Kl.III Tom, TB, Ti, Ts [temat i punkty wpisać do zeszytu, uzupełnić o podane materiały dodatkowe i treści z podręcznika str. 220-223, podane
zadanie wykonać w zeszycie]
Temat: Wielkie formy ukształtowania lądów i dna oceanicznego.
1. Ukształtowanie poziome ziemi.
2. Ukształtowanie pionowe ziemi:
a) FORMY UKSZTAŁTOWANIA DNA OCEANICZNEGO:
szelf jest podwodnym przedłużeniem kontynentu, łagodnie opadającym d o głębokości ok. 200 m. (miejscami nawet do 500
m.), zaś jego szerokość jest bardzo różna i waha się od kilku km do około 1400 km. Od strony oceanu szelf ograniczony jest stokiem kontynentalnym,
stok kontynentalny - jest to obszar o znacznym nachyleniu, zawarty między krawędzią szelfu a podnóżem kontynentu.
baseny oceaniczne - są to rozległe obszary kształtujące dno oceaniczne położone na głębokości 4000 - 6000 m. Rzeźba basenów jest
zróżnicowana od płaskich lub lekko falistych równin po stożki wulkaniczne.
grzbiety śródoceaniczne - stanowią rozległy system wzniesień skorupy ziemskiej, sięgający 2000 - 3000 m. p.p.m. Niekiedy szczyty podwodnych łańcuchów wynurzają się ponad powierzchnię wody tworząc wyspy (np.
Islandia, Azory)
ryfty - są to pęknięcia o szerokości 30 - 60 km i głębokości do 2000 m. w szczytowej (osiowej) partii grzbietów śródoceanicznych. Miejsca wzmożonej aktywności wulkanicznej i sejsmicznej.
rowy oceaniczne - to najgłębsze formy dna oceanicznego, mają do 500 km długości i 100 km szerokości i średnio 7000 m głębokości (najgłębszy rów - Rów Mariański 11 022 m.). Obszary aktywne sejsmicznie mogą występować wzdłuż brzegów kontynentów, archipelagów i na obrzeżeniach basenów oceanicznych.
b) FORMY UKSZTAŁTOWANIA POWIERZCHNI LĄDÓW
niziny - to obszary lądu położone do 300 m. n.p.m. Ze względu na rzeźbę niziny można podzielić na:
o płaskie (równiny)
o faliste
o pagórkowate
Na nizinach występują obszary położone poniżej poziomu morza tzw.
depresje. Bardzo często depresje zalane są przez wody jezior tworząc formy zwane kryptodepresjami.
wyżyny - to obszary położone powyżej 300 m. n.p.m. na ogół o
charakterze równinnym. Do największych wyżyn należą m.in. : Bawarska (Europa), Tybetańska (Azja), Wielka Kotlina Meksykańska (Ameryka Północna), Wyżyna Brazylijska (Ameryka Południowa) i inne.
Zarówno niziny jak i wyżyny mogą być kotlinami , czyli terenami otoczonymi ze wszystkich stron wzniesieniami.
góry - najwyżej wyniesione fragmenty powierzchni Ziemi. Są efektem działalności procesów orogenicznych czyli górotwórczych (patrz rozdział
"Procesy endogeniczne - górotwórcze i lądotwórcze").
3. Krzywa hipsograficzna to wykres liniowy w układzie współrzędnych prostokątnych ilustrujący strukturę wysokościową i głębokościową
dowolnego obszaru. Należy uwzględnić tworząc ją najwyższy i najniższy punkt i zaznaczyć go na wykresie. Dla każdego dowolnie obranego przedziału należy znaleźć dane procentowego udziału danych wyniosłości dla obszaru.
Zadanie 1 str. 223 z podręcznika
