Władysław Padacz
Z praktyki sądowej : Świadkowie w
beatyfikacyjnych procesach
informacyjnych
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 11/1-2, 349-350
P ra w o kanoniczne 11 (1968) n r 1—2
Z P R A K T Y K I SĄD O W EJ
1. Ś w ia d k o w ie w b e a ty fik a c y jn y c h procesach in fo r m a c y jn y c h 1 O św ia d k ac h w pro cesach b e a ty fik a c y jn y c h i k a n o n iza cy jn y c h p i sa n o ju ż w iele i w y c z e rp u ją c o 2 M im o to, ja k w y k a z u je p ra k ty k a , n ie k tó re try b u n a ły b e a ty fik a c y jn e nie d o cen iają zasad w sk azan y ch p rzez K odeks p ra w a k anonicznego w kan . 20,12, 2023, 2024, 2029.
Z d arza się bow iem , że n a listę św iad k ó w p ro cesu in fo rm acy jn eg o w p isy w an i są zu pełnie zbyteczni św iadkow ie. D zieje się to dlatego, że n ie k tó rz y z sędziów , m a ją c p rze d oczym a p r a k ty k ę w są d ac h die cezjalnych, przenoszą zasady ogólne dotyczące ś w ia d k ó w 3 n a sp raw y b ea ty fik a c y jn e , co w rez u lta c ie p o w oduje niedo k ład n o ść lu b zbędne p rze słu ch iw a n ie ty c h w łaśn ie św iadków , k tó ry c h zeznania n ie w noszą e le m e n tó w p o trze b n y ch do k o n k re tn e j sp raw y b e a ty fik a c y jn e j. P ra w o k a n o n ic z n e 4 o k re śla bow iem , że w n ie k tó ry c h sp o rn y ch sp raw ac h k ościelnych w y sta rc z a 2 do 3 św iadków ze znających n a korzyść tezy. W ted y je d n a k ż e m uszą oni być „om ni ex cep tio n e m a io re s” oraz ze znaw ać „de sc ien tia p r o p ria ”. W sp ra w a c h zaś donioślejszych, np. do tyczących w ażności s a k ra m e n tu m ałżeń stw a, ilość m a być w iększa, p oniew aż p raw o d aw c a w y m ag a p ełniejszego udo w o d n ien ia tezy pow o
dow ej (p len io r probatio).
W p ro cesach zarów no b ea ty fik a c y jn y c h ja k i k an o n iza cy jn y c h p ra w o k an o n icz n e żąda, żeby dow ody b y ły zu pełnie p e ł n e 5. P o d aje te ż m in im u m ilości p o trze b n y ch św iadków w każd y m 7 trz e c h p ro c e sów d iecezjaln y ch (kan. 2020).
N ależy je d n a k podk reślić, że n ie o p a trz n e angażow anie n a listę św iad k ó w osób, k tó re n ie są an i św ia d k am i naocznym i, an i ze słysze nia, p o w oduje n ie p o trzeb n e p rze d łu ża n ie to k u p o stę p o w an ia b e a ty fi
‘ A rty k u ł został sk ró co n y przez R edakcję.
2 P o r. C odex pro p o stu la to rib u s, R om ae 1929 s. 51 пп.; В I a h e r D., T h e o rd in a ry processes in causes o f beatifica tio n a n d canonization, W a sh in g to n 1947 s. 163 nn. Z ag a d n ien ie św iadków obszernie om ów ił ks. A. S t a n k i e w i c z w sw ej p ra c y d o k to rsk ie j S ęd zio w ie w bea
ty fik a c y jn y m p rze w o d zie na te ren ie diecezji, L u b lin 1961 (m aszynopis)
s. 168—178.
