K RONIKA POLSKIEGO TOW A RZY STW A GEOLOG ICZN EGO
65
Jerzy Kłapciński (1925 - 2001)
P ro fe so r zw . d r hab. Jerzy K łap ciń sk i u ro d z ił się 18 k w ietn ia 1925 r. w O lk u szu . W 1939 r. u c zęszczał d o g im n azju m , które w sty czn iu 1940 r. zostało zam k n ięte p rz e z n iem ieck ie w ład ze o k u p acy jn e. W czasie o kupacji p ra c o w a ł ja k o ro b o tn ik w O lkuskiej F abryce N a cz y ń E m alio w an y c h , a p o zak o ń czen iu w o jn y o d b y w ał d w u le tn ią słu żb ę w ojskow ą. O d 1947 do 1950 r. k o n ty n u o w ał naukę w liceu m w T rzeb n icy k /W ro cław ia. W 1950 r. p o d jął studia g eo lo g ic zn e n a W ydziale N a u k P rzy ro d n iczy ch U n iw e rsy tetu W ro cław sk ieg o . Jeszcze p o d c z a s stu d ió w w 1953 r. ro z p o czął p racę n a stan o w isk u z astę p cy a sy ste n ta w K ated rze G eologii S tratygraficznej U n iw ersy tetu W ro cław sk ieg o , kierow anej p rzez prof. Jó z e fa Z w ierzy ck ieg o . W 1955 r. o trzy m ał dyp lo m m ag istra g eo lo g ii i zo stał asystentem , a w 1956 r. starszym asy ste n te m na U n iw ersy tecie W rocław skim . S to p ień d o k to ra n a u k p rz y ro d n i
czy ch o raz n o m in ację n a a d iu n k ta u z y sk ał w 1960 r., n a p od staw ie d ysertacji pt. “T rias n a p ó łn o c n y w sch ó d od w a łu p rzed su d ec- k ieg o ” , której p ro m o to rem b y ł p ro f. J. Z w ierzy ck i. W 1969 r.
h ab ilito w ał się n a p o d staw ie ro z p ra w y pt. “ L ito lo g ia, fauna, straty g rafia i p a leo g eo g rafia p e rm u m o n o k lin y p rz ed su d e c k ie j” . W roku 1984 o trzy m ał ty tu ł p ro feso ra n a d zw y c zajn eg o , a w 1995 r. zo stał p o w o łan y n a stan o w isk o p ro fe so ra zw yczajnego.
P ro feso r K łapciński b y ł w ie lo letn im c zło n k iem O d działu W ro cław sk ieg o P olsk ieg o T o w arz y stw a G e o lo g iczn eg o , w k tó reg o d ziałaln o ści in ten sy w n ie u c zestn iczy ł w y g łasz ając szereg o dczy tó w , p ełn iąc funkcję se k retarza O d d ziału , a tak ż e będ ąc w 1967 r. z a s tę p c ą p rzew o d n icząceg o k o m itetu o rg a n izacy jn eg o X L Z jazd u P o lsk ieg o T o w arzy stw a G eo lo g iczn eg o w Z g o rzelcu oraz p rzew o d n icząc k o m itetow i o rg a n iz ac y jn em u X L V II Z ja zd u P o l
skiego T o w a rz y stw a G e o lo g iczn eg o w Ś w id n icy w ro k u 1975.
G łó w n y m p rzed m io tem zain tere so w a ń n a u k o w y ch J. K łap- ciń sk ieg o b y ł o b szar m o n o k lin y p rzed su d eck ie j, n a tem at której o p u b lik o w ał szereg p rac d o ty cz ąc y c h straty g rafii i p aleo g eo g rafii p erm u i triasu. Jeg o d o ro b ek n a u k o w y zaw a rty zo stał w p onad 60 pu b lik acjach . P on ad to b y ł a u to re m lub w sp ó ła u to rem o k oło d z ie w ię ćd ziesięciu opraco w ań i d o k u m en tacji g eo lo g iczn y ch b a zu ją cy ch n a m ateriale w iertn iczy m . D zięk i Jeg o in icjaty w ie p o w stał też “A tlas o b sz a ru m ied z io n o śn eg o (m o n o k lin a p rz ed su d e c k a)” , k tó reg o b y ł k o o rd y n ato rem i re d ak to re m n aukow ym .
S z e ro k ą w ied zę n a tem at p e rm u i triasu zd o b y w ał, p ro w ad ząc w ielo letn ie b a d an ia liczn y ch p ro fili w ie rtn icz y ch z tere n u m o n o klin y p rzed su d eck iej i P o m o rz a Z ach o d n ieg o . B a d an ia p o ró w n a w cze w ty m zak resie p ro w ad ził ró w n ie ż n a ob sza rze w schodniej i p o łu d n io w ej F ran cji, w N ie m c z e c h , R o sji i A nglii. S w oim d o ro b k iem d z ie lił się z u czestn ik am i k ra jo w y ch i m ięd zy n aro d o w y ch sy m p o zjó w i ko n feren cji o ra z n a M ięd zy n a ro d o w y m K ongresie P erm sk im , k tó ry odb y ł się w 1991 r.
