Lingvo Internacia : monata gazeto por la lingvo esperanto. Jaro 11, n-ro. 22=154 (15 Novembro 1906)

Ĵ V -ro 2 2 (154-) 15 J V o v e m b ro 1 9 0 6

cCingvo

Z Ĵn tern acia

&

3 ) u o n m o n a t a g a z e t o

p o r

Ssperanto

eliranta la 1-an kaj 15-an de ĉiu monato

X ! - a J a ro

P flR IS V

PRESfl ESPERflMTISTfl SOCIETO

33, Rue Lacepede, 33

O N I A B O N A 8 L. I. ĉe :

a ) o f ic e j o d e l a g a z e t o e n P a r i s , — b ) S - r o JP. A h l b e r g . S e k r e t a r i o d e K lu b o E s p e r a n t is t a , e n S t Q C k lio ln i, ( S v e d la n d o ) , D o b e l n s g a t a n 50, — c ) S - r o M a n u e i

^ B e n a v e n te , S o c i e d a d 14, J M u r c ia , ( H ls p a n la n d o ) , — r f / S - r o J5T. O s t a n i e v i ĉ , «K.on-

t o r o E s p e r a n t is t a » , e n S . - P e t e r b u r g ( R u s la n d o ) J a ŝ ĉ i k 8 0 , — e ) S o c i e t o « f is f e r o » e n S . - P e t e r b u r g (a d r . D - r o ^4. I . A s n e s , B o l ŝ a j a P o d j a ĉ e s k a j a , d . 24. k v . 1 2 .),

— f ) F ir m o M d l l e r ĉr* B o r e l , P r in z e n s t r a s s e 9 5 , B e r l i n S . ( G e r m a n la n d o ) , — g ) F ir m o f . L i n d a u e r ' s c h e B u c h h a n d l u n g ( S c h S f f i n g ) , K a u f i n g e r s t r a s s e 29

M Ŭ n c h e n ( B a v a r u j o ) . — O n i s e n d u a b o n m o n o n n u r a l u n u e l tiu j ĉ i s in jo r o j r e s p . fir m o j, a ŭ a l r e d a k c io j d e g a z e t o j aŭ s e k r e t a r io j d e g r u p o j e s p e r a n t i s t a j .

J a r a a b o n o : s e n l i t e r a t u r a a ld o n o 5 f r a n k o j , k iu n s u m o n o n i s e n d u laŭ eb le* p e r p o ŝ t a m a n d a t o . ( P o r p a p e r m o n o j ni k a l k u l a s : 5 f r a n k o j = 2 r u b l o j = 4 g e r m . m a r k o j = 4 ŝ ilin g o j

= 1 d o l a r o = 2 ,5 0 h o l. f lo r e n o = 4 s k a n d . k r o n o j = 5 a ŭ s t r o - h u n g a r a j k r o n o j .) — K u n l i t e r a t u r a a ld o n o 7 , 5 0 f r .

P r e z o d e ĉ i u r n u m e r o 40 c e n t i m o j .

P a g o p o r a n o n c o j : 4 0 c e n t im o j p o r lin io ( k o m p o s t it a e l « p e t i t » p r e s - lit e r o j ) ; ĉ e p li g r a n d a a n o n c a d o e s t a s d o n a t a r a b a t o la ŭ r e c i p r o k a k o n s e n t o . M a lg r a n d a j n n e k o m e r c a j n a n o n c o j n n i p r e s a s p o r n ia j a b o n a n to j p o d u d e k c e n t i - m o j p o r lin io . R a b a t o p o r a lm e n a ŭ s e s p r e s o j : 10 ° / o

L a ŝ a n ĝ o d e a d r e s o k o s t a s 50 c e n tim o jn .

P o ŝ t m a r k o j e s t a s a k c e p t a t a j n u r p o r 3/ i d e ilia v a l o r o .

£HQĥŬftŬ&^&£AŬAGAŬAŬAŬAaAŬA&&AĈAŬAŬASA6A&&AŬAŬAŬA6AŬ&£ŝŬA3AŬAŬAtt&AŭAŬAŬA&

P O Ŝ T A K E ST O

L . C . — S e v i t i e l b o n e k o n u s l a r e g u l a r o n d e v e r s - f a r a d o , k ie l m a l b o n e v i k o n a s l a g r a m a t i k o n E s p . n u n v ia p o e m o e b le n e r i ĉ i g u s l a e n h a v o n d e 1’p a p e r k o r b o .

H

, Finlando, Martin & Makela, librejo (adr. : It.

Wiertotie 6, Felef, 5434, rekomendas sin al la finlandaj Espe- rantistoj.

I

H ja lu ja r B & ckstrftm , e n S a l t & f d b a d e n ( p r o k s i m e S t o c k h o l m ) , S v e d u j o , r ic e v a s ĉ i u s p e c a j n k o m e r - c a j n k o m i s i o j n .

★ I N T E R N A C I A S I G N O

a p r o b i t a d e g r u p o j R a j s o c i e t o j e n K a n a d - , A n g l o - , B e l g - , F r a n c - , G e r m a n - , H i s p a n - , A ŭ s t r o - , F i n - , I t a l l a n d o , S i b e r i o k . a . r e k o m e n - d a t a d e S . P . p .

p.

m e n a ŭ 1 2 : 2 0 ° / o • — S i n t u r n i a l S - r o

E m i l e P . G A S S E , 1 0 5 , L r y c e e , L e H ŭ v r e , F r a n c l a n d o .

X I - a j a r o . N - r o 2 2 (154)

kingoo Intepnaeia

J)uonmonala organo cn -ĉsperanto

R e d a k o io k o j a d m in is t r a o io P A R I S , 5 -o A r r ., 33, r u e LacĜpĜdo, 33

15 novembro 1906

J. Patrisot. — Rltm a akconto en vorsoj 613

J & V & l. — Sonĝo de blindulino . 619

Tra la mondo esperantista :

Projekto, de Romano Frenkbl ( d a ŭ r ig o k a j f i n o ) 620

Movado esperantista 623

Nla aldono llteratura

Pa r d o-Ba z a n (tradukis M. D a v id). S i n j o r l n o U r s u le (tradukis Pa u l T a-

b u ss e), k o m e n c o .

