<£inffvo
Z fn tern acia
☆
$ u o n m o n a ta g a z e to
p o r
ĉsp e ra n to
etiranta la 1~an k a ĵ 15~an de ĉiu monato
X /-a Jaro
P R R IS V
PRESR • ESPERRNTISTfl SOCIETO
33, Rue Lacĉp&de, 33
O N I A B O N A S L. L Ĉ e:
a ) o f ic e j o d e l a g a z e t o e n P a r i s , — b ) S - r o P . A h l b e r g , S e k r e t a r i o d e K l u b o E s p e r a n t is t a , e n S t o c k h o l m , ( S v e d la n d o ) , D ĉ b e l n s g a t a n 5 0 , — c ) S - r o M a n u e l B e n a v e n i e , S o c i e d a d 14, J M u r c ia , ( H is p a n la n d o ) , — d ) S - r o A ”. O s i a n i e v i ĉ , « K o n - t o r o E s p e r a n t is t a » , e n S . - P e t e r b u r g ( R u s la n d o ) J a ŝ ĉ i k 8 0 , — e ) S o c i e t o « E s f e r o * e n S . - P e t e r b u r g (a d r . D - r o A . I . A s n e s , B o l ŝ a j a P o d j a ĉ e s k a j a , d . »4. k v . 1 2 .), -r- f ) F ir m o M S l l e r ĉf* B o r e l , P r in z e n s t r a s s e 9 5 , B e r l i n S . ( G e r m a n la n d o ) , — g ) P ir m o J . L . i n d a u e r ' s c h e B u c h ĥ a n d l u n g ( S c ĥ o f f i n g ) , R a u f i n g e r s t r a s s e 29
JM Lŭncben ( B a v a r u j o ) . — O n i s e n d u a b o n m o n o n n u r a l u n u e l tiu j. ĉ i s in jo r o j r e s p . flr m o j, a ŭ a l r e d a k c io j d e g a z e t o j a ŭ s e k r e t a r i o j d e -g r u p o j e s p e r a n t i s t a j .
J a r a a b o n o : s e n l i t e r a t u r a ,aldono 5 f r a n k o j, k iu n s u m o n o n i s e n d u la ŭ e b le p e r p o ŝ t a m a n d a to . ( P o r p a p e r m o n o j ni k a lk u la s : 5 f r a n k o j = 2 r u b lo j = 4 g e r ib . m a r k o j = 4 ŝilin g o j
= 1 d o la r o = 2,Xo h o l. flo re n o = 4 s k a n d . k ro n o j = 5 a ŭ s t r o - h u n g a r a j k r o n o j.) — K u n l i t e r a t u r a a ld o n o 7 ,5 0 fr.
P r e z o d e ĉ iu n u m e r o 40 c e h tim o j.
P a g o p o r a n o n c o j : 4 0 c e n t im o j p o r lin io ( k o m p o s t i t a e l « p e t i t » p r e s - lit e r o j ) ; ĉ e p li g r a n d a a n o n c a d o e s t a s d o n a t a r a b a t o la ŭ r e c i p r o k a k o n s e n t o . M a lg r a n d a j n n e k o m e jf c a jn a n o n c o j n n i p r e s a s p o r n ia j a b o n a n t o j p o d u d e k c e n t i - m o j p o r lin io . R a b a t o p o r a lm e n a ŭ s e s p r e s o j : 10 ° / o
L a ŝ a n ĝ o d e a d r e s o k o s t a s 50 c e n tim o jn .
P o ŝ tm a r k o j e s t a s a k c e p t a t a j n u r p o r 3/4 d e ilia v a lo r o .
* -»
- 7 1 • - - - - - — — - - / ■ : .
H
elsingfors, F in lan d o, M a rtin & M a k eld , librejo (adr. : It.
W iertotie 6, F elef, 5434, rek om en d as sin al la finlandaj E spe- rantistoj.
S
tenografio. — S-ro M aurice D a v id , sek retario de la
g ru p o E sp era n tiŝta en S ain t-C lau d e, deziras trovi m on h elp an ton por eld o n ig i lernolibron de E sp eran ta S ten o g ra fio verk ita laŭ la m etodo P r£ v o st-D ela u q a y . — O n i volu tu rn i sin al S-ro D avid , 36, fa u b o u rg M arcel, S ain t-C lau d e, (Jura), F rancujo.
★ I N T E R N A C I A S IG N O
a p r o b i t a d c g r u p o ĵ lc a ĵ s o c i e t o ĵ e n K a n a d - , A n g l o - , B e l g - , F r a n c - , G e r r a a n - , H l s p a n - , A ŭ s t r o - , F i n - , I t a l l a n d o , S i b e r i o lc. a . r e k o r a e n - d a t a d e S . F . p . p . JS., b u t o n t r u a , b r o ĉ a , k r a v a t a , r i c e v e b l a ĉ e ĉ i u j G r u p o j E s p e r a n t i s t a ĵ : 1 f r a n f c o . — R a b a t o a l l a g r u p o ĵ p o r a l -
m e n a ŭ 12 : 2 0 ° / o - — S i n t u r n l a l S - r o
E m i l e P . G A S S E , 1 0 5 , L y c e e , L e H A v r e , F r a n c l a n d o .
A . S , F e d o r ĉ e n k o , s t u d e n to , R u s l a n d o , K ie f f ,
d e z ir a s i n t e r ŝ a n ĝ i s a l u t o j n k u n g e e s g e r a n ti s t o j ĉ iu la n -
d a ĵ p e r ll u s t r i t a j e s te tik a j p o ŝ tk a r to j k u n v id a ĵo j d e
u r b o j, k a j p o r t r e to j d e s o c ie ta j e m in e n tu lo j k a j g e a r t-
is to j g l o r a j . — R e s p o n d e li s e n d o s a r t a n p o ŝ t k a r t o n .
k in g o o In te p n a e ia
J)uonmonata organo en -Csperanto
R e d a k c io k aj a d m in is tr a c io P A R I S , 5 -e A r r ., 33, ru e Lac6p& de, 33 -
15 o k to b r o 1906
R a p o r to pri la a -a U n iv e r s a la K o n g r e s o d,e E s p e r a n to e n G e n e v e 553
N ia a ld o n o llt e r a t u r a (p a ĝ o j 305— 320) : L a p u t o R aĵ l a p e n d o l o , d e E d g a r A . Pob (tr a d . A lkx. Pr id b), d a ŭ r i g o k a j f i n o , — k a j L a f u m o , d e Ma- Rya K o n o pn ic k a (tr a d . V l a d. Sv jd e r b k), k o m e n c o .
R a p o r t o
pri la .2 -a Universala Kongreso de Esperanto en Geneve.
( D a ŭ r ig o k a j f i n o . )
T iu ĉi letero alportanta la A postolan B en on de la plej alta E stro de la K atolik oj, kaj p ublike le g ita de p rotestan ta pastro en la K o n g reso , ricevas lo n g a n kaj varm an aplaŭdadon.
A1 ĉiuj ĝ i aperas k vazaŭ nova pruvo de la ab solu ta neŭ traleco de. E speranto en ĉiuj specialaj fakoj relig ia j, socialaj aŭ politikaj ; ĝ i esto s certe a n k a ŭ p oten ca helpilo por la pro- p a g a n d o ĉe la k a to lik o j, k iu j, eble pli ol aliaj, ob stin e k red as, k e la lin g v o in tern acia povas esti nur la latin a.
S-ro B ou rlet diras, k e li esta s liberpensulo. K iel liberpen- sulo li forte altiras la aten ton de l ’K o n g reso al tiu ĉi g r a v a aprobo de 1’P apo, kaj in sista s, por k e oni penu ricevi tian aprobon de ĉiuj estroĵ de aliaj religioj aŭ ideaj fak oj. T io ĉi h avos certe g ra v a n rezultaton por la p rop agan do, kaĵ m on tros pleĵ evid en te la neŭtra^eqpn de E sp eran to. (A p la ŭ d a d o .)
D -ro B ein diras, k e en la K o n g reso j de E sp eran to oni
nepre devas ŭzi nur la lin g v o n in tern acian . T ia l li forte
554 L a 2-a K o n g r e s o
m alap rob as, k e o n i kelkaToje p arolis n acie en la n u n a Itd n - g r e so (1).