P ro feso r K łap ciń sk i u czestn iczy ł w szero k im z ak resie w p ra cach d y d ak ty czn y ch i o rg an izacy jn y ch In sty tu tu N a u k G e o lo g iczn y ch U n iw ersy tetu W ro cław sk ieg o . P o d je g o k ieru n k iem w y p ro m o w ało się 90 m ag istró w , b y ł p ro m o to re m 6 p rac d o k to rsk ich i recen zen tem 5 ro zp raw h ab ilitacy jn y ch . W lata ch 1982-1984 p ełn ił o b o w iązk i d y rek to ra IN G U W r., a w o k resie od 1984 r. do 1995 r. sp raw o w ał fu n k cję k iero w n ik a Z ak ład u G eo lo g ii S tra ty graficznej w ty m Instytucie.
Z a o siąg n ię cia w p ra cy n au k o w o -b ad aw czej P ro fe so r u h o n o ro w an y b y ł d w u k ro tn ie n a g ro d ą M in istra E du k acji N aro d o w ej, o trzy m ał też n ag ro d ę n a u k o w ą P o lsk ieg o T o w arzy stw a G e o lo g iczn eg o im . L u d w ik a Z ejsz n era o raz b y ł w ie lo k ro tn ie w y ró ż n ian y n ag ro d am i R ektora. P onadto z o stał o d zn aczo n y Z ło ty m K rzy żem Z asłu g i, K rz y że m K aw alersk im O rd eru O d ro d z en ia P o l
ski, S reb rn y m M ed alem “ Z asłu żo n y d la G e o lo g ii P o lsk ie j” i M ed alem K om isji E d u k acji N aro d o w ej.
W sp o m in ając dziś P ro fe so ra n a su w a n am się n a m y śl przed e w szy stk im je g o w ielk a praco w ito ść. B y ł czło w iek iem , k tó ry do o statn ich ch w il p ro w a d ził n iezw y k le ak ty w n y tryb ży cia, je ż d ż ą c w teren, p o b iera ją c , m im o n ien ajlep szeg o j u ż z d ro w ia, setk i pró b , któ re n a stęp n ie staran n ie opraco w y w ał. Jeszcze p a rę m iesięcy p rz ed ch o ro b ą d y sk u to w ał o sw o ich n o w y c h p lan a ch bad aw czy ch , p ro jek tach p u b lik ac ji i n ap isan iu n o w eg o p o d rę cz n ik a dla stu dentów . P lo n em ró żn o ro d n y ch z ain tere so w ań P ro feso ra, by ły szczeg ó ln ie liczne w osta tn ich latach arty k u ły , k siążk i i o p raco w a n ia n au k o w e. W k ażd e z n ich w k ła d ał w iele w y siłk u i troski.
P o w tarzał, że te w łaśn ie dzieła b ę d ą u p a m iętn ien iem je g o o soby i je g o d ziałaln o ści, gdy ju ż zab ra k n ie G o w ś ró d nas.
N ależy też p o d k reślić n ieu sta jące z ain tereso w a n ie P ro feso ra p ra c ą sw o ich w y ch o w an k ó w . W ostatniej dek ad zie P ro feso r był pro m o to rem cztere ch d y sertacji d o k to rsk ich i każdej z n ich p o św ięcił w iele m iesięcy in tensyw nej p racy . W ie lo k ro tn ie czytał p o w stające ro zd ziały , d o ra d za ł ja k je u lep szy ć, d y skutow ał.
T a ak ty w n a i p ełn a p lan ó w na p rz y szło ść d z iałaln o ść P ro fe so ra zo stała n ag le i n iesp o d ziew an ie p rz erw a n a p rz e z p o d stę p n y atak ch o ro b y , k tó ra sk azała P ro fe so ra n a ja k ż e n ie ty p o w ą dla nieg o b ezczy n n o ść. T y m n iem niej sp o d ziew aliśm y się, że tak ja k to ju ż k ilk ak ro tn ie w ży ciu P ro feso ra b yw ało, d zięki sw ojej n ie
spożytej en erg ii z d o ła p o w ró cić do z d ro w ia i z n ó w p o jaw i się w śró d nas. D lateg o z g łę b o k ą b o le ś c ią i sm u tk iem p rzy jęliśm y w iad o m o ść o je g o zgonie.
Jed n ak że P ro fe so r b ęd zie nad al ż y ł w naszej p am ięci i w sw o ich pracach , k tó re p o nim pozostały!
Joanna H aydukiewicz Robert Niedźwiedzki
Ważniejsze publikacje prof. dr. hab. Jerzego Kłapcińskiego
1959 T rias n a p ó łn o cn y -w sch ó d o d w ału p rz ed su d eck ie g o . R ocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, v.28, N o .4 .: 361—408. K raków .
1964 P a leo g eo g rafia cech sz ty n u m o n o k lin y przed su d e ck iej.
Rocznik Polskiego Towarzystwa G eologicznego, v,34, N o.4: 5 5 1 -5 7 7 , K raków .