R lfm a akcenfo en v e ra o j

L a celo de la jenaj paĝoj estas elserĉi, kiel gramatika ak- cento, ricevita en Esperanto per aldono de finiĝo al radiko,

fariĝas, elsim pla vorfara ilo, ritma elemento de versoj.

Se sonoj silabaj sekvas unu la alian unuforme, orelo ne- nian ritmon komprenus (^).

Por ĝin difini, estas bezone, ke oni povu starigi iajn di- yidojn.

Tio fariĝos, ne per tona altigo kaj malaltigo, nek per ŝanĝo de vokalo aŭ konsonanto, nek per pli aŭ malpli hela sono, nek per la so la daŭro de la silaboj (tiuj elementoj estas unuj in- diferentaj al la ritmo, la aliaj ne sufiĉaj), sed per reveno perioda de fortaj kaj malfortaj tempoj (3).

(r) Tiaj versoj, laŭ G. P

, estus kvazaŭ « senanima, korpo. Lettre a M. Leon 'Ĝautier. Bibliothĉque de l’Ecole des Chartes, t. x x v n , 1866, p. 585.

(2) Oni trovos difinojn de la ritmo ĉe Aristido Kvinti- liano (Meibomius, t. 11, p. 31), A . S. H. V

, Notices sur divers manuscrits grecs relatifs d la musique. (Notices et Extraits des Manuŝcrits de la Bibliothĉque du Roi, publiĉs par 1’Institut royal de France, t. xvi, Paris, 1847, P- T97?

sekv.). B

, Dissertation sur le rythme (Mĉmoires ae 1’Acadĉmie des Inscriptions et Belles-Lettres. t. v. p. 161,

sekvi).

6 14 Ritma akcento en versoj.

Fortaj kaĵ malforfcaj tempoj, aŭ akcentaj kdj neakcentaj silaboj, elfaras piefton tonan aŭ ritmajn.

Cia piedo, en sia ŝtato regula kaĵ norma, komenciĝas de la tempo forta. Alivorte:. tempo forta difinas la. iradon de la verso, efikante sur unu aŭ du silabojn sekvantajn post ĝi:

s (- aŭ B) / (— Post ioj alia tempo forta estas bezona por doni reenpuŝon, kiu same efikas sur unu aŭ du tem- pojn malfortajn kaj refaras la ritmam movon:

/ 1 / | /

t) / | / | /

Tamen, ĉar Esperanta akcentiĝo estas paroksitona, tiu ĉi lasta ritmo donus finiĝon neeblan; ĝi do fariĝas devige:

a) } / /

Ciuj silabaj kunmetaĵoj revenas al du fundamentaj ritmoj:

duopa kaj tfiopa? kies elementoj formas-la aliajn devenaĵojn kvar-, ses-, kvinopajn, k. t. p.

D.uopa ritmo efektiviĝas en la marŝa movo. C i estas la rit- mo en ĝi.a plej simpla modo, la plej antikva kaj plej universala.

Orii ĝin trovas en la pratempo de ĉiuj modernaj sistepnoj (3).

En verŝoj,.ĝi elformas sinjaŭ tiu principo-, ke « homa voĉo regule kunmetas fortajn kaj malfortajn silabojn tiel ke, post kiam.la ĉef.a akcento de vorto (a) estas per propraj leĝoj difinita, la vokalo, kiu ŝenpere sekvaŝ (b) aŭ antaŭiras (c) tiun akcenton, fariĝas nepre pli. malforta, o! la dua (d) kaj antaŭa (e) (4). Ekz::

e c a. b d

L i m a l - a p - e r - f s ĉ e -la k o k a k r io ( H a m l e t , I , i) .

S o n - o r - i l - o j de v e s p e r o (Orabo-wski, F . K . 365).

E1 tio sekvas: i-e, ke du akcentoj regule ne intersekvas. % Kiel, laŭ la gramatiko, radikvorto ricevante sufikson perdas

*sian akcenton (Ekz.: du, dUe, duOble, duoblige, duobligite), tiel, en kunmetataj radikvortoj, unu ero radika fariĝas sen&k- centa:

a l la tutmOnda harmoni’ (Z., F . K 332).

lipharon; oble ne tiinUlo (Devjatnin, F . K . 338)-

(3) G . P a r i s , l e t t r e c i t i t a , p . 585.

(4) S a m lo k e , p . 584.

Ritma akcento en versoj 615

✓ * r* . y-’

2- e Unusilabaj vortetoj post aŭ antaŭ akcento restas sen- akcentaj;

de mia Onklo, fr€Lt’ de mia pfiLtro (H. I. 2).

ĉu pOrtas ili krom la miroj (Goldberg-. F. K. 355).

Male, int^r du sentonaj silaboj, ili alprenas akcenton:

transiris en posOdon de 1’venkinto (H. I. 1).

en labOro pSLca ne laciĝos (Z., F. K.)

3- e. En versfarado, akcentaj radikoj proksimigitaj al alia

^akcento perdas sian forton:

1’InfOron vOki? Fi, halt’, nia k©ro (H. I. 5).

kor’ mia, sed silOntu mia buŝo (H. I. 2).

4- e. En kunmetitaj vortoj, akcento, kiu regule sekvas la gramatikan regulon:

laŭ la kontrakto antaŭs&gelita (H. I. 2);

perdas tamen la plilaŭtiĝon en certaj oka^oj, ĉu tial ke ĝi an- taŭenpuŝiĝas por eviti renkontiĝon de du akcentoj:

en lia vivo duonnigre griza (H. I. 2);

ĉu tial ke la ritma forto simple alilokas la flankan akcenton:

antaŭparOloj de tre p o k aj potoj (H. I. 3).

Ritmo triopa devenas de la duobla per duobligo de unu el la du eroj (5 6). Car ĝi sin alfaris plibone ol la duopa al la karaktero de la Okcidentuloj, kaj ĝi estis al ili pli facile ver- sigebla, ĝi regnis en Grekujo kaj pli malfrue en Eŭropo.

Same kiel duopa moVado regas du silaboĵn, tiel la trio- pa kunigas tri

g e c a b d f

\i rrialsanlgis la mzlitistaron, mortadis popoloj (Kauf- man, F. K. 441)

Pri la kunmetitaj vortoj, oni observos saman procedon, kian en dumetra verso :

a\ raboblrdoj kaj hundoj ; fariĝis la vo lo de Zeŭso.

