę między nimi a systemami planowania zasobów
przedsiębiorstwa (ERP). Wdrożenie systemów typu SCM pozwala
na doskonalszą transmisję danych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz
w komunikacji z wszystkimi jego kontrahentami za pośrednictwem
technologii internetowych. Otwiera to większy zakres integracji
całokształtu procesów gospodarczych realizowanych przez
firmę. Stąd systemy typu SCM zaczynają dominować nad ERP,
ponieważ szybka wymiana danych przez Internet w połączeniu ze
standaryzacją opakowań oraz stosowaniem kodów kreskowych
tworzy podstawę usprawnienia logistycznego łańcucha dostaw w
skali globalnej.
Systemy WMS
• Uzupełnieniem systemów informatycznych ERP umożliwiającym obsługę procesów magazynowych są systemy WMS. Dzięki możliwości współpracy z kompleksowymi rozwiązaniami typu ERP wzbogacają ich funkcje o
specjalistyczne algorytmy z tego zakresu. Zawierają one szereg
specyficznych modułów, odpowiadających poszczególnym grupom procesów logistycznych zachodzących w gospodarce magazynowej, łącznie z obsługą magazynów wysokiego składowania. Gromadzą dane o rodzajach, ilości i podziale miejsc składowania, dane o artykułach (np. terminach ważności, hierarchii i strukturze opakowań, sposobach składowania, seriach itp.) oraz wiele innych informacji, niezbędnych do wspomagania operacji
magazynowych. Typowe funkcje takich systemów obejmują:
– Zarządzanie magazynami - Obszar magazynowy – Miejsca magazynowe - Zawartość magazynu – Eksploracja magazynu - Dokumenty logistyczne – Zamówienia dla dostawców - Zlecenia od klientów
– Rezerwacja towarów - Potwierdzenie dokumentów wydania – Generacja ładunków - Dostawy do magazynu
– Rejestracja dostaw z zewnątrz - Rejestracja dostaw z produkcji – Wysyłki z magazynu
