--- G A Z E T L A M A L K A R A M O N A T A O R G A
A b o n o
n ur ab o no in p or P ro v iz o re nl a k ce p ta s
kontraO a n ta ŭ a pago.
S i m p l a a b o n o p o r 15 m o n afo i 5.— sv. fk.
K o l e k t i v a l a b o n o i al unu a d re s o : m in im u m e 5 a b o n o i po 2.40 m in im u m e 10 a b o n o i po 1 80 sv. f k .; m in im u m e 25 a b o n o j po 1.5» sv. fk.
P a g a n te per ag ento , a ld o n u 20Vo p or p erad o.
K iu a n k o ra ŭ ne rlc ev is la o k to b ra n n u m ero n , sp e ciale m enciu tlon ĉe a b o n m en d o . R e k l a t n o .
A n o n c o i : po unu centim etra k o lo n e ro (8,5 cm larĝra) e g a N a lo ro de 3.— sv. fk.
A n o n c e t o i (n u r ko n trd ŭ a n ta ŭ a p a g o ): po en p reso kai v o rta (a ŭ m a llo n g ig o ) e g a iv a lo ro de 0.10 sv. fk ., m in im u m e 1.— sv. fk .
U a b a 1 o : 3 fo ie 10°/o , 6 foje 15° o, 12 foie 20*/„.
P a g a n te p er ag e n to , aid on u 20°/o p o r p e ra d o . 15 m o n ato j (o k t.
N T I S T A
LNACIA DE ĈIU ESPERANTISTO
F a k o : V e r d a S t e l o . R e d a k t o r o : T e o J u n g
P o ŝ f ĉ e k a } k o n f o | :
G e rm a n u jo : Kttln 75102 l e ro ld o d e E s p e ra n to , H o rre m .
D a n u | o 4962, H e ro ld o *le E s p e ra n to , H o rre m (G e rm a n u io ).
D iv e rs la n d a |n v a lu fo fn ni akceptas ie sekvanta kurzo:
0.10 s v is a fra n k o = 0.05 a rg . pcso, 1 a n g la penco, 0 .1 4 a ŭ s tra Ailingo, 0.75 b e lg a fra n k o , rn ilr., 3 bulg. le v o j, 0 65 ĉsl. k ro n o , 0.07 V» dana k ro n o . S esr. rn a rk o j.
0.13 b ra z . 0.80 flnna
1400 hun ^. k ro n o i, 0.55 ita la llro . 0.04 jap . je a o , 1.10 isl. d in a ro l, 0 .1 0 ia tv a ia to , 0 30 lito va lid o , 0.05 nederl. guld , 0.09 n orv. k ro n o , 0.18 p o la z lo lo , 0.40 p o r i. e s k u d o , 5 ru in. Ico j, 0.071/» sved a k ro n o , 0.04 tu rk a funto, 0.02 u r u g /. peso, 0 .0 ! u sona d o la ro , L a d iv e rs a ln v a lu H in ni a k c e p ta s n ur el la k o n c e rn a i la n d o i, sed el ĉiu la n d o nt
a k c e p ta s pagon per sv. fk , g e rin . rm k , us. d o la ro , a n g la fu n lo aŭ sveda k r o n o . R usoi pagu al la a g e n te io de H e ro ld o : A D u n a je v , S m o ln li p ro s p . 15, kv. I I . L e n in g ra d , laŭ k u rz o : 0.10 s ». fk. = 0.04 o r- ru b l. kai 20°;o p o r p e ra d o .
•«. --
m a rk o ,0 .7 0 fr. fra n k o , 0 .0 8 g e rm . m a rk o , 1.70 / r . d r n k m o j.O .ia 1/! hisp. pcseto.
ro 1 O kto?>ro 1 9 2 6
E speranfo progresas.
E sp e r a n io .
L a 2 5 -a U n iv e rs a la K o n g reso de P a c o en Ĝ enevo (2 8 aŭg. ĝis 3 sept.) rekom end is al T u tm o n d a U n u iĝ o de P a c a j S o cieto j, ke depost 1931 ĉiuj p a ro la d o j n a c i- lin g v a j en la P a c k o n g re s o j estu tra d u k a ta j en E sp eran to n .
M in istro de L a b o ro en R um an - ujo , s -ro T a n c u -Ia ŝ i, kiu m em estas esperantisto, a k tiv e p re zid is la 6 -a n R um anan E s p e ra n to K o n - g reso n , o k a zin ta n de 11 ĝis 13 sept. en G a lac o .
L a 9 okt. o k a z is e d ziĝ a cere- m onio de A n g la E k le zio la u n u an fo jon en E sp e ra n to . G eed zo j estas a n g la a d v o k a to S. Jackson C o le m a n el L o ndo no k a j aŭ s tra vio jo n istin o M u zza ■Schonau el S a lz b u rg o . L a fam ilia h n g v o d e la n o v a p a ro estas E sp eran to .
English.
T h e 25th U n iv e rs a l P eace C o n - gress a t O en eva (2 8 Aug. to the 3d o f S ept.) recom m ended to T h e W o rld U nio n o f P eace Societies th at fro m 1931 o n w a rd s ali speeches m ade a t the Peace C o n - gresses in n ation al lariguages be tran slated into E s p e ra n lo .
T h e R o u m a n ia n M in ister o f L a b o u r, M r. T ra n c u Iashi, him self an E sp eran tist, presided o v e r the 6 lh R ou m anian E s p e ra n to C o n - gress which to o k place at G a la tz fro m the l l t h to the 13th o f Sept.
E o r the flrst tim e in the h is to ry o f the A n g lican C hurch, a w eddin g ce rem o n y to o k place in E sp e ra n to on the 9lh o f O c to b e r. T h e h ap p y p a ir is a B a rris te r at la w o f the m iddle tem ple M r S . C o lem an Jack- son o f L o n ito n an d an AustfHftT V io lo n is t M u z z a Schonau o f S a lz - b u rg . T h e fa m ily la n g u ag e o f the new ly m a rrie d couple is E s p e ra n to .
D eu tsch .
D e r 25 . Allgremeine E rie d e n s - kongress in O en f (2 8 . A ugust bis 3. S e p t ) em pfahl d e r W e ltv e re in i- gung d e r Eriedensgesellschaften, ab 1931 alle nationalsprachlichen Reden a u f den P rie d e n s k o n - gressen in E s p eran to zu ŭ b er- setjen.