S-ro P rivat d on as fine al la k o n g resa n o j k elk ajn p raktikajn in form ojn pri l a , Runvenoj de sp ecialistoj kaj pri la h od iaŭ a vesp erfesto.
D u m 1a p o stta g m e z o o k a za s an k oraŭ m ultaj * privataj k u n ven oj. Jam k u n v en is m aten e, tuj p ost la labora k u n sid o , la m a tem a tik isto j k u n v o k ita j de S-ro B ou rlet, kaj la advok atoj, solicitorŭj, ktp. k u n v o k ita j d e S-ro» M ich au x, por fondi spe- cialan esp eran tistan societon .
Je la dua kaj duono k u n v en a s Ia m em broj de la L in g v a K o m ita to , sub prezido de D -ro Z a m en h o f kaj de S-ro B oirac ; je la k v a ra la m ed icin istoj, farm aciistoj kaj dentistoĵ kaj ali-
parte la sten o g ra fiisto j k u n vok itaj de S-ro B r6on.
Je la k v in a o k a za s sam tem p e en diversaj ĉam broj : k un- venoj d e la oficiroj k u n v o k ita j de L eŭ ten a n to B ayol ; de la k om ereistoj sub aŭspicoĵ de la k om erca so cieto « P ro g re so » de F ra n k fu rt kaj de la fran ca k om erca kaj in d u stria S ocieto E sp e- ran tiŝta; d e la scien cistoj kaj scien cam an toj sub prezido de g e n e - ralo Sĉbert; fine d e la francaj edukistoj k u n vold taj de S-ro B oi-
rac.
Je la k v in a kaj d u on o k u n v en a s Ia k a to lik o j k u n v o k ita j de p astro P eltier, kaj je la sesa la fram ason oj en la fram ason a klub ejo de Ia strato B o v y -L y sb erg , k ie o k a za s p rivata festen o
( i) V erŝa jn e S-ro B ein n e celis en sia k ritik o la uzon d e la fran ca lin g v o en la solen a m a lferm a k u n sid o de la K on - g r e so , e n k i u e stis m ultaj G enevanoj n e-esp era n tista j, tre feliĉaj aŭdi fran ce k elk ajn p rak tik ajn inform ojn pri E sp eran to krom la specim enoj de n ia lin g v o , k iu jn ili n e p ovis kom preni, sed kiuj m on tris al ili la fa cila n uzeblecon de E sp eran to.
Lki k r itik o k o n cern a s kredeble nur 1a uzon de n acia lin-
g v o en k u n sid oj sp ecia le E speram tistaj, e k z e m p le la ital&n t o a s -
ton dum la festen o en V ev e y aŭ la fran can « k an zon on » en la
u n u a vesp erfesto. P ri tio ĉi li esta s certe tu te prava. M i ja le g is
en la G en ev a g a z e to L a S u isse artik olon pri la dirita vesp erfesto,
en k iu la a ŭ to ro m o k a s nin, d iran te p ro k sim u m e tion ĉi : « N i rL
m a rk is o fte la k rion B r a v a ! kio m o n tra s k la r e , k e tiu ĉi v o rto
esta s an k a ŭ esp eran ta, aŭ eble, k e la k o n g resa n o j scia s la fran-
can lin g v o n . C etere la p lej g r a n d a s u k c e s o e s tis n e d isp u te b le
p o r fra n ca k a n te to , kiu v e r e Ŝajnis p e r fe k te k o m p r e n a ta de
ĉiuj. T re k red in d e e s t a s , k e la E sp e r a n tisto j e s t a s h o m o j, kiuj
s c ia s la fran can lin g v o n , kaj nur m istifik a s nin p e r ilia E sp era n to . »
kaĵ p oste so len a akcepto farata de la G enevaj loĝioj, k u n francaj kaj esperantaj paroladoj pri E sp eran tism o.
L a k o n g resa n o j kiuj ne partoprenas en kunvenoj v izita s individue, laŭ la p rogram o, la m uzeon A riana en bela k a ste lo , m eze de v a sta parko, sur la bordo de l ’la g o .
Aliaj profitas la liberan p o stta g m ezo n por detale viziti la k o n g resa n ek sp ozicion . En ĝ i ili trovas, k iel la p asin tan jaron en B o u lo g n e , m u ltajn dokum entojn m on tran tajn la pli kaj pli gran d an d isv a stiĝ o n d e E sp eran to. Mi. p ovas citi ĉi tie nur la
ĉefajn in ter ili.(
D ek str e, apud la pordo, jen e sta s u n u e sk rib m a ŝin o Y o s t, k iu diras sin « la plej bona el la sk rib m aŝin oj ». O ficisto de la
firm o Y o st ĉeesta s la tu tan ta g o n en la ek sp ozicio por m ontri al la vizitantoj la fu n k ciad on de la m a ŝin o . B edaŭrinde li ne scia s E sp eran ton , kaj li ek sp erim en te k o n v in k iĝ a s, k e la scio de nia lin g v o esto s baldaŭ nepre n e c e se g a por ĉiuj k om ercistoj.
L a m a ŝin o , k iu n li m on tras, e sta s la ordinara tipo Y o s t, per k iu oni jam nun p ovas, sen sp eciala aran ĝo, skribi E sp eran ton , sed kiu esta s n ek ap abla su p ersig n i la gra n d a jn literojn, kaj d evas a n sta ta ŭ i la literon ŭ per la litero ŭ. L a oficisto an on cas, k e baldaŭ la firm o Y o st aran ĝos sp ecialan tipon de m a ŝin o k ap ab lan skribi E sp eran ton tu te p len e kaj k orek te, kaj p lie
eldonos esp eran tan k a ta lo g o n pri siaj sk rib m aŝin oj. B
T io n ĉi ĵam faris la firm o O liv e r, kaj dum la unuaj ta g o j
de la ek sp ozicio oni povis vidi tipon de ĝiaj sk rib m aŝinoj k a-
pablaj skribi, krom la lin gvoj franca, g e r m a n a kaj a n g la ,
a n k a ŭ E sp eran ton tu te k orek te, k u n la sp eciala litero ŭ, kaj
ĉiuj su p ersig n ita j literoj gran d aj aŭ m alg ra n d a j. P lie, espe-
ranta k a ta lo g o ku n m ultaj ilustraĵoj e sta s lu k se efldonita de la
firm o O liv e r, kaj k la r ig a s d etale la m ek a n ism o n kaĵ fu n k ciad on
de la m aŝin o. G i esto s sen p a g e sen d ata al ĉiuj E sp eran tistoj,
kiuj ĝ in p etos, sk rib an te al : O liv e r T y p e iv rite r C o m p a n y. L d .,
75» 0 tie e n V icto ria S tr e e t, L o n d o n . T iu ĉi k a ta lo g o form as, kun
la jam aperintaj esperantaj k a ta lo g o j de la gravaĵ firmoj G au -
m o n t (F otografiloj : 57, rue $ a in t-R o ch , P aris) kaj S te p h e n s
(Inkoj : 57, A ld ersg a te Street, L ondon), ŝatin d an d ok um en taron ,
k iun devas posedi ĉiuj prop agan distoj kaj paroladistoj de Espfe-
L a 2 -a K o n g r e s o
ran to, por m on tri, k ie l E sp eran to nun d isv a tiĝ a s ĉe la k om er- cistoj ( i) .
L a le g a n to j certe pardonos m in pri m ia in sisto pri la esp eran taj sk rib m a ŝin o j : ili ja fa cile k om p ren os, k iel ev id en te m o n tra s n iajn p rogresojn ĉe la k o m ercista ro tiu ĉi alfarad o al E sp era n to de la diversaj sistem o j de sk rib m aŝin oj kaj la ĉeesto de du el ili en la k o n g r e sa ek sp o zicio .
