Wstêp
Rak piersi jest najczêstszym nowotworem u kobiet w krajach Europy i Ame- ryki Pó³nocnej. W ci¹gu roku odnotowuje siê w Polsce ok. 11 tys. nowo roz- poznanych przypadków raka piersi i jest on przyczyn¹ œmierci ok. 5 tys. ko- biet [1]. Uk³ad kostny jest najczêstszym miejscem rozsiewu tego nowotwo- ru. Szacuje siê, w zale¿noœci od ró¿nych danych z piœmiennictwa, ¿e przerzuty nowotworowe do koœci wystêpuj¹ u ok. 65–75 proc. chorych na raka piersi [2]. U znacznej czêœci chorych pozostaj¹ jedyn¹ lokalizacj¹ rozsiewu. Pomi- mo tego, ¿e chore z przerzutami ograniczonymi do uk³adu kostnego rokuj¹ stosunkowo dobrze, a ich mediana prze¿ycia wynosi ok. 3 lat, jakoœæ ¿ycia tych chorych jest upoœledzona przez obecnoœæ objawów oraz powik³añ ze strony uk³adu kostnego. Nale¿¹ do nich ból, unieruchomienie, upoœledzenie sprawnoœci fizycznej, z³amania patologiczne, zespo³y uciskowe, powik³ania metaboliczne (hiperkalcemia). W dwóch du¿ych badaniach klinicznych, pro- wadzonych wœród chorych na raka piersi leczonych cytostatykami [4] lub le- kami hormonalnymi [5] stwierdzono, ¿e œrednia czêstoœæ zdarzeñ zwi¹zanych z powik³aniami kostnymi w ci¹gu roku wynosi³a 3,5 i 3,8. Dane z tych badañ wskazuj¹, ¿e u leczonych kobiet, przeciêtnie co 3–4 mies. wystêpowa³o zda- rzenie zwi¹zane z uk³adem kostnym. Bior¹c pod uwagê liczbê zachorowañ, odsetek chorych z chorob¹ rozsian¹ do koœci, czêstoœæ powik³añ, stosunko- wo d³ugotrwa³y przebieg kliniczny choroby u tych chorych, skala problemu jest ogromna.
Leczenie przerzutów do koœci pozostaje postêpowaniem paliatywnym, którego zasadniczym celem jest z³agodzenie dolegliwoœci bólowych i zapo- bieganie powik³aniom. Dostêpne metody leczenia obejmuj¹ leczenie prze- ciwbólowe, radioterapiê, chemioterapiê, hormonoterapiê, leczenie chirur- giczne, radioterapiê oraz podawanie bisfosfonianów.
Leczenie paliatywne powinno mieæ d³ugotrwa³¹ skutecznoœæ, byæ dobrze tolerowane i obarczone nisk¹ toksycznoœci¹. Poniewa¿ grupa leczonych cho- rych jest heterogenna, a strategia leczenia raka piersi w stadium uogólnie- nia oparta jest na leczeniu skojarzonym, szczególnie wa¿na jest mo¿liwoœæ bezpiecznego stosowania jednoczasowo lub sekwencyjnie ró¿nych metod W
Wssttêêpp:: Przerzuty do koœci wystêpuj¹ u ok. 75 proc. chorych na raka piersi;
uk³ad kostny jest tym samym najczêst- szym miejscem rozsiewu tego nowotwo- ru. Co wiêcej, u wielu chorych pozosta- n¹ one jedynym miejscem rozsiewu. Le- czenie przerzutów do koœci w przebiegu zaawansowanego procesu nowotworo- wego ma charakter paliatywny, a jego celem jest w pierwszym rzêdzie popra- wa jakoœci ¿ycia. Do podstawowych me- tod leczenia przerzutów do koœci nale-
¿¹ radioterapia, bisfosfoniany oraz sys- temowe leczenie radioizotopami.