(Kaufman, F. K. 441),

Versa finakcenta, aŭ <c vira », pravigita de la gramatiko, kiu akceptas, ĉe la fino de frazaj membroj, vorton unusilaban ne apartiĝas al tiuj reguloj. Gi estas nur devenaĵo aŭ malpliiĝo de la verso paroksitona. Efektive, oni ĝin ricevas per forigo de Ĵa lasta duonpiedo, ĉu almetante unusilaban vorton, ĉu eliziante I

(5) Same kvinopa ritmo devenas de Ia kvaropa, kies

lasta tempo estas duobligita.

6i6 Ritma akcento en versoj

la substantivan finiĝon. Tjamaniere la verso « vira » finiĝas per neplena piedo, kaj ĉia ĝia figuraĵo respondas al ia plena parok- sitona verso:

/ / / / / /

/ / swr la kam po

rozet'

/ / knabo vidis, je n rozeto (Z. F K . 325).

' / felliĉon mi h a v a s de vt

/ / vi, klara, trankvila vespero (Zei- dlitz, 403).

Pri tiuj versoj oni konstatos ke D-ro Zamenhof, konserv- ante al la akcento ĝiain plenan rolon, uzas unusilaban vorton fi- nan nur esn tempo forta.

Kstu kun li (Z. F K 329).

Alaŭdoĵ kstntas sUper mi (FK. 332). <

Vi estas p ala, trOmas. Cu ne pli (H. I, 2).

Cu Horacio? P aco de li mem (H. I, 1.) Aliaj versfaristoj ĝin metas en finiĝo ina.

Ni nun vidu, kiel mezuriĝas versoj faritaj el tiuj piedoj.

Konsiderante la grandegecon de la lasta silaba membro (piedo), kiu estas tona reĝulilo de la verso, rii trovas:

i-e ke ĉiuj versoj proksitonaj duopemovaj konsistas nur el troĥeoj (*) tonaj, kaj ĉiuj proksitonoj triopemovaj konsistas nui el amfibrakaj tonoj.

(6) Alprenante la metrikan tdtminaron, oni ne devas forgesi, ke la fortaj (akcentaj) kaj malfortaj (neakcentaj) si- laboj tute ne reprezentas la longajn kaj mallongajn vokalojn de la metrikistoj. Ekzemple, la distingigo inter jambo kaj troĥeo jam nenion valoras en la tona ritmo. Tiuj < piedoj >, diversiĝis unu de la alia per la loko de la < bato >, kiu fra- pis la silabon longan de la troĥeo :

/ 0 1 L- v | 1 . , I 2 3 I 2 - 3 1 2 3

kaj, renversite, la silabon mallongan de la jambo :

/ 1 / I / |

— 1 0 — J 0 — ,

I 2 3 I 2 3 1 2 3

Sed, ĉar la tona versfarado ne havas mallongajn ak-

centajn vokalojn, tiu diferenco ne plu efektiviĝas, kaj ambaŭ

sistemoj unuforme revenas al / | / | / , simpla

alterno da fortaj kaj malfortaj silaboj, kiujn oni povas nomi,

por manko. de plibona nomo, < troĥeoj tonaj >. Same pri

tritempaj piedoj.

Ritrna akcento en versoj 617

2-e. Tiu fina akcentiĝo kaj ne la pareco aŭ la malpareco de la nombro da silaboj, difinas la ritmon. Sekve, la verso estas mezurota retumenire, kaj ni devas preni por aldono aŭ krom- mezura silabo, ne la lastan, sed la komencan. En tiu okazo, rit- maj membroj komenciĝos per silabo malforta, t. e. supreniros al la akcento, laŭ jenaj figuraĵoj:

‘ ) , . / I / I /

d) / | / | /

I / I '/ I >

La unua c) elfaras ne jaimbojn, sed troĥeoĵn, kial la ritmo a) (supre). Tio tute klariĝas, *se ni komparos la Hamletan ver- son kvinakcentan dekunusilaban kun la kvinakcenta deksilaba:

/ 5 ( — ) E n l a m o n d o n v e - n i s n o - v a s e n - t o . (Z. Fk. 317).

• • / 5 ( M ° ) O r - d o - n u nw n k o m - e n c - i

( Ĥ . v . 2 »»).

Ambaŭ malsimilas ja nur per ilia komenco, ne per ilia fino.

Same la ritmoj d, e, alfaras, kiel b, amfibrakojn, ĉar, re- guligite de la finiĝo, daktiloj kaĵ anapestoj komencaj esta<s nur

amfibrakoj mankaj aŭ supersilabaj.

I 4 ( o o 4 ) mi ta ge du blu-ajn okul-ojn admir-is (Trioleto).

/ / 3 ( _ o , M _ o 3 ) O n i lin p o r t - i s a l t o m b o senvorte (H. iv , 5) / 4 ( M , o — o 4 ) tre pot-enca ĝi estas la rev-o

fluganta (Seloznet, F. K. 386).

Rimarku, ke en tiu lasta ekzemplo, la unua silabo, kiun ne reguligaŝ antaŭmetata silabo, estas plibone neŭtra* (7). Efek-

(7) Se, teorie, silabon fortan antaŭiras unu aŭ du mal- fortaj, tri ne povas. Sekve, la jena verso :

Mizeregulo de 1’ tero . .

ni tra la mOnd’ sen espero (C. Bourlet, Esperantiste*

v i, 03, ne estos notataj • / / , sed / • / / • (aŭ • / / / )

Komparu :

K u ŝas somero la varm a (Kanaloŝŝy-Lefler, Fk. 368)

Sarkas knablno kanabon (Lorenc, Fk. 383).

6i8

*

tive, tiaj versoj komencas ĉu per neŭtrala vorto, ĉu per akcenta silabo. Komparu:

malfeliĉon elpOrtas sen plOndo, ŝen vOrto...

mUltajn prOmas kun fOrto mizOr’, malespOro (samloke).

Sur la kOrton alvOkas tri. filojn...

Litvaj dioj konduku vin, bonu! (Grabovski, F. K. 360).