D e r rum dnische A rb eitsm in ister T ra n c u -Ia s h i, d e r selbst E s p e r- antist ist, fŭ hrte a k tiv den V o r- 'silj beim 6. Rum ŭnischen E sp e- ra n to -K o n g re s s , d e r vom 11 — 13.
S ep tem b er in G a la tz s tattfan d . A m 9 O k to b e r fand in London eine T ra u u n g s ze re m o n ic d er E n g - iischen Kirche zum ersten M a ie in E s p e ra n to statt. D as B ra u t- 'p a a r jst d e r englische Rechtsan- iw a lt S . Jackson C o le m a n aus
uud uie
V io iin istin M u z z a Schŭnau aus S a lz b u rg . D ie P am iliensprache des neuen P a a re s ist E s p eran to .
Fran^ais.
Le 25-ĉm e C o n g rĉ s U n iversel de la P a ix 3 Genĉve (2 8 A o ŭ t—
3 S ept.) a recom m andĉ 3 I’ U nion des sociĉtĉs de la paix q u ’ 3 p a rtir d e l9 3 1 to u sle sd isc o u rs en lan g u es nation ales dans les congrĉs de la P a ix soient trad u its en E s p e r- an to.
Le M in istre de T r a v a il R o u m ain , M . T ra n c u lashi, E sp ĉran tiste lui- m ĉm e, a prĉsidĉ le 6 -ĉ m e C o n g rĉ s des E spĉrantistes R o u m ain s qui a eu lieu G a la tz du 11 au 13 Sept.
U ne cĉrĉm onie nuptiale de I*
E glise an g licain e a eu lieu le 9 O c to b re <i L o n d re s p o u r la p rem iĉ re fois en E s p e ra n to . Les deux ĉpoux ĉtaient P avo cat S . Jack- son C o le m a n de L o n d res et la violon iete M lle. M u zv a Schknnn.de S a lz b u rg . L a la n g u e fa m lliĉ re des Jeunes ĉpoux est J’E s p eran to .
Kion ni celas.
1. Doni al la esperantistaro regulan kaj fld- indan sed plejeble malkaran internacian organon, kiu servas por informo, distrado kai propagando.
2. Per tiul bonal kvalitoj (reguleco, fldindeco, malkareco) akiri al la gazeto plejeble multajn leg- antojn kaj per la gazeto plekti fortan ligilon ĉirkaŭ Ia tuta esperantistaro.
5. Per plejeble granda legantaro havigi al nia entrepreno flrman bazon por sukcesplene varbi klientojn por nia Libreja fako kaj abonantojn al nia semajna Heroldo de Esperanto.
Nia longjara sperto en eldonista, redakcia kaj presista sferoj, nia rutinita personaro kaj ia posedo de propra presejo prezentas la garantion, ke ni povas liveri al la gesamideanaro vatoran k a j fidindan gazeton je nekredebie m aialta prezo,
kaj ni forte esperas, ke pro tio Verda Steio fariĝos baldaŭ
la In te rn a c ia g a ze to d e <iu e s p e ra n tls to
kiun li nepre kai unuavice abonas apud sia nacia propaganda organo. Kies situacio tion permesas, tiu fariĝu, kompreneble, ankaŭ abonanto al ĉiu- semajna Heroldo.
Kaj nun la Verda Stelo ekiru sian vofon sur la Esperanto-ĉielo kaj dissendu sian lumon super la vastan mondon por helpi gvidi la erarigitan homaron al la vera paco kaj feliĉo, pere de nia
kara internacia lingvo Esperanto t
Esperantism o.
Esperantismo, Interna Ideo — kiom oni jam skribis por aŭ kontraŭ ilit Sed estas tiel facile adaptiĝi al iii, se oni nur ĝuste kaj prudente ilin konceptas.
Esperanto, per si mem, estas lingvo kaj nur lingvo, kompreneble. Esperantismo, laŭ la origi- nala senco de la vorto, estas agado por tiu ĉi lingvo. Tre multaj esperantistoj tamen deziras, laŭ la ekzemplo de Zamenhof mem, doni al tiu vorto Esperantismo tute specialan signifon, kaj nome tiun saman signifon, kiun ili ankaŭ celas per la esprimo Interna Ideo.
Nu, Esperantismo aŭ Interna Ideo de 1’ Esper- antismo, laŭ tiu koncepto, estas nenio alia ol la agado p o r ĉ io bona k a j beia, utiligante Esper- anton kiel rimedon por tiu celo. Neniu malkon- fesos, ke tiu celo estas ideala, akcelinda, atingindo kaj do akceptebla por Ĉiu esperantisto. Kaj en flu senco onkaŭ la Verda Ŝteio batalos por
Esperantismo kaj Interna Ideo. Sed ni konscias, ke tia Esperantismo kaj Interna Ideo povus ekzisti ankaŭ apud, ekster kaf eĉ sen Esperanto. Multaj homoj estasen tiu senco «esperantistoj** kaj .intern- ideanoj" kiuj tute ne scipovas Esperanton aŭ eĉ ne scias pri ĝi. Precipe iiin gajni por nia afero, devas esti nia plej fovorata zorgo, kaf ili ankaŭ plej facile konvertiĝos al nia afero kaj posle estos niaj plej fervoraj kunbatalanto). Precipe la ideal- istoj, la veraj .esperantismanoj**, ja estas ia fer- mentilo de nio movado. La nuraj praktikuioj ne povus daŭre vekteni la intereson, kvankam ankaŭ ili estas necesaj por iom kvieiigi la ofte tro superŝaŭmantan entuziasmon, kiu alie povus facile perdi la realan fundon koj disvaporiĝi en i altajoj de I* fantazio.
Do, gesamideanoj, ni alvokas vin al laboro por ĉio bona kaj bela — por vera Esperantismo!
Tra Esoerantulo.
Sub la sig n o d e la b o ro .
Ni ĝojis legante en Konkordo, la oflciala or- gano de sudslavaj esperantistoj, la sekvantan alineon:
.Estas preskaŭ Ĉiama regulo: post la pena kaj prospera laboro venas la intertempo de ripozo kaj malvigliĝo. Ce ni okazis kontraŭe: post la sukcesoj kaj laboro de Maribor ( = Marburg, kie okazis la lasta sudslava kongreso. — Red.) la dorma somera sezono pasis sub la signo de konstanta progreso kaj seninterrompa prepara laboro por la venonta aŭtuno.**
En Jugoslavio gravaj rondoj interesiĝas pri
| Esperanto, ekzemple la universitato en Zagreb, la radiostacioj de Zagreb kaj Novi Sad, membroj
| de I’ parlamento, grandaj gazetoj kaj organizaĵoj.