C
Ceell pprraaccyy:: Celem pracy by³a ocena tole- rancji leczenia samarem chorych na raka piersi z przerzutami do koœci oraz wp³y- wu przebytego leczenia izotopami na tok- sycznoœæ hematologiczn¹ nastêpowego leczenia cytostatykami.
M
Maatteerriiaa³³yy ii mmeettooddyy:: Analizie poddano 90 chorych na raka piersi, w stadium uogól- nienia, z licznymi przerzutami do koœci, leczonych w Dolnoœl¹skim Centrum On- kologii, w latach 2002–2004. Pacjentki le- czone by³y radioizotopem samaru w Za- k³adzie Medycyny Nuklearnej IV Wojsko- wego Szpitala Klinicznego. U 69 (77 proc.) chorych rozsiew procesu nowotworowe- go ograniczony by³ do koœci, u 26 (23 proc.) stwierdzono równie¿ obecnoœæ przerzutów do innych narz¹dów. 54 cho- re (60 proc.) poddane by³y paliatywnej ra- dioterapii przed leczeniem radioizotopem.
Wiêkszoœæ (80/90 – 89 proc.) chorych otrzymywa³a w leczeniu wspomagaj¹cym bisfosfoniany, wszystkie chore wymaga-
³y stosowania leków przeciwbólowych.
W
Wyynniikkii:: Leczenie samarem by³o dobrze tolerowane. Supresja szpiku u wszystkich chorych by³a bezobjawowa i mia³a cha- rakter przemijaj¹cy. U 16 (18 proc.) cho- rych (11 z grupy z przerzutami narz¹do- wymi i 5 z rozsiewem ograniczonym do koœci) leczonych uprzednio radioizotopem podjêto próbê leczenia cytostatykami.
U 10 (62,5 proc.) chorych w tej grupie, le- czenie cytostatykami zosta³o opóŸnione o œrednio 4–8 tyg., a nastêpnie z powodu powik³añ hematologicznych konieczne by³o zmniejszenie intensywnoœci dawek cytostatyków. U 4 (25 proc.) chorych pa- rametry krwi obwodowej nie pozwoli³y na rozpoczêcie chemioterapii pomimo wskazañ do leczenia cytostatykami, je- dynie u 2 (12,5 proc.) chorych przebyte le- czenie radioizotopem nie mia³o wp³ywu na prowadzon¹ chemioterapiê.
W
Wnniioosskkii:: U chorych na raka piersi z prze- rzutami do koœci oraz innych narz¹dów, u których spodziewane jest uzyskanie ko- rzyœci klinicznych z leczenia cytostatyka- mi, wskazana jest szczególna ostro¿noœæ przy kwalifikacji do leczenia radioizoto- pem, mimo ¿e patogeneza supresji szpi- ku jest wieloczynnikowa, a prawdopodo- bieñstwo wp³ywu leczenia radioizotopem na funkcjê szpiku niskie.
S
S³³oowwaa kklluucczzoowwee:: rozsiany rak piersi, prze- rzuty do koœci, leczenie izotopami.
Wspó³czesna Onkologia (2005) vol. 9; 10 (436–439)
MielotoksycznoϾ leczenia
radioizotopem samaru (
153Sm) chorych na raka piersi z przerzutami do koœci;
jej wp³yw na nastêpowe leczenie cytostatykami
Bone marrow suppression induced by systemic radionuclides (
153Sm) in metastatic breast cancer patients
with bone metastases, its impact on subsequent chemotherapy
Aleksandra £acko1, Katarzyna Paj¹k2, Andrzej Ko³odziejczyk3, Jacek ¯ebrowski3, Agnieszka Garncarek2, Emilia Filipczyk-Cisar¿2
1Katedra Onkologii, Akademia Medyczna im. Piastów Œl¹skich, Wroc³aw
2Oddzia³ Chemioterapii, Dolnoœl¹skie Centrum Onkologii, Wroc³aw
3Zak³ad Medycyny Nuklearnej, IV Wojskowy Szpital Kliniczny, Wroc³aw
IInnttrroodduuccttiioonn:: Bone metastases are present in approximately 75 percent of breast cancer patients, therefore bones are the most frequent localization of metastases and the only site of metastatic spread in many patients.
