WYDZIEDZICZENIE
AGNIESZKA KWIECIEŃ-MADEJ
POJĘCIE WYDZIEDZICZENIA
•
Wydziedziczenie to pozbawienie prawa do zachowku – 1008 in principio k.c.•
NIE jest wydziedziczeniem wyłączenie od dziedziczenia testamentem pozytywnym czy negatywnym – wyłączony od dziedziczenia zachowuje prawo do zachowku,•
Jest sankcją prywatną za określone, nieetyczne zachowanie uprawnionego,•
Nie jest możliwe zrzeczenie się prawa do wydziedziczenia,•
Dopuszczalność wydziedziczenia częściowego – dyskusyjne,PODSTAWY WYDZIEDZICZENIA
• Podstawą wydziedziczenia może być uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami
współżycia społecznego (art. 1008 pkt 1 k.c.)
•
Zachowanie obiektywnie naganne,•
Ocena zindywidualizowana i odniesiona do konkretnej rodziny,•
Uporczywość zachowania – długotrwałość, ciągłość, powtarzanie się,•
Świadome działanie wbrew woli spadkodawcy• Dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z jego najbliższych osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu,
zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci (art. 1008 pkt 2 k.c.)
•
Ocena przestępstwa tylko częściowo na podstawie i przy zastosowaniu zasad prawa karnego,•
Pojęcia z art. 1008 pkt 2 k.c. mają charakter autonomicznyPODSTAWY WYDZIEDZICZENIA CZ. 2
•
Pojęcie „osoby najbliższej spadkodawcy: - ocena indywidualna każdego przypadku,• Uporczywe niewywiązywanie się przez osobę uprawnioną do
zachowku względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (art.
1008 pkt 3 k.c.)
•
Musi odnosić się do samego spadkodawcy,•
Obowiązki w KRO: między małżonkami – art. 23, 27, 28(1), międzyrodzicami a dziećmi: art. 87, obowiązek alimentacyjny między krewnymi w linii prostej – art. 128 itd.
•
Niedopełnienie obowiązków ma mieć charakter uporczywy – zarówno w sensie długotrwałości jak i nastawienia psychicznego,Podstawy wydziedziczenia mogą zachodzić łącznie,
Art. 1008 KC stanowi numerus clausus podstaw wydziedziczenia, Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć już w chwili sporządzenia testamentu,
SPOSÓB WYDZIEDZICZENIA
•
Wyłącznie w testamencie,•
Sposób dowolny, byleby wyraźnie wynikała wola wydziedziczenia•
Nie jest możliwe wydziedziczenie blankietowe,•
Bezskuteczność wydziedziczenia jednego z uprawnionych nie wyklucza skuteczności wydziedziczenia pozostałych,•
Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z testamentu – art. 1009 k.c.•
Relewantna jest tylko przyczyna wynikająca z testamentu,•
Przyczyna musi być prawdziwa – musi istnieć związek między podstawą a pozbawieniem zachowku,•
W wyjątkowych okolicznościach, mimo braku skutecznego wydziedziczenia, dochodzenie zachowku może być uznane za nadużycie prawa (art. 5 k.c.),•
Istnienie podstawy wydziedziczenia musi wykazać ten, kto wywodzi z tego faktu skutki prawne – art. 6 k.c.SKUTKI WYDZIEDZICZENIA
•
Wydziedziczenie NIE powoduje, że uprawniony do zachowku jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku,•
Pozostaje on nadal osobą, która dziedziczyłaby z ustawy, gdyby nie było testamentu (art. 991 k.c.) – skutkuje to tym, że do spadku z ustawy nie dochodzą ani zstępni wydziedziczonego, ani – w ich braku – rodzice, rodzeństwo, dalsi krewni spadkodawcy.•
Art. 1011 k.c. – zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę,• Jest to ich własne prawo do zachowku, nie zaś prawo dziedziczone po wydziedziczonym
PRZEBACZENIE
•
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeśli mu przebaczył – art. 1010 par. 1 k.c.•
Jeśli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych,przebaczenie jest skuteczne jeśli nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem – art. 1010 par. 2 k.c.