Okaze de Zamenhofa memortago en decembro oni intencas kunvoki al Zagreb tutlandan laboran konferencon de delegitoj el ĉiul grava) kluboj de
| la lando.
P ll o l 25 n o v a j k u rs o j an W le n .
Esperanto-Unuiĝo de Urbaj Oficistol de Wien
| komencis en septembro kaj oktobro 20 kursojn I por komencantoj kaj ses kursojn pro progesintoj.
1 Krome okazos du ekzamenal kursol, paroladoj kun j lumbildoj, konversaciaj vesperoj ktp. En Wien
| oni nun povas ĉiutage (escepte sabate) viziti
| Esperanto-kursojn.
N o va ra d lo -E s p e ra n lo -k u rs o
komenciĝos la 2 nov. sur ondo 1300 (Germana Ondo) en Berlino kaj daŭros ĉiun Jaŭdon de 4 ĝis 4 30 h. ptm.
Tra la m o n d o .
Teruraj uraganoj detruas florantajn urbojn en Sudorlenta Usono kai Meksiko. Miami kal Palm Beadi, la luksegaj ripozejoj de amerikaj mult- milionuloj, ruiniĝas. Palacoj, hoteloj ka| maga- zenoj renversiĝas. Maro inundas stratoln, en- penetras kelojn. Homofn mortbatas falantaj muroj, sufokat* altiĝantaj ondoj, atakas malsato kaj epidemio.
Tuj posle tifono detruas kabanojn kaj ŝiparojn en Ĥinuio, kiu jam tiom suferas pro la mililludado de ambiciaj generaloi.
En Kanado depost du monatoj brulas grandaj arbaroj, kaj ĉia homa penado, estingi la avidajn flamojn, estas vana. Nur abunda pluvo povos savi.
Kaj samtempe sur la Suno montriĝas makuloj de grandega amplekso: en longeco de 222 600 km, t. e. preskaŭ 18 obla diametro de 1' Tero, ili tiriĝas super la brileganta surfaco de nia taga astro.
Oni supozas, ke la sunmakuloj iel havas rilaton al la revoluclaj okazaĵoi de la naturelemento) sur la Tero, sed oni ankoraŭ ne povis tion pruvi.
La politika vizaĝo de nia globo estas iom pli serena ol antaŭ kelkaj monatoj. La aliĝo de Germanujo al la Ligo de Nacioj multe kvietigis la situacion en Eŭropo. Estus dezirinde, ke la semoj de Lokarno, ŭenevo kaj Thoiry baldaŭ portu la esperataln fruktojn, por ke efektive venu ia paco en disŝiritan Eŭropon.
A1 la efektivigo de la paco grandmezure helpas ankaŭ la paneŭropa ideo. jus okazis en Vieno- la I-a Paneŭropa Kongreso, kunvokita de la noblanima grafo Coudenhove-Kalergl. Dum la kongreso oni aŭdis multajn belaln parolojn de diversnaciaj reprezentantoi. Esperu ni, ke la bela sonĝo pri ia Unuiĝintaj Statol de Eŭropo baldaŭ fariĝu fakto. •
iiiiuniiiiiniiiiiiiuniiiihiiiiiihiiiiiiiBiiiiiiuiiiiuiiiiiiiiHiiim
La 10-centim a g a ze to —
jen ĝl estas! Se grupo mendas Verdan Stelon por minimume 26 membroj, ĉlu pagos po numero nur dek svisajn centimojn aŭ egalvaloron t
N an lu a lla E s p ara n to -g aza to astas tla l n ta lk a ra .
N -ro 1 V e rd a Stalo
1926
laiiiiuniuiisiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiM
Verda Stele kostas
por 16 monaloj (o kt 1926 ĝis dcc. 1927) por simpla abono sv. fk. 3.— ; por kolekliva abono sv. fk. 2.40 (se estas mendata, minlmume 6 abonoj al sama adreso), sv. fk. 1.80 (se estas mendataj mlnimume 10 abonoj al sama adreso) kaj sv. fk. 1.50 (se estas mendatal minimume 25 abonoj al sama adreso). Egalvaloron de diversaj valutoj
vidu sur la titolo I
R. N. Coudenhove-Kalerai kal Paneŭropo.
Viena korespondanto de la granda kroata gazeto „Obzor“, aperanta en Zagreb, komunikas sekvanlajn interesajn informojn pri la iniciatinto de la Paneŭropa movado.
Lia patro estas Ido de malnova aŭstra grafa familio, lia patrino estas japanino. La orientaj vizaĝtrajtoj tre klare, sed agrable prezentas sin sur lia neordinare nobela ka| impresa vizaĝo.
Coudenhove estas holanda kaj Kalergi greka nomo. Lia avino estis francino, kaj krom tio en liaj vejnoj troviĝas eĉ norvega sango — li do estas eŭropano en piena senco de la vorto. La filo de eŭropano kaj azianino, grafo R N.Couden- hove-Kalergi estas juna, sufiĉe Juna homo, sed havanta tre rimarkindajn animajn kapablecojn.
Antaŭ dek jaroj, kiel junulo de dudek jaroj, li jam estis praktika filozofo kaj konigis sin inter scienc- u!o, per grava verko .E tiko kaj hiperetiko". Nun- tempe li estas komencinlo kaj granda pioniro de sia paneŭropa ideo, li gvidas la movadon, kiu starigis por si la same grandan celon: la kreon de la tuteŭropa komunumo, aŭ de Paneŭropo.
Kun la karakteriza rideto de sia patrino sur la lipoj, sindona al la ideo, plena de multa, kuraĝa, esperoj, nefleksebla en sia laboro, s-ro Couden- hove-Kalergi sentas ĉiam apartan feliĉon, kiam li sukcesas transformi iun el sia, konatojdeeŭropano je paneŭropano. Lia oficejo laboras seninterrompe.
jen tiu, jen alia eŭropa eminentulo promesas al ti sian kunlaboron, sciigas pri sia alveno al la kongreso. Ĝiun novajon tiu ĉi oficejo tuj dis- sendas al la gazetaro, ĉar ankaŭ reklamo estas necesa movigilo de ĉiuj, eĉ la plej idealistaj movadoj. Devas esti la reklamo. Paneŭropo ja devas citi la nomojn de sia, eminenta, subten- antoj sur siaj standardoj.