Treatment of bone metastases remains palliative. The commonly used treatment options include: radiotherapy, bispho- sphonate therapy and systemic radio- nuclides.
P
Puurrppoossee:: The aim of this study was to assess the safety of systemic samarium (153Sm) in breast cancer patients with widespread bone metastases and the impact of bone marrow suppression induced by (153Sm) treatment on hematologic toxicity of concomitant or subsequent chemotherapy.
M
Maatteerriiaallss aanndd mmeetthhooddss:: Data from ninety metastatic breast cancer patients with bone metastases treated in the Lower Silesia Oncology Centre, who in 2002-2004 received 153Sm in the Nuclear Medicine Department of the 4thMilitary Hospital was included in the analysis.
Sixty nine (77 percent) patients had bone only disease, while in 26 (23 percent), presence of metastases to other organs was confirmed. Fifty four (60 percent) patients were treated with radiotherapy before systemic radionuclides. The majority (80/90 – 89%) of patients received concurrently bisphosphonates, all patients required analgetics.
R
Reessuullttss:: The treatment with radio- nuclides was generally well tolerated with short-term asymptomatic bone marrow suppression. In 16 (18%) of patients (5 from the group with disease limited to bones and 11 from the group with metastatic spread to other organs) treated with 153Sm, chemotherapy was planned or initiated. In 10 (62.5%) patients chemotherapy was delayed for a mean period of 4–8 weeks, then dose intensity had to be reduced due to the prolonged reduction of bone marrow reserve. In 4 (25%) patients che- motherapy was planned but not initiated due to persistent bone marrow suppression, only 2 (12.5%) of patients received the treatment with a cytotoxic drug without delay or dose reduction.
C
Coonncclluussiioonnss:: Results of this study indicate that in metastatic breast cancer patients, if the clinical benefit from chemotherapy is expected, a caution should be recommended in planning palliative treatment with 153Sm due to the potential delay of cytotoxic therapy, though pathogenesis of long-term bone marrow suppression is multifactorial and it is unlikely that systemic radionuclides play a key role in myelosuppression.
K
Keeyy wwoorrddss:: metastatic breast cancer, bo- ne metastases, systemic radionuclides.
Wspó³czesna Onkologia (2005) vol. 9; 10 (436–439)
leczenia przeciwnowotworowego, w tym tak¿e stosowanych w postêpowa- niu paliatywnym.
Z klinicznego punktu widzenia odmienn¹ kategoriê chorych stanowi¹ pa- cjentki z rozsiewem ograniczonym do koœci, w porównaniu do chorych, u któ- rych poza przerzutami do uk³adu kostnego stwierdza siê równie¿ obecnoœæ przerzutów do innych narz¹dów. W przypadku leczenia objawowego przerzu- tów do koœci dopuszczalne jest kojarzenie leczenia radioizotopami z hormono- terapi¹ i radioterapi¹ z pól zewnêtrznych, brak badañ klinicznych nie pozwala na ocenê interesuj¹cego skojarzenia jednoczasowego leczenia radioizotopem oraz bisfosfonianami, natomiast przeciwwskazane jest podawanie radioizoto- pu po radioterapii po³owy cia³a oraz jednoczasowe kojarzenie z chemiotera- pi¹ [3], chocia¿ celem podwy¿szenia skutecznoœci leczenia podejmowane s¹ próby kojarzenia leczenia radioizotopami z chemioterapi¹ z udzia³em pochod- nych platyny [6, 7]. U chorych na raka piersi z przerzutami narz¹dowymi mo- g¹ istnieæ wskazania do leczenia cytostatykami. Jako ¿e chemioterapii towa- rzysz¹ liczne i ró¿norodne objawy niepo¿¹dane, metody stosowane w lecze- niu paliatywnym nie powinny byæ obci¹¿one ryzykiem toksycznoœci, która pokrywa³aby siê z objawami ubocznymi chemioterapii. Powszechnie stosowa- nymi i dobrze tolerowanymi lekami wspomagaj¹cymi s¹ analgetyki i bisfosfo- niany, natomiast radioterapia stosowana w paliatywnym leczeniu przerzutów do koœci wi¹¿e siê z ryzykiem supresji szpiku kostnego. Leczenie radioizotopem samaru (153Sm) wydaje siê byæ postêpowaniem bezpiecznym w tej grupie cho- rych, poniewa¿ zahamowanie funkcji szpiku kostnego po podaniu radioizoto- pu jest przemijaj¹ce i stosunkowo krótkotrwa³e. Celem naszej pracy by³a oce- na czy przebyte leczenie radioizotopem wp³ywa³o na mo¿liwoœæ rozpoczêcia lub kontynuacji chemioterapii u chorych na raka piersi.