Resume, la rolo de la akcento en versoj ŝajnas konformigi sin al jena regularo:

I. Oni kalkulas silabojn kiel tonajn aŭ sentonajn, ne distingante ilin.

II. Tiuj silaboj alternas formante duopajn aŭ triopajn membrojn (piedojn).

III. Cefa akcento ritma kuniĝas kun akcento gramatika.

IV. Flankaj akcentoj dependas de akcentoj ĉefaj, je in^er- spaco de unu aŭ du silaboj.

V. Verson reguligas la lasta akcenta grupo ; tiel super- nombraj silaboj sin trovas ĉe la komenco.

Tion mi proporias, ne kiel novan aŭ elpensitan teorion, sed tre simplan elmeton de faktoj, kiu tute praviĝas, konforme al la lingvo mem, la praktikon de niaj versfaristoj.

J.

Ritma akcento en versoj.

E z o p a f a b e l o — n u n t e m p a

Unŭ azeno trovis. leonan felon. Oi ricevis la ideon, vesti sur sin la felon, kaj ŝajnigante sin leono, terurigi la homojn kaj bestojn. Pensite, farite. La azeno ŝajnis esti potenca leono.

La unua viva estaĵo, kiun ĝi renkontis, estis malriĉa sed talenta komercisto, portanta kelkajn komercaĵojn sur sia dorso. Li teruriĝis vidante la leonon, kio tre amuzis la azenon. Nun la azeno, intencante pligrandigi la efikom, ekblekis : — ia — ia — ia — . . . Sed jen nia komercisto rekonis la azenon pri ĝia voĉo, kaptis ĝin kaj devigis ĝin —

vendi malkarege la leonan felon.

H . .M.

Sonĝ-o de blindulino

S O N Ĝ O D E B I . l N D l i L I N O <•>

< Kiam dolĉa dormo enkondukas sonĝon, Mi revidas tion kion mi jam v id is;

Nur noktiĝo por mi alportas la tagon Kaj mi tiam vivas kiel mi jam vivis.

t

< Malklaraj estaĵoj, divinataĵaro, ĉio eknetiĝas, ĉio malkaŝiĝas,

Aperas la lumo, la dia naturo,

Am atajn vizaĝojn mi rigardadas;

< Kiam mi ravita, vekiĝas denove,

Kiam mi retrovas mallumon kutiman, Kune sonĝo, vivo, konfuziĝas. Ho ve !

Realeco naskas la sonĝon ĉagrenan.

< K o r o K u r a ĝ u (* 2).

< Mi ne plu vidas belegajn rozojn Sed, kiel ĉiun, Dio min zorgas.

Koro kuraĝu ! ĝuu Vanimojn ; Mi ne plŭ vidas belegajn rozojn

Sed ilin flaras.

< Cia mankadas ama rigardo,

Kvankam kareson ĝian mi sentas.

Koro kuraĝu ! For la bedaŭro ! Cia mankadas ama rigardo,

L a kiso restas. >

(iY Montraĵo el la libro < Inter B lin d u lo j > de doktoro Emilo J

, esperantigita de lia bŭfilino S-ino Jean J

,

ĵus elinnta el la presado. _

(2) L a titolo estus laŭtekste je n a :

estas iel grave !

Sed ĉar la titolaj vortoj ripetiĝas dufoje en la poezio mem,

tial la' tradukantino preferis Ŝanĝi ilin. Kompreneble la tito-

la frazo en laŭteksta formo rie estus taŭge enigebla en

deksilaban verson.

620 >Tra la mondo Esperantista.

TRA LA MONDO ESPERANTISTA

P R O J E K T O

r

p r i l a f o n d o d e : « T u t m o n d a L l g o d e I n s t r u i s t o j p o r p r o p a g a n d o d e E s p e r a n d o i n t e r ĵ u n u l o ĵ fc a ĵ i u i a n o j , p r e c i p e i n t e r l a

g e l e r n a n t a r o t u t m o n d a *.

( claiirig o k a j J in o }.

3) Organizado de la korespondado inter instruistoj kaj lernantoj de la tuta mondo.

Krom la presado de adresoj de instruistoj aliĝintaj al la ligo kaj de iliaj lernantoj en la oficiala organo de la ligo la komitato de la ligo devos ĉiujare eldonadi zorge korektitan ad- resaron de instruistoj kaj lernantoj dezirantaj korespondadi, aldonante ĉiam la daton de naskiĝo de la lastaj. Kompreneble krom la lernantoj de instruistoj aliĝintaj al la ligo ĉiu junulo kaj infano-esperantisto povas esti enskribita en ĉi-tiun adres- aron.

4) Eldonado de libroj por junuloj kaj infanoj.

Nia infana kaj juoula literaturo esperanta estas bedaŭr- inde tre malriĉa. Unue ni devas eldoni lernolibrojn kaj kresto- mation por la infanoj. Grandan utilon povus alporti eldonado de malgrandaj rakontetoj por infanoj en formato de ŝlosiloj « Ce- feĉ » kaj de la sama prezo. Oni povis peti sinjoron Cefeĉ, ĉu li konsentus preni sur sin tiun-ĉe lastan eldonadon. Tiujn-ĉi « ra- kontetoĵn-ĉefeĉojn » pro ilia malgranda prezo oni povus en granda amaso dissendadi kaj disdonadi kune kun ŝlosiletoj-ĉef- eĉoj. Mi tre petas ĉiujn esperantistojn sendi al mi (Romano F

, inspektoro de gimnazio, Enisejsk, Rusujo», Siberujo>

materialojn por la krestomatio (tradukoĵ el iliaj naciaj kresto- matioj por la infanoj) kaj por la « rakontetoj-ĉefeĉoj ».

5) Organizado de ĉiujaraj kongresoj de liganoj.

Ili povus efektiviĝi kiel fakoj de ĉiujaraj kongresoj esper-

antistaj. Kompreneble la instruistoj, se eble, prenos kun si

siajn lernantojn.

Projekto 621

*6.)

Organizado de vojaĝoj de la lernantoj kun instruistoj en fremdajn landojn dum la libertempo.

La ligfo povus peti ĉiujn fervojajn kompaniojn fari rabaton por la vojaĝantaj instruistoj kaj lernantoj, precipe kiam ili voj- aĝas po grupoj. La esperantistaj grupoj en ĉiuj landoj povus preni sur sin zorgon pri la travoĵaĝantaj ilian urbon. La lern- ejoj en ĉiu urbo povus donl loĝejon al siaj fremdlandaj gastoj,

kion ili ĉiam faras ĉe ni en Rusujo dum la vojaĝoj de lemantoj.