Ordinare tre kvieta, eĉ iom flegma, grafo Coudenhove-Kaletgi, parolante prl sia 'ideo, pri la paneŭropismo, rapide varmiĝas kaj plendas, ke la polhikisto, kaj ĵurnalistoj malbonuzas la nomon de la ideo, kaj kiam li legas tion, kion oni ofte skribas pri Paneŭropo, li sentas, kvazaŭ li aŭdus paroli antaŭ si iun duoninteligentulon, kiu mal- bonuzas la fremdlingvajn esprimojn. Sed aŭs- kultante lin mem, ĉiuj, kiuj ĝis nun dubis, devas fariĝi liaj adeptoj; ka, liaj obstina, kontraŭulo, devas konfesi, ke lia ideo estas bone ka, esence bazita kaj, se ne mankos la volo, ĝi estos tute efektivigebla. Pro ĝi devos foriĝi multaj baroj, post kiuj klare sin prezentos la antitezo: Ameriko — Paneŭropo.
P ost pluv \ .
Poat p lu v ’ senĉese fa/eginta, post la to re n t\
vidiĝas Ĉielark' mirinda je r flrmament*.
Pevivas tiel post sufero k a j amdo/or'
Ja vivdeziro, la espero en mia k o r \
Jan van Schoor.
Sub la Tero.
De <S. Balkanano.
Ili kunvenis en sia templo. La infanoj de eterna mallumot La talpoj, kiu, fosas subteran trezoron. Ili volas eldiri sian preĝon, ka, kon- ksrde komencas bati iliaj krampoj, kiu, eksonas kiel pia kanto. Nigraj amasoj da karbo falas;
unu, ĝin faligas, aliaj ĝin per ŝoveliloj ĵetas en la vagonetojn.
Eĥas tinto de ŝoveiiloj en maihelaj koridoroj, ĝi eĥas, kaj ĝia eĥo estas dolora kanto pri eter- neco de mallumo, eĥo de ŝvito, kiu falas de sur frunto kaj tuta korpo . . .
Lumigata, per la lumo de „bonfaranto“ de ministo, Davy*), kurbigita, korpoj aspektas kiel fantomo, de martiroj, kies vivo pendas kvazaŭ ,e fadeno, kiu povas ŝiriĝi, ĉu pro eksplodo de krakogaso, ĉu pro superakviĝo aŭ renversiĝo de mlnejo.
Per fluado de ŝvito de sur duone nudaj korpoj, nigriĝinta, pro karbopolvo, falas grandaj amasoj da karbo, kaj vagoneto, ilin veturas al levmaŝinoj.
El malhela, profundaĵo, de dolora templo de korpoj elsuĉataj ka, animoj mortigata, oni ricevas tion, sen kio haltus lokomotivo, ka, alia, vapor- maŝinoj, sen kio la civilizacio perdus sufiĉe multe.
Pantomaspektaj ombroj en profundo de karb- minejo, batalantoj por sia ekzisto, pro ĉiutaga
•) Davy cslas inventinto dc mlncfa lampeto.
„Mi dezirus," diris s-ro Coudenhove-Kaiergi,
„ke la unuan demonslracion de la paneŭropa ideo ne partoprenu tiuj, kiu, volus misuzi nian kongreson, kripligi nian ideon. Forestu de ĝi ĉiu, sektanoj, spionoj, cinikulo, kaj tiu, malplena, kapoj, kiuj dezirus ankaŭ tie ĉi flosi super akvo.
Pli bone estus, se ni tute ne kunvenus, ol se ni, kunveninte, ne scios krei daŭran konkordon “
La ideo de Paneŭropo ne estas malnova — ĝi aperis apenaŭ antaŭ tri Jaroj. „Unu tagon mi rimarkis, ke la nuna vivstato ne plu estas ebla,“
kviete diris juna Coudenhove. La postmilita politika sistemo ne povas sekurigi la pacon kaf industrion. Dum la tertremo absurde estus kon- strui la domojn. La politika situacio devas stabiliĝi — alie neebla estos la kultura renaskiĝo.
La prezidanto Masaryk estis la unua, al kiu mi prezentis la ideon de Paneŭropo. Mi volis tiam, ke la tutan aferon gvidu la ĉefpolitikistoj. Sed neniu el ili deziris tion fari. Tiam mi mem ko- mencis la laboron, kaj rezulte mi estas pli ol kontenta pro la atingitaj sukcesoj. Kvazaŭ en unu tago mi trovis mitj ĉirkaŭita de la floro de 1* eŭropa inteligentularo. Ciul ni estas certaj, ĉiu, ni scias, ke la sukceso venos, ĉar Paneŭropo estas idealo, sed ne komercaĵo, ĝ i estas celo,
sed ne modo." '
Komunikis Sudslava Esperanto Servo.
El Scienco kaj T ekn iko .
La hina lin g v o .
De K. Ĉ. ŝan.
Oni certe supozas, ke en Ĥinujo estas dialektoj tiel malsamaj kiel franca al angla; ke loĝantoj de urbo A bezonas tri-kvarjaran studadon de ali- urba dialekto; ke estas erarkompreniĝo inter ge- edzoj, naskiĝinta, en malsamaj urbo,; ke troviĝas grandega malhelpo por fremduloj, kiuj intencante ellerni fiinan lingvon embarasite ŝanceliĝas elekti,
It
La Verda Ste/o.
Nigra la nokto fantoma sur Tero:
N o k f de teruro, de homa sufero.
F la m '
D e sanga m alam '
Pampas tra koroj — venena vipero.
K a j de I ' m ilit’ abpmena furio Ĉasas tra iandoj ^n detru manio.
T e r’
Fariĝas in fe r’.
ĉem as popoloj j
<n
m ort~agonio. - • Jen ekleviĝas sur nigra ĉieloMildradiante la V e r d a S t e l o.
M ir ’,
~ P ro funda ekspir’ :
Ĝojas homaro pro ĉes’ de malhelo.
Ĉesas /a nokto, k a j ĉesas sufero:
Venas /a lumo, k a j venas espero.
Flam '
D e tutkora a m ’
Kreas feliĉon sur paca ja m Tero.
i s
^lllllllllllllllinillNIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIItllllllllllllllllllltllllllllllllllillllllllHlllllllllllllllllllllF
pano de sia, infanoj, fosas kaj fosas sen suna iumo, sen freŝa aero. Ili en ia timo estlmas sian diaĵon. Pro tio la karbminejo estas ilia templo, la fosado pla kanto. Sed kiom la karb- mlnejo estas ilia templo, tiom ĝi estas ankaŭ infero; klom la fosado estas pia kanto, tiom ĝi ankaŭ estas malbeno ,e tiuj, kiu, ilin ĉi tien sendis, kiuj al ill ordonis, ke ili kvazaŭ talpo, subfosu la teron kaj ŝvitante eltlradu nemezureblan riĉaĵon, kiu estas utila nur al tluj, kiu, troviĝas sur tera surfaco en elektre lumigitaj haloj, aŭskultante sonojn de violonoj, rigardante nudajn dancistinojn ka, trinkante ŝaŭmantan ĉampanon.