Apud la sk rib m a ŝin o Y o s t e sta s videblaj la d iversaj
cc
C efeĉaĵoj », n o m e la fa m ek o n a ta j « ŝlosiloj », diversaj tipoj de esp eran taj s ig n o j, en kiuj 1a stelo e sta s ĉirk a ŭ a ta de rondo, k ie s k oloro m o n tra s la n aciecon de 1’p ortan to, kaj a n k a ŭ tre p ra k tik a tip o de la sim p la ste lo por b u ton tru o.
A pude tr o v iĝ a s la diversaj eldonaĵoj de la B rita’ A socio, kaj io m pli m a lp ro k sim e la
ccS ek fu m ita j H a r in g o j » de S-ro D u c h o c h o is en B o u lo g n e-su r -M er. O n i v id a s p o ste n ovan ludon :
cc
P u n ta , la u n iv e rsa la tu tm o n d a lu do en lŭ u n iv ersa la tu tm o n d a lin g v o ». G i e s ta s « k o m b tn o d e ĵeto sto j k aj k a rto ĵ u n u p arte, k aj k o m b in o d e koloroj kaj nom broj alip arte » d iras la esp e- r a n ta r e g u lo de P lu d o eld o n ita d e P u n ta -H a u s en B e r a
(S v is u jo ).
A pud a g r a b la ĵo tr o v iĝ a s u tila ĵo , jen e s ta s ja la « BotpolU ro E sp era n to » sp ecia la ciro por ŝu o j. L a pipoj « 'E speranto » e sta s tra n k v ila j najbaroj de la lik voro « E sp £ran tin e », k iu s c iig a s nin per b ela esp era n ta p rosp ek to, k e ĝ i n a sk iĝ is durn la X I I I * jarcen to — kaj ne dum la B o u lo g n e ’a K o n g r e so , k iel on i p ovu s kredi — k iel a te sta s h istoriaj skribaĵoj de P h ilip p e
( i ) M i d evas tie ĉi rem em o rig i, k e la m a ŝin o O liv e r n e e sta s la u n u a tskribm aŝno sp ecia le a r a n ĝ ita por sk rib i a n k a ŭ E sp era n to n , k rom diversaj paciaj lin g v o ĵ. Jam d e lo n g e la sk ri- b m a ŝin o H a m m o n d (9, ru e L e P eletier, P a ris) p osed as tiu n ĉi k ap ab lon per sim p la ŝa n ĝ o tre rapide fareb la d e p eceto en la m a ŝin o . G i eĉ liv era s pli op ortu n e. pli b elan sk rib aĵon ol la O liv e r , ĉar ĝ i sk rib a s la supersign/itajn literojn p er u n u so la frap o d e k la v o , k aj n e su p e r sig n a s la m a lg ra n d a jn literoĵn io m tro a lte su p er la sk rib lin io , k ie l fa ra s la O liv e r , k iu sa m a lte su p e r sig n a s la g ra n d a jn k aj la m a lg ra n d a jn literpjn.
C etere m u ltaj sk rib m a ŝin o j p o v a s sk rib i E sp era n to n sen sp ecia la a ra n ĝ o , k ie l nun fa ra s la Y o s t, la R e m in g to n , t .e . ne su - p e r sig n a n te la g ra n d a jn literojn , kaĵ u zan te la literon ŭ
a n s ^ta ta ŭ # . In ter ili m i p ovas citi tu te ap arte la m a ŝin o n D a c ty le ,
pro ĝ ia m a la lta prezo. 1
de C o m m in es : « ...e t m o u lt f e i s t de b ru it Veau d 'a rq u e b u sa d e E sp ĉ ra n tin e . » ( i ) . Se vi vo’la s k o n sta ti m em , k e m i ne ŝercas, petu la p rospekton de S -ro~B ru n on -C h au vet. en S a in t-E tien n e
(F ra n cu jo ).
Cu la E sp eran tistoĵ e sta s drin kem u loj ? Mi ne scia s ; ŝed certe la vin istoj e sta s « esp era n tistiĝ em u lo j ». E sta s ja vid eb laĵ apud la lik voro E spĉraritine la esp eran ta vin o
« M irin d a „ d e S-ro Jadeau en M ercurey (Sad n e-et-L oire), la gran d aj vinoj de S-ro M oreau -V oillot en B ea u n e (CĜte-d’O r), la gran d aj .kaj ordinaraj vinoj rik oltitaj de D -ro V e so u x en la
sa m a lando, la ĉam p an vin o Ay S a u m a n ta « E sp eran to k ie s sola a g e n to e sta s, S-ro R oels-d e R op , rue du T ra n sv a a l, 64%
en Antverpenof (B elg u jo ). Ciuj tiuj ĉi vinvendis^oj p resig i9 esp eran tajn p rosp ek tojn , k iu jn p ovas libere preni la vizita n to j.
Apud la vin oj, jen an k oraŭ boteloj da « O liv o leo E sp eran to » de S-ro L a n isso n en Salon (P ro v en ce). *
N e m a lp ro k sim e de la « botelaro „ e sta s la B o h em a ek sp ozicio k u n diversaj lernolibroj kaj esperantaj verkoj eldoni- taj de niaj B oh em aj sam id ean oj.
Sur apuda tab lo tro v iĝ a s kell^aj ekzem pleroj de la ĵu s aperinta « K la r ig a L ib r e to de 1 'D eltn a s'a j H e lp a j B ild o j por la p rak tik a in stru ad o de 1’m odernaj lin g v o j per la sen p era m etodo kaj bildaro „. T iu ĉi libreto, france kaj g erm a n e v erk ita de S-ro E . R o ch elle, profesoro en la liceo de B ord eau x e sta s trad u k ita kaj a lĝ u s tig ita al E sp eran to de S-ro de B ea u fro n t.
Gi en h a v a s d etalajn k la rig o jn kaj priskribojn pri serio da 16 specialaj gran d aj (9 0 x 1 2 0 ) koloraj m urbildoj, kaj liveras al la profesoroj kaj lernantoj riceg a n m aterialon por k on versacio pri ĉiuspecaj ordinaraj aferoj de la ĉ iu ta g a vivo. E n ĝ i e sta s troveblaj m u lte g o da nom oj de plej diversaj objektoj, p rofesioj, ludoj, m ariĝaĵoj, k tp ., kiujn, oni va n e serĉu s en niaj plej plenaj vortlibroj, kaj kiuj fo r ig a s grandari ĝ isn u n a n m an k on en n ia lin g v o . L a 16 bildoj esta s n ig r e represitaj en du kajeroj de oportuna form ato, kiujn p ovos k u n p orti hejm en la lernantoj de la k u rsoj, en kiuj oni uzos la gran d ajn kolorajn m urbildojn?
K un ĉiu bildo esta s sen trad u k a vortaro de la nom oj de ĉiuj
(1) « ...I£aj g ra n d a n bruori faris la sa n ig a likvdro E sp e-
raritine. „
558 L a 2^a K o n g r e s o
objektoj sur ĝ i, kaj an ta ŭ ĉiu vorto n um ero respondanta sa m a n n u m eron p resitan apud la~ k on cern ata ob jek to.
L a eld o n isto (S-ro G. Delrrias, io , rue S a in t-C h risto ly , B o rd ea u x ), p r e sig is esp eran tajn cirkulerojn, en kiuj li pro- p o n a s sen d i se n p a g e al petontoj unu sp ecim en on de l ’k u n - porteblaj bildoj a k om p an atan de ĝ ia vortaro en la lin g v o , k iu n on i deziros (a n g la , fran ca, g erm a n a , h isp an a, ita la , ru sa, flandra aŭ E sp era n to ).
Jen e sta s nun E sperantaj libroj p u n k treliefe presitaj por b lin d u loĵ. Ilia d ik eco a ltiras la aten ton de la vizitah toj, kiuj rig a rd a s a n k a ŭ k u n in tereso la sk rib ilon uzatan por skribi per i*eliefaj punktoj la B raille-literojn . S u r la sa m a tab lo tro v iĝ a s la diversaj eldonaĵoj vendataj p o r d a profito de la p rop agan d o de E sp eran to ĉe la blinduloj : « T ra fe n d ita T u ro », « U ne h eu re d 'E sp e ra n to » la a m u za d ia lo g a parolado de S-ro C art pri E sp eran to, « N o tio n s ĉ te m e n ta ire s e t ex ercices de C o n ver- s a tio n » de la sa m e aŭ toro ktp.