Materia³y i metody
Retrospektywn¹ analizê przeprowadzono w grupie 90 chorych na raka pier- si w stadium uogólnienia z przerzutami do koœci, leczonych w Dolnoœl¹skim Centrum Onkologii, którym w latach 2002–2004 podano 153Sm w Zak³adzie Medycyny Nuklearnej IV Wojskowego Szpitala Klinicznego. Mediana wieku chorych wynosi³a 55 lat (w przedziale 23–75), mediana czasu od rozpoznanie do wyst¹pienia rozsiewu wynosi³a 39 mies. (w przedziale: 3–204). U 69/90 (77 proc.) chorych przerzuty nowotworowe ograniczone by³y do uk³adu kost- nego, u 21/90 (23 proc.) potwierdzony zosta³ rozsiew do innych narz¹dów. 54 chore (60 proc.) poddane by³y paliatywnej radioterapii przed leczeniem radio- izotopem. Wiêkszoœæ (80/90 – 89 proc.) chorych otrzymywa³a w leczeniu wspo- magaj¹cym bisfosfoniany, wszystkie chore wymaga³y stosowania leków prze- ciwbólowych. W tab. 1. przedstawiono charakterystykê chorych poddanych analizie. U 16 (18 proc.) chorych (11 z przerzutami narz¹dowymi i 5 z rozsie- wem ograniczonym do koœci) leczonych uprzednio radioizotopem podjêto pró- bê leczenia cytostatykami. Charakterystyka tej grupy zosta³a przedstawiona w tab. 2. Warunkami podania radioizotopu, przyjêtymi przez Zak³ad Medycy- ny Nuklearnej IV Wojskowego Szpitala Klinicznego by³y rozsiane, potwierdzo- ne badaniem scyntygraficznym, przerzuty do koœci o charakterze osteolitycz- nym lub mieszanym, dolegliwoœci bólowe, brak lub wyczerpanie mo¿liwoœci kontroli bólu kostnego innymi metodami, okres od podania ostatniego cyklu chemioterapii nie krótszy ni¿ 4 tyg.; liczba leukocytów ≥3 000/mm3, hemo- globina ≥10 mg proc.; liczba p³ytek >100 000/mm3. Podawana dawka 153Sm u wszystkich chorych wynosi³a 1 mCi/kg. Chore pozostawa³y w obserwacji do ust¹pienia ostrych powik³añ hematologicznych. Chore, u których planowano rozpoczêcie chemioterapii lub jej kontynuacjê, zg³asza³y siê do Oddzia³u Dzien- nego Chemioterapii ok. 4 tyg. po podaniu 153Sm. Przeprowadzano wówczas ocenê kliniczn¹ oraz kontrolê parametrów laboratoryjnych (morfologia, bada- nia laboratoryjne oceniaj¹ce funkcjê nerek i w¹troby). Kryteria hematologicz- ne pozwalaj¹ce na prowadzenie chemioterapii by³y identyczne, jak kwalifiku- j¹ce do leczenia radioizotopem (liczba leukocytów ≥3 000/mm3, hemoglobi- na ≥10 mg%; liczba p³ytek ≥100 000/mm3).