Elturmentitaj ministo, fosas ka, fosas. La batado de ilia ilaro aŭdiĝas kiel dolora kanto de moderna sklavaro.
Sed subite eksonas sonoriloj.
Estas tagmezot
La laboristo, ĵetas sian ilaron kaj sidiĝas sur vagonetoj. Ce ievmaŝino ili saltas el la vagon- etoj kaj sidiĝas sur nigraj amasoj da karbo.
Suprenlevado daŭras nur kelkajn momentojn, kaj forta brilo de taglumo blindigas la okulojn.
La laboristoj fermas siajn okulojn pro la lumo, ĝis ili alkutimiĝas al ĝi. Tiam ili foriras al siaj hejmo, tagmanĝi, sed ekstere atendas jam la aliaj ka, eniras en la ejojn, kie regas duonhelo kaj majesta trankvilo, ĝis ĝin interrompas malgajaj sonoj de krampoj ka, ŝoveliloj.
Tiel la aliaj komencas sian laboron, ĝis ilin ,e la oka horo vespere anstataŭas ree novaj, iom pli freŝa, kunsuferantoj . . .
La Lcgcndo dc 1’ Ora Lolnso.
I (Japana Legendo.) |
Rakontis Liem Tjong Hie, Semarang.
Kiam Budho estis fininta siajn sanktajn pri- pensojn sur la monto „Dan-doku“, li estis iranta ai la urbo, malrapide, laŭlonge de roka vojeto. La
$ 1
kiu dialekto estas por ili bezona; ke ĥina vojaĝ- anto devas scii 10—20 lingvojn, ktp. Sed tiu hipotezo estas erara.
La ĥina iingvo diferenciĝas inter buŝa ka, skriba, sed la skriba tre influas la buŝan, tial la ĥina, dialekto, pli malpli sekvas post la ĥina skribo, dum 2000 Jaroj en sia ŝanĝiĝo.
La ĥina skriba lingvo estas ideografio. Oin elpensis saĝulo antaŭ 4000 JaroJ. La primitiva formo tre similas la naturan figuron. Poste, por faciligi la skribadon, oni iom post iom aliigis ĝiajn elementojn. La nuna flguraro estas fiksita en sia formo lam antaŭ 2000 jaroj ka, restis sen- ŝanĝa. Nordĥina, personoj legas ĉiujn librojn kun sama kompreno kiel sudĥinoj, egale Ĉu la libro eldoniĝas nove aŭ antikve. Dialekto ne troviĝas en ĥina verko, ĉar entute ĥina parolo ne estas redonata per la skribaĵo. Tial sama vortofiguro posedas malsamajn elparolojn ĉe la loĝanto, de diversa, urbo, malproksimaj unu de la alia. Jen la „dialekto,“ de Ĥinujo. Vere, tiaj dialektoi ekzistas multaj.
Ciu ĥina vortofiguro havas nur unu silabon, unu frazo konsistas el 2—3 aŭ pli da figuroj, t. e. silaboj. Ekzemple: ren (homo), ma (ĉevalo) ktp. Oni povas vidi, ke en ĉiu silabo troviĝas konsonanto(j) kaj vokalo. Cenerale en malsamaj dialektoj la konsonanto, estas samaj kaj nur la vokaloj ŝanĝiĝas. Cetere la ŝanĝiĝo de 1’ vo- kaloj iras regule jaron post jaro, kaj de unu urbo al alia, tiel ke oni, prenante unu ekstremon, povas enmanigi la tutan serion. Tial estas facile ellerni ĉian dialekton. Lastatempe la tiel nomita „Ku ju“
disvastiĝas en Ĥinujo kiel Esperanto en la mondo.
Ci estas artefarita serio da alfabetoj destinita, por akordigi la dialektojn de Ĥinujo. Mi kredas, ke la malsameco de la ĥina buŝa lingvo malaperos dank’ al la neceseco de 1’ popola komunikado kaj natura evolucio de 1' homa lingvo.
La disvastiĝo de Esperanto estas la sama kaŭzo, kaj kompreneble ĝi ŝanceligos la mal- helpon naskitan el la naciaj lingvoj ka, unuigos ia homaron tiel facile kiel la ĥina lingvo Ĥinujon.
S ovetunio en n o m b ro j.
Multaj homoj scias pri geografia situo, prok- simuma amplekso kaj regsistemo de USSR (Sovet- unio); sed pri ĝia interna strukturo kaj aliaj afero, ili nenion scias. Sovetunion formas ses grandaj regionoj kun areo de kune 21 163 600 kvadrat-kilometro, kaj ĉ. 140 000000 loĝantoi. La evidente plel granda regiono estas la Rusa Eede- racio (ĉefurbo Moskvo) kun preskaŭ 20 000000 kvkm kaj 97 000 000 loĝantol. Sekvas Turkmenio (Ĉefurbo Poltorack) kun ĉ. 456000 kvkm sed mal- pli ol miliono da loĝantoj. Trialoke staras Ukrainio (ĉefurbo Ĥarkov) kun 446 400 kvkm ka, 28 000000 loĝantoj, kvare Uzbekio (ĉefurbo Samarkand) kun 312 000 kvkm kaj preskaŭ 5 000 000 loĝantoj, kvine Kaŭkaza Federacio (ĉefurbo Tiflis) kun 196000 kvkm kaj 5 500 000 loĝanto, kaj sese Blankrusujo (ĉefurbo Minsk) kun 111000 kvkm ka| iom pli ol 4 000 000 loĝantoj.
Ciu regiono estas dividita en gubernioj resp.
distriktoj kaj aŭtonomaj respubiikoj.
Sovetio posedas 22 urboin kun pli ol 100000 loĝantoj ka| 50 urbojn kiuj havas 50— 100000 loĝantojn. Plej granda estas la ĉefurbo Moskvo kun ĉ. 1 900 000 loĝantoj.
mallumaj ombro, de 1’ nokto rampis super la lando, kaj Ĉie estis profunda silento.