L a apuda ek sp ozicio de la P re sa S o cieto m on tras la jam m u ltajn librojn eldonitajn de tiu ĉi firm o sp eciale E sp era n tista . Sur la m uro e sta s rim arkindaj gran d aj m urbildoj prezeritantaj la scenojn rak on titajn en la ses ekzercoj de la « P re m ie re s N o tio n s » kaj uzataj de la aŭtoro por p u b lik a in stru ad o per tiu ĉi lfbro ( i ) . Aliaj gran d aj koloraj m urbildoj p len u m a s sa m a n oficon por helpi al la in stru ad o per la libreto
« In s tr u a d o de E sp e ra n to p er B ild a ro ».
Sur najbara tab lo v id iĝ a s la diversaj gazetoj kaj libroj eŝp eran tistaj k u n an k a ŭ esperantaj m u zik aĵoj, in ter k iuj on i
rima^rkas « L a V ojo » de S-ro D e sh a y s, « L a E sp ero » de S-ro de Mrinil, la de nun k vazaŭ oficialan h im n on de la E sp e- ra n tisto ĵ, kaj la n o v n a sk ita n « M arŝo de la E s p e r a n tis to j » de S-ro D e sh a y s. Sur la sa m a loko e sta s a n k a ŭ vid eb la b ela esp eran ta p oŝh orloĝo, su r k ie s p ostfla n k o brilas la k v in p in ta ste lo kaj tiu ĉi frazo reliefe sk rib ita : « Per E sp eran to al a m i- k eco in ter ĉiuj popoloj ». G i e sta s fab rik ita de S-ro P h . W o lf
( i) O n i trOvos kopiojn de tiuj ĉi bildoj en la dua eld on o de la « N o tio n s » kaj a n k a ŭ en libro ĵu s aperinta ĉ e la P resa S o cieto : « C o u rs C o m p ie t d 'E sp e ra n to » en h a v a n ta Ia tu tan m a- terialon de la du libroj Prem i& res N o tio n s kaj In stru a d o de
E sp e ra n to p er B ild a ro , kun plena le k sik o n o d e la uzitaj vortoj.
en L a C h au x-d e-F on d s (S u isse) kaj^estas vere ĉarm a m em oraĵo pri la K o n g reso .
Sinjoro C au d evelle, la B o u lo g n e -a « K o n g r e sa fo to g r a - fisto » m on tras apude portreton de D -ro Z am en h of, k iu e sta s certe, la u m ia op in io, el ĉiuj la plej b ela kaj « vera » portreto de n ia m ajstro. E n lia ek sp o zicio e sta s a n k a ŭ rim ark ata se fio da p oŝtkartoj ilu stritaj pri la u n u a K o n g reso .
Sur aliaj tabloj, m e z e de la ĉam bro, jen e sta s g erm a n a j eldonajoj kaj prospektoj por fisp era n to , g ra n d a a m a so da cirkuleroj, k a ta lo g o j kaj sorb-paperoj de la firm o S te fe n s , k olek toj da ĵurnalaj artikoloj pri E sp eran to, loriga to la ĵa banderolo tu te k ovrita per esperantaj diverslandaj k oresp on - daĵoj : ĝ i foriris el C lerm on t-F erran d , kaj rondiriŝ ĉirk aŭ la tu ta terg lo b o , de k oresp on d an to al k oresp on d an to, a n ta ŭ ol reveni al la lok o d e n a s k iĝ o .
S u r la m uroj oni vidaS in teresajn paĝojn de la k o n g r e sa n u m ero de la T ra la M on do kaj diversajn afiŝojn , in ter k iuj e sta s apar-te rim arkindaj la « M a lk a ra j A fiŝo j in te rn a c ia j p o r P ro p a g a n d o » aĉeteblaj ĉe la G rupo de V ersa illes, kaj a n k a ŭ la b lan k a oficiala afiŝo anoricinta la k u rson de Jisp eran to en tiu ĉi sa m a urbo.
F in e, on i trovas a n k a ŭ en la k o n g r e sa ek sp ozicio E sp eran - tajn « artaĵojn », jes, tri artaĵojn : portreton oleop en tritan de D -ro Z am en h of, sta tu o n n om itan « E sp era n tistin o », kaj sta - tu eton p rezen tan tan E sp eran ton ek flu g a n ta n super la m on d o.
Pri la am b aŭ u n u aj, m i n en ion diras, por ne ĉ a g r e n ig i la aŭtorojn ; la tria e sta s vere ĉarm a verk o, cetere.. su b sk rib ita de S-ro E rn est L eg ra n d , R om -p rem iu lo.
E1 la m ultaj d ok u m en toj m ontritaj en tiu ĉi ek sp ozicio, k iu jn m i v o lu s citi pli d etale, eliras tiu ĉi kortkludo nedubebla, k e, de unu jaro, n ia lin g v o tre p ro g resis en la m ondo, precipe ĉe la k om ercistoj, k aj k e, aliparte, tre p erfe k tiĝ is la rim edoj por ĝ ia in stru ad o kaj p rop agan d o. E ĉ la ek sp ozicio m em tre h elp is certe en Gen&ve por la p rop agan d o, ĉar ĝ in v izitis raultaj ne-esperantistaj G enevanoj dum la tu ta k o n g r e sa sem ajn o.
*
* *
560 L a 2-a= K o n g r e s o
Je la o k a kaj duono yespere, en la teatra ĉam bro de la
« A m ikoj de l ’Instruado », dua teatra festo, kaj balo .kun naciaj k ostu m oj.
Gar bedaurinde la ĉam bro ne esta s sufiĉe vasta por en ten i ĉiuĵn k on gresan ojn , ĉeestas nur la v e rd k a rtu lo j, d u m ,.la aliaj a ŭ sk u lta s en la « A ula » de l ’U n iv ersita to , kun m ultenom bra G eneva publiko, la paroladon de S-ro M ichaux, pri k iu fni jam parolis.
D u m la unua parto n f aŭdas,, kiel en la unua vesperfesto, m ultajn kaj lon gajn m uzikaĵojn : S-ro H an au er (germ an o) k a n ta s la A diaŭ an K a n to n de V otan o, el la V alk irio ; F -ino F arn es (a n g lin o ) « A pu d m ia fen estro » .; S-ino G uivy kaĵ- F -ino Perrin (francinoj) « Aŭturio » ; F -ino S ch afer (a n g lin o ) « L a E spero » kaj « S v isa P a ŝ tis ta K a n to », k tp ., ktp.
Inter kantoj S-ro P u ju la y V all£s (k atalan o), kaj F-Ino Schafer (a n g iin o ). a ŭ d ig a s al ni feliĉe iorn da kom prenebla sen k an ta E speranto. S-ro P u ju la d ek lam as du am uzajn m o- n ologojn , kiujn li verkis- m em : L a P ip a m a n to kaj L a S en h ej- tn ulo. En la unua Ii rak on tas kun vere adm irinda « vereco » la m alagrab lajn aventurojn al li k aŭzitajn de lia senm odera pipam o. K van k am li ne parolas tre laŭte, tam en ne eĉ unu vorto perdiĝas, tiel klare li prononcas. Li esta s m ultfoje in- terrom pata de grajegaj ridoj kaj de varm aj aplaŭdegoj de la tu ta aŭdantaro.
Eri L a S en h ejm u lo li restas ankoraŭ tiel perfekte « vera » I k iel en L a P ip a m a n to , sed pro tiu ĉi perfekteco m em en la vereco, li fariĝas bedaŭrinde m alpli ŝatin d a en la vidpunkto pure esp eran tista. La sen h ejm u lo esta s ja ebriulo, kiu am e parolas al sia kara boteflo, kaj ĉiu scias, k e la ebriŭloj ne k u tim a s paroli plej klare. T ia l, pro lia perfekta ebrieco m em ,
S-ro P u ju la an k aŭ prpnoncas iom m alk lare, kaj m i devas k b n fesi, ke kelkaj frazoj tu te perdiĝas por m i. C erte ne ven is an k oraŭ ta ŭ g a epoko por ŝerce d ifek ti Ia prononcon de la lin g v o , kaj dum ankoraŭ k elk e da tem po plene sufiĉos, k e kelkaj E sperantistoj ĝin d ifek ta s senvole.