L a rusaj fervojoj ofte senpage transportas ekskŭrsantajn (t. e.

vojaĝantajn) lemantojn de rusaj registaraj lernejoj.

7.) Fondo de internaciaj kolonioj en ĉiuj landoj, kie la instru- istoj kaj lernantoj povos pasigi la libertempon en rondo de siaj

amikoj Ĉiulandaj, kaj de « Centra Esperanta Hejmo de tut- tnonda Instruistaro kaj Lernantaro ».

Por la komenco sufiĉus, ke la ligo eldonus ĉiujare adres- aron de loĝejoj, kie la instruistoj kaj lernantoj povus havi pro malgranda prezo ĉu loĝejon, ĉu plenan pensionon. Kelkaj lern- ejoj el diversaj landoj, kelkaj instruistoj, lernantoj povus per korespondado grupiĝi, fiksi lokon en kiu ili renkontiĝos dum 1a somero, kaj la ligo donos al ili ĉiajn bezonajn konsilojn.

Kompreneble ne ĉio proponita povas tuĵ esti efektivigita, same kiel la vivo povas doni ion de mi neantaŭviditan. L a f ro- gramo estas nur provizora. w

L a detala regularo de la ligo povas esti ellaborita dum la dua kongreso esperantista, kie oni ankaŭ, se la ligo efektiviĝos, povus elekti la komitaton, la. honoran prezidanton, prezidanton, vic-prezidanton, sekretarion k. t.. p. Miaflanke mi proponas jenon:

1.) Ciu esperantisto, ĉu instruisto — ĉu ne, povas fariĝi membro de la ligo, se nur li deziras ial helpi la disvastigon de esperanto inter instruistaro kaj junularo-infanaro lemanta.

2.) La membroj povas e$ti:

a) Membroj aktivaj. Membro aktiva estas ĉiu ligano, kiu ial helpas la disvastiĝon de nia lingvo inter instruistoj, junuloj kaj infanoj, ĉu per instruado, ĉu per propagando, ĉu per kores-

pondado internacia k. t. p.

La kotizajo. Kvin frankoj ĉiujare (5 fr.)

622

b) Membroj aprobantaj. Membro aprobanta estas ĉiu lig’- anOj kiu, aprobanta la agadon de la ligo, pro manko da tempo aŭ pro alia kaŭzo ne povas ludi akfcivan rolon en la propagando.

La kotizajo: K.vin frankoj ĉiujare (5 fr.)

c) Membroj bonfarantaj. Membro bonfaranta estas ĉiu iig- ano, kiu pagas ĉiujare kotizaĵon ne malpli ol dek (10) frankoj.

d) Membroj-propagandistoj. Membro propagandisto estas ĉiu ligano, kiu varbis ne malpli ol kvin anojn de la ligo.

La kotizajo: Kvin frankoj ĉiujare (5 fr.)

e) Membroj honoraj. L a membroj honoraj estas elektataj unufoje por ĉiam per voĉdonado de ĉiuj liganoj, same kiel la honora prezidanto. Estu la honora prezidanto de nia ligo, nia kara majstro L. Zamentiof, la genia aŭtoro de esperanto.

3.) Ciuj liganoj senpage ricevas la oficialan organon de la ligo Mi proponas peti sinjorojn E. Privat kaj H. Hodler, ke la gazeto « Juna Esperantisto » fariĝu oficiala organo de la ligo kaj ke la redakcio de tiu-ĉi gazeto fariĝu la sideĵo de komitato de la ligo.

Ciujn esperantistojn dezirantajn aliĝi al la ligo mi petas, ĝis la- komitato estos elektita, kaj komencos funkciadi, sendi Ia aliĝojn al mi (A1 S-ro Romano F

, Enisejsk. Rusujo, Slherujo,)

Krom tio mi tre petas sendi al mi:

1. ) Adresojn de lernejoj, instruistoj, lernantoj — ĉu esper- antaj, ĉu ne — aldonante pri tio en la adreso.

2. ) Adresdjn de ĉiuj aprobantaj mian projekton.

3. ) Fotografaĵoj de instruistoĵ kun iliaj lernantoj.

4. ) Vidaĵojn de lernejoj, klasoj, kabinetoj k. t. p.

Kompreneble mi interŝanĝe sendos la samon.

Aliĝu do, samideanoj, konigu mian projekton al ĉiuj in- struistoj kaj lernantoj en via urbo, al ĉiuj viaj korespondantoj.

La fundamento de esperanto jam estas konstruita — nun ni devas komenci la konstruadon de ĝia palaco!

R o m a n o P R E N K B L .

Tra la mondo Esperantista

M o v a d o e s p e r a n t i s t a 623

MOVAPO E SP E R fcflT IST *

S k o t a

D u n d e e . — Ni ĝojas sciigi ke Esperantista Klubo ĵus fondiĝis en la ^rranda komerea urbo Dundee. La 23-an de okto- bro en Lam b’s Hotel okazis kunveno aranĝita de Esperantis- toj 8,223 kaj 11,264. La ĉambro estis plenega, kaj kelkaj ĉees- tantoj ne povis trovi seĝojn. Fraŭlino Hing, konata Dundee’a ĵurnalistino prezidis, kaj faris interesplenan paroladon pri la naskiĝo kaj disvastiĝo de Esperanto, kaj la granda sukceso de la Geneva Kongreso. Poste ŝi proponis ke Esperantista Klubo estu fondata. Sinjoro Alex. Pride subtenis la proponon, kaj ĝi estis akceptata aklame. Oni elektis la sekvantatn ofiĉistaron : Hon.; Prezidanto : S-ir<o Jean Duchĉne:* Prezidantino : Fraŭ- lino King; Sekretario : S-ro AIex. Pride, Rosebank, Errol, Perthŝhire^ Kasisto : S-ro G. I. Stephen. La grupo kunvenas ĉiumerkrede, kaj estas aliĝita al la Brita Esperantista Societo.

La estraro konsistas e-1 entuziasmaj Esperantistoj, kaj oni esperas ke ili sukcesos veki la intereson de la koemrcistoj en Dundee.