Kiam Budho alproksimiĝis al sia destinita loko, Li aŭdis, ke iu vokis: „Shio-gi,o mu-,i,o.“ (La ekstera maniero de ago ne estas ĉiam montro al Ia natura karaktero.)
Budho treege ĝojis pri tiu, vorto, ka, deziris ekscii, kiu parolis tiel saĝe. Ciufoje Li ree aŭdis tiujn samajn vortojn, kaj alirinte al la rando de abismo, li rigardis en la valon maisupre de Li, kie Li vidis terure malbelan drakon, kiu Lin flksis per furioza, okuloj.
Tiam la Sankta Viro sidigis sin sur roko, kaj demandis la drakon, kiel ĝi lernis unu el la plej profunda, misteroj de 1’ Budhismo. Tiel abstrakta saĝeco supozigis, ke ankoraŭ granda sufiĉego da spirita, vereco, povis esti manifestata, ka, tial Budho petis, ke la drako denove esprimu aliajn, saĝajn diraĵojn.
Poste la drako, kurbiginte sin ĉirkaŭ la roko, kriis per laŭta voĉo: „Ze-shio metsu-po!“ (Ciuj vivantaj aĵo, estas kontraŭdiraj al la leĝo de Budhot)
Espriminte tlujn Ĉi vortojn la drako kelk- momente estis silenta. Poste Budho petis ankoraŭ- foje aŭdi alian maksimon.
„Shio-metsu metsu-i 1“ (Ciuj vivanta, aĵo, devas morti I) la drako elkriis.
Je tiu, vorto, la drako ekvidis Budhon, kaj sur ĝia terura vizaĝo estis tralto de treega malsato.
La drako tiam diris al Budho, ke la sekvonta veraĵo estos la lasta, ka, de tiei granda valoro, ke ĝi tiun ne povos komuniki, ĝis ĝia apetito estos
kvietigita.
Tiam la Sankta Viro rimarkis, ke Li nenion rifuzus al la drako, se al Li nur estus publikigata la kvara veraĵo, kaj demandis la drakon, kion ĝi deziras. Kiam Budho aŭdis, ke la drako deziras homviandon interŝanĝe je sia lasta grand- valora saĝa maksimo, la Majstro sciigis la drakon, ke Lia religio malpermesas, ke vivantaj aĵo, estu
V a rd a Stelo
La fervoja reto de Sovetio ampleksas ĉ. 37 000 km. Plel longa linio estas tiu de Lenlngrado al Vladivostoko kun 9610 km, plej mallonga sed plej grava tiu de Leningrado al Moskvo kun 631 km.
N ova tu n e lo sub H u d so n o .
Jam delonge la najbaraj urboj New York kaj New Jersey, kiujn separas la larĝa Hudson-river- ego, estas ligitaj per tunelo de la subtera fervojo.
Sed veturilo) kaj piedirantoj ĝis nun devis uzi tramojn por transpasi Hudsonon. Konstrui ponton ne ŝajnas konsilinde pro la granda larĝeco kaj pro- fundeco de la riverego. Nun antaŭ kelkaj tagoj estas inaŭgurita nova tunelo, kiu servas nur por la trafiko de velurilo) kaj piedirantoj. La tunelo konsistas el du tuboj, kies ĉiu havas longecon de tri kilomelroj. Ciu tubo estas tiel larĝa, ke tri aŭtomobiloj povas veturi unu apud la alia.
La konstruado de la lunelo kostis Ĉ. 50 milionojn da dolaroj.
Teleffono en d e z e rto Sinai.
Trans la dezerton Sinai, ira kiu Moseo kaj Arono antaŭ lri mil jaroi kondukis la izraelidojn, oni nun metas dratojn, por inlerligi Egiplujen kaj Palestinon per telefono. Post nelonge oni do povos senpere paroli el Jerusalemo kai Haifa al Kairo, Alek- sandrio kaj Port Said en la lando de 1’ Faraonoj.
E lektra In te ru rb a e k s p re s fe rv o jo
estas jam delonge projektita por interkomunikigi, pli bone ol ĝis nun, la grandurboln de la okcident- germana (rejn-vesifalia) induslria teritorio inter Kbln, Diisseldorf, Duisburg, Essen kaj Dortmund.
En la grandurboj la ekspresfervojo estus subnivela, kaj tra la kamparo supernivela (sur digo). La elektra ekspreso veturus 200 km pohore. La efektivigo de la projekto postulas ĉ. 350 milionojn da oraj markoj (pli ol 80 milionojn da dolaroj).
Antaŭ kelkaj tagoj oni denove diskutis la projekton en Ruhr-ianda unuiĝo de arkitektoi kaj inĝenieroj en Essen. Kvankam ekzistas voĉoj kontraŭ la efektivigo de la projekto, la granda plimulto de la loĝantaro de I’ induslria terltorio deziras la ekspres- fervojon, kiu forigus gravan mankon kaj kiu ankaŭ donus bonan renlumon, pro la atendebla grandega trafiko.
A s rik u ltu ro .
T e ro d e I' estonteco.
La mallarĝa longa bordo de Peruo, inter la montgigantoj de I’ Andoj ka) la Pacifiko, estas, kun malmultaj escepioj, granda dezerto. Jam la inkaoj preferis kulturi la pli altan teron aŭ la teron oriente de 1’ Andoj. Nun oni intencas kulturi grandajn areojn de la dezerta bordo. La problemo estas, distribui la akvon de la nemultaj riveroj.
Tiel sude de Lima oni jam kulturis 5000 ha en la valo de I’ Canele. Kie antaŭ du jaroj ne kreskis eĉ unu folieio, tie nun staras viraltaj gosipioj (kotonujoj). En la norda bordo oni nun komencas kulturi 250 000 ha de la dezerto de Sechura. Por tio oni devas konstrui tunelon de 10 mejloj tra la Andol, por alkonduki la akvon de la Huancapamba, flanka rivero de 1’ Maran- jono (Amazonas), kiu liveros posekunde 20 kubik- metrojn da akvo. Per artefarita akvofalo oni rikoltos 120 000 ĉevalpovojn por la industria evoluigo de la tegiono. La efektivigo de la tuta projekto kostos Ĉ. 125 milionojn da sv. frankoj.
mortigataj, sed ke Li probezone de la bonfarto de Ŝ ia popolo oferus Sian propran korpon.
La drako malfermis sian grandan faŭkon kaj diris: „Jaku-metsu I-raku!" (La plej granda feliĉo estas eksperimentata, post kiam la animo forlasis la korpon!)