F - i n o
Sehafer dek lam as « L a M alsan a Junulo „ en vere
esprim plena m aniero kaj kun tre bona kaj klara prononco.
Si estas forte aplaŭdata, kaj ricevas m erititan sŭ k ceson .
P ost ĉiuj kantoj kaj deklam oj esta s fine Judata u n u ak ta
kom edieto : « A g ra b la S u rprizo », tradukita de S-ro Z acherl,
k iu p len u m a s m em la ĉefan rolon. F raŭ lin oj S tirn , A. S ch m i- d h ein i kaj E . S ch m id h e in i lu d a s la aliajn rolojn k u n plej laŭ d in d a k o n scien co .
Je la d ek a kaj d u on o fin iĝ a s la tea tra fe sto ; o n i forp ren as la b en k ojn ; la o rk estro A lessa n d ro in s ta liĝ a s sur la scen ejo , kaj en la nu n iibera lo k o k o m e n c iĝ a s la b alo. U n u fojon p lie on i b ed aŭ ras la m a lv a ste c o n de la ĉam bro, k a j, por la si al la d an can toj k iel eb le plej lib eran lo k o n , la n e -d a n c a n to j, ,ŝu - p ren iras su r su p eran g a le r io n , de k ie ili p ovas ĝ u i la spfektaklon de la d a n ca d o kaj ad m iri la belajn n a cia jn k o stu m o ĵn d e la d a n ca n to j. In ter ili u n u el la plej belaj kaj riĉaj e s ta s tiu de R u sin o , k iu p ortas en korb o d iven u k ia n n a c ia ĵo n ... bom bojn ! k iu jn ŝi d e tem p o al tem p d ĵe ta s, sed k iu j fe liĉ e e s ta s sa ĝ a j p acem aj bom boj esp era n tista j, k aj d eten a s sin d e b ed aŭ rin d a ek sp lo d o en tia ĝojeg-a b alo de sa m id ea n o j. A lia k o stu m o tre rim a rk a ta e s ta s tiu de S-ro M o h a m m ed S h er K h a n el R a n d h a - pur, k iu rep rezen tas en la K o n g r e ŝo niajn H in d a jn a m ik o jn .
M i rim a rk a s k e lk a jn k o stu m o jn d e S visoj kaj de S v isin o j v estita j la ŭ la m a n iero d e la d iversaj S v isa j k a n to n o j.
Jen e s ta s a n k a ŭ diver^naciaj oficiroj k u n siaj n aciaj u n i- form oj : k o lo n elo P o llen (a n g lo ), su b -k o lo n elo A yza (h isp a n o ), m ajoro L em a ire (b e lg o ), kaj le ŭ te n a n to B a y o l (fr a n c o ).
B la n k b a rb a resp ek tin d a b ed u en o a ltira s m ia n a ten to n ; m i a lp r o k sim iĝ a s por lin in terv ju i k aĵ in fo rm iĝ i pri lia lando
kaj n om o, sed b ed aŭ rin d e m i tia m s c iiĝ a s , k e a n ta ŭ m i sta r a s nur fa lsa b ed u en o !... M i p arolas nur al fa ls v e s tita g ^ m a n o , n e pli b ed u en o ol vi aŭ mi ! T io ĉi m in ĉ a g r e n a s, ;.Ĉar ja m la p a sin ta n jaron m i rim a rk is en la k o n g r e s a b alo a n k o ra ŭ pli fa n ta zia n k o stu m o n de ju n a a n g lin o k u n k a sk o , ŝildo..;. kaj eĉ trip in ta fo r k e g o ! ! M i revid as ŝin h o d ia ŭ a n k o ra ŭ fa n ta zie v e stita n k iel m a r is t...fn o ... L a id eo de b alo k u n n a c ia j k o stu - m oj e sta s certe b o n e g a kaj tre ta ŭ g a por m o n tri al la n eesp e- ra n tista p u b lik o la d iv ersn a cieco n d e la k o n g r e sa n o ĵ ; sed s e la fa n ta zia j k o stu m o j n e e sto s en tia b alo severe m a lp erm esita j,
tiu ĉi bonega rimedo de propagando turniĝos kontraŭe en tiel
sa m e b o n e g a n rim ed on por ig i nin* m o k in d a ĵ, kaj d on i al la
publiko tiun opinion, ke ni estas nur mistifikuloj. Se ja eĉ unu fantazia kostum o estas vidata en la balo, niaj kontraŭuloj
pleĵ fa cile k o n k lu d o s — k ie l k elk a j jam fa ris pri la B o u lo -
g n e ’a balo — k e la p reten d ita « b a lo k u n naciaj k o stu m o j
562 L a 2-a K o n g r e s o *
e sta s riur ŝercaĵo, k aĵ sim p le balo k u n fa lsv esta ĵo j, per k iu la E sp era n tisto j cela s nur trom p i la p u b lik o n . O n i o fte rip etis tre p rave, k e ni d evas ĉia m esti plej seriozaj en n ia propa- g a n d o ; tiu ĉi ĝ u s te g a diro resta s ĉinm plej a ten tin d a , eĉ en k o n g r e sa j b aloj.
M eze de I’balo en iras D -ro Z a m en h o f k u n B o u lo g n e ’a sinjoririo v e stita k iel la k a m p aran in oĵ en la Iando d e la u n u a K ^ n g reso . R u ĝ a rubando b rilas ĉe la b u ton tru o de n ia M ajstro, kjfr h od iaŭ la u n u a n fojon e lm o n tra s sia n g lo r a n ordensignon*
Mi n e :iVidas lin darici, sed Ha frato k o n tra ŭ e d a n ca d a ŝ tiel ffervore, k e al m i n evole v en a s p en so pri la ŝa n ĝ e m o de V sorto, k iu , an taŭ k elk aj m on atoj, k o n d u k is tiu n ĉi afab lan viron tr.a la M ahĉurtijaĵ b a ta lk a m p o j, k aj h od iaŭ fe liĉ e en la balort de n ia I^ o n g reŝo .
In ter du d a n co ^ S k o ta n o , k u n g e n u o j nudaj sub la n acia I ju p eto, su p ren iras la estradori de la m u zik isto j, kaj k a n ta s
« M ia E s p e r a n tis tin o » tiel k ore, tiel k la re, *kun tiel ĝ o ja
mieno, k e 1i ricevaS veran o v a cio n , kaj k e — oni diriŝ al m i — la m o r g a ŭ a n ta g o n ĉiuj ekzem pleroj de lia k a n ta ĵo en Ia ek sp o zicio k vazaŭ sorĉe elv en d iĝ is.
/ P o st lia k a n to d en ove k o m e n c iĝ a s la dancoj, d en ove la dancparoj tu rn iĝ a s kaj tu r n iĝ a s en la dolĉa h arm on io de 1’m u zik o , sen la ce, se n sa te , ĝ is m a lfr u e g a h oro en la m a te n o ...
*
* *
S a b a to n , i-a n de S e p te m b ro . J e Ia n a ŭ a kaj duono m a ten e en la ĉarribro « A u la » en la U n iv e r sita to , tria labora k u n sid o .
L a k u n sid o m a lfe r m iĝ a s ĵe la d ek a kaj k varon o.
S-ro C h a v et, sek retario, le g a s la p rotok olon de la a n ta ŭ a kurtsido. Pri ĝ i on i faras k elk a jn rimarkojrt :
S-ro Cap£ (franco) d iras, k e li p arolis pri n om o in tern acia por la k o n su lejo j, k aj ne pri n om o n acia, k iel oni raportis ert la p rotok olo.
S«»ro B ein (polo) d iras, k e Ii m alap rob is la uzon de n acia
Jingvo ne ftur en la m a lferm a k u n sid o sed en ĉiuj k u n ven oj de
V K o n g r e so .
S-ro M udie (a n g lo ) a te n tig a s, k e on i fo r g e sis diri en la protokolo, ke la propono pri kreo de konsulejoj e sta s ttnuanim e aprofoita de la K o n g reso .