Wyniki
Jedynym powik³aniem po leczeniu 153Sm by³o zahamowa- nie funkcji szpiku, w postaci przede wszystkim leukopenii i trombocytopenii, chocia¿ u 1 chorej stwierdzono niedokrwi- stoœæ w stopniu II (wg kryteriów NCI-CTC (National Cancer Institute – Common Toxicity Criteria). U 10/16 (62,5 proc.) chorych w tej grupie leczenie cytostatykami zosta³o opóŸ- nione o œrednio 4–8 tyg., a nastêpnie z powodu powik³añ he- matologicznych konieczne by³o zmniejszenie intensywno- œci dawki. U 4 (25 proc.) chorych parametry krwi obwodo- wej nie pozwoli³y na rozpoczêcie chemioterapii, pomimo wskazañ do leczenia cytostatykami, jedynie u 2 (12,5 proc.) chorych przebyte leczenie radioizotopem nie mia³o wp³ywu na prowadzon¹ chemioterapiê. U 4 chorych, u których prze- trwa³a mielosupresja nie pozwoli³a na kontynuacjê lub roz- poczêcie chemioterapii, jej objawy, w postaci niedokrwisto- œci, trombocytopenii i neutropenii (wszystkie powik³ania w stopniu I) stwierdzono przed podaniem izotopu 153Sm.
2 chore uprzednio leczone by³y radioterapi¹ z pól zewnêtrz- nych, odsetek napromienianego szpiku kostnego wynosi³ u tych chorych 14 proc. i 15 proc., oraz 153Sm (liczba podañ w wywiadzie: 1–3). Wszystkie 4 chore w przesz³oœci leczone by³y cytostatykami, przy czym czas od zakoñczenia chemio- terapii do podania radioizotopu mieœci³ siê w granicach od 3 do 7 mies. Niewielka liczba chorych, u których planowano prowadzenie chemioterapii uniemo¿liwia okreœlenie czyn- ników, które potencjalnie mog³y wp³yn¹æ na przetrwa³e za- hamowanie funkcji szpiku obserwowane u 4 pacjentek.
Dyskusja
Dotychczas opublikowano wyniki 11 badañ dotycz¹cych leczenia izotopem 153Sm przerzutów nowotworowych do ko- œci [8, 9], w tym tylko 3 badania trzeciej fazy, w których wziê-
³o udzia³ w sumie 730 chorych. W badaniach tych oceniano bezpieczeñstwo i skutecznoœæ ogólnoustrojowego podawa- nia radioizotopów w heterogennych grupach chorych z roz- poznaniem ró¿nych nowotworów. Reprezentacja pacjentek z rozpoznaniem raka piersi jest skromna, stanowi¹ one w su- mie zaledwie 34 proc. badanych. Ponadto przedmiotem kry- tyki wymienionych doœwiadczeñ jest krótki okres obserwa- cji. Wyniki wszystkich badañ wskazuj¹ na to, ¿e leczenie izo- topem 153Sm jest dobrze tolerowane. Toksycznoœæ hematologiczna w badaniach fazy trzeciej ograniczona by-
³a do trombocytopenii i leukopenii. W badaniu BA-108 i BA 106/110, nadir liczby p³ytek i leukocytów, którego g³êbokoœæ zale¿a³a od liczby krwinek przed leczeniem (obni¿enie licz- by p³ytek i limfocytów wynosi³o 40–50 proc.), obserwowa- ny by³ 3–5 tyg. od podania radioizotopu. Stwierdzane dzia- T
Taabbeellaa 11.. Charakterystyka badanej grupy T
Taabbllee 11.. Baseline patients characteristics
liczba chorych 90
wiek (lata) 23–75 (mediana: 55)
czas trwania choroby (mies.) 3–204 (mediana: 39) lokalizacja przerzutów
• wy³¹cznie koœci 69/90 (77 proc.)