A b e r d e e n . — Je la fino de Septembro lasta, en Aber- deen, Skotdando, estis grandaj festoĵ okaze de la kvarcenta da- treveno de la fondiĝo de la Aberdeen’a Kolegio. Samtempe la Gereĝoj Eduardo kaj Aleksandra vizitis la urbon kaj ceretno- tiie malfermis novan aldonon al la Kolegio, starigitan je la kosto de £, 220.000. La festoj vekis grandan interes&n tra la mondo, kaj delegitoj de la precipaj universitatoj ĉeestis. La skotlanda gezeto « Scottish Review », faris uzon el la okazo por sfciigi’ la opiniojn de la alilandaj profesoroj pri diversaj temoj.

Eble uftu el tiuj interesos la Esperantistaron. Gi estis skribita de ‘Profesoro Wilhalm Ostwald L L D , hon. FR S., el Leipzig.

Li diris : « Tio kion mi rimarkis unue ĉe la Aberdeen’aj cere-

monioj estis ilia internacia karaktero. Invitoj estis senditaj al,

kaj akoeptitaj-de scienculoj tra ' la tuta * mondo. Kaj en kelkaj

kunvenoj oni povis vidi- ke la internaciaj rilatoj ne estis tiam

624 M o v a d o e s p e r a n t i s t a

formitaj unuafoje. La samaj personoj kiu renkontis tie ĉi unu la alian, jam renkontis antaŭe en Berlino aŭ Rome, en St.

Louis aŭ Genevo. Estas nedubebeke la scienculoj estas je la nuna tempo, kiel ili estis antaŭ tri cent jaroj, la plej interna- ciaj el homoj. Tio estas tute natura, ĉar ne estas io- tiel sende- penda de lando, gento, kaj religio, kiel la scienco. Tial la ideo de internacia paco ne havas pli fortajn partianpjn ol la sciencu- Jojn. La granda malhelpo al tiu profita ideo estas la malsa-

meco de lingvoj. Mi ne povas diskuti tiun ĉi aferon tie ĉi.

Mi nur esprimas mian jortan konvinkon ke tiu problemo estas solvota per internacia Helpa lingvo kiu estos dua lingvo por ĉiu persono. Esperanto estas jam pruvita sin tre taŭga por

tia uzado. „

H u n g a ra

C ir k u le r o d e l a O r g a n iz a K o m i t a t o d e l a

E k s p o z i c i o I n t e r n a c ia S t e n o g r a f i a S z e g e d a .

Ni havas la honoron inviti la anojn de ĉiuj stenografiaĵ metodoj, ĉiujn stenografiajn societojn kaj gazetojn, kaj 1a sa- mideanojn sin interesantajn je stenografio al la internacia kaĵ intermetoda stenografia Elzspozicio, organizota de Ja Szeged- a Stenografia Societo je la printempo de 1907 en Szeged (de

15-a de marto ĝis la 31-a). La ekspozicio estos kunligita kun tutlanda stenografia Kongreso kaj skribkonkurso.

Ni ekzpozicios ĉiujn stenografiajn verkojn, librojn aŭ ga- zetojn, manuskriptojn kaj stenogramojn, ĉiujn stenografiajh industriobjektojn, kajerojn, krajonojn, plenigeblajn plumpjn, skribmaĜinojn, bildojn koncemantajn al stenografiismo. Mul- taj premioj estos disdonataj en la ekspozicio kaj en la skrttb-

konkutso multegaj.

La konkursoj estos organizataj hungare kaj germane, sfed se de alilingvaj stenografiaj societoj ni ricevos premiojn (ĉu tfbrojn, ĉu monon), kaj se estos kelke da konkursontoj, ni or- ganizos ankaŭ alilingvajn konkursojn. Esperantan konkur- son aftkaŭ ni organizos, se rti ricevos premiojn, kaj kelke da

konkursantoj.

Ni do petegas niajn ĉiulandajn, ĉiulingvaĵft, kaj ĉiume-

todajh stenografiajn fratojn, bonvoiu :

Movado esperantista 625

1) Ensendi grandamase stenografiajn objektojn, librojn kaj gazetojn, manuskriptojn, stenogramojn ĉiulingvajn al nia ekspozicio. Cion ni ricevos kun grandaj dankoj, kaj ni zorge konservos;

2) Bonvolu aperi je ekspozicio, kaj partopreni je konkur- soj kaj kongreso are, kaj inviti viajn geamikojn kaj geko- natulojn. Kiuj sciigos siajn intencojn pri la apero, ni zorgos por ili pri tute senpaga loĝado kaj en Hungarlando pri duon- kosta fervojbileto;

3) Bonvolu sendi al ni mondonacojn kaj lihrojn, ke ni povu organizi konkursojn alilingvajn;

4) Bonvolu atentigi pri nia ekspozicio la fabrikistojn de stenografiaj objektoj;

5) Ni tre petas la plej famajn stenografistojn de ĉiuj nacioj kaj alfaristojn kaj elpensintojn de metodoj, bonvolu unu aforismon — skribatan en sia lingvo aŭ Esperante — kun sia fotografio kaj manuskripto ensendi. Ni eldonos ĉiujn en unu libreto; _

6) Bonvulu ensendi — 'ĉu manuskripte, ĉu jam presite — la detalan kaj lastan statistikon de stenpgrafusmo de ĉiu lando;

7) Ni organizos apartan Esperantan ekzpozicion. Bon- volu sendi ĉiuspecajn librojn, gazetojn, afiŝojn kaj objektojn al nia ekspozicio;

8) Ciuspecajn objektojn aŭ leterojn sendu al S-ro L

-

viko

J

, Szeged (Hungaruĵo), Fertd-utca 4, — monon al S-ro K

S

, Szeged, LeszAmitold hiv.

9) Estimataj samideanoj Bonvulu tutforte -subteni nian ekzpozlcion, subtenante kune la Esperantismon, la aferon de

riia komuna trezoro ! *

10) L a objektoĵn por la Esperantista Ekspozicio, bonvolu sendi al S-ro Z. B

, Szeged, III. ker. polg.

SZEGEDA STENOGRAFIA SO CIETO .

F r a n c a

V e s p e r m a n ĝ o d e P a r l z a j E s p e r a n t i s t o j .