D -ro R ap in e (franco) djras, k e onj d evas noti en la protokolo, k e feieZ lib erp en su lo S-ro B ourlet aprobis la leteron de 1’P ap o, ĉar tio e sta s tre g r a v a .
P o st tiuj ĉi k elk aj rim arkoj, on i elek ta s S-ron K ŭ h n l Jciel plua sek retario de 1’K o n g reso ; S-ro P rivat le g a s leterojn kaj teleg ra m o jn an k oraŭ ricevitajn , kaj in viton faritan de la O ficistoj kaj L aboristoj aj la a n g la j sam ideanoj ; li donas p oste k elk ajn inform ojn pri la hodiaŭaj specialaj k u n ven oj.
P o ste, laŭ la p rogram o, la prezidanto donas la parolon 9 ai S-ro B oirac, prezidanto de la L in g v a K om itato, por k e li raportu pri la o rg a n izo kaj laboroj de tiu ĉi k o m ita to .
S-ro B oirac sta riĝ a s kaĵ rem em o rig a s ŭ n u e, k e la B ou - logne*a K o n g reso esp rim is u n u a n im e la deziron, k e estu fon- data L in g v a K om itato ; k aj k e D -ro Z am en h of m em elek tis la m em brojn de tiu ĉi k otn itato kun la helpo de la k o n g reso . D e tiam , li diras, unu jaro p a sis, kaj la m em broj de la K o m ita to nur ĵu s k u n v en is kaj in terk o n a tiĝ is.
L a u n u ^ ta sk o de la P rezid an to e stis serĉi la nom ojn ne sufiĉe precizajn de la k o m ita ta n o j. T io ĉi estis l o n ĝ a . iahoro, sed nun e sta s fine sta r ig ita plena nom aro k u n adrosoj k aj notoj pri la sp eciala k om p eten teco de ĉiu el la m em broj.
Inter ili du bedaŭrinde jam m ortis : S-roj A chille M otteau kaj H ald or M idthus. K elkaj ne ak cep tis Ia proponitan oficon.
S-ro A b esg u s ne lo ĝ a s plu en P ersu jo, kaj cetere e sta s R u so . S-ro Lem aii-e diris, ke li ne povas esti k om itatan o, kaj deziras forresti. L a raportanto esp rim as la esp eron t ke li ne p ersistos en sia decido.
L a k o m ita to ricevis m u ltajn dem andojn el ĉ iu j ftankoj.
L a nom aro de ĉiuj dem andoj kaj proponoj esta s sen d ita al la
K o m ita ta n o j. S-ro K ab an ov sen d is rim arkojn pri la d an ĝero
por E sp eran to d isfali en diversajn d ialektojn kaj pri la rim edoj
uzotaj k on traŭ tia d isfa lo ; S-ro R o u ssea u pri la proponita
tek n ik a su fik so -izi ; S-ro M atton pri d ek ses cHvensaj de-
m andoj, kiuj e s t a s n u n en m anoj de j a raportontoj ; S-rO O tto
S im on pri pronom oj ; S-ro A vilov pri la sufiksoj ĉfo kaj n jo ;
S-ro S en tis pri la prepozicio de kaj proponata d e li prepozicio
di. Aliaj proponoj aŭ rim arkoj esta s faritaj pri du sencoj de la
566 L a 2 - a K o n g r e s o
k o m ita to n , se li v o la s, a y k o n serv i d efin itiv e la ĝ isn u n a n : ĝ ia p rezid an to p eta s do resp ek tp len e Ia M ajstron reak cep ti la p ovojn , k iu jn li d on is al la Ling-va K o m ita to en la B o u lo g n e ’a K o n g r e so .
P o st tiu ĉi tre in teresa kaj tre ap la ŭ d ita raporto ne le g ita , sed p arolita en la k la r e g a m a n iero , k iu k a ra k teriza s S-ron B o ira c, D -ro Z a m en h o f sta r iĝ a s, kaj esp rim a ŝ la deziron, k e la ĝ isn u n a K o m ita to estu d efin itiv a . L a K o m ita to faros m em en si la n ecesajn ŝa n ĝ o ĵn per in te r k o n siliĝ o in ter siaj m em broj,
L a M ajstro p lie deziras, k e ne n u r la nunaj m em broj restu en la K o m ita to , sed k e a n k a ŭ S-ro B oirac restu prezidanto.
B ru a ap laŭd ad o m on tras, k e la decido de la m ajstro a n k a ŭ p len u m is la deziron de ĉiuj k o n g r e sa n o j.
S-ro* B oirac, je la riomŭ de la L in g v a K o m ita to , tu tk ore d a n k a s D -ron Z a m en h o f por lia g r a n d a a te sto de k o n fid o al Ia K o m ita to , li d a n k a s a n k a ŭ por la hon oro al li fa rita kaj fine p eta s p erm eson sile n tiĝ i, ĉar li lo n g e p arolis, kaj oni p ovas vidi su r lia v e lk in ta v iza ĝ o , k e li e sta s tre laca. ( L o n g a a p la ŭ d a d o ).
S-ro S ch n eeb erg er, prezidanto, diras tia m , ke la aplaŭdoj m o n tra s, k e la k o n g resa n p j tu te aprobas la m irin d e k laran raporton de S-ro B oirac, kaj li p rop on as k e on i le v iĝ u je la h on oro de la am b aŭ m ortin taj k o m ita ta n o j (C iu j k o n g r e s a n o j le v iĝ a s ) .
S -ro B ou rlet (franco) diras, k e la L in g v a K p m itato d evu s n e k o n serv i la n elab oran tajn m em brojn ; ili e sta s en la k o m ita to , k iel li » m em , sen u tila b a la sto , k iu n on i d evu s elĵeti. L i do prop on aŝ elstrek i p ost du jaroj la m em brojn, kiuj ne lab oris dum tiu tem po.
S-ro C art -nalaprobas tiu n ĉi proponon, ĉar m em bro, k iu n en ion fa ris d u m du jaroj, p ovos e sti tre u tila la trian jaron.
S-ro B o u rlet m eili e sto s tre u tila al la K o m ita to por < d on i k on - silojn pri la m a tem a tik a j vortoj, k ia m on i tra k to s tiu n ĉi tem o n .
S-rO B oirac diras, k e la k o m ita to m em d isk u to s tiu n ĉi d em an d on .
S-ro S ch n eeb erg er r im a r k ig a s a n k a ŭ , k e tio ĉi e sta s in tern a afero de 1’K o m ita to .
S-ro K ŭ ch ler (g er m a n o ) proponas, k e la K o m ita to reelek tu
sia jn m em brojn periode.
S-ro B oirac resp on d as, k e la K o m ita to povos d isk u ti tion m em .
S-ro B ein (polo) d em a n d a s, ĉu li h a v a s rajton diri k elk a jn vortoĵn pri la rezultatoj de la laboroj de la K o m ita to . P o st p erm eso, !i diras, k e tiuj ĉi rezultatoj e sta s vere ĝ o jiĝ a j. O n i eraris, k red an te, k e tia g r a n d a k o m ita to ne p ovos labori. G i jam faris b o n e g a n laboron, ĉar o n i k o r e k tis p reŝk aŭ u n u a n im e la fran cajn erarojn. C etere ĝ i resta s nur h elp an ta k o m ita to , kaj la la sta decido ĉiam ap arten as al D -ro Z a em n h o f.
S-ro L am b ert (a n g lo ) d em an d as, ĉu la celo de la L in g v a K o m ita to n e e sta s, k e io m p o st iom ĝ i direktu sian penadon al eld on o de in tern aciaj vortaroj.
M ajoro L em aire (b e lg a ) p eta s la parolon por diri k elk a jn vortojn. L i d a n k a s la ip alavaran a m ik o n , kiu d on as la n ecesan m on on al la C e n tra O fice jo . B ed aŭ rin d e, li diras, m i ne p ovas diri lian n om on , ĉar lia m a ld ek stra m a n o ne sc ia s, k ion d on as la d ek stra. (A p la ŭ d o j.)