1966 S traty g rafia a n h y d ry tó w W erra w o k o lica ch L u b in a i S iero szo w ic (M o n o k lin a P rzed su d eck a). R ocznik Pol
skiego Towarzystwa G eologicznego, v.36, N o .l: 6 6 -7 8 , K raków .
1966 S traty g rafia a n h y d ry tó w L ein e w o k o licach L u b in a i Sie
ro szo w ic (M o n o k lin a P rzed su d eck a). R ocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, v.36, N o.3: 3 1 5 -3 2 1 , K raków .
1967 S traty g rafia an h y d ry tó w S tra ssfu rt w o k o lic a ch L u b in a i
66
KRO NIKA POLSK IEGO TOW A RZY STW A GEOLOG ICZN EGOS ieroszow ic. K w artalnik Geologiczny, v . l l , N o. 2: 3 0 3 - 311, W arszaw a.
1971 L ito lo g ia, fauna, straty g rafia i p a le o g eo g ra fia p erm u m o n o k lin y p rzed su d ec k iej. Geologia Sudetica, v. 5: 7 7 - 135, W rocław .
1977 U tw o ry skalne p o d ło ż a p erm u zach o d n iej częśc i m o n o k lin y przed su d eck iej i p e ry k lin y Ż ar. Prace Naukowe In stytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, v. 22, M o n o g rafie: N o .9: 1 -9 2 , W ro cław , (w sp ó ln ie z T.
G ó reck ą, Cz. Ju ra sz k ie m , L. K arw o w sk im , St. L o ren cem , M . M ierzejew sk im , M . S ac h an b iń sk im i S. Ś lu sarczy kiem )
1978 B u d o w a g eo lo g iczn a p o d ło ża p o d p erm sk ie g o w schodniej czę śc i m o n o k lin y p rzed su d ec k iej. In: U tw o ry skalne p o d ło ża p erm u w sch o d n iej czę ści m o n k lin y p rz ed su d e c kiej. Prace N aukowe Instytutu G órnictwa Politechniki Wroclavt’skiej., v .2 5 , N o. 11: 1 0 0 -1 1 7 , W rocław .
1981 U tw o ry k red y g órnej p o m ię d zy B rzegiem a O p o lem w św ietle b adań m ik ro p a leo n to lg iczn y ch . Geologia Sude
tica, v . l6, N o.2: 6 1 - 7 2 , W ro cław , (w sp ó ln ie z B. T eis- seyre).
1981 W u lk an ity doln eg o p e rm u p o łudniow ej częśc i m o n o k lin y przed su d eck iej i p e ry k lin y Ż ar. R ocznik Polskiego Towa
rzystwa Geologicznego, v.51, N o. 3-4: 5 1 7 -5 4 6 , K raków , (w sp ó ln ie z Cz. Ju ra sz k iem , M . S achanbińskim ).
1984 A tlas o b szaru m ie d z io n o śn eg o (m o n o k lin a p rzed su d eck a) 1:50 000. Wyd. Śląsk. K ato w ice (red ak to r p ra c y z b io ro
w ej).
1986 T he L ein e A n h y d rite o f the P o lish Z echstein: a sig n ifican t lith o stra tig rap h ical m ark e r - un it. G eological Society Spe
cial Publication,v. 22: 217-222, O xford.
1986 M acro fau n a o f the P o lish Z ech stein ; its o ccu rren ce an d stratigraphy. Geological Society Special Publication, v.
22: 211-216, O x fo rd , (w sp ó ln ie z L. K arw o w sk im ).
1987 W ie k u tw o ró w p o d p e rm sk ic h z w y b ra n y ch o tw o ró w w ie r
tn iczy ch w schodniej czę ści m o n o k lin y p rzed su d eck iej.
Geologia Sudetica, v. 22: 9 1 -100, W ro cław , (w sp ó ln ie z J.
M u szer).
1992 S traty g rafia o sa d ó w k a rb o ń sk ich w y b ra n y ch o tw o ró w w ie rtn iczy ch P o m o rza Z ac h o d n ie g o (B iesie k ierz 2, D y go w o 4, S adlno 1). Prace Geologiczno-M ineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego, v,28: 1—41, W rocław , (w sp ó ln ie z J. M u szer).
1993 L ito straty g rafia p ro fili g łęb o k ic h o tw o ró w w ie rtn icz y c h w re g io n ie o p olskim . Prace Geologiczno-M ineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego,v.37: 1-159, W rocław . 1993 L ito straty g rafia p rofili g łęb o k ich o tw o ró w w iertn iczy ch
W ro cław ia i o b szaró w przy leg ły ch . Prace Geologiczno- M ineralogiczne Uniwersytetu W rocławskiego,V.41: 1-96, W rocław .
1995 Z ary s g eo lo g ii histo ry czn ej. Wydawnictwo Uniwersytetu W rocławskiego, 200 s., W ro cław , (w sp ó ln ie z R. N ied ź- w ied zk im ).