• koœci i inne narz¹dy 21/90 (23 proc.) przebyte leczenie z powodu
rozsiewu do koœci
• radioterapia z pól zewnêtrznych 54/90 (60 proc.)
• bisfosfoniany 80/90 (89 proc.)
• leczenie przeciwbólowe 90/90 (100 proc.) T
Taabbeellaa 22.. Charakterystyka chorych nastêpowo leczonych cytostatykami
T
Taabbllee 22.. Baseline characteristics of patients treated with systemic samarium followed by cytostatic agents
liczba chorych 16
wiek (lata) 23–74 (mediana: 52)
czas trwania choroby (mies.) 12–144 (mediana: 31) choroba rozpoznana w stadium 4/16
uogólnienia
lokalizacja przerzutów
• wy³¹cznie koœci 5/16 (31 proc.)
• koœci i inne narz¹dy 11/16 (69 proc.)
– w¹troba 9
– p³uca 1
– tkanki miêkkie 2
– oœrodkowy uk³ad nerwowy 1 przebyte leczenie z powodu rozsiewu do koœci
• radioterapia z pól 8/16 (50 proc.) zewnêtrznych
– odsetek naœwietlonego 11–45 proc. (mediana: 18 proc.) szpiku
• bisfosfoniany 14/16 (87 proc.)
• leczenie przeciwbólowe 16/16 (100 proc.)
• liczba podañ radioizotopu 1–5 (mediana: 2) T
Taabbeellaa 33.. Badania III fazy oceniaj¹ce skutecznoœæ i bezpieczeñstwo leczenia radioizotopem samaru chorych z nowotworowymi przerzutami do koœci
T
Taabbllee 33.. Randomized studies evaluating safety and efficacy of systemic samarium in patients with metastatic breast cancer and bone spread B
Baaddaanniiee LLiicczzbbaa cchhoorryycchh nnaa rraakkaa ppiieerrssii// TTookkssyycczznnooœœccii NNaaddiirr lliicczzbbaa bbaaddaannyycchh ttrroommbbooccyyttooppeenniiii ((ttyygg..))
Resche i wsp. [10] (BA-108) 36/114 trombocytopenia i leukopenia 4
Serafini i wsp. [11] (BA-106/110) 21/118 trombocytopenia i leukopenia 5
Tien i wsp. [12] 14/105 trombocytopenia 3,5
4
43 38 8
wspó³czesna onkologia4 43 39 9
Mielotoksycznoœæ leczenia radioizotopem samaru (153Sm) chorych na raka piersi z przerzutami do koœci
³ania uboczne mia³y charakter przemijaj¹cy i ustêpowa³y po 8 tyg. od leczenia. Toksycznoœci dotycz¹ce uk³adu krwiotwór- czego w stopniu III i IV (wg kryteriów NCI-CTC) wystêpowa-
³y tylko u 10–15 proc. chorych. W badaniach tych stwierdzo- no, ¿e u chorych na raka piersi, w porównaniu do grup cho- rych z rozpoznaniem innych nowotworów, pomimo niskiej liczby p³ytek i leukocytów przed leczeniem, odsetek powa¿- nych powik³añ by³ niski. Wszystkie chore przed podaniem radioizotopu by³y intensywnie leczone [11–13].