S-ro C art p oste le g a s k elk a jn fra g m en to jn el raporto pri E sp eran to ĉe la b lin d u loj, en k iu li stu d a s in teralie rim edojn por varbi blindajn adeptojn, kaj por k o le k ti la n ecesan m on on por p lifa c ilig i al blinduloj la ven on en la trian k on gre^ on . C etere, li diras, por tio la koro certe trovos rim ed o jn ...
L i le g a s p oste leteron de sved a blindulo ad resitan al la k o n g r e so .
S-ro M udie (a n g lo ) p rop on as, k e F -in o Z abilon d ’H er k o lek tu m on on ĉe la pordo por la b lin d u loj, k ia m la k o n g r e sa - noj eliro s el la ĉam bro. (A p la ŭ d o j.)
S-ro B ein (polo) esp rim a s la deziron, k e ĉiuj neblindaj E sp eran tistoj skribu tiel bone E sp eran ton k iel la b linda frato.
L eŭ ten a n to B ayol (fran co) le g a s p oste la tek sto n de la deziro esp rim ita d e la R u ĝ-K ru cu loj en ilia p rivata k u n v en o , k e E sp eran to estu k o n a ta de k iel eble plej m u lte da p erson oj, kiuj d isd on os aŭ ricevos flegfojn de la societoj ,de la R u ĝ a K ru co , kaj k e la A n g la j sam id ean oj penu por k e la in tern acia k o n fe-
renco de la R u ĝ a -K ru co , k iu o k a zo s en L ondon en 1907, en m etu en sian program on^ la d em an d on pri la alpreno de E sp eran to por la servadoj de tiu ĉi S o cieto .
S-ro B ick n ell (italu jan o) proponas je la nom o de P° L u ig i
G iam b en e, de k iu Ii ricevis leteron R o m o , k e la K o n g r e so
568 L a 2 -a K o n g r e s o
esp rim u d an k on al la n eesp eran taj g a zeto j k iel D a ily N e iv s , . R evievu o f R evieuus, k iu j h elp is al la esp era n ta p rop agan d o.
(A p la ŭ d a d o .)
O n i au d as p oste sv isa n b lin d u lon , k iu d a n k a s la k o n - g r e so n en la n om o de la blinduloj.
S-ro M och le g a s k arton de S-ro E llis pri la ĵu sa fon d o de so cieto d e -leĝistoj ; li p eta s, k e la diversaj sp ecia listo ĵ, kiuj h a v is p rivatajn k u n v en o jn , bonvolu sen d i en la sek retariejon proto- k o leto n pri siaj k u n v en o j. R e sta s an k oraŭ sep diversaj pro- ponoj d isk u to ta j ; li p roponas, k e o n i in terrom pu la d isk u ta d o n , kaj parolu p o stta g m e z e pri tiuj ĉi proponoj.
G en eralo S6bert an o n ca ŝ, k e en la p rivata k u n v en o de la scien cisto j fo n d iĝ is S o cieto de scien caj E sp era n tisto j, k ie s pro- vizora sek reta rio e sta s S-ro B ou rlet.
F in e S-ro P r iv a t le g a s k elk a jn Ieterojn de pentristaj lab oristoj, de sam id ean oj en C en tra m erik o , k tp . L i m on tras la ĵu s ap erin tan esp eca n ta n g v id lib reto n
ccT r a O b e rla n d a S v is - la n d o », k iu e sto s tre u tila por tiuj el la k o n g r e sa n o j, kiuj p artop ren os en la e k sk u r so p ost la K o n g r e so ; li d on as infor- m ojn pri la k u n ven oj de la d iv ersrelig ia j pastroj, de la B ritaj
E sp era n tisto j, de la « R u ĝ u lo j », de la R u slan d aj E sp era n tisto j, l<tp., kiuj o k a zo s d u m la p o stta g m e z o kaj pri la m o rg a ŭ a j diservoj por p rotestan toj kaj por k a to lik o j ; li fine prop on as, k e oni d an k u la G en evajn g a z e to jn , kaj aparite « L a T ribu rie de G en eve » kaj « L e J o u rn a l de Genfrv.e », k iuj en p resis ĉ iu ta g e tre d etalajn kaj sim p a tia jn raportojn pri la k u n sid oj kaj festoj de la K o n g r e so . (A p la r id o j.)
L a k u n sid o fin iĝ a s je la d ek d ua.
*
*• *
J e la tria p o stta g m e z e , en la sa m a lok o, ferm a k u n sid o ofi- ciala de la K o n g reso .
L a k u n sid o e sta s m a lferm a ta je la tria kaj tri kvaron oj.
P o st le g a d o do l ’p rotok olo de la m a te n a k u n sid o , S-ro M u-
d ie r im a r k ig a s, k e en tiu ĉi p rotok olo on i fo r g e s is diri, k e pri Ia
g a zeto j D a ily Nevus, R evieh v o f R evievu s S-ro B ick n ell parolis
en n om o de P° L u ig i p ia m b e n e . L i p lie s c iig a s , k e F -in o Z abi-
lon d ’H er ricevis h od iaŭ m a ten e ĉe la pordo d e la k o n g r e sa ĉam -
bro tricen t fran k ojn por la blinduloj. (A p la ŭ d o j.)
S-ro M och sta riĝ a s, kaj diras, k e e sta s proporiataj la sek - vantaj personoj por esti m em broj de la In tern acia O rg a n iza K o- rpitato de la tria K o n ĝ reso : G en eralo Sĉbert, S-roj M ich au x,
S ch n eeb erger, M ybs, H an au er, M udie kaj M och k iel sek reta- rio.
F la n k e de tiu ĉi in tern acia k o m ita to ek zistu s k om preneble lok a o rgan iza k o m ita to en A n glu jo.
S-ro M udie (A n glo) r im a rk ig a s, k e e stu s preferinde elek ti a n g la n sek retarion , ĉar S-ro M och p erd ig u s tem pon .
S-ro B oirac (franco) diras, k e on i jam elek tis k o n sta n ta n oficistaron. T u te m alprave o n i d o proponis nom aron a n taŭ m o- m en to. L a ĝ en era la sek retario de la ven on ta k o n g r e so ne e sta s ank oraŭ elek tita . L i esto s a n g lo . L a ta sk o de S-ro M och esto s observi kaj kon troli la presadon d e la dokum entoj pri la n u na K o n g reso .
S-ro Capd (franco) le g a s k o m u n ik a ĵo n pri iab ora m etodo, k iu n li proponas por la k o n g reso ĵ. L a K on gresan oj v en a s, li diras, precipe por labori, kaj ne nur por v o ja ĝ i m alk are. T ion ĉi oni i p ovis h od iaŭ k o n sta ti el la g r a n d a , nom bro da ĉeestan toj en la m a ten a k u n sid o, k v a n k a m h ieraŭ vesp ere eŝtis balo.
L i p etas, k e oni povu voĉd on i den ove pri la jam defciditaj dem andoj (P ro testo j); k e oni m alp erm esu al la oratoroj rek lam on pjp diversaj verkoj k e o n i forlasu la lo n g a jn disputadojn ; k t p ... L i fine proponas, k e on i voĉdonu pri labora reg u la ro d e la K o n ĝ reso j.
S-ro S ch n eeb erger, prezidanto, k red as, k e ne e sta s necese voĉdoni pri tio ; li in v ita s S-ron C apĉ tran sd on i tiun ĉi d em an- don al la konstarita k o m ita to .
S -ro C ap 6 k o n s e n ta s ;
S-ro B oirac rim a rk ig a s, k e n e u rĝ a s decidi nun tian reĝu - laron. O ni p ovas m ontri ideojri, k iu jn ek zam en os la orĝan izaj k om itatoj. G iŝ nun 1a prezidanto e stis la viv a n ta regu laro la plej bona principo e sta s la principo de libereco. K om prer neble la prezidanto ne scia s a n ta ŭ e, k io n d iros p a /o lo n to , kaj oni. n e p ovas fo r ig i m a lĝ en tile la dirojn iom rek lam ajn.
S-ro S e r g e n t (franco) o p in ia s, k e en la K o n g resa j festoj oni ne devas ludi diversajn him nojn naciaĵn krom la h im n o d e la' Jando, k iu ak cep tas la k o n g reso n . L a esperanta h im n o « L q » \ t
E sp ero » tu te su fiĉas.