3 K an. 1754— 1791. 4 K an. 1791 § 2. 5 K an. 2019.
350 Z p r a k ty k i sądow ej [4] kacyjnego. W pierw szy m rzędzie bow iem ła tw o stwierdzić, że sam o p rze słu ch iw a n ie tr w a w ów czas zbyt długo, a następnie, że zużyw a się całe m iesiące a n a w e t la ta n a tłu m ac ze n ie zeznań na je d en z j ę zyków p rz y ję ty c h w K o n g re g ac ji O brzędów . Tłum aczenie zaś n a d e sła n ych a k t czyli p ro to k o łó w w szystkich sesji procesu inform acyjnego w ra z z załączn ik am i w y m ag a p o siad an ia dużych funduszów, co sta je się pro b lem em w sto su n k u do polskich sp raw beatyfikacyjnych.
Ks. W ładysław P adacz
2. Proces b e a ty fik a c y jn y S łu g i Bożego m ę c z e n n ik a 6
P ro cesy diecezjalne S ług Bożych m ęczenników różnią się nieco od procesów b e a ty fik a c y jn y c h W yznaw ców . S tosow nie do kan. 2038 K odeksu p ra w a kanonicznego oba ro d za je sp ra w beatyfikacyjnych, to je st zarów no w yznaw ców ja k m ęczenników , w ym agają p rzeprow adze n ia n a te re n ie w łaściw ej diecezji (kan. 2039) trzech procesów o b e j m u ją cy c h :
a) sądow e ze b ran ie pism Sługi Bożego,
b) zgrom adzenie dow odów n a św iątobliw ość i bohaterskie p e łn ie nie cnót, oraz u m ęczenników dow odów m ęczeństw a,
c) p rze k o n an ie się o b ra k u k u ltu publicznego.
Co się tyczy z b ieran ia pism (kan. 2042—2047), to zgodnie z kan. 2048 zb ieran ie to może się odbyć w te rm in ie późniejszym, czyli n a w e t po urzędow ym w p ro w a d ze n iu sp ra w y do Kongregacji O brzędów . W ty m p rz y p a d k u je d n a k try b u n a ł pow inien zastosować się ściśle do in s tru k c ji n ad e sła n ej przez gen eraln eg o p ro m o to ra wiary.
Je że li zaś chodzi o b ra k k u ltu publicznego, w yrok w te j sp raw ie w y d an y przez diecezjaln y try b u n a ł b ea ty fik a c y jn y , jest ro zp a try w a n y i z a tw ie rd z an y przez K o n g reg acje O brzędów ju ż po urzędowym w p ro w adzeniu sp ra w y do K ongregacji.
W to k u p rocesu należy dokonać ro zpoznania grobu m ęczennika, ja k rów n ież jego ciała i zabezpieczyć je, zgodnie z instrukcją n a d e sła n ą z K o n g re g a c ji7. G dyby ciało Sługi Bożego męczennika zaginęło lu b zostało zniszczone, w ów czas try b u n a ł sporządzi odpowiedni p ro tokół.
W b e a ty fik a c y jn y m przew odzie sądow ym Sługi Bożego m ęczen n ik a obow iązkiem try b u n a łu je st u sta le n ie zarów no samego fak tu śm ierci ja k i przy czy n y śm ierci m ęczeńskiej. Czyli chodzi tu o stw ierd zen ie f a k tu m ęczeń stw a a ta k ż e o zbadanie zasadniczej przyczyny ta k ie j śm ierci. M ęczeństw o bow iem w znaczeniu katolickim określa się ja k o d obrow olną śm ierć za w iarę C h ry stu so w a lu b za in n ą cnotę ch rześci ja ń sk ą. M ęczeństw o z a w iera cztery zasadnicze elem enty, to je s t oso bisty, m a te ria ln y , m o ra ln y i przyczynow y.
E lem en t osobisty o b ejm u je d w a podm ioty. Pierwszy podm iot — ch rz eśc ija n in , k tó ry ponosi śm ierć, d ru g i — osoba, która zadaje śm ierć z p rem e d y tac ją . M ęczennik m usi posiadać pełnię władz um ysłow ych
6 A rty k u ł został sk ró co n y przez R edakcję.
7 T ry b u n a ł m qże też k o rzy sta ć z in s tru k c ji umieszczonej w C odex p ro p o stu la to rib u s s. 341 nn. lu b w dziele: M a c h e j e k — P a d a c z ,