Budho fleksiĝis kaj tiam saltls en la oscedantan
buŝegon de I’ drako. j
Apenaŭ la Sankta Viro tuŝis la makzelojn de 1’ monstro, kiam tiuj ĉi dividiĝis |e ok partoj kal sammomente iii ŝanĝiĝis je la ok florfolioj de I’
Ora Lotuso. J
Du fa b lo j «fo Lessing.
Trad. Luise M aria Schmied, Prago.
L a azen o kun la leono,
La azeno, kiun uzis )a leono de Ezopo anstataŭ ĉasist-korno, renkontis iam en la arbaro azeno- konaton, kiu v o kis: „Bonan tagon, kara frato l*
„Senhontulo!“ estis la respondo. j
„Kial do ? Cu vi pro tio, ke vi servas al leono, estas pli bona ol m i? Pli ol azeno?"
La vuipo kaj la cikonio.
«Rakontu do al mi ion pri la fremdaj landoj, kiujn vi vidis!** diris la vulpo al la malproksime vojaĝinta cikonio — kaj tuj Ĉi tiu komencis nomi ĉiun marĉon kaj ĉiun malsekan herbejon, kie ĝi manĝis la plej bongustajn vermojn kaj la plej grasajn ranojn.
P o e to k a j re ĝ o .
La sveda reĝo Gustavo 3-a tre ŝatis la poeton Karlo Michaelo Bellmen. Pro lia saĝeco la reĝo lin faris kortega konsiianto. Lian konsi!on li petis kaj sekvis en ĉiuj malfacilaj kaj komplikitaj ŝtalaj
aferoj. . . .
Eoje la poeto troete akre respondis al la reĝo, pro tio perdis lian bouvolon, kaj la reĝo mal- permesis al li la kortegon. Sed ĉiujn gravajn
;V/<7
junularo — nia estonteco.
L a b iid e to m o n tra s s v e d a n in fa n ĥ o ro n a n ta ŭ ia ie rn e jo en S v e n n e h a d . O k a z e de ia ja r k u n v e n o de S v e d a E s p F e d e - ra c io en O re b ro tiu j ĉ i in fa n o j k a n tis s v e d a jn k a j es p e r- a n ta jn k a n to jn sub g v id a d o de n ia s a m id e a n o s -ro k a n to r o L in u s A n d re n . ĵn s t r u is t o en ia p o p o iie rn e jo de S v e n n e h a d .
L a ĥ o ro ric e v is m u /ta jn a p ia ŭ d o jn .
Socia vivo.
Bona re zu lta to d e la la b o rd e v o en BulgaruJo.
La registaro Stambulinski enkondukis en j. 1920 la labordevon. Laŭ ĝi junulol sub la aĝo de 20 laroj devas dekdu monalojn labori por la ŝtato, fraŭlinol same ses monatojn. La plenkresk- uloj inter 20 kaj 30 jerol povas esti „mobilizataj“
ĉiujare por trisemajna porŝtata laboro. Tiu ĉi sistemo havis bonan rezultaton. En la laborjaro 1924—25 restis profito de 10 milionoj. La sistemo de labordevo estas Ĉiukaze preferinda al tiu de militserva devo; sed ĉar ankaŭ ĝi perfortas la liberan volon, ĝi ne estas tre demokrata; ĝi estas eĉ malmorala, ĉar riĉuloj povas liberiĝi de la labordevo per pago de certa sumo.
V irin o .
La sociala p o z id o d e la tu rk a v irin o .
„Turkujo estas fabelo, kiu estas finita t** diras la romantikemuloj, kaj kun me'ankolia rideto ĉirkaŭ la lipoj ili vidas la moderniĝon de la iam tiel misterplena turka regno.
.Turkujo estas leviĝanta stelo 1“ triumfas la reformemuloj de la nuna tempo.
Ambaŭ parlloj estas pravaj. Per la okcident- eŭropaj ideol kaj leĝoj ^Turkujo perdas la misteran brilon, kiu dpm antaŭjL Jempoj al ĝi donis tian Ĉarmon, sed ĝi fariĝas pli sana kaj pli forta.
La pozicio de la turka virino estas intime ligita kun tiuj akre efikaj sociaj ŝanĝoj. En tuta Norda Eŭropo la viro, ne sen rezisto sed sub devigo de 1’ tempo. |am kvietiĝis pri tio, ke la virino estas memstara persono. La turkol ‘ povas nur malrapide kulimiĝi al tiu Ĉi vivkompreno tre stranga por ili. Kompreneble, oni devas diferencigi inter la loĝantoj de la urboj kaj de I' kamparo.
En la plej multaj turkal vilaĝoj oni eĉ nun kon- sideras la virinon kiei la „plej uzeblan dombeston", kiu zorgas pri la kampo kaj pri la dommastrum- ado kaj de kiu oni atendas, ke ŝi estas le festo- tagoj ornamita je honoro de I* viro. Eorlasante la skribaĵojn, kies respondo aŭ decido necesigis saĝan kapon, oni sendis al li en la loĝejon. Tiu Ĉi solvo de la afereto gajigis kaj samtempe koleretigis la poeton.
Eoje Bellmen sciiĝis, ke la reĝo preterrajdos lian domon, kaj 11 decidis ludi al la regnestro slrangan scenon. Je la horo, je kiu la reĝo estis anoncita, il forte sapumis siajn vangoln kaj rigardis de la unua etaĝo straten el la malfermita fenestro. De la strato estls apudmetita al la feneslro alta ŝtupetaro, Je kies supro staris razisto, razanta la poeton kun la plej serloza mieno.
La alproksimiĝanta reĝo kelkan tempon ri- gardis la slrangan stratscenon kaj, veninte al la dorno, halligis Ia ĉevalon kaj mirite demandis:
„Je diablo, kion signifas tiu ĉi komedio?"
Trankvile respondis la poeto: „Mia razisto, reĝa moŝto, perdis mian bonvolon, kaj mi mal- permesis al li la eniron en mian domon. Sed ĉar mi mem ne povas helpi al mi sen liu Ĉi fripono, mi aranĝis la aferon ĉi-maniere.“
La reĝon tiom ridigis la sprita respondo, ke II preskaŭ terenfalis de la Ĉevalo. Depost tiu tempo la poeto eslis bonvena ĉe la korto kiel antaŭe.
P. Kilian.
SercoJ.