$7° L a 2-a K o n g r e s o
S-ro C apĉ diras, k e li fa ris sian proponon pri regularo nur p o r a itir i la aten ton de la k o n g reso al tiu £i tem o.
S-ro A ym on ier (franco) p oste sta riĝ a s, kaj parolas pri Ja novaj vortoj en la diversnaciaj vortlibroj.
L a esp eran ta vortaro n e esta s an k oraŭ finita, li diras, ĝ i eĉ n e esto s iam finita. E sp eran to ĉiutiage p liriĉiĝas kaj k o n s- tan te p liriĉiĝos. P ro tio, ĉiu n ova eld on o d e la esperantaj vort- libroj donas novajn vortojn. Cu do tti d ev a s aĉeti ĉiu ĵn eldonojn de ĉiuj diversnaciaj vortlibroj por k on i la pienan vortaron de E sp eran to ?
E n la vortlibro E sp eran ta-G erm ana, ek zem p le, esta s m ul- taj novaj aprobitaj vortoj, k ies trad u k o n e e sta s trovebla en la francaĵ vortlibroj, k a j, s e g e r m a n o u zos ilin en ia verko, neniu fran co povos ilin kom preni, s e li ne a ĉeto s la g erm a n a n vortlibron aŭ la eston tajn novaĵn eldonojn de Ia francaĵ vortli- brdĵ, en k iu j eble troviĝos, fine Ta novaj vortoj.
S ed ĉiuj esperantistoj n e e s ta s riĉuloj, kaj ne pbvas Ĉiam aĉeti novajn librojn. Cu do 1a L in g v a K o m ita to n e povus pe- riode p u b lik ig i liston de la novaj aprobitaj vortoj k u n traduko en la diversnaciaj lin g v o j, k iel jam faris la g a z e to C e sk y E sp e- r a n tis ta (sen traduko) kaĵ niaĵ a n g la j am ikoj (kun a n g la tra- d u ko) pri la novaĵ vortoĵ en la g e r m a n a vortlibro ?
D -ro Z am en h of diras, k e dfe nun li ne aprobos plu novajn vortojn.
S-ro B oirac op in ias an k aŭ , k e e stu s tre dezirinde, k e aperu Ĉiujare iisto de la novaj vortoj. S ed tio ĉi e sta s tre m a lfa cile efe k tiv ig eb la , ĉar ĉ iu ta g e aperas en tek stoĵ novaj vortoj, ek zem p le fon o u zita de K ab e, r e z is ti proponita de S-ro S e n tis k t p . . . L a K o m ita to ne p ovas ĉion tr a le g i, tam en estas certe tre dezirinde, k e aperu periode tia listo.
S-ro G art diras, k e en E sp eran to esta s nur ŭnii vortaro : Ja Uni-versala V ortaro ; ĉiuj aliaj vortoj e sta s nur aldonp^
L a dem ando esta s resen d ata al la L in g v a K om itato (i).
S-ro M och le g a s p o ste leteron de S-ro O tto S im on prof>o-
( i) A peros baldaŭ ĉe la P resa E sp eran tista S ocieto nova vortlibro E sp eran ta-F ran ca en h a v a n ta ĉiujn radikojn, kiuj nutt tro v iĝ a s en la diversnaciaĵ esperantaĵ vortiibroĵ (broŝurita
i fr. 50: k arton e bindita 2 fr.)
n an tan , k e o n i alprenu k ie l esp eran ta fe sto ta g o la ta g o n de n a sk iĝ o de D -ro Z am en h of.
D -ro Z am en h of in siste 'p e ta s , k e oni /le akceptu tiu n ĉi proponon. O ni ne devas, li diras, Kgi la aferon ku n lia n om o ; alpfeno* d e lia n a sk iĝ o ta g o k iel fe sto ta g o estu s rekte m a lu tila por la afero.
S-ro d e B eau fron t d em an d as, ĉu n e su fiĉas la K o n g r e so m em , k iu esta s vera festo de la E sp efa n tisto ĵ.
S-ro N a u m a n n (iruso) rim a rk ig a s, k e e sta s m alk om p ren iĝo en la d isk u ta d o : D -ro Z a m en h o f ne parolis k on traŭ la ideo mem' de festo, sed k on traŭ la proponita dato.
D -ro Z am erihof tu te aprobas la diron d e S-ro d e B ea u fro n t, k e la K o n g r e so e sta s jam nun por ni festo . L a foreston toj povos festi h ejm e ĝ ia n daton.
S-ro B o ira c d iras, k e la K o n g reso ne p ovas aprobi tiu n diron, k e, se oni lig u s la aferon kuri la n om o de D-rO Z am en h of, tio estu s m a lu tila . (A p la ŭ d o j.)
S-ro N a u m a n n p en sas, k e on i p ovu s elek ti k ro m e alian fe sto ta ĝ o n por sk u i la m on d on ,
S-ro K u ch ler (germ an o) proponas, k e o n i festu la mal*
ferm on de la Kongrfeso. 1
S-ro de B ea u fro n t op in ias, k e on i p ovas konservi la kon*
g reso n k iel fpsto. L a forestontoj p ovos festi unu el la ta g o j de la K o n g reso .
S-ro D e sh a y s (franco) p en sa s, k e la forestontoj ne povos festi h ejm e la K o n g reso n .
S-ro H a tia u er (germ an o) proponas la ta g o n , en k iu oni alk on d u k is la plej m u h a jn anojn.
S-ro S ch n eeb erger, prezidanto, dem aridas la K o n g r e sc n ĉu on i v o la s feŝta n ta g o n .
L aŭ k o n silo de S-ro B oirac, oni n e faras nun Jecidon ĉar la d em an d o ŝajn a s an k oraŭ n em atu ra.
S-ro Kŭhril (boheriiŭ) rim a rk ig a s, k e, cetere, ĉiu gru p o p ovas m em elek ti ta ŭ g a n ta g o n .
P o st tiu ĉi d isk u tad o n e restas sufiĉe da tem po por aŭ sk - ulti an on citan k o m u n ik a ĵo n de S-oj M arĉchal kaj H a n a u er pri m etodo de in stru ad o por E sp eran to.
S-ro C ourtet (franco) esp rim as ia dezirŭn, k e D-rO
Z am en h of donu k elk ajn ekzem plojri de bona prononco de
E sp eran to.
572 L a 2-a K o n g r e a o /
D -ro Z am en h of respondas, k e tio ĉi e sta s ja m farita en B o u lo g n e kaj ŝa jn a s al li se n u tila hod iaŭ , ĉar li k o n sta tis, k e oni jam faris g ra n d a jn progresojn* d e unu jaro ( i) .
S-ro M och proponas p oste, k e la K o n g reso esprim u dan- kon al la diversaj k om ita to j k a j societpj, k iuj h elp is al la su k ceso d e la K o n g r e so , kaj ap arte al la g a zeta ro k iu tre.
sim p a tie k aj d eta le raportis pri ĝ ia j Iaboroj (A p la ŭ d o j).
S-ro M osch eles (a n g lo ) d iras sin tre feliĉa , k e la tria K o n g reso o k a zo s en A n g lu jo ; al la k o n g resa n o j li diras : « G is lia revido ! »
S-ro de B ea u fro n t tia m su p ren iras la estradon.
« K araj am ik oj, li d iras, m i ne parolos Io n g e, ĉar vi e sta s lacaj, kaj m i esta s la c e g a .
« H iera ŭ , en la p o stta g m e zo , laŭ lia deziro kaj m ia, m i v izitis sur la m o n to S a lĉv e la em in en ta n S-ron N a v ille, unu el la vivan taj gloroj d e l ’b e le g a lan d o, k iu nin akcept^LS tiel kore, tie l am ik £.
« Mi p ortis al li la sa lu to n de n ia M ajstro, la salu ton d e 1’K o n g resa k o m ita to , Ia sa lu to n d e vi ĉiuj k u n la m ia .
« L i ripetis al m i sia n in tereson po£ n ia entrepreno, sian adm iron por la verk o de nia k ara M ajstro, sian sim p ation por
ni ciuj. 7
cc