La Lundon 12-an de novembro en la « HĜtel Moderne »

ni estis 30 kaj duono. Nome Ges-oj Sebert, S-o Taval kun S-ino

Le Bihan, Ges-oj Combemale kaj filo, Ges-oj Bricard, S-ino

626 Movado esperantista

Moucĥez, S-o Benoit kaj lia filino, f-ino< Gĉrard, f-ino War- lŭzel, f-ino Lutier kiu aldondukis S-on Henschell tute.esperan- tigitan post la verpemanĝo, S-oj Astaix, Boiselle, Couturier, Detrois, Fabry, Huet, Chaussegros, Decaron, G. Moch, D-o Gdinet,- Peloille, Rey, Richardot lcaĵ Warnier, kaj la duono

estis nia Prezidanto, kiu kaŭze de lia vespera kurso en la Con- servatoire des Arts et M6tiers, venis nur post ia manĝo. S-oj Cart, Ckavet kaj aliaj sendis leterojn por esprimi siajn bedaŭ- rojn, ke ili ne povis ĉeesti. Sed S-o Cart ho velskribis sian le- teron... frarice! Leginte ĝin la Prezidanto proponas al la ridan- taj gruparoj, ke oni donacu a'l. S-ro Cart « la paperan ĉapelon », kaj £ tuj S^o- Moch fabrikas tian kapveston el unu el la menuoj, kiun oni tuj sendas al nia kara profesoro..

Post la manĝo : babifado kaj ĉarado. L a vorto elektita por la ĉarado estis aven— turo.

1- a akto: S-ŭ Hiiet profesoro; kies lernantoj malfacile kvietigeblaj estas S-oj Moch, Warnier, Chaussegros kaj P e-

l o i l l e in s t r u a s p r i la k o n a t a t e m o d e T ĉ e .v a lo k iu n o n i m a n ĝ i g a s

aŭ igas manĝi... avenon.

2-

a akto: Restoracio en la Babela turo, kie unu Germano (Moch),unu Ruso (Detrois), unu Anglo (Lecaron), unu Fraĥco (Warnier) vane petas en siaj naciaj lingvoj trinkaĵojn de kel- nero (Bourlet), kiŭ nur parolas Esperanton kaj alportas plej strangajn aferojn.

B * Fina akto : Iu sinjoro (Bourlet) vizitas sian amikon (Bri- card) al kiu li rakontas la strangegan aventuron de tiu sin- jor^, kiu edziĝinte je la patrino de la edzino de sia patro, fari- ĝis la bopatro de tsia patro, la nepo de sTa edzino, sia propra avo, k.t.p...

Sonoris. jam de.longe la. dekunua, kiam oni disiĝis.

Laŭ

M o v a d o e s p e r a n t i s t a 627

L A B A R Ĉ O

Sinĵoro Cart kun kelkaj « atestuloj » fondis tiun gajan amikan ĉiumonatan vespermanĝon malkaran, kiu kostas nur 2 fr. 15 kaj okazas en restoracio 18, Strato» St-Martin.

Ne ĉiu havas rajton. partopreni. Povas esti cc Barĉano»

nur tiu, kiu posedas Ateston pri Kapdbleco. Tie oni nur pa- rolas Esperante, kaj kiu parolas unu vorton france, tiu ricevas kiel punon « la paperan ĉapelon ». Je ĉiu vespermanĝo oni invi- tas iun konatan Esperantiston voĉdone balotitan.

La invitito de 1’ lasta Barĉado, kiu okazis la 6-an de no- vembro en la Kutima Barĉejo, estis S-o G-alo Sebert, kiu be- daŭrinde ne povis ĉeesti. Ciufoje oni elektas raportonton, kiu devos dunl la sekvanta vespermanĝo raporti pri la-antaŭa. La raportinto estis S-o Blangarin, kiu . leĝis (ĉar la raportoj estas enskribitaj en ora libro), kiu legis plej bonhumoran rakon- ton. Li eĉ verkis laŭ la* mŭziko/de Deshays la jenan spritan kanton imitantan « la Vojo ». — Tiu kanto estas harmoniigita kaj ĥore aranĝita de S-ro F. de Mĉnii.

I

Sur larĝa irejo brilegas barĉejo, A1 kiu malsate ni kuras.

Simile ah napo antaŭ la azeno A1 ni la plenigon ĝi montras.

Kaj nin ne allogas orumita pano,

-Nek rostita koko, nek ŝaŭma ĉampano, Car bonega barĉo, zorge preparita,

Jen estas la sup’ elektita.

II

Ni barĉas, kaĵ barĉas, neniam. laciĝas, Pri Pbetb rrianĝata pensante.

Cent betoj manĝiĝas. mil betoj* mariĝiĝas,

Ni barĉas kaj barĉas konstante.

628 Movado esperantista

« Ho! Cesu! » ridante frenezaĵ admonas, —

cc

Rebarĉu! rebarĉu! » en ventr’ al ni sonas:

cc

Obstine barĉejon, la beto nin benos,

« Se ĉiam la barĉon ni volos. » III

Se dum la somero, pro longa sekeco Ni bonan la beton ne havas,

Ni dankas someron, ĉar la barĉejestro, Per napo la barĉon li faras.

Ne mortos jam nia kara barĉanaro;

Gin jam ne timigas la beto nek barĉo.

Obstine ĝi barĉas, la ventron plenigas, Kaj nur Esperante babilas.

IV

Nur majstre, majeste, kaj ne petolante Manĝiĝas la barĉo ŝatata.

Eĉ guto malgranda, el ĝi forŝprucante, Per lango tuj estaS' ĝlutata.

Ridemo, gajeco, -ĝojo kaj ŝercamo, Jen estas la devoj de bona barĉano.

L a gaston n i. amos, se li barĉaniĝos, Kaj kune denove ni barĉos!

Gin kantis nia amiko Grosset. Poste S-o Corret rakontis Ta ŝercan manieron uzindan por voĵaĝi senpage en la Omnibu- soj en Parizo; kaj fine D-o Javal donis al la kelnero lecionon de Esperanto, klarigante la uzon de 1’afiksoj : bo, beto, betulo, arbo, arbeto, k.t.p.

Laŭ Paris-Esperanto.