Patogeneza supresji szpiku u chorych na nowotwory jest wieloczynnikowa. Du¿a masa przerzutów kostnych zwiêk- sza ryzyko rozleg³ego nacieku szpiku. Nie bez znaczenia mo-
¿e byæ fakt, ¿e chore z przerzutami do innych narz¹dów, w porównaniu do grupy z rozsiewem ograniczonym do uk³a- du kostnego, by³y intensywnie leczone. Charakterystyka tej grupy znacz¹co ró¿ni siê od grupy poddanej analizie (tab.
1. i 2.). Przebyte leczenie, przede wszystkim radioterapia, w zale¿noœci od wielkoœci pola (iloœci napromienionego szpi- ku), obni¿a rezerwy szpikowe. Wp³yw przebytego leczenia cytostatykami oraz liczby podañ radioizotopu na wydolnoœæ uk³adu krwiotwórczego jest niejasna. Mo¿na siê jednak spo- dziewaæ, ¿e u chorych z d³ugoletnim przebiegiem choroby, leczonych radioterapi¹ oraz wieloma liniami chemioterapii, przebyte leczenie oraz potencjalny naciek szpiku mog³y upo- œledzaæ jego funkcjê [9, 14].
Wyniki tej analizy wskazuj¹ na to, ¿e u chorych na raka piersi w stadium uogólnienia, leczenie radioizotopem, cho- cia¿ zasadniczo dobrze tolerowane i daj¹ce przemijaj¹ce objawy zahamowania funkcji szpiku, mo¿e byæ przyczyn¹ powik³añ uniemo¿liwiaj¹cych stosowanie innych metod le- czenia, zw³aszcza chemioterapii. Dotyczy to przede wszyst- kim chorych z upoœledzon¹ rezerw¹ szpikow¹ przed lecze- niem radioizotopem. Jeœli chore takie, z uwagi na obecnoœæ niekontrolowanych innymi metodami leczenia bólów kost- nych, znacz¹co upoœledzaj¹cych ich jakoœæ ¿ycia, s¹ kandy- datkami do leczenia radioizotopem, nale¿y przeanalizowaæ ewentualne wskazania do chemioterapii. W takich przypad- kach decyduj¹cym czynnikiem przy kwalifikacji do leczenia radioizotopem s¹ spodziewane korzyœci z rozpoczêcia lub kontynuacji leczenia cytostatykami.
Podczas kwalifikacji do leczenia radioizotopem wydaje siê zasadne przeprowadzenie starannej oceny potencjalne- go ryzyka i korzyœci. U chorych, u których spodziewane jest uzyskanie korzyœci klinicznych z leczenia cytostatykami, na- le¿y oczekiwaæ, ¿e leczenie radioizotopem opóŸni lub prze- rwie chemioterapiê na ok. 3 mies. (wliczaj¹c w to miesi¹c odstawienia cytostatyków przed leczeniem radioizotopem i 2 mies. na ust¹pienie objawów toksycznoœci). Poniewa¿
nadir liczby p³ytek i leukocytów bezpoœrednio zale¿y od ich liczby przed leczeniem, u chorych z zachowan¹ wydolno- œci¹ szpiku okres ten mo¿e ulec skróceniu.
Leczenie chorych na uogólnionego raka piersi jest po- stêpowaniem paliatywnym, dlatego wywa¿ona ocena kli- niczna stanu chorej powinna mieæ zasadnicze znaczenie w wyborze metod leczenia i decyzji dotycz¹cych mo¿liwo- œci jego kojarzenia. Bez w¹tpienia kluczowym celem lecze- nia jest zapewnienie chorej jak najlepszego komfortu ¿ycia.
W prowadzeniu leczenia skojarzonego istotn¹ rolê odgry- wa tak¿e wspó³praca lekarzy ró¿nych specjalnoœci.
Wnioski
Leczenie radioizotopem samaru jest dobrze tolerowane i bezpieczne. W patogenezie supresji szpiku u chorych na ra- ka piersi z przerzutami do uk³adu kostnego bierze udzia³ wie- le czynników. Rezerwa szpikowa u kobiet z d³ugoletnim prze- biegiem choroby, obecnoœci¹ przerzutów do koœci, uprzednio leczonych radioterapi¹ oraz chemioterapi¹ jest ograniczona.