/ Kolcktital dc «S. Proger, Bucureftti. ____
En la teatro: Sinloro, mi petas, ne plu fajfadu ĉe mia orclo, Ĉar vi devigas min aplaŭdi sur via vlza£ol
.... ~
— La maldiligento estas patrino de Ĉiu malvirtot
— Strange: mi konis ftteliston, kiu tute ne estis mal- diligenta!
$
— Mia frato neniam laboras inter la manĝoj.
— ĉ u li vivas el rento?
— Ne, li estas kelnero.
domon kun la kradumitaj fenestro), la virino sur- metas la „aŝarŝafon“, strangan vestajon, klu ĉirkaŭ- fermas ŝian kapon kiel monakina ĉapo kaj de kiu pendas dika vualo. Timeme ŝl rlgardas flanken, kiam fremda viro ŝin rlgardas aŭ kiam fotografa aparato estas direktata al Ŝi. Dum sia libera tempo ŝi babilas kun aliaj virinoj pri la kuirejo, pri la infanoi kaj vestoj kaj kelkan horon ŝl uzas por la flegado de sia korpo.
Si kolorigas siajn fingroungojn ruĝbrunaj. Por plaĉi al la edzo, ŝi preparas .rosumitajn migdal- okulojn", uzante delikafe pistitan antimon-pulvoron, kiu estas surmetata sur la palpebrojn per mal- dikaj lignaj bastonetoj. Poste ŝi fermas kaj mal- fermas la okulojn rapide, tiel ke la ŝmiraĵo estas bone dispartigata kaj la okuloj ricevas malsekan brilon.
- La moderna inteligenta virino en la grandaj turkaj urboj kontraŭe trabatas por si kaj siaj frat- inoj novan vojon. S i eslas tute alia. Ciajn tra- diciojn ŝi forjetas. Kiel ŝi demetis la vualon, tiel ŝi ankaŭ malpaciĝis kun la regado de la forta sekso, kaj spite al la obstina rezisto de la viro ŝi ne ĉesas batali por sia liberiĝo. Kvankam tiu ĉi deziro (al emancipacio) en la komenco eble naskiĝis el la sociala mizero, tamen ankaŭ la vekiĝo el jarcentojn daŭrinta dormo de I* spirito kaj de 1* volo ion 3ignifi estas faktoro, kiu kun- efikas en tiu ĉi direkto, tiel ke .fabelo Turkujo"
ŝanĝiĝas en prozan revuon pri la spirita kaj soci- ala evoluo de la turka virino.
E1 Neues VViener Journal tradukis H. Fahni, Wien.
Sporto.
La sporta k a r le r o d e la ,,k u rm ira k lo "
P e ltz e r.
En siaj junulaj jaroj Peltzer estis malsanema kaj suferis je reŭmatismo. Por plifortigi sian sanstaton, li ekzercadis malpezan atletikon, precipe kuradon. Liaj plel bonaj tempoj tiam estis: 100 m 12 sek., 400 m 59 sek., 800 m 2 min. 20 sek., do nenio eksterordinara. Unuafoje li startis publike en printempo 1920 okaze de loka sport- festo de la sportunuiĝo, kies membro li estis, kal venkis tiam trifoje je 100, 1000 kaj 1500 m (4 min.
37 sek.) En 1921 li gajnis i. a. la ĉampionecon de Germanaj Altlernejoj. En 1922 li fariĝls en Berlin verkinto en Germanaj Batalludoj je 800 m kaj iom poste en Duisburg germana Ĉampiono je 1500 m. En 1923 li fariĝis en Gbteborg dua venkinto post Wide je 1500 m. En 1924 li denove gajnis la germanan ĉampionecon le 800 kaj 1500 m kai venkis la faman Martin je 800 m. En 1925 liaj sukcesoj en Wien decidis la germanan venkon ĉe la batalo de kvin landoj, kaj en Norvegujo li venkis dufoje kontraŭ la amerlkano Stevenson.
La stelo de lia gloro alten leviĝis post lia nunjara venko en Anglujo, kie li slarigis mond- rekordon je duona mejlo en 1 min. 51,6 sek. La kulminon li atingis per sla lasta granda venko super Nurmi kaj Wide.
D-ro Peltzer mezuras 1,86 m kaj pezas 69,5 kg.
Li estas ne nur fenomena kuranto, sed ankaŭ bona saltanto. En longsalto li atingis 6,50 m.
La kariero de Peltzer pruvas, ke ankaŭ homo kun malforta korpo povas, per persista ekzercado, atingi kapablecojn, kiuj mirigas la mondon.
— Keinero, kiel vi kuraĝaa elpreni vespon el la supc per la flngrol?
— Ho, ainjoro, mi ne limas, gi |am mortis.
' ' ® — »—— « —-
Malsanulo, vekiĝanle post longa svenado:
, — Kie mi estas, Ĉu en la paradizo ?
— Ne, karuio, reapondas lia edzino, kiel vi povus esi en la paradizo? ĉ u vi ne vidas min apud vi?
Enloma anaulo.
1. S lla b -a n lg m o .
a a bo da di di c c en gen Jev ko lan lo mo no no nu o o o ra ri si son ter to tur vi ze zo.
E1 Ĉi liuj 51 ailabol devaa eati formata) 10 vortoj, kies komencliferoj, de aupre malsupren legataj, signifas novnn EzperantO' gazeton.
La vortoj signifaa: 1. floro, 2. fama inventisto, 5. mo- derna invenlaĵo, 4. eŭropa riverego, 5. dombeato. 6. lando en Azio, 7. rusa verkisto, 8. tiŝo, 9. lumigilo, 10 ĉieldlrekto.
2. K ru cvo rt-en lg m o .
De K. H. Wernicke.
1 2 3 4 • 5 6 7 8 9
10 • 11 • 12
13 • 14 15 • 16
17 • 18 19 20
• 21
La horizontalaj vortof aignifaa: 1. ripozilo, 5. protekf ilo, 10. elefantoeto, 12. lernefo, 15. Jurista regulo, 14. krimc 16. afekcio, 17. suflkso, 18. monvalutŭ, 20. nombro, 21. Ĉambi eto.
La vertikaiaj vorlol signifaa: 1. rampobesto. 2. insekfc 5. bruego, 4 sufikso, 6. sufikso (kiel 17. horizonlale), 7. sam sono, 8, kemiaĵo, 9. parto de pordo, 11. kemia elementc
14. vestaĵo, 15. refreŝigilo, 18. prepozicio, 19. prefikso.
ĉiu) vortoi sen gramatika flnaĵo.
SoivoJ en n -ro 2.