Presejo de la Presa Esperantista Sŭoieto, 33, rae Lacepede, Paris

Administrantaro: T h . Cart, prezidanto ; P a u l P r a lc tle r , delegito;

Pro B enolt, Dro 'Vallienue,

™ • ’

Sekretario de Tadm. : V . C haussegros. — Teknika direktoro : L e n g y e l Pal.

L’Imprlmeur~g<r&nt : P. Fruictter

U’ E s p 6 r a n t i 9 t e , oficiala revuo de la Societo franca por la propagando de Esperanto, 24 paĝoj (formato 15 x 20) da teksto franco-Esperanta aŭ nur Esperanta, 8 paĝoj kovrilaj (nomaroj de Esperantaj verkoj kaj de ĉiuj grupoj de la S. f.

p. E.) ; Internacia Korespondado Esperanta senpage disponebla por la abonantpj — 3 fr. 50. Jarabono (i-a de januaro, aprilo, julio, olttobro) en Francujo : 3 fr, ekster Francujo : 3 fr. 50 ; kun enskribo en la francan Societon 4 fr. ĉie. — Adreso de 1’

administracio Louviers (Eure) France.

E s p e r o K s r t o lik a , 32-paĝa revuo monata tute en Esperanto, malfermata por ĉiuj. Rakontoj, artikoloj pri nun- tempaj aferoj, ŝakoj, k. c. Jare : 5 fr. (en Franclando 4 fr.)

Presejo A. B

, 15, rue Etienne Pallu, Tours (France).

E s p e r o P a c i f l s t a , monata organo de Vlnternacia So- cieto Esperantista por la Paco (krom avizo kontraŭa, la abonintoj estas enskribitaj lciel aliĝantoj al la Societo). — Jara abono (aŭ minimuma kotizo) : 5 frankojr. La Societo akceptas ankaŭ opajn aliĝojn. — Sin turni al S-ro G

M

, 26, rue de Chartres, 2Veuilly-sur-Seine (France).

G e r m a n a E s p e r a n t l s t o , organo de diversaj ger- manaj grupoj esperantistaj. Eliras 12 fojojn jare. Redaktata germane kaj esperante. Jara abono 4 frankoi. Administracio

kaj Redakcio : Esperanto Verl.ag, M

& B

, Berlin, S., 95, Prinzenstrasse.

L a R e v u O f monata literatura gazeto, kun konstanta kunlaborado de D-ro Zamenhof. — Hachette & K-o, 79, bd St-Germain, Paris. — Jare : Francujo 6 fr., eksterfrancujo 7 fr.

T h e B r i t i s h E s p e r a n t i s t , oficiala monata orgatio de la Brita Esperantista Asocio ; 12 paĝoj da novaĵoj k. c. anglo- Esperante, kaj 8 paĝoj da Aldono tute en Esperanto. ĵare 4 fr. (sen Aldono, 2 fr.). — Oni abonas 6e la Sekretario de la B. E. A., 13 Arundel Street, Strand, London.

T r a l a M o n d o , tutmonda multilustrata revuo monata,

tute en Esperanto. — Nuntempaĵoj, Pri Esperanto, Arto kaj .Li-

teraturo, Sciencoj, Komerco kaj Industrio, Militistaro, Marist-

aro, Teatro, Sportoj, Virina kaj Gejunula paĝo, Felietono, Kon-

kursoj kun valoraj monaj premioj. — Ciuj artikoloj estas verki-

taj de anoj de Plandoj aludataj. — Jare 8 frankoj ; kvaronjare,

2 fr. 25. — Redakcio : S-ro M

, Sbis, rue de 1’E c u d ’Or,

Orlĉans ; Administracio : 15, Boulevard des deux Gares, Meudoh

(S.-et-O.) France.

L a B e l g * a S o n o r i l o , organo de Ia B elga L ig o Espe- rantista. Eliras 12 fojojn jare. Redaktata france, flandre kaj esperante. Jara abono : 4 frankoj. — Redaktoro-administranto,

al kiu oni ĉion sendu J. C o o x , Duffel, Belgique

I n t e r n a c i a R e v u o M e d i c l n a , monata organo por praktika medicino, redaktata en Esperanto kaj diversaj lingvoj naciaj, de diverslandaj kuracistoj. Celas ne nur la Esperantan, sed ankaŭ la kuracistan utilon. Jara abono : 7 fr. (en F ran c- lando 6 frankoj. Pa r is, 33, rue Lacĉpede.

E s p e r a n t a L l s r i l o , ĉiumonata revuo, T h. C a r t, ĉef- redaktoro, 12, rue Soufflot, Paris V — Abonkbsto : 3 fr. jare.

Dua jaro (1905), n-ro 5— 6 (septembro-novenibro).

E s p e r a n t o , scienca kaj literatura ilustrita monata re- vuo. En la lingvoj Esperanta kaj hungar^.

L a jaran abonpagon (4 fr.) sendu al la redaktoro M^arich

A goston, Papnovelde-utcza 6, Budapest, IV , (Hungarujo).

R u s l a n d a E s p e r a n t l s t o , ĉiumonata organo de Ia Societo « Espero » en Esperanto kaj parte en rusa lingvo. —

— Adreso : Ruslando, St.-Pdterburgo, B. Podjaĉeskaja, 24, la Societo ^cc Espero ». — L a jara abonpago (kune kun membriĝo en la Societon) 3 rubloj (7 fr. 50J.

J u n a E s p e r a n t l s t o , ilustrata gazeto por junuloj,, ins- truistoj kaj Esperanto-lernantoj. Eliras monate. Literaturaĵoj, teatraĵoj, karikaturoj. Jara abono : 2 fr. 50. Presa Esperantista

Societo, 33, rue Lac6p&de, Paris.

ADELBODEN. Berna Oberlando, 1360m. s.m.

— S V IS T J J O —

P l e j b e la lz a j s u n p l e n a v i n t r a s t a c i o .

C i u j s p o r t o j p e r s k i o ĵ , g l i t ŝ u o j , g l i t i l o ĵ

☆☆ Internacia Hpoteko Th. HOPF, ☆☆

E S P E R . K O N S I L A N T O

aŭtoro de* la ilustrita gvidlibreto en Esperanto

« T R A B E R N A O B E R L A N D O »

a ĉ e t e b l a ĉ e

S V i s a E s p e r a n f c a E lĉL o n e jj o .

Presa EsperantitffaS Saotb&o, 33, rue L acep ede, Paris