Z tego powodu u chorych, u których planowane jest leczenie cytostatykami i spodziewane jest osi¹gniêcie istotnych ko- rzyœci klinicznych, wskazana jest szczególna ostro¿noœæ przy kwalifikacji do leczenia radioizotopem. W pierwszym rzêdzie w tej grupie chorych nale¿y rozwa¿aæ inne, nieobci¹¿one ry- zykiem powik³añ hematologicznych, metody paliacji obja- wów bólowych ze strony uk³adu kostnego.
Piœmiennictwo
1. Pieñkowski T. Rak piersi. W: Onkologia kliniczna (red. M. Krakow- ski). PZWL 2001.
2. Manoso M, Healey J. Metastatic cancer to the bone. Cancer Prin- ciples & Practice of Oncology (red. De Vita V, Helmann S, Rosen- berg). Lippincott Wiliams & Wilcins 2005.
3. Coleman R. How can we improve the treatment of bone metasta- ses further? Curr Opin Oncol 1998; 10 (supl 1): S7-S13.
4. Hortobagyi GN, Theriault RL, Porter L, et al. Efficacy of pamidronate in reducing skeletal complication in patients with breast cancer and lytic bone metastases. N Eng J Med 1996; 335: 1785-91.
5. Lipton A, Theriault RL, Leff R, et al. Long term reduction of skele- ton complications in breast cancer patients with osteolytic bone metastases receiving hormone therapy, by monthly 90 mg pami- dronate infusion. Abstract. Am Soc Clin Oncol Proc 1997; 16: 152a.
6. Sciuto R, Festa A, Rea S, et al. Effects of low-dose cisplatin on 89Srtherapy for painful bone metastases from prostate cancer:
a randomized clinical trial. J Nucl Med 2002; 43: 79-86.
7. Sciuto R, Maini CL, Tofani A, et al. Radiosensitization with low- -dose carboplatin enhances pain palliation in radioisotope thera- py with strontium-89. Nucl Med Commun 1996; 17: 799–804.
8. Maini C, Bergomi S, Romano L, Sciuto R. 153Sm-EDTMP for bone pain palliation in skeletal metastases. Eur J Nucl Med Mol Ima- ging 2004; 31 Suppl 1: S171-8.
9. Finlay I, Mason M, Shelley M. Radioisotopes for the palliation of metastatic bone cancer: a systemic review. Lancet Oncol 2005; 6:
392-400.
10. Resche I, Chatal JF, Pecking A, et al. A dose-controlled study of
153Sm-ethylenediaminetetramethylenephosphonate (EDTMP) in the treatment of patients with painful bone metastases. Eur J Cancer 1997; 33: 1583-91.
11. Serafini AN, Houston SJ, Resche I, et al. Palliation of pain associa- ted with metastatic bone cancer using samarium-153 lexidronam:
a double-blind placebo-controlled clinical trial. J Clin Oncol 1998;
16: 1574-81.
12. Tian J, Cao L, Zhang J, i wsp. Comparative analysis of patients not responding to a single dose of 153Sm-EDTMP palliative treatment for painful skeletal metastases. Chin Med J 2002; 115: 824-28.
13. Coleman RE. Metastatic bone disease: clinical features, pathophy- siology and treatment strategies. Cancer Treat Rev 2001; 27: 165-76.
14. Lipton A, Costa L, Ali SM, Demers LM. Bone markers in the manage- ment of metastatic bone disease. Cancer Treat Rev 2001; 27: 181-5.
Adres do korespondencji dr med. AAlleekkssaannddrraa ££aacckkoo Katedra Onkologii Akademia Medyczna pl. Hirszfelda 12 53-413 Wroc³aw tel. +48 71 361 80 24 e-mail: olalacko@wp.pl